জাতি গঠনৰ প্ৰত্যাহ্বান Class 12 – (প্ৰশ্ন উত্তৰ) HS 2nd Year ৰাজনীতি বিজ্ঞান

জাতি গঠনৰ প্ৰত্যাহ্বান Class 12 প্ৰশ্ন উত্তৰ Class 12 Political Science Chapter 10 question Answer In Assamese Medium দ্বাদশ শ্ৰেণী ৰাজনীতি বিজ্ঞান অধ্যায় 10

অধ্যায় ১: জাতি গঠনৰ প্ৰত্যাহ্বান

 { অধ্যায়টোৰ সাৰাংশ }   

১৯৪৭ চনৰ ১৪-১৫ আগষ্টত ভাৰতবৰ্ষই স্বাধীনতা লাভ কৰে, কিন্তু এই স্বাধীনতা দেশ বিভাজনৰ এক ভয়ংকৰ অভিজ্ঞতাৰ সৈতে আহিছিল। স্বাধীন ভাৰতৰ সন্মুখত জাতি গঠনৰ বাবে তিনিটা মুখ্য প্ৰত্যাহ্বান আছিল।

1. একতা আৰু সংহতি স্থাপনৰ প্ৰত্যাহ্বান: ভাৰত এখন বিশাল আৰু বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ দেশ। বিভিন্ন ভাষা, সংস্কৃতি আৰু ধৰ্মৰ লোকসকলক একত্ৰিত কৰি এখন ঐক্যবদ্ধ ৰাষ্ট্ৰ গঠন কৰাটো আটাইতকৈ ডাঙৰ প্ৰত্যাহ্বান আছিল। দেশ বিভাজনে এই প্ৰত্যাহ্বানক আৰু অধিক জটিল কৰি তুলিছিল।
2. গণতন্ত্ৰ প্ৰতিষ্ঠাৰ প্ৰত্যাহ্বান: দ্বিতীয় প্ৰত্যাহ্বানটো আছিল এখন গণতান্ত্ৰিক শাসন ব্যৱস্থা প্ৰতিষ্ঠা কৰা। সংবিধানে সংসদীয় গণতন্ত্ৰ, সাৰ্বজনীন ভোটাধিকাৰ আৰু মৌলিক অধিকাৰৰ নিশ্চয়তা প্ৰদান কৰিছিল। কিন্তু কেৱল সংবিধান থকাই যথেষ্ট নাছিল; গণতান্ত্ৰিক প্ৰমূল্যবোধ আৰু অনুষ্ঠানসমূহ গঢ়ি তোলাটো অতি জৰুৰী আছিল।
3. সামগ্ৰিক উন্নয়ন আৰু কল্যাণৰ প্ৰত্যাহ্বান: তৃতীয় প্ৰত্যাহ্বানটো আছিল সমাজৰ সকলো শ্ৰেণীৰ লোকৰ বাবে অৰ্থনৈতিক বিকাশ আৰু কল্যাণ নিশ্চিত কৰা। দৰিদ্ৰতা নিৰ্মূল আৰু আৰ্থ-সামাজিকভাৱে পিছপৰা সম্প্ৰদায়সমূহৰ উন্নয়নৰ বাবে উপযুক্ত নীতি নিৰ্ধাৰণ কৰাটো এক ডাঙৰ কাম আছিল।

এই অধ্যায়টোত প্ৰথম প্ৰত্যাহ্বানটোৰ ওপৰত বিশেষভাৱে গুৰুত্ব দিয়া হৈছে, যাৰ ভিতৰত দেশ বিভাজন, দেশীয় ৰাজ্যসমূহৰ চামিলকৰণ আৰু ৰাজ্যসমূহৰ পুনৰ্গঠনৰ দৰে জটিল বিষয়সমূহ অন্তৰ্ভুক্ত।

• দেশ বিভাজন: মুছলিম লীগৰ ‘দ্বি-জাতি তত্ত্ব’ৰ আধাৰত ভাৰতক ভাৰত আৰু পাকিস্তান নামেৰে দুখন ৰাষ্ট্ৰত বিভক্ত কৰা হয়। এই বিভাজন কেৱল বেদনাদায়কই নাছিল, ই অতি জটিল আছিল আৰু ইয়াৰ ফলত ব্যাপক হিংসা, হত্যা আৰু মানৱ ইতিহাসৰ অন্যতম বৃহৎ স্থানান্তর সংঘটিত হৈছিল। সীমান্তৰ দুয়োপাৰে থকা সংখ্যালঘুসকল আক্ৰমণৰ বলি হৈছিল আৰু প্ৰায় ৮০ লাখ লোকে শৰণাৰ্থী হিচাপে সীমান্ত পাৰ হ’বলগীয়া হৈছিল।
• দেশীয় ৰাজ্যসমূহৰ চামিলকৰণ: স্বাধীনতাৰ সময়ত ভাৰতত ৫৬৫ খন দেশীয় ৰাজ্য আছিল। এই ৰাজ্যসমূহক ভাৰতীয় সংঘত চামিল কৰাটো এক বৃহৎ প্ৰত্যাহ্বান আছিল। চৰ্দাৰ বল্লভভাই পেটেলৰ কূটনৈতিক কৌশল আৰু দৃঢ় স্থিতিৰ বাবে অধিকাংশ ৰাজ্যই ভাৰতত চামিল হ’ল। কিন্তু জুনাগড়, হায়দৰাবাদ, কাশ্মীৰ আৰু মণিপুৰৰ দৰে কিছুমান ৰাজ্যৰ চামিলকৰণত জটিলতাৰ সৃষ্টি হৈছিল।
• ৰাজ্যসমূহৰ পুনৰ্গঠন: স্বাধীনতাৰ পিছত, ভাষাৰ ভিত্তিত ৰাজ্যৰ সীমা নিৰ্ধাৰণৰ দাবী এক গুৰুত্বপূৰ্ণ বিষয় হৈ পৰে। ‘বিশাল অন্ধ্ৰ’ আন্দোলনৰ পিছত ১৯৫৩ চনত চৰকাৰে ৰাজ্য পুনৰ্গঠন আয়োগ গঠন কৰে। এই আয়োগৰ পৰামৰ্শৰ ভিত্তিত ১৯৫৬ চনত ৰাজ্য পুনৰ্গঠন আইন গৃহীত হয় আৰু ১৪ খন ৰাজ্য আৰু ৬ খন কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চল গঠন কৰা হয়।

  { অনুশীলনীৰ প্ৰশ্নোত্তৰ }

১। দেশ বিভাজন বিষয়ক তলত দিয়া কোনটো ভাষ্য ভুল?
(ঘ) দেশ বিভাজনৰ লগত জনসাধাৰণক দেশান্তৰ কৰাৰ এখন আঁচনি অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল।

২। নিম্নলিখিত নীতিসমূহৰ লগত ঘটনাসমূহ সংযুক্ত কৰাঃ
(ক) ধৰ্মৰ ভিত্তিত সীমা নিৰ্ধাৰণ – (ii) ভাৰত আৰু পাকিস্তান
(খ) ভাষাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি সীমা নিৰ্ধাৰণ – (iv) হিমাচল প্ৰদেশ আৰু উত্তৰাখণ্ড
(গ) ভৌগোলিক অৱস্থিতিৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি দেশৰ ভিতৰতে সীমা অংকন কৰা – (iii) ঝাৰখণ্ড আৰু ছত্তীশগড়
(ঘ) ৰাজনৈতিক আৰু প্ৰশাসনীয় ভিত্তিত দেশৰ ভিতৰতে পৃথক সীমা অংকন কৰা – (i) ভাৰত আৰু বাংলাদেশ

৩। ৰাজ্যসমূহৰ নক্সাসহ বৰ্তমান ভাৰতৰ ৰাজনৈতিক মানচিত্ৰখন অংকন কৰি তলত দিয়া দেশীয় ৰাজ্যসমূহৰ অৱস্থিতি দেখুওৱা:
(ক) জুনাগড়: বৰ্তমান গুজৰাট ৰাজ্যৰ সৌৰাষ্ট্ৰ অঞ্চলত অৱস্থিত।
(খ) মণিপুৰ: ভাৰতৰ উত্তৰ-পূবত অৱস্থিত এখন পূৰ্ণাংগ ৰাজ্য।
(গ) মাইচ‘ৰ: বৰ্তমান কৰ্ণাটক ৰাজ্যৰ দক্ষিণ অংশত অৱস্থিত।
(ঘ) গোৱালিয়ৰ: বৰ্তমান মধ্য প্ৰদেশ ৰাজ্যত অৱস্থিত।

৪। তলৰ ভাষ্য দুটা মন দি পঢ়া-
উত্তৰ: এই ক্ষেত্ৰত ইন্দ্ৰপ্ৰীতৰ লগত সম্পূৰ্ণ একমত হ’ব নোৱাৰি। যদিও হায়দৰাবাদৰ দৰে দুই-এখন ৰাজ্যৰ ক্ষেত্ৰত শক্তি প্ৰয়োগ কৰা হৈছিল, বেছিভাগ দেশীয় ৰাজ্যই চৰ্দাৰ পেটেলৰ কূটনৈতিক আলোচনাত সন্মত হৈ আৰু জনসাধাৰণৰ ইচ্ছাৰ প্ৰতি সন্মান জনাই ভাৰতত চামিল হৈছিল। জনসাধাৰণৰ গণতান্ত্ৰিক আকাংক্ষাক সন্মান জনোৱাটোৱেই চামিলকৰণৰ মূল ভিত্তি আছিল। গতিকে, চামিলকৰণ প্ৰক্ৰিয়াটো মূলতঃ গণতান্ত্ৰিক আছিল, যদিও কিছুমান ব্যতিক্ৰম নথকা নহয়।

৫। ১৯৪৭ চনৰ ১৫ আগষ্টত গান্ধী আৰু নেহৰুৱে কোৱা কথাখিনিৰ ব্যাখ্যা:
উত্তৰ: গান্ধীজীৰ ভাষ্যই ক্ষমতাৰ সৈতে অহা দায়িত্ব আৰু প্ৰত্যাহ্বানৰ কথা সোঁৱৰাই দিছে। তেওঁ নেতাসকলক বিনয়ী, ধৈৰ্যশীল আৰু সতৰ্ক হৈ থাকিবলৈ আহ্বান জনাইছে, কাৰণ ক্ষমতা এক “লেতেৰা বস্তু” আৰু ইয়াৰ ব্যৱহাৰত সাৱধানতা অৱলম্বন কৰা উচিত।
আনহাতে, নেহৰুৰ ভাষ্যত স্বাধীনতা এক নতুন আৰম্ভণি বুলি কোৱা হৈছে। তেওঁৰ মতে, ই কেৱল উদযাপনৰ মুহূৰ্ত নহয়, বৰঞ্চ দেশখনক পুনৰ গঢ়ি তোলাৰ এক সুযোগ। দুয়োটা ভাষ্যই জাতি গঠনৰ গভীৰতা আৰু জটিলতাক প্ৰতিফলিত কৰে। নেহৰুৰ আশাবাদী ভাষ্যই মোক অধিক আকৰ্ষণ কৰে কাৰণ ই ভৱিষ্যতৰ বাবে এক ইতিবাচক আৰু গঠনমূলক দৃষ্টিভংগী দাঙি ধৰে।

৬। নেহৰুৱে ভাৰতক ধৰ্ম-নিৰপেক্ষ ৰাষ্ট্ৰ হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰাৰ সপক্ষে কি কি যুক্তি আগবঢ়াইছিল?
উত্তৰ: নেহৰুৱে বিশ্বাস কৰিছিল যে ধৰ্মনিৰপেক্ষতা অবিহনে আধুনিক ভাৰত গঢ়া অসম্ভৱ। তেওঁৰ যুক্তিসমূহ আছিল:

• ঐক্য আৰু সংহতি: ভাৰতৰ দৰে এখন বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ দেশত কেৱল ধৰ্মনিৰপেক্ষতাইহে সকলো ধৰ্মৰ লোকক একত্ৰিত কৰি ৰাখিব পাৰে।
• গণতান্ত্ৰিক মূল্যবোধ: গণতন্ত্ৰই সকলো নাগৰিকক সমান অধিকাৰ দিয়ে, আৰু ধৰ্মৰ ভিত্তিত বৈষম্য কৰাটো গণতন্ত্ৰৰ পৰিপন্থী।
• সংখ্যালঘুৰ সুৰক্ষা: দেশ বিভাজনৰ পিছত ভাৰতত ৰৈ যোৱা মুছলমান আৰু অন্য সংখ্যালঘুসকলক সুৰক্ষা আৰু সম-মৰ্যাদা দিয়াটো ৰাষ্ট্ৰৰ দায়িত্ব আছিল।
  এই যুক্তিসমূহ কেৱল নৈতিক বা আৱেগিক নাছিল, বৰঞ্চ ভাৰতৰ ঐক্য আৰু গণতান্ত্ৰিক ভৱিষ্যত নিশ্চিত কৰাৰ বাবে ই এক ব্যৱহাৰিক আৰু বিজ্ঞতাপূৰ্ণ সিদ্ধান্ত আছিল।

৭। স্বাধীনতাৰ সময়ত ভাৰতৰ পূব আৰু পশ্চিম প্ৰান্তত জাতিগঠন প্ৰক্ৰিয়াৰ মাজৰ পাৰ্থক্য:
উত্তৰ:

• পশ্চিম প্ৰান্ত (পাঞ্জাব): ইয়াত মূল সমস্যা আছিল ধৰ্মৰ ভিত্তিত হোৱা বিভাজন আৰু তাৰ ফলত হোৱা হিংসা আৰু শৰণাৰ্থীৰ সোঁত। ইয়াত জাতি গঠনৰ প্ৰক্ৰিয়াটো মূলতঃ দেশ বিভাজনৰ আঘাত নিৰাময় কৰাৰ ওপৰত কেন্দ্ৰীভূত আছিল।
• পূব প্ৰান্ত (উত্তৰ-পূব): ইয়াত সমস্যাটো বেলেগ আছিল। এই অঞ্চলটো ভাৰতৰ বাকী অংশৰ পৰা ভৌগোলিক আৰু সাংস্কৃতিকভাৱে কিছু পৃথক আছিল। ইয়াত দেশীয় ৰাজ্য (যেনে মণিপুৰ, ত্ৰিপুৰা) আৰু বিভিন্ন জনজাতীয় গোটসমূহৰ স্বকীয়তা আৰু স্বায়ত্তশাসনৰ দাবীক ভাৰতীয় সংঘৰ লগত একত্ৰিত কৰাটো মূল প্ৰত্যাহ্বান আছিল।

৮। ৰাজ্য পুনৰগঠন আয়োগৰ দায়িত্ব কি আছিল? ইয়াৰ মুখ্য পৰামৰ্শটো কি আছিল?
উত্তৰ: ১৯৫৩ চনত গঠন কৰা ৰাজ্য পুনৰগঠন আয়োগৰ মূল দায়িত্ব আছিল ভাৰতৰ ৰাজ্যসমূহৰ সীমা পুনৰ নিৰ্ধাৰণৰ বিষয়টি পৰীক্ষা কৰা। ইয়াৰ মুখ্য পৰামৰ্শটো আছিল যে ৰাজ্যসমূহৰ সীমা ভাষাৰ ভিত্তিত নিৰ্ধাৰণ কৰিব লাগে। এই পৰামৰ্শৰ ভিত্তিতেই ১৯৫৬ চনত ৰাজ্য পুনৰগঠন আইন প্ৰণয়ন কৰা হয়।

৯। ভাৰতক জাতি হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰা বৈশিষ্ট্যসমূহ আলোচনা কৰা।
উত্তৰ: ভাৰতক এখন জাতি হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰা বৈশিষ্ট্যসমূহ হ’ল:

• ঐক্যবদ্ধ স্বাধীনতা সংগ্ৰাম: বৃটিছৰ বিৰুদ্ধে চলা দীঘলীয়া স্বাধীনতা সংগ্ৰামে ভাৰতীয়সকলৰ মাজত এক সামূহিক ইতিহাস আৰু ৰাজনৈতিক চেতনা গঢ়ি তুলিছিল।
• গণতান্ত্ৰিক আৰু ধৰ্মনিৰপেক্ষ সংবিধান: ভাৰতৰ সংবিধানে সকলো নাগৰিকক ধৰ্ম, বৰ্ণ, ভাষা নিৰ্বিশেষে সমান অধিকাৰ প্ৰদান কৰি এক উমৈহতীয়া পৰিচয় সৃষ্টি কৰিছে।
• বৈচিত্ৰ্যৰ মাজত ঐক্য: বিভিন্ন ভাষা, সংস্কৃতি আৰু পৰম্পৰাক স্বীকৃতি দি আৰু সন্মান জনাই ভাৰতে এক বহুত্ববাদী জাতিৰ ধাৰণা গ্ৰহণ কৰিছে।
• ৰাজনৈতিক আশা-আকাংক্ষা: এক শক্তিশালী, গণতান্ত্ৰিক আৰু উন্নত ভাৰত গঢ়াৰ সামূহিক সপোনেই ভাৰতীয়সকলক এক জাতি হিচাপে বান্ধি ৰাখিছে।

১০। ৰামচন্দ্ৰ গুহৰ দফাটো পঢ়ি প্ৰশ্নৰ উত্তৰ দিয়া:
(ক) সাদৃশ্যসমূহ: লেখকৰ মতে, ভাৰত আৰু ছোভিয়েট ৰাছিয়া উভয়তে বিভিন্ন জনগোষ্ঠীয়, ধৰ্মীয় আৰু সামাজিক শ্ৰেণীৰ মাজত ঐক্য স্থাপনৰ প্ৰত্যাহ্বান আছিল। দুয়োখন দেশেই বিশাল ভৌগোলিক আকাৰ আৰু জনসংখ্যাৰ অধিকাৰী আছিল। ভাৰতৰ ক্ষেত্ৰত উদাহৰণ হ’ল হিন্দু, মুছলমান, শিখ, খ্ৰীষ্টান আদি বিভিন্ন ধৰ্মীয় সম্প্ৰদায়ৰ সহাৱস্থান।
(খ) বৈসাদৃশ্য:
i) ভাৰতে গণতান্ত্ৰিক পদ্ধতিৰে জাতি গঠনৰ প্ৰচেষ্টা চলাইছিল, আনহাতে ছোভিয়েট ৰাছিয়াই একদলীয় সাম্যবাদী শাসনৰ জৰিয়তে বলপূৰ্বকভাৱে ঐক্য স্থাপন কৰিব বিচাৰিছিল।
ii) ভাৰতে বৈচিত্ৰ্যক স্বীকৃতি দিয়াৰ নীতি গ্ৰহণ কৰিছিল, কিন্তু ছোভিয়েট ৰাছিয়াই ৰুছীকৰণৰ জৰিয়তে এক এককেন্দ্ৰিক সংস্কৃতি জাপি দিব বিচাৰিছিল।
(গ) কোনটো আৰ্হি বেছি কাৰ্যকৰী: ভাৰতীয় আৰ্হিটো বেছি কাৰ্যকৰী বুলি প্ৰমাণিত হৈছে। কাৰণ গণতান্ত্ৰিক আৰু বহুত্ববাদী নীতিৰ বাবে ভাৰত এতিয়াও এখন ঐক্যবদ্ধ দেশ হিচাপে আছে, আনহাতে ছোভিয়েট ইউনিয়নৰ পতন ঘটিছে। ভাৰতৰ আৰ্হিটোৱে জনসাধাৰণৰ আশা-আকাংক্ষাক সন্মান জনাই সংঘাত কমোৱাত সফল হৈছে।

{পূৰ্ববৰ্ষৰ AHSEC প্ৰশ্নোত্তৰ (২০১৫-২০২৫)}

• ২০১৫: স্বাধীনতাৰ ঠিক পিছতেই ভাৰতে সন্মুখীন হোৱা দুটা প্ৰত্যাহ্বান চমুকৈ আলোচনা কৰা। (৪ নম্বৰ)
  উত্তৰ: (i) জাতি গঠনৰ প্ৰত্যাহ্বান: বিভিন্ন ভাষা-ভাষী, ধৰ্ম আৰু সংস্কৃতিৰ লোকক একত্ৰিত কৰি এখন ঐক্যবদ্ধ ৰাষ্ট্ৰ গঠন কৰা। (ii) গণতন্ত্ৰ প্ৰতিষ্ঠাৰ প্ৰত্যাহ্বান: এখন গণতান্ত্ৰিক সংবিধান প্ৰণয়ন কৰা আৰু গণতান্ত্ৰিক অনুষ্ঠানসমূহ কাৰ্যকৰী কৰা।
• ২০১৬: ভাৰত বিভাজনৰ যিকোনো দুটা পৰিণতি লিখা। (২ নম্বৰ)
  উত্তৰ: (i) ব্যাপক সাম্প্ৰদায়িক হিংসা আৰু হত্যা। (ii) সীমান্তৰ দুয়োপাৰে হোৱা বৃহৎ পৰিমাণৰ শৰণাৰ্থীৰ সোঁত।
• ২০১৭: দ্বি-জাতি তত্ত্ব মানে কি? (২ নম্বৰ)
  উত্তৰ: দ্বি-জাতি তত্ত্ব হ’ল মুছলিম লীগে আগবঢ়োৱা এক ধাৰণা, যাৰ মতে হিন্দু আৰু মুছলমান দুটা পৃথক জাতি, আৰু সেয়েহে মুছলমানসকলৰ বাবে ‘পাকিস্তান’ নামৰ এখন পৃথক ৰাষ্ট্ৰৰ প্ৰয়োজন।
• ২০১৮: চৰ্দাৰ বল্লভভাই পেটেলক ‘ভাৰতৰ লৌহ মানৱ’ বুলি কিয় কোৱা হয়? (২ নম্বৰ)
  উত্তৰ: স্বাধীনতাৰ পিছত ৫৬৫ খনতকৈও অধিক দেশীয় ৰাজ্যক ভাৰতীয় সংঘত চামিল কৰাৰ ক্ষেত্ৰত লোৱা তেওঁৰ দৃঢ়, সিদ্ধান্তমূলক আৰু কূটনৈতিক ভূমিকাৰ বাবে চৰ্দাৰ বল্লভভাই পেটেলক ‘ভাৰতৰ লৌহ মানৱ’ বুলি কোৱা হয়।
• ২০১৯: ৰাজ্য পুনৰগঠন আয়োগ কেতিয়া গঠন কৰা হৈছিল? ইয়াৰ মূল ভিত্তি কি আছিল? (১+১=২ নম্বৰ)
  উত্তৰ: ৰাজ্য পুনৰগঠন আয়োগ ১৯৫৩ চনত গঠন কৰা হৈছিল। ইয়াৰ মূল ভিত্তি আছিল ভাষা।
• ২০২০: ভাৰতৰ সৈতে চামিলকৰণৰ দলিলত চহী কৰা মণিপুৰৰ ৰজাজন কোন আছিল? (১ নম্বৰ)
  উত্তৰ: মহাৰাজা বোধচন্দ্ৰ সিং।
• ২০২২: হায়দৰাবাদ কেনেকৈ ভাৰতৰ লগত চামিল হৈছিল? (২ নম্বৰ)
  উত্তৰ: হায়দৰাবাদৰ নিজামে স্বাধীন হৈ থাকিব বিচৰাত তাত গণ বিদ্ৰোহ আৰম্ভ হয়। নিজামৰ ‘ৰাজাকাৰ’ নামৰ অৰ্ধ-সামৰিক বাহিনীয়ে জনসাধাৰণৰ ওপৰত অত্যাচাৰ চলায়। ফলত ১৯৪৮ চনৰ ছেপ্টেম্বৰত ভাৰতীয় সেনাই হস্তক্ষেপ কৰে আৰু নিজামক আত্মসমৰ্পণ কৰিবলৈ বাধ্য কৰায়। এইদৰে হায়দৰাবাদ ভাৰতত চামিল হয়।
• ২০২৩: দেশ বিভাজনৰ ফলত ক্ষতিগ্ৰস্ত হোৱা দুখন ৰাজ্যৰ নাম লিখা। (২ নম্বৰ)
  উত্তৰ: পাঞ্জাব আৰু বংগ।
• ২০২৪: ‘সীমান্ত গান্ধী’ বুলি কাক জনা যায়? (১ নম্বৰ)
  উত্তৰ: খান আব্দুল গফ্ফৰ খান।

|| অতিৰিক্ত গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰশ্নোত্তৰ ||

1. ‘Tryst with Destiny’ কি?
   উত্তৰ: ১৯৪৭ চনৰ ১৫ আগষ্টৰ মাজনিশা স্বাধীন ভাৰতৰ প্ৰথম প্ৰধানমন্ত্ৰী জৱাহৰলাল নেহৰুৱে সংবিধান সভাত দিয়া বিখ্যাত ভাষণটোকে ‘Tryst with Destiny’ (নিয়তিৰ সৈতে সাক্ষাৎ) বুলি কোৱা হয়।
2. দেশ বিভাজনৰ চাৰিটা মুখ্য সমস্যা কি আছিল?
   উত্তৰ: (i) কোনো একক মুছলমান সংখ্যাগৰিষ্ঠ অঞ্চল নাছিল, (ii) সকলো মুছলমান সংখ্যাগৰিষ্ঠ অঞ্চল পাকিস্তানেত যাব বিচৰা নাছিল, (iii) পাঞ্জাব আৰু বংগৰ বিভাজন, আৰু (iv) সীমান্তৰ দুয়োপাৰে থকা সংখ্যালঘুসকলৰ সমস্যা।
3. ‘চামিলকৰণৰ দলিল’ (Instrument of Accession) মানে কি?
   উত্তৰ: ই আছিল এখন আইনী দলিল, য’ত দেশীয় ৰাজ্যৰ शासकसকলে চহী কৰি ভাৰতীয় সংঘত নিজৰ ৰাজ্য চামিল কৰিবলৈ সন্মতি জনাইছিল।
4. পট্টি শ্ৰীৰামুলু কোন আছিল?
   উত্তৰ: পট্টি শ্ৰীৰামুলু এজন গান্ধীবাদী নেতা আছিল যিয়ে তেলেগুভাষী লোকসকলৰ বাবে পৃথক ‘অন্ধ্ৰ’ ৰাজ্যৰ দাবীত আমৰণ অনশন কৰিছিল আৰু ৫৬ দিনৰ পিছত তেওঁৰ মৃত্যু হৈছিল।
5. ১৯৫৬ চনৰ ৰাজ্য পুনৰগঠন আইনৰ ফলাফল কি আছিল?
   উত্তৰ: এই আইনৰ আধাৰত ভাৰতত ভাষাৰ ভিত্তিত ১৪ খন ৰাজ্য আৰু ৬ খন কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চল গঠন কৰা হৈছিল।
6. স্বাধীন ভাৰতৰ প্ৰথম গৃহমন্ত্ৰী কোন আছিল?
   উত্তৰ: চৰ্দাৰ বল্লভভাই পেটেল।
7. ১৯৬০ চনত কোন দুখন ৰাজ্য গঠন কৰা হৈছিল?
   উত্তৰ: বোম্বে প্ৰদেশক বিভক্ত কৰি মহাৰাষ্ট্ৰ আৰু গুজৰাট নামৰ দুখন ৰাজ্য গঠন কৰা হৈছিল।
8. উত্তৰ-পূবত ৰাজ্য পুনৰগঠন কেতিয়া হৈছিল?
   উত্তৰ: ১৯৭২ চনত অসমৰ পৰা মেঘালয়ক পৃথক কৰা হয় আৰু মণিপুৰ আৰু ত্ৰিপুৰাকো পূৰ্ণাংগ ৰাজ্যৰ মৰ্যাদা দিয়া হয়। ১৯৮৭ চনত মিজোৰাম আৰু অৰুণাচল প্ৰদেশে ৰাজ্যৰ মৰ্যাদা লাভ কৰে।
9. গান্ধীজীৰ মৃত্যু কেতিয়া আৰু কেনেকৈ হৈছিল?
   উত্তৰ: ১৯৪৮ চনৰ ৩০ জানুৱাৰীত নাথুৰাম বিনায়ক গডছে নামৰ এজন লোকে এখন প্ৰাৰ্থনা সভাত গান্ধীজীক গুলীয়াই হত্যা কৰিছিল।
10. ভাৰত চৰকাৰে দেশীয় ৰাজ্যসমূহৰ চামিলকৰণৰ ক্ষেত্ৰত কি দৃষ্টিভংগী গ্ৰহণ কৰিছিল?
    উত্তৰ: চৰকাৰৰ দৃষ্টিভংগী তিনিটা কথাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰিছিল: (i) বেছিভাগ দেশীয় ৰাজ্যৰ জনসাধাৰণে ভাৰতত চামিল হ’ব বিচাৰিছিল, (ii) চৰকাৰে কিছুমান অঞ্চলক স্বায়ত্তশাসন দিবলৈ নমনীয় স্থিতি গ্ৰহণ কৰিছিল, আৰু (iii) দেশৰ ভৌগোলিক অখণ্ডতা ৰক্ষা কৰাটোক সৰ্বাধিক গুৰুত্ব দিয়া হৈছিল।

জাতি গঠনৰ প্ৰত্যাহ্বান Class 12

প্ৰঃ ভাৰতবৰ্ষত প্ৰথমবাৰৰ বাবে আভ্যন্তৰীণ বিশৃংখলতাৰ কাৰণে জাতীয় জৰুৰীকালীন অৱস্থা কেতিয়া ঘোষণা কৰা হৈছিল?
উঃ ১৯৭৫ চনত।

প্র : স্বাধীন ভাৰতৰ গৃহমন্ত্ৰীৰ নাম লিখা।
উ : চৰ্দাৰ ভল্লভ ভাই পেটেল।

প্র : ৰাজ্য পুনৰ গঠন আইন কেতিয়া গ্ৰহণ কৰা হৈছিল। এই আইনৰ অধীনত গঠন হোৱা যিকোনো এখন ৰাজ্যৰ নাম উল্লেখ কৰা।
উঃ ১৯৫৫ চনত, মধ্যপ্রদেশত।

প্ৰ: ‘দ্বিজাতি তত্ত্ব’ৰ বিষয়ে চমুকৈ আলোচনা কৰা।
উঃ ১৯০৬ চনত জন্ম হোৱা মুছলিম লীগে ‘দ্বিজাতি তত্ত্ব’ আগবঢ়াইছিল। এই তত্ত্ব মতে ভাৰতবৰ্ষত প্ৰধানকৈ হিন্দু আৰু মুছলমান দুটা জাতিৰ লোকে বসবাস কৰে। এই তত্ত্বৰ সমৰ্থক ব্ৰিটিছসকলে ভাৰতবৰ্ষক দুটা ভাগত বিভক্ত কৰি স্বাধীনতা প্ৰদান কৰিব লাগে বুলি দাবী জনায়। তেওঁলোকে মুছলিম জাতিপ্ৰধান অঞ্চলক লৈ আৰম্ভণিৰ পৰা স্বাধীন পাকিস্তানৰ দাবী তুলি আহিছিল আৰু এই তত্ত্বৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি ভাৰতবৰ্ষ আৰু পাকিস্তান হিচাপে দুখন ৰাষ্ট্ৰৰ স্বীকৃতি প্ৰদান কৰি স্বাধীনতা প্ৰদান কৰিছিল।

প্ৰঃ ৰাজ্য পুনৰগঠন আয়োগ কি?
উঃ ১৯৫৩ চনত ৰাজ্য পুনৰগঠন আয়োগ গঠন হয়। আয়োগে ইয়াৰ পৰামৰ্শৱলীত ভাষা-ভিত্তিত ৰাজ্য পুনৰগঠনৰ প্ৰস্তাৱটো মানি লৈছিল। ৰাজ্য পুনৰগঠন আয়োগৰ পৰামৰ্শাৱলীৰ ভিত্তিতেই ১৯৫৬ চনত ৰাজ্য পুনৰগঠন আইনখন প্ৰণয়ন কৰা হয়। এই আইনখনৰ আধাৰতে ১৪ খন ৰাজ্য আৰু
৬ খন কেন্দ্রীয় শাসিত অঞ্চল নতুনকৈ সৃষ্টি কৰা হয়।

প্ৰঃ ১৯৫৬ চনৰ ৰাজ্য পুনগঠন আইনৰ ভিত্তিত গঠন হোৱা এখন ৰাজ্যৰ নাম লিখা।
উঃ গুজৰাট।

প্র : স্বাধীনতাৰ পূৰ্বে মুছলিম লীগে ‘দ্বি-জাতি তত্ত্বৰ পোষকতা কৰিছিল? এই তত্ত্বত অন্তর্ভুক্ত কৰা ৰাষ্ট্ৰ দুখনৰ নাম লিখা।
উঃ (১) ভাৰত আৰু (২) পকিস্তান।

প্র : কোন দুখন কেন্দ্রীয় শাসিত অঞ্চলক ১৯৭২ চনত পূৰ্ণাংগ ৰাজ্যৰ মৰ্যাদা দিয়া হৈছিল?
উ : (১) মণিপুৰ আৰু (২) ত্ৰিপুৰাক।

প্র : স্বাধীনতা লাভ কৰাৰ পিছত ভাৰতবৰ্ষই সন্মুখীন হোৱা তিনিটা প্রত্যাহ্বানৰ নাম লিখা।
উঃ (১) জাতি গঠন প্ৰক্ৰিয়াক কেন্দ্ৰ কৰি।
(২) গণতান্ত্রিক শাসন ব্যৱস্থা প্রতিষ্ঠা কৰাত হোৱা প্ৰত্যাহ্বান।
(৩) সমাজৰ সকলো শ্ৰেণীৰ সম বিকাশৰ বাবে কাম কৰাত সৃষ্টি হোৱা প্ৰত্যাহ্বান।

প্র : ১৯৪৭ চনৰ ১৪-১৫ আগষ্টত দুখন ৰাষ্ট্ৰৰ উৎপত্তি হৈছিল— এখন ভাৰতবৰ্ষ, আনখন কি?
উঃ পাকিস্তান।

প্র : ৰাষ্ট্ৰীয় গণতান্ত্ৰিক মৰ্চা (NDA)ৰ নেতৃত্ব কোনটো ৰাজনৈতিক দলে বহন কৰিছিল?
উ : ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টী।

প্রঃ দেশ বিভাজনৰ এটা পৰিণাম লিখা।
উ : দুয়োখন ৰাষ্ট্ৰত ধৰ্মৰ নামত চলা নৃশংস অত্যাচাৰ, হত্যা- হিংসাই চৰম পৰ্যায়ত উপনীত হৈছিল।

প্র : ভাৰত চৰকাৰৰ লগত চামিলকৰণ চুক্তিত মণিপুৰৰ কোনে আৰু কেতিয়া চহী কৰিছিল?
উঃ ১৯৪৯ চনৰ ছেপ্তেম্বৰত মণিপুৰৰ মহাৰাজ যোধচন্দ্ৰই চহী কৰিছিল।

প্র : দেশ বিভাজনৰ সময়ত সাম্প্রদায়িক মণ্ডলত বিভাজিত হৈ পৰা দুখন মহানগৰৰ নাম লিখা।
উঃ লাহোৰ আৰু কলকতা।

প্র : মহাত্মাগান্ধীক কোনে আৰু কেতিয়া হত্যা কৰে?
উঃ ১৯৪৮ চনৰ ৩০ জানুৱাৰিৰ দিনা আবেলিৰ এখন প্ৰাৰ্থনাসভাত নাথুৰাম বিনায়ক গচে নামৰ এজন লোকে গান্ধীক নিচেই কাষৰ পৰা তিনিজাই গুলীৰে থিতাতে হত্যা কৰিছিল।

জাতি গঠনৰ প্ৰত্যাহ্বান Class 12

শুদ্ধ উত্তৰটো বাছি উলিওৱা :
প্র : ১৯৭৭ চনৰ নিৰ্বাচনৰ পিছত জনতা পাৰ্টি চৰকাৰৰ প্রধানমন্ত্রী হয় (মোবাৰজী দেশাই/চৰণ সিং)।
উঃ মোৰাৰজী দেশাই।

প্রঃ দেশ বিভাজনৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত হোৱা দুখন ৰাজ্যৰ নাম লিখা।
উঃ (১) পঞ্জাৱ আৰু (২) কাশ্মীৰ।

প্র : পণ্ডিত নেহৰুৰ লক্ষ্য কি আছিল?
উঃ ঐক্যবদ্ধ শক্তিশালী ভাৰতবৰ্ষ গঠন কৰা।

প্রঃ কোন চনত ভাৰতত ভাষাৰ ভিত্তিত প্ৰথমখন ৰাজ্য গঠন হৈছিল?
উ: ১৯৫২ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে অন্ধ্ৰ নামৰ নতুন ৰাজ্য গঠনৰ ঘোষণা কৰে।

প্র : কোন চনত অৰুণাচল প্ৰদেশৰ সৃষ্টি হৈছিল?
উঃ ১৯৮৭ চনত।

প্রঃ নাগপুৰ অধিৱেশন কোন চনত অনুষ্ঠিত হৈছিল।
উঃ ১৯২০ চনত।

প্র : সার্বজনীন প্রাপ্তবয়স্ক ভোটাধিকাৰৰ ভিত্তিত নির্বাচন অনুষ্ঠিত কৰা স্বাধীন ভাৰতৰ প্ৰথমখন ৰাজ্যৰ নাম কি? এই নির্বাচন কোন চনত হৈছিল?
উঃ ১৯৪৮ চনৰ জুন মাহত মণিপুৰত প্ৰাপ্তবয়স্ক ভোটাধিকাৰৰ ভিত্তিত প্রথম নির্বাচন হৈছিল।

প্র : পৰাধীন ভাৰতবৰ্ষত থকা দেশীয় ৰাজ্যসমূহৰ ভিতৰত আটাইতকৈ ডাঙৰ প্ৰদেশখনৰ নাম কি আছিল?
উঃ হায়দৰাবাদ।

প্র : ‘দ্বিৰাষ্ট্ৰ সুত্ৰ’ৰ ধাৰণাটো উল্লেখ কৰা।
উ: ইংৰাজ শাসিত ভাৰতবৰ্ষক হিন্দু ধৰ্ম আৰু ইছলাম ধৰ্মৰ.ওপৰত ভিত্তি কৰি ভাৰতবৰ্ষ আৰু পাকিস্তান নামেৰে দুখন দেশ হিচাপে স্বাধীনতা প্ৰদান কৰাকে ‘দ্বিৰাষ্ট্ৰ সূত্ৰ’ বুলি কোৱা হয়।

প্র : স্বাধীনতা সংগ্রামীসকলে কোন দুটা কথাত একমত পোষণ কৰিছিল?
উঃ (১) স্বাধীনতাৰ পিছত ভাৰতত গণতান্ত্রিক শাসন ব্যৱস্থা প্ৰৱৰ্তন কৰা
(২) স্বাধীন ভাৰতৰ চৰকাৰে সকলো ভাৰতবাসীৰ কল্যাণৰ হকে কাম কৰাৰ লগতে দুখীয়া-নিচলা তথা সামাজিকভাৱে পিছপৰা সম্প্রদায়বিলাকৰ মংগলৰ ওপৰত বিশেষ গুৰুত্ব আৰোপ কৰা।

জাতি গঠনৰ প্ৰত্যাহ্বান Class 12

প্র : নিজাম কোন আছিল?
উঃ পৰম্পৰাগতভাৱে হায়দৰাবাদক শাসন কৰা মুছলমান শাসকক নিজাম বুলি কোৱা হয়। পৰাধীন ভাৰতবৰ্ষত থকা দেশীয় ৰাজ্যসমূহৰ ভিতৰত আটাইতকৈ ডাঙৰ প্ৰদেশখন আছিল হায়দৰাবাদ। বৰ্তমানৰ মহাৰাষ্ট্ৰ, অন্ধ্ৰপ্ৰদেশ আৰু কৰ্ণাটকৰ কিছু কিছু অংশলৈকে বিস্তৃত হৈ থকা পুৰণি হায়দৰাবাদৰ শাসকজনক নিজাম বুলি কোৱা হৈছিল। সেই সময়ৰ হায়দৰাবাদৰ নিজামজন বিশ্বৰ আটাইতকৈ ধনৱন্ত ব্যক্তিসকলৰ এজন আছিল।

প্র : Standstill agreement কি?
উ: ভাৰতৰ লগত চামিল হোৱা নোহোৱা বিষয়ক লৈ আলোচনা-বিলোচনা চলি থকাৰ মাজতে ১৯৪৭ চনৰ নবেম্বৰ মাহত হায়দৰাবাদৰ নিজামে ভাৰতৰ লগত স্থিতাৱস্থা বাহাল ৰখাৰ বাবে এখন এবছৰীয়া চুক্তি কৰিছিল। সেই খনকে ‘Standstill agreement’।

প্র : পট্টি শ্ৰীৰামুলুৰ বিষয়ে লিখা।
উঃ : পট্টি শ্ৰীৰামুলু গান্ধীবাদী নেতা আছিল। তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰি মহাত্মা গান্ধীৰ নেতৃত্বত চলা লোণ সত্যাগ্রহ আন্দোলনত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল। সত্যাগ্রহ আন্দোলনৰ এজন সক্ৰিয় কৰ্মী শ্ৰীৰামুলুয়ে ১৯৪৬ চনত সেই সময়ৰ মাদ্ৰাজ প্ৰদেশৰ মন্দিৰসমূহত দলিত সম্প্ৰদায়ৰ লোকৰ প্ৰৱেশৰ ক্ষেত্ৰত থকা নিষিদ্ধতাৰ বিৰুদ্ধে অনশনত, বহিছিল। তেলেগু ভাষীসকলৰ বাবে পৃথক অন্ধ্ৰপ্ৰদেশৰ দাবীত তেওঁ ১৯৫২ চনৰ ১৯ অক্টোবৰৰ পৰা আমৰণ অনশনৰ মাজতে সেই বছৰৰে ১৫ ডিচেম্বৰত তেওঁৰ মৃত্যু হয়।

প্র : ১৯৫৩ চনত নিযুক্ত কৰা ৰাজ্য পুনৰগঠন আয়োগৰ ফলাফল আলোচনা কৰা।
উঃ ভাৰতত জাতীয়তাবাদ সৃষ্টিত ৰাজ্যসমূহৰ পুনৰ গঠনৰ বাবে হোৱা আন্দোলন একপ্ৰকাৰ প্ৰত্যাহ্বান আছিল। ১৯৪৮ চনত ন্যায়াধীশ এছ. কে. দেৱৰ নেতৃত্বত “ভাষিক প্রদেশ আয়োগ” গঠন কৰি দিয়া হয় যাৰ উদ্দেশ্য আছিল ভাষাৰ ভিত্তিত ৰাজ্য গঠন প্রক্রিয়াটো গ্রহণযোগ্য হয় নে নহয়। এই আয়োগে ভাষাভিত্তিক ৰাজ্য গঠনৰ কথাটো নাকচ কৰে। পৰৱৰ্তী সময়ত কংগ্ৰেছ দলে জৱাহৰলাল নেহৰু আৰু বল্লভ ভাই পেটেলৰ নেতৃত্বত ১৯৪৮ চনত পুনৰ এখন আয়োগ গঠন কৰি দিয়ে। এই আয়োগে ভাষাৰ ভিত্তিত ৰাজ্য গঠন প্ৰক্ৰিয়াক শুদ্ধ বুলি পৰামৰ্শ দিয়ে আৰু তাৰ পিছত তেলেগু ভাষী ৰাজ্যৰ দাবীত পঢ়ি শ্ৰীৰামুলুৰ অনশনৰ ফলত হোৱা মৃত্যুৱে চৰকাৰক ১৯৫৩ চনৰ আগষ্ট মাহত ন্যায়াধীশ ফজল, আলিৰ নেতৃত্বত পুনৰ এখন ৰাজ্য পুনৰ গঠন আয়োগ গঠন কৰি দিয়ে।

১৯৫৫ চনৰ অক্টোবৰ মাহত এই আয়োগে প্রতিবেদন দাখিল কৰে আৰু ভাষাভিত্তিক ৰাজ্য গঠনৰ প্রক্রিয়া মানি লয়। ১৯৫৬ চনত ভাৰতীয় সংসদে আয়োগখনৰ পৰামৰ্শসমূহ গ্ৰহণ কৰে আৰু ৰাজ্য পুনৰ গঠন আইন গৃহীত কৰে। এই আইনে ১৪ খন ৰাজ্য আৰু ৬ খন কেন্দ্রীয়শাসিত অঞ্চল গঠন কৰে। ৰাজ্য পুনৰগঠন আয়োগে পঞ্জাৱ আৰু বোম্বেৰ বিভাজনৰ বিৰোধিতা কৰিছিল, যাৰ ফলত প্ৰদেশ দুখনত ব্যাপক আন্দোলন গঢ়ি উঠিছিল। ফলত চৰকাৰে বোম্বেক মহাৰাষ্ট্ৰ (মাৰাঠীসকলৰ বাবে) আৰু গুজৰাট (গুজৰাটী সকলৰ বাবে) আৰু পঞ্জাৱ, হাৰিয়ানা হিন্দী ভাষীসকলৰ বাবে) আৰু পঞ্জাৱ (পাঞ্জাৱী সকলৰ বাবে) গঠন কৰিছিল। পৰৱৰ্তী সময়তো ৰাজ্য পুনৰ গঠনৰ প্ৰক্ৰিয়া. অব্যাহত থাকে।

১৯৭২ চনৰ পিছত উত্তৰ-পূৱ ভাৰতত মেঘালয় আৰু মিজোৰাম গঠন কৰা হয়। আকৌ, ২০০০ চনত ঝাৰখণ্ড, উত্তৰাখণ্ড আৰু ছত্তীশগড়ৰ সৃষ্টি কৰা হয়। ২০১৪ চনত গঠন কৰা তেলেংগানা ভাষাৰ ভিত্তিত গঠন কৰা হোৱা নাই। ভাষাতকৈয়ো এই ক্ষেত্ৰত নৃগোষ্ঠীয় সাংস্কৃতিক পৰিচয় আৰু অৰ্থনৈতিক দিশবোৰকহে বিবেচনা কৰা হৈছে।

প্রঃ জাতি গঠনৰ কাৰকসমূহ আলোচনা কৰা।
উঃ ভাৰতবৰ্ষ পূৰ্বৰে পৰা বিভিন্ন জাতি-জনগোষ্ঠীৰ বাসস্থান। ভাৰতৰ স্বাধীনতা আন্দোলনৰ সময়তো বিভিন্ন জাতি- জনগোষ্ঠীৰ মানুহে অংশ গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু পৰৱৰ্তী সময়ত এক বৃহৎ ভাৰতীয় মহাজাতি গঠন কৰাৰ ফালে আগবাঢ়িছিল। ভাৰতৰ সংবিধানেও ভাৰতৰ বিচিত্ৰ জাতিগত বিভিন্নতাৰ স্বীকৃতি দিছিল। তলত জাতি নিৰ্মাণৰ কাৰকসমূহ আলোচনা কৰা হ’ল। (১) ভাৰতৰ সংবিধানে সাংস্কৃতিক অধিকাৰৰ জৰিয়তে ভিন ভিন জাতিসমূহৰ ভাষা-সংস্কৃতি, ধৰ্ম আদিৰ ৰক্ষণা-বেক্ষণৰ সু-ব্যৱস্থা কৰিছে। (২) ধৰ্ম নিৰপেক্ষতাৰ আদৰ্শ গ্ৰহণ কৰি ভাৰতে বিভিন্ন ধৰ্মৰ মাজত ধৰ্মীয় বিদ্বেষ আঁতৰ কৰি এখন ধর্মীয় ভেদাভেদ নথকা আধুনিক দেশৰ সৃষ্টি কৰিব বিচাৰিছে।

(৩) জাতিগত অস্পৃশ্যতাই ভাৰতবৰ্ষক পূৰ্বৰে পৰা ক্ৰিয়া কৰি আহিছে। ভাৰতীয় সংবিধানে অস্পৃশ্যতাক বৰ্জন কৰিছে আৰু ইয়াক এক অপৰাধ হিচাপে গণ্য কৰিছে। (৪) আর্থিক স্বাধীনতা অবিহনে ৰাজনৈতিক স্বাধীনতাৰ কোনো মূল্য নাই। সেয়েহে ভাৰতবৰ্ষই সমাজবাদী আৰ্হিত সমাজ প্রতিষ্ঠাৰে সমাজৰ দুখীয়া আৰু পিছ পৰা মানুহখিনিৰ উন্নয়নৰ চেষ্টা চলাই আহিছে।

(৫) সংখ্যালঘুসকলে ভাৰতীয় সমাজ গঠনত যাতে সংখ্যাগৰিষ্ঠৰ নিচিনাকৈ সকলো সুযোগ-সুবিধা পাব পাৰে তাৰ বাবে দেশে ব্যৱস্থা কৰিছে।
(৬) ভাৰতৰ সকলোবোৰ অঞ্চলেই প্রাকৃতিক সম্পদ আৰু ভৌগোলিকভাৱে সুবিধাজনক নহয়। সেয়েহে ঠাইভেদে উন্নয়নৰ ধাৰণা আৰু অৱস্থান দুয়োটাই পৃথক। সেয়েহে চৰকাৰে সকলোবোৰ অঞ্চল যাতে সমানে আগবাঢ়ি যাব পাৰে তাৰ ব্যৱস্থা লৈছে।

প্র : দেশীয় ৰাজ্যসমূহ ভাৰত ইউনিয়নৰ লগত চামিলকৰণৰ প্ৰধান বিবেচনাসমূহ কি আছিল?
উঃ ১৯৪৭ চনৰ ভাৰতৰ স্বাধীনতা আইনমতে ভাৰত আৰু পাকিস্তান এই দুখন ৰাষ্ট্ৰৰ সৃষ্টি কৰা হৈছিল। সেই সময়ত ভাৰতত ৫৫০তকৈ অধিক দেশীয় ৰাজ্য আছিল। ভাৰতৰ স্বাধীনতা আইন মতে এই দেশীয় ৰাজ্যসমূহৰ লগত থকা ব্ৰিটিছ চৰকাৰৰ চুক্তি বাতিল হৈ যায়। ফলত দেশীয় ৰাজ্যসমূহে ভাৰত নাইবা পাকিস্তান যিকোনো এখনৰ লগত যোগদানৰ অধিকাৰ পায়। ভাৰত ইউনিয়নৰ লগত দেশীয় ৰাজ্যসমূহৰ চামিলকৰণৰ প্ৰধান বিবেচনাসমূহ আছিল

(১) ভাৰতৰ ভৌগোলিক নিৰাপত্তা ৰক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত যাতে দেশীয় ৰাজ্যসমূহ প্রতিবন্ধক নহয়।
(২) ভাৰত চৰকাৰে এই দেশীয় ৰাজ্যসমূহৰ সাংস্কৃতিক আৰু আঞ্চলিক বৈশিষ্ট্য অটুট ৰখাৰ ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰিছিল। (৩) এক ঐক্যবদ্ধ আৰু শক্তিশালী ভাৰত গঢ়াৰ বাবে এই দেশীয় ৰাজ্যসমূহ ভাৰতৰ সৈতে চামিলকৰণ জৰুৰী হৈ পৰিছিল। (৪) দেশীয় ৰাজ্যসমূহৰ ৰাজপৰিয়াল আৰু ৰজা সকলৰ আর্থিক অৱস্থা যাতে সুস্থ হৈ থাকে তাৰ ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰা।

প্ৰ: ভাৰত বিভাজনৰ ফলাফলসমূহ আলোচনা কৰা।
উ : মাউন্ট বেটেনৰ পৰিকল্পনা অনুসৰি ১৯৪৭ চনৰ জুলাই মাহত ব্ৰিটিছ সংসদে ভাৰতীয় স্বাধীনতা আইন ইয়াত গ্রহণ কৰে আৰু সেই মাহৰে ১৮ তাৰিখে ইংলেণ্ডৰ ৰজাই তাত স্বাক্ষৰ প্ৰদান কৰে। ভাৰত বিভাজনৰ ফলাফলসমূহ তলত আলোচনা কৰা হ’ল– (১) ইয়াৰ ফলত ভাৰত আৰু পাকিস্তান নামৰ দুখন স্বাধীন ৰাষ্ট্ৰৰ জন্ম হয়। (২) পাঞ্জাৱ আৰু বংগ এই দুয়োখন ৰাজ্যক ভাৰত আৰু পাকিস্তানৰ মাজত ভাগ কৰা হয়। (৩) দেশীয় ৰাজ্যসমূহে ভাৰত নাইবা পাকিস্তান যিকোনো এখনৰ লগত চামিল হোৱাৰ অধিকাৰ লাভ কৰে।

(৪) দুয়োখন দেশতে দুজন পৃথক গৱৰ্ণৰ জেনেৰেলৰ ব্যৱস্থা কৰা হয়। সেই অনুসৰি, লর্ড মাউন্ট বেটেন ভাৰতৰ, মহম্মদ আলী জিন্না পাকিস্তানৰ প্ৰথম গৱৰ্ণৰ জেনেৰেল নিযুক্ত হয়।

(৫) ব্ৰিটিছ চৰকাৰে প্ৰতিৰক্ষা আৰু অন্যান্য বিভাগসমূহক দুয়োখন দেশৰ মাজতে ভাগ কৰি দিয়ে।

(৬) ভাৰত বিভাজনৰ লগত দুখন স্বাধীন ৰাষ্ট্ৰৰ জন্ম হয় আৰু দুয়োখন দেশৰ চৰকাৰে নিজৰ নিজৰ অঞ্চলত শাসন ক্ষমতা লাভ কৰে।

(৭) ভাৰত বিভাজনৰ ফলত দুয়োখন দেশতে পূৰ্বতে নথকা সংখ্যালঘু সমস্যাৰ সৃষ্টি হয়।

(৮) এই বিভাজনে ৰাতিটোৰ ভিতৰতে ভয়ংকৰ শৰণাৰ্থী সমস্যাৰ সৃষ্টি কৰে।

(৯) এই বিভাজনে ভয়ংকৰ সাম্প্রদায়িক সংঘৰ্ষৰ সৃষ্টি কৰে। যাৰ ফলত লাখ লাখ মানুহৰ দুয়োখন দেশতে মৃত্যু হয়।

জাতি গঠনৰ প্ৰত্যাহ্বান Class 12

প্ৰঃ স্বাধীনতাৰ পিছত ভাৰতে তাৎক্ষণিকভাৱে সন্মুখীন হোৱা প্ৰত্যাহ্বানৰ বিষয়ে চমুকৈ লিখা।
উ : স্বাধীনতা লাভ কৰাৰ পিছত ভাৰতবৰ্ষই জাতি হিচাপে প্রতিষ্ঠা লাভ কৰাৰ পিছত সন্মুখীন হোৱা প্ৰত্যাহ্বানবোৰ হ’ল– (১) বিভিন্ন জাতি, ধর্ম, ভাষা, বৰ্ণৰ সমস্যাই বিশাল ভাৰতবৰ্ষত প্ৰথমে একতা স্থাপনত বাধা হৈ দেখা দিছিল। সামাজিক, আর্থিক আৰু ৰাজনৈতিক অসমতাৰে ভৰা দেশখনত একতা স্থাপন নিশ্চিতভাৱে এক বৃহৎ প্রত্যাহ্বান আছিল।

(২) ভাৰতবৰ্ষ আৰম্ভণিৰে পৰা কেতিয়াও গণতান্ত্রিক শাসন ব্যৱস্থাৰ অধীনত নাছিল। ব্রিটিছে যদিও কিছু পৰিমাণে গণতন্ত্র স্থাপনৰ চেষ্টা কৰিছিল সেয়া মাত্র ব্ৰিটিছসকলৰ উপনিবেশিক স্বার্থহে আছিল। গতিকে এনেকুৱা এখন দেশত সাংবিধানিক গণতন্ত্র প্রতিষ্ঠা কৰি তাক সফল কৰাটো এক বৃহৎ সমস্যা।

(৩) স্বাধীনতা লাভ কৰাৰ সময়ত ভাৰতৰ মুঠ জনসংখ্যা ৩৫ কোটি আছিল। ইয়াৰে প্রায় ৯০ শতাংশই আছিল দৰিদ্ৰতা, নিৰক্ষৰ আৰু বিভিন্ন আর্থিক আৰু সামাজিক অসমতাৰে জৰ্জৰিত। গতিকে, সকলো নাগৰিকৰ মংগল সাধনৰ পৰিকল্পনা বাস্তৱত ৰূপান্তৰিত কৰাটো অত্যন্ত কঠিন আছিল।

(৪) ভৌগোলিক অখণ্ডতা ৰক্ষা কৰাটো সেই সময়ত এক বৃহৎ প্রত্যাহ্বান আছিল। পৃথিৱীৰ প্ৰায়বোৰ দেশেই ভাৰতখন ভাঙি যাব বুলি ভৱিষ্যবাণী কৰিছিল।
(৫) ভাৰতে স্বাধীনতা লাভ কৰাৰ সময়ত ৫৫০তকৈয়ো অধিক দেশীয় ৰাজ্য আছিল। এই ৰাজ্যসমূহ স্বাধীন আছিল আৰু ই ভাৰতৰ ভিতৰৰে আছিল। নতুন চৰকাৰে এই ৰাজ্যসমূহক ভাৰতৰ লগত চামিল কৰাটো অত্যন্ত প্রত্যাহ্বানমূলক আছিল।

(৬) স্বাধীন ভাৰতৰ আর্থিক আদর্শ বা ব্যৱস্থা পুঁজিবাদী নে সমাজবাদী হ’ব সেই বিষয়েও সমস্যাৰ সৃষ্টি হৈছিল। আৰু ভাৰত চৰকাৰে মিশ্র আর্থিক ব্যৱস্থা লৈ সেই সমস্যাৰ সমাধান কৰিছিল।