SEBA Class 10 Social Science History Chapter 5 (Part 1) Solution 2025 | Class 10 Social Science History (Part 1) Chapter 5 Solution by SEBA Teachers in Assamese Medium |
নমস্কাৰ! আপুনি দশম শ্ৰেণীৰ সমাজ বিজ্ঞানৰ “ইতিহাস” খণ্ডৰ পঞ্চম অধ্যায়, “ভাৰত আৰু উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ সাংস্কৃতিক ঐতিহ্য”ৰ সম্পূৰ্ণ প্ৰশ্নোত্তৰখিনি বিচাৰিছে। মই পাঠ্যপুথিখনৰ আধাৰত তলত শুদ্ধ আৰু সুন্দৰকৈ প্ৰশ্নোত্তৰখিনি আগবঢ়ালোঁ।
ভাৰত আৰু উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ সাংস্কৃতিক ঐতিহ্য
অনুশীলনী
অতি চমু উত্তৰৰ প্ৰশ্ন:
১। সিন্ধু সভ্যতাৰ পূব সীমা গাংগেয় উপত্যকাৰ কোন ঠাইলৈ বিস্তৃত আছিল?
উত্তৰ: সিন্ধু সভ্যতাৰ পূব সীমা গাংগেয় উপত্যকাৰ মীৰাট পৰ্যন্ত বিস্তৃত আছিল।
২। সিন্ধু সভ্যতাত নাগৰিক সংস্কৃতিৰ বিকাশ কেতিয়া হৈছিল?
উত্তৰ: খ্ৰীষ্টপূৰ্ব চতুৰ্থ সহস্ৰাব্দত সিন্ধু সভ্যতাত নাগৰিক সংস্কৃতিৰ বিকাশ হৈছিল।
৩। ঋকবেদৰ আনুমানিক ৰচনা কাল কি?
উত্তৰ: ঋকবেদৰ আনুমানিক ৰচনা কাল হ’ল খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১৫০০ চনৰ পৰা খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১০০০ চন।
৪। ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰতীকত থকা ‘সত্যমেৱ জয়তে’ এই বাক্যশাৰী মূলতঃ কোনখন গ্ৰন্থৰ পৰা লোৱা হৈছে?
উত্তৰ: এই বাক্যশাৰী মূলতঃ মুণ্ডক উপনিষদৰ পৰা লোৱা হৈছে।
৫। প্ৰাচীন ভাৰতত ৰচিত ৰাজনীতি বিজ্ঞান বিষয়ক বিখ্যাত গ্ৰন্থখনৰ নাম কি?
উত্তৰ: প্ৰাচীন ভাৰতত ৰচিত ৰাজনীতি বিজ্ঞান বিষয়ক বিখ্যাত গ্ৰন্থখনৰ নাম হ’ল কৌটিল্যৰ ‘অৰ্থশাস্ত্ৰ’।
৬। ‘বিবিধতাৰ মাজত একতা’ (Unity in Diversity) এই বাক্যাংশ কোনখন গ্ৰন্থৰ জৰিয়তে স্থায়িত্ব লাভ কৰিলে?
উত্তৰ: এই বাক্যাংশ জৱাহৰলাল নেহৰুৰ ‘ভাৰত সম্ভেদ’ (Discovery of India) গ্ৰন্থখনৰ জৰিয়তে স্থায়িত্ব লাভ কৰিছিল।
৭। ভাৰতৰ ভাস্কৰ্য শিল্পকলাৰ কোনটো শৈলীত গ্ৰীক-ৰোমান কলা-কৌশলৰ প্ৰয়োগ হৈছিল?
উত্তৰ: ভাৰতৰ গান্ধাৰ শিল্পকলা শৈলীত গ্ৰীক-ৰোমান কলা-কৌশলৰ প্ৰয়োগ হৈছিল।
৮। ভৰত মুনিৰ নাট্যশাস্ত্ৰ কেতিয়া ৰচিত হৈছিল?
উত্তৰ: আনুমানিক খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ২০০ ৰ পৰা খ্ৰীষ্টীয় ২০০ চনৰ ভিতৰত ভৰত মুনিৰ ‘নাট্যশাস্ত্ৰ’ ৰচিত হৈছিল।
৯। ভৰতৰ নাট্যশাস্ত্ৰত কিমানটা শ্লোক আছে?
উত্তৰ: ভৰতৰ নাট্যশাস্ত্ৰত ৬০০০ শ্লোক আছে।
১০। হেৰাকা আন্দোলন কি?
উত্তৰ: হেৰাকা আন্দোলন আছিল স্বাধীনতা সংগ্ৰামী ৰাণী গাইডালুৱে নগালেণ্ডৰ পৰম্পৰাগত ধৰ্মবিশ্বাস আৰু সংস্কৃতি সংৰক্ষণ তথা পুনৰ প্ৰৱৰ্তন কৰাৰ উদ্দেশ্যে গঢ়ি তোলা এক সামাজিক-ধৰ্মীয় আন্দোলন।
১১। নগালেণ্ডৰ ‘হৰ্ণবিল’ উৎসৱ কি জীৱৰ নামত উৎসৰ্গিত?
উত্তৰ: নগালেণ্ডৰ ‘হৰ্ণবিল’ উৎসৱ ধনেশ পক্ষীৰ (Hornbill bird) নামত উৎসৰ্গিত, যাক তেওঁলোকে এক পৱিত্ৰ আৰু ত্ৰাণকৰ্তা জীৱ হিচাপে গণ্য কৰে।
১২। ‘চপচৰ কূট’ কোন ৰাজ্যৰ পৰম্পৰাগত উৎসৱ?
উত্তৰ: ‘চপচৰ কূট’ মিজোৰাম ৰাজ্যৰ পৰম্পৰাগত উৎসৱ।
১৩। মিজো শব্দৰ অৰ্থ কি?
উত্তৰ: মিজো শব্দৰ অৰ্থ হ’ল ‘পাহাৰৰ বাসিন্দা’।
১৪। উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ কোন ৰাজ্যত মাতৃতান্ত্ৰিক সমাজ ব্যৱস্থা প্ৰচলিত?
উত্তৰ: উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ মেঘালয় ৰাজ্যত মাতৃতান্ত্ৰিক সমাজ ব্যৱস্থা প্ৰচলিত।
১৫। মণিপুৰী নৃত্য কি মূল বিষয়-বস্তুক আলম কৰি গঢ়ি উঠিছে?
উত্তৰ: মণিপুৰী নৃত্য মূলতঃ চৈতন্য মহাপ্ৰভুৰ শৈশৱ আৰু কৃষ্ণলীলাৰ কাহিনীক আলম কৰি গঢ়ি উঠিছে।
চমু উত্তৰৰ প্ৰশ্ন:
১। খ্ৰীষ্টিয় ষষ্ঠ শতিকাৰ পিছত ভাৰতলৈ অহা দুটা বিদেশী জাতিৰ নাম লিখা?
উত্তৰ: খ্ৰীষ্টিয় ষষ্ঠ শতিকাৰ পিছত ভাৰতলৈ অহা দুটা বিদেশী জাতি হ’ল— শক আৰু হুন।
২। সিন্ধু উপত্যকাত আৱিষ্কৃত হোৱা ধৰ্মীয় উদ্দেশ্যত ব্যৱহৃত হোৱা দুটা মূৰ্তিৰ নাম লিখা?
উত্তৰ: সিন্ধু উপত্যকাত আৱিষ্কৃত হোৱা ধৰ্মীয় উদ্দেশ্যত ব্যৱহৃত দুটা মূৰ্তি হ’ল— পশুপতি সদৃশ মূৰ্তি আৰু মাতৃদেৱীৰ মূৰ্তি।
৩। অষ্ট্ৰিকসকলে ভাৰতীয় সংস্কৃতিলৈ আগবঢ়োৱা দুটা অৱদান উল্লেখ কৰা।
উত্তৰ: অষ্ট্ৰিকসকলে ভাৰতীয় সংস্কৃতিলৈ আগবঢ়োৱা দুটা অৱদান হ’ল— (ক) ধান খেতিৰ প্ৰচলন আৰু (খ) কপাহৰ পৰা সূতা উলিয়াই কাপোৰ বোৱা কৌশল।
৪। ভাৰতীয় সংস্কৃতিত বৰ্ণাঢ্যতা সৃষ্টিৰ ক্ষেত্ৰত ভৌগোলিক পৰিস্থিতিয়ে কি দৰে ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিছে?
উত্তৰ: ভাৰতৰ বিশালতা আৰু বিভিন্ন ভৌগোলিক পৰিৱেশে ইয়াৰ সংস্কৃতিক বৰ্ণাঢ্য কৰি তুলিছে। কৃষি উপযোগী সাৰুৱা ভূমি, যাতায়াতৰ সুবিধা আৰু প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ বাবে কিছুমান অঞ্চল আৰ্থিকভাৱে স্বচ্ছল হৈ অন্য সংস্কৃতিৰ সংস্পৰ্শলৈ আহিছে। আনহাতে, দুৰ্গম অঞ্চলবোৰ বিচ্ছিন্ন হৈ থাকি নিজৰ স্বকীয় সংস্কৃতি বৰ্তাই ৰাখিছে। এই ভৌগোলিক বৈচিত্ৰ্যই ভাৰতত বিভিন্ন সাংস্কৃতিক গোটৰ সৃষ্টি কৰিছে আৰু সামগ্ৰিকভাৱে এক বৰ্ণাঢ্য সংস্কৃতি গঢ়ি তুলিছে।
৫। বেদৰ চাৰিখন সংহিতাৰ নাম লিখা।
উত্তৰ: বেদৰ চাৰিখন সংহিতাৰ নাম হ’ল— ঋকবেদ, যজুৰ্বেদ, সামবেদ আৰু অথৰ্ববেদ।
৬। অশোকৰ দ্বাদশ মুখ্য শিলা-লিপিত ধৰ্মীয় উদাৰতাৰ বিষয়ে কি কথা লিখা আছে?
উত্তৰ: সম্ৰাট অশোকৰ দ্বাদশ মুখ্য শিলা-লিপিত ধৰ্মীয় উদাৰতাৰ বিষয়ে লিখা আছে যে, কোনেও কেৱল নিজৰ ধৰ্মকে প্ৰশংসা আৰু আনৰ ধৰ্মক হীন বুলি ক’ব নালাগে। বৰং সকলো ধৰ্মৰ সাৰ গ্ৰহণ কৰি সমন্বয়ৰ পথ অনুসৰণ কৰিব লাগে।
৭। সাংস্কৃতিক বহুত্ববাদ মানে কি?
উত্তৰ: সাংস্কৃতিক বহুত্ববাদ (Multi-culturalism) মানে হ’ল কোনো এখন সমাজত বিভিন্ন সাংস্কৃতিক গোটৰ অস্তিত্বক স্বীকাৰ কৰা আৰু সেই বিবিধতাৰ প্ৰতি শ্ৰদ্ধা আৰু সন্মানৰ মনোভাৱ পোষণ কৰা। ভাৰতত বিভিন্ন জাতি-জনগোষ্ঠীয়ে নিজৰ স্বকীয় কৃষ্টি-সংস্কৃতি সংৰক্ষণ কৰাৰ লগতে আনৰ সংস্কৃতিৰ সৈতে সহাৱস্থান কৰি আহিছে, যিটোৱেই ভাৰতীয় সংস্কৃতিৰ এক মূল বৈশিষ্ট্য।
৮। ভাৰতৰ প্ৰাচীন যুগৰ দুগৰাকী বিজ্ঞানীৰ নাম লিখা।
উত্তৰ: ভাৰতৰ প্ৰাচীন যুগৰ দুগৰাকী বিখ্যাত বিজ্ঞানী হ’ল— আৰ্যভট্ট আৰু বৰাহমিহিৰ।
দীঘল উত্তৰৰ প্ৰশ্ন:
১। ভাৰতৰ সাংস্কৃতিক বহুত্ববাদৰ উৎপত্তি আৰু বিকাশৰ বিষয়ে চমুকৈ লিখা।
উত্তৰ: ভাৰতৰ সাংস্কৃতিক বহুত্ববাদৰ উৎপত্তিৰ মূলতে হ’ল ইয়াৰ প্ৰাচীন ইতিহাসত ঘটা বিভিন্ন জন-প্ৰব্ৰজন। নিগ্ৰো, অষ্ট্ৰিক, দ্ৰাবিড়, মংগোলীয় আৰু আৰ্যসকলৰ দৰে বিভিন্ন নৃ-গোষ্ঠীৰ আগমন আৰু তেওঁলোকৰ সংমিশ্ৰণে ভাৰতত এক বহু-জাতীয় সমাজৰ সৃষ্টি কৰিছিল। প্ৰতিটো গোষ্ঠীয়ে নিজৰ লগত স্বকীয় ভাষা, ধৰ্ম, ৰীতি-নীতি আৰু বিশ্বাস লৈ আহিছিল।
ইয়াৰ বিকাশৰ ক্ষেত্ৰত কেইবাটাও কাৰকে সহায় কৰিছে:
- ধৰ্মীয় উদাৰতা: হিন্দু ধৰ্মৰ বহুত্ববাদী চৰিত্ৰ আৰু পৰৱৰ্তী সময়ত বৌদ্ধ, জৈন, ইছলাম, খ্ৰীষ্টান আদি ধৰ্মৰ আগমনে এক সহনশীল পৰিৱেশৰ সৃষ্টি কৰিছিল।
- ভৌগোলিক বৈচিত্ৰ্য: ভাৰতৰ বিশাল ভূখণ্ড আৰু ভৌগোলিক পৰিৱেশে বিভিন্ন অঞ্চলত পৃথক পৃথক সাংস্কৃতিক গোট গঢ়ি উঠাত সহায় কৰিছিল।
- ৰাজনৈতিক পৃষ্ঠপোষকতা: বিভিন্ন সময়ৰ শাসকসকলে, যেনে— সম্ৰাট অশোক, মোগল সম্ৰাট আকবৰ আদিয়ে ধৰ্মীয় উদাৰতাৰ নীতি গ্ৰহণ কৰি এই বহুত্ববাদক শক্তিশালী কৰিছিল।
এইদৰে, বিভিন্ন সংস্কৃতিৰ মাজত হোৱা আদান-প্ৰদান আৰু সমন্বয়ৰ জৰিয়তে ভাৰতত এক অনন্য সাংস্কৃতিক বহুত্ববাদৰ বিকাশ হৈছে, যাক ‘বিবিধতাৰ মাজত একতা’ বুলিও কোৱা হয়।
২। ‘ভাৰতৰ প্ৰাচীন যুগত ৰচিত সংস্কৃত সাহিত্যৰাজিত ভাৰতীয় সভ্যতা-সংস্কৃতিৰ আত্মা নিহিত হৈ আছে বুলি ক’লে সম্ভৱতঃ অতিৰঞ্জিত কৰা নহ’ব’— বাক্যশাৰীৰ ভাবাৰ্থ আলোচনা কৰা।
উত্তৰ: এই বাক্যশাৰীয়ে ভাৰতৰ প্ৰাচীন সংস্কৃত সাহিত্যৰ গভীৰতা আৰু গুৰুত্বক প্ৰতিফলিত কৰিছে। বেদ, উপনিষদ, ৰামায়ণ, মহাভাৰত, পুৰাণ, কৌটিল্যৰ অৰ্থশাস্ত্ৰ, কালিদাসৰ সাহিত্য আদি সংস্কৃত গ্ৰন্থৰাজিয়ে কেৱল সাহিত্যৰেই নহয়, বৰং সেই সময়ৰ সমাজ, দৰ্শন, ৰাজনীতি, বিজ্ঞান, নৈতিকতা আৰু জীৱন-ধাৰণৰ প্ৰণালীৰ এক দাপোন স্বৰূপ।
এই সাহিত্যৰাজিত ভাৰতীয় সভ্যতাৰ মূল আত্মাটো এনেদৰে নিহিত আছে:
- দৰ্শন আৰু আধ্যাত্মিকতা: উপনিষদ আৰু গীতাই আত্মা, পৰমাত্মা আৰু কৰ্মফলৰ দৰে গভীৰ দাৰ্শনিক তত্ত্ব দাঙি ধৰিছে।
- সামাজিক মূল্যবোধ: ৰামায়ণ আৰু মহাভাৰতৰ দৰে মহাকাব্যই সত্য, ধৰ্ম, ত্যাগ আৰু কৰ্তব্যৰ দৰে আদৰ্শ দাঙি ধৰিছে, যিবোৰ আজিও ভাৰতীয় সমাজৰ মূল ভিত্তি।
- জ্ঞান-বিজ্ঞান: অৰ্থশাস্ত্ৰই ৰাজনীতি আৰু প্ৰশাসনৰ, চৰক-সুশ্ৰুত সংহিতাই চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ, আৰু আৰ্যভট্ট-বৰাহমিহিৰৰ গ্ৰন্থই জ্যোতিৰ্বিজ্ঞান আৰু গণিতৰ জ্ঞানৰ পৰিচয় দিয়ে।
- সাংস্কৃতিক ঐক্য: এই সাহিত্যই সমগ্ৰ ভাৰতবৰ্ষক এক সাংস্কৃতিক এনাজৰীৰে বান্ধি ৰাখিছে। ‘সত্যমেৱ জয়তে’ বা ‘বসুধৈৱ কুটুম্বকম্’ৰ দৰে বাণীয়ে ভাৰতীয় সংস্কৃতিৰ উদাৰ আৰু বিশ্বজনীন চৰিত্ৰ প্ৰকাশ কৰে।
সেয়ে, এই সংস্কৃত সাহিত্যৰাজি কেৱল গ্ৰন্থ নহয়, বৰং ভাৰতীয় সভ্যতা-সংস্কৃতিৰ জীৱন্ত আত্মা স্বৰূপ।