ভাৰতবৰ্ষ আৰু অসমত মাধ্যমিক শিক্ষাৰ বিকাশ – Class 12 education chapter 1

ভাৰতবৰ্ষ আৰু অসমত মাধ্যমিক শিক্ষাৰ বিকাশ দ্বাদশ শ্ৰেণী  Class 12 education chapter 1 question answer in Assamese অধ্যায় ১:

ভাৰতবৰ্ষ আৰু অসমত মাধ্যমিক শিক্ষাৰ বিকাশ

(স্বাধীনতাৰ পৰৱৰ্তী কাল)

 { অধ্যায়টোৰ সাৰাংশ }   

মাধ্যমিক শিক্ষা হৈছে প্ৰাথমিক আৰু উচ্চ শিক্ষাৰ মাজৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ সংযোগ, যি কিশোৰ-কিশোৰীসকলক তেওঁলোকৰ ভৱিষ্যতৰ বাবে সাজু কৰে। স্বাধীনতাৰ পিছত, ভাৰতবৰ্ষই মাধ্যমিক শিক্ষা ব্যৱস্থাৰ সংস্কাৰ আৰু আধুনিকীকৰণৰ বাবে যথেষ্ট প্ৰচেষ্টা চলাইছে। এই অধ্যায়টোত ভাৰত আৰু বিশেষকৈ অসমত মাধ্যমিক শিক্ষাক গঢ় দিয়া মূল আয়োগ আৰু নীতিসমূহৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হৈছে।

মুডালিয়াৰ আয়োগ (১৯৫২-৫৩), যাক মাধ্যমিক শিক্ষা আয়োগ বুলিও জনা যায়, ই আছিল মাধ্যমিক শিক্ষাৰ সমস্যাসমূহক বিশেষভাৱে সম্বোধন কৰা প্ৰথমখন মুখ্য আয়োগ। ই সেই সময়ৰ শিক্ষা ব্যৱস্থাৰ কেইবাটাও ত্ৰুটি চিনাক্ত কৰিছিল, যেনে— ইয়াৰ সংকীৰ্ণ, একপক্ষীয় স্বভাৱ, বাস্তৱ জীৱনৰ পৰা বিচ্ছিন্নতা, আৰু পৰীক্ষা-কেন্দ্ৰিক দৃষ্টিভংগী। এই আয়োগে মাধ্যমিক শিক্ষাৰ বাবে কেইটামান মূল লক্ষ্য নিৰ্ধাৰণ কৰিছিল, যাৰ ভিতৰত আছিল গণতান্ত্ৰিক নাগৰিকত্বৰ বিকাশ, বৃত্তিমূলক দক্ষতাৰ উন্নতি, ব্যক্তিত্বৰ বিকাশ, আৰু নেতৃত্বৰ বাবে শিক্ষা।

ইয়াৰ পিছত, কোঠাৰী আয়োগ (১৯৬৪-৬৬) বা ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা আয়োগক সমগ্ৰ শিক্ষা ব্যৱস্থাৰ ওপৰত পৰামৰ্শ দিবলৈ নিযুক্ত কৰা হৈছিল। ইয়াৰ লক্ষ্য আছিল শিক্ষাক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্দেশ্যসমূহৰ সৈতে সংযোগ কৰা, যেনে— উৎপাদনশীলতা, সামাজিক আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় সংহতি, আধুনিকীকৰণ, আৰু সামাজিক, নৈতিক আৰু আধ্যাত্মিক মূল্যবোধৰ বিকাশ। এই আয়োগৰ এক উল্লেখযোগ্য পৰামৰ্শ আছিল সমগ্ৰ দেশৰ বাবে ১০+২+৩ গাঁথনি গ্ৰহণ কৰা, যাতে একरूपতা বজাই ৰাখিব পাৰি। আয়োগে মাধ্যমিক শিক্ষাৰ বৃত্তিমুখীকৰণৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিছিল আৰু বৌদ্ধিক শ্ৰম আৰু শাৰীৰিক শ্ৰমৰ মাজৰ ব্যৱধান দূৰ কৰিবলৈ ‘কৰ্ম অভিজ্ঞতা’ (Work Experience) ধাৰণাটোৰ প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল।

ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতি (NPE) ১৯৮৬ এখন ভৱিষ্যত-মুখী নীতি আছিল, যাৰ লক্ষ্য আছিল শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত উপলব্ধতা, গুণগত মান আৰু উপযোগিতাৰ প্ৰত্যাহ্বানসমূহ মোকাবিলা কৰা। ই কেইবাটাও নতুন ধাৰণাৰ প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল। ইয়াৰ মূল বৈশিষ্ট্যসমূহৰ ভিতৰত আছিল ‘সমতাৰ বাবে শিক্ষা’ৰ ওপৰত বিশেষ গুৰুত্ব, যাৰ জৰিয়তে মহিলাসকলক सशक्त কৰা আৰু অনুসূচীত জাতি, অনুসূচীত জনজাতি আৰু অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণীসমূহক সুবিধা প্ৰদান কৰা। ই অপাৰেচন ব্লেকব‘ৰ্ড-ৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল, যাৰ উদ্দেশ্য আছিল প্ৰাথমিক বিদ্যালয়সমূহত ন্যূনতম অত্যাৱশ্যকীয় সুবিধা প্ৰদান কৰা। লগতে প্ৰতিখন জিলাত নৱোদয় বিদ্যালয় (Pace-setting schools) স্থাপন কৰি গ্ৰাম্য অঞ্চলৰ প্ৰতিভাৱান শিশুক বিকশাই তোলাৰ ব্যৱস্থা কৰা হৈছিল। এই নীতিয়ে অনানুষ্ঠানিক শিক্ষা, মুক্ত বিশ্ববিদ্যালয় আৰু চাকৰিৰ পৰা ডিগ্ৰীক পৃথক কৰাৰ ওপৰতো গুৰুত্ব দিছিল।

অসমত, স্বাধীনতাৰ পিছত মাধ্যমিক শিক্ষাৰ বিকাশ এই ৰাষ্ট্ৰীয় নীতিসমূহৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত হৈছিল। মাধ্যমিক শিক্ষাৰ নিয়ন্ত্ৰণ, যি প্ৰথমে কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অধীনত আছিল, ১৯৪৮ চনত গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়লৈ স্থানান্তৰিত কৰা হয়। মুডালিয়াৰ আয়োগৰ পৰামৰ্শ অনুসৰি ১৯৬২ চনত অসম মাধ্যমিক শিক্ষা পৰিষদ (SEBA) স্থাপন কৰা হয়। পিছলৈ, ১৯৮৪ চনত, কোঠাৰী আয়োগৰ ১০+২+৩ আৰ্হিৰ সৈতে সংগতি ৰাখি উচ্চতৰ মাধ্যমিক (+২) পৰ্যায় পৰিচালনা কৰিবলৈ অসম উচ্চতৰ মাধ্যমিক শিক্ষা সংসদ (AHSEC) গঠন কৰা হয়। এই প্ৰচেষ্টাসমূহৰ সত্ত্বেও, অসমত মাধ্যমিক শিক্ষাই কেইবাটাও স্থায়ী সমস্যাৰ সন্মুখীন হৈছে, যাৰ ভিতৰত আছে সম্পদৰ অভাৱ, অপৰিকল্পিত সম্প্ৰসাৰণ, অনুপযুক্ত পাঠ্যক্ৰম, আৰু প্ৰশিক্ষিত শিক্ষকৰ নাটনি।

ক্ৰিয়াকলাপৰ (Activity) প্ৰশ্নোত্তৰ

ক্ৰিয়াকলাপ ১

1. ভাৰতে কোন চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল?
   উত্তৰ: ভাৰতে ১৯৪৭ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল।
2. মাধ্যমিক শিক্ষা আয়োগ কেতিয়া গঠন কৰা হৈছিল?
   উত্তৰ: মাধ্যমিক শিক্ষা আয়োগ ১৯৫২ চনত গঠন কৰা হৈছিল।
3. মাধ্যমিক শিক্ষা আয়োগৰ অধ্যক্ষ কোন আছিল?
   উত্তৰ: ড° এ. লক্ষ্মণস্বামী মুডালিয়াৰ মাধ্যমিক শিক্ষা আয়োগৰ অধ্যক্ষ আছিল।
4. মাধ্যমিক শিক্ষা আয়োগে নিৰ্ধাৰণ কৰা লক্ষ্যসমূহ কি কি আছিল?
   উত্তৰ: মাধ্যমিক শিক্ষা আয়োগে নিৰ্ধাৰণ কৰা লক্ষ্যসমূহ আছিল:
   • গণতান্ত্ৰিক নাগৰিকত্বৰ বিকাশ
   • বৃত্তিমূলক দক্ষতাৰ উন্নতি
   • ব্যক্তিত্বৰ বিকাশ
   • নেতৃত্বৰ বাবে শিক্ষা
5. মুডালিয়াৰ আয়োগে (১৯৫২-৫৩) উল্লেখ কৰা শিক্ষাৰ লক্ষ্যসমূহ চমুকৈ লিখা।
   উত্তৰ: মুডালিয়াৰ আয়োগে (১৯৫২-৫৩) মাধ্যমিক শিক্ষাৰ বাবে চাৰিটা মূল লক্ষ্য উল্লেখ কৰিছিল। প্ৰথমতে, গণতান্ত্ৰিক নাগৰিকত্বৰ বিকাশ, যাৰ জৰিয়তে শিক্ষাৰ্থীসকলক সহনশীলতা, অনুশাসন আৰু সহযোগিতাৰ দৰে মূল্যবোধৰ প্ৰশিক্ষণ দিয়া। দ্বিতীয়তে, বৃত্তিমূলক দক্ষতাৰ উন্নতি, যাৰ উদ্দেশ্য আছিল কাৰুশিল্প আৰু কাৰিকৰী পাঠ্যক্ৰমৰ জৰিয়তে শিক্ষাক অধিক ব্যৱহাৰিক আৰু উৎপাদনশীল কৰি তোলা। তৃতীয়তে, ব্যক্তিত্বৰ বিকাশ, য’ত শিক্ষাৰ্থীৰ সৰ্বাংগীণ বিকাশ, যেনে— তেওঁলোকৰ সৃষ্টিশীল আৰু সাংস্কৃতিক আগ্ৰহৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া হৈছিল। শেষত, নেতৃত্বৰ বাবে শিক্ষা, যাৰ লক্ষ্য আছিল শিক্ষাৰ্থীসকলক সামাজিক, ৰাজনৈতিক আৰু ঔদ্যোগিক ক্ষেত্ৰত নেতৃত্বৰ দায়িত্ব ল’ব পৰাকৈ প্ৰস্তুত কৰা।

ক্ৰিয়াকলাপ ২

1. কোঠাৰী আয়োগে (১৯৬৪-৬৬) নিৰ্ধাৰণ কৰা ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষাৰ লক্ষ্যসমূহ উল্লেখ কৰা।
   উত্তৰ: কোঠাৰী আয়োগে নিৰ্ধাৰণ কৰা ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষাৰ লক্ষ্যসমূহ হ’ল:
   • শিক্ষা আৰু উৎপাদনশীলতা
   • সামাজিক আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় সংহতি
   • শিক্ষা আৰু আধুনিকীকৰণ
   • সামাজিক, নৈতিক আৰু আধ্যাত্মিক মূল্যবোধৰ বিকাশ
2. ১০+২+৩ ফৰ্মূলাটো বিশ্লেষণ কৰা।
   উত্তৰ: ১০+২+৩ ফৰ্মূলাটো কোঠাৰী আয়োগে পৰামৰ্শ দিয়া এক শৈক্ষিক গাঁথনি। ইয়াৰ অৰ্থ হ’ল:
   • ১০ বছৰৰ সাধাৰণ আৰু একেধৰণৰ বিদ্যালয় শিক্ষা।
   • ২ বছৰৰ উচ্চতৰ মাধ্যমিক শিক্ষা, যিটো এক বিশেষীকৃত পৰ্যায় হ’ব আৰু ইয়াত সাধাৰণ শৈক্ষিক আৰু বৃত্তিমূলক শাখা থাকিব।
   • ৩ বছৰৰ বিশ্ববিদ্যালয় পৰ্যায়ত প্ৰথম ডিগ্ৰী (স্নাতক) পাঠ্যক্ৰম।
     এই গাঁথনিটো এক মানসম্পন্ন ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা ব্যৱস্থা গঢ়ি তোলাৰ বাবে ডিজাইন কৰা হৈছিল।
3. আয়োগখনে কিমান বছৰৰ বিদ্যালয় শিক্ষাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল?
   উত্তৰ: আয়োগখনে মুঠ ১২ বছৰৰ বিদ্যালয় শিক্ষাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল (১০ বছৰৰ সাধাৰণ শিক্ষা + ২ বছৰৰ উচ্চতৰ মাধ্যমিক শিক্ষা)।
4. বৃত্তিমূলক শিক্ষাৰ বিষয়ে কোঠাৰী আয়োগৰ মতামত কি আছিল?
   উত্তৰ: কোঠাৰী আয়োগে বৃত্তিমূলক শিক্ষাৰ ওপৰত বিশেষ গুৰুত্ব দিছিল। আয়োগে পৰামৰ্শ দিছিল যে মাধ্যমিক শিক্ষা, বিশেষকৈ উচ্চতৰ মাধ্যমিক (+২) পৰ্যায়ত, বৃত্তিমুখী কৰি তুলিব লাগে। ইয়াৰ বাবে কৃষি, উদ্যোগ আৰু অন্যান্য ক্ষেত্ৰত কেৰিয়াৰ গঢ়িব পৰাকৈ বিভিন্ন ধৰণৰ বৃত্তিমূলক পাঠ্যক্ৰম আৰম্ভ কৰাৰ কথা কোৱা হৈছিল, যাতে শিক্ষাক নিয়োগ আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় উৎপাদনশীলতাৰ সৈতে প্ৰাসংগিক কৰি তুলিব পাৰি।
5. ‘কৰ্ম অভিজ্ঞতা’ বুলিলে কি বুজা?
   উত্তৰ: ‘কৰ্ম অভিজ্ঞতা’ কোঠাৰী আয়োগে প্ৰৱৰ্তন কৰা এক ধাৰণা। ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে শিক্ষাৰ্থীসকলে উৎপাদনমূলক কামত অংশগ্ৰহণ কৰা, যি বিদ্যালয়, ঘৰ, কৰ্মশালা, কাৰখানা বা পথাৰত হ’ব পাৰে। ইয়াৰ উদ্দেশ্য আছিল শৈক্ষিক জ্ঞান আৰু ব্যৱহাৰিক জীৱনৰ মাজত সেঁতু গঢ়ি তোলা আৰু শাৰীৰিক শ্ৰমৰ প্ৰতি শ্ৰদ্ধা বৃদ্ধি কৰা।

ক্ৰিয়াকলাপ ৩

1. নতুন শিক্ষা নীতিখন সংসদত কোন চনত গৃহীত হৈছিল?
   উত্তৰ: নতুন শিক্ষা নীতিখন ১৯৮৬ চনৰ মে’ মাহত সংসদত গৃহীত হৈছিল।
2. ‘সমতাৰ বাবে শিক্ষা’ৰ ওপৰত নতুন শিক্ষা নীতিৰ অভিব্যক্তি কি আছিল?
   উত্তৰ: ‘সমতাৰ বাবে শিক্ষা’ৰ ওপৰত নতুন শিক্ষা নীতিৰ অভিব্যক্তি আছিল শিক্ষাক মহিলাৰ মৰ্যাদাৰ মৌলিক পৰিৱৰ্তনৰ এক মাধ্যম হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা আৰু সকলোকে, বিশেষকৈ যিসকল এতিয়ালৈকে বঞ্চিত হৈ আছে, যেনে— অনুসূচীত জাতি, অনুসূচীত জনজাতি আৰু সমাজৰ অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণীৰ লোকসকলক সমান শৈক্ষিক সুবিধা প্ৰদান কৰা।
3. ‘প্ৰাৰম্ভিক শৈশৱৰ যত্ন আৰু শিক্ষা’ বুলিলে কি বুজা?
   উত্তৰ: ‘প্ৰাৰম্ভিক শৈশৱৰ যত্ন আৰু শিক্ষা’ (ECCE) বুলিলে শিশুৰ প্ৰাৰম্ভিক বৰ্ষত (সাধাৰণতে প্ৰাথমিক বিদ্যালয়ৰ আগতে) দিয়া কাৰ্যসূচী আৰু সহায়ক বুজায়। ই শিশুৰ সামগ্ৰিক বিকাশ, যেনে— তেওঁলোকৰ পুষ্টি, স্বাস্থ্য, আৰু সামাজিক, মানসিক, শাৰীৰিক, নৈতিক আৰু আৱেগিক বিকাশৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে। ইয়াক প্ৰাথমিক শিক্ষা আৰু সামগ্ৰিক মানৱ সম্পদ বিকাশৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভেটি হিচাপে গণ্য কৰা হয়।
4. ১৯৮৬ চনৰ নতুন শিক্ষা নীতিত অন্তৰ্ভুক্ত মূল বৈশিষ্ট্যসমূহ চমুকৈ লিখা।
   উত্তৰ: ১৯৮৬ চনৰ নতুন শিক্ষা নীতিৰ মূল বৈশিষ্ট্যসমূহ আছিল: এক উমৈহতীয়া ১০+২+৩ গাঁথনিৰ সৈতে এক ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা ব্যৱস্থা স্থাপন; ‘সমতাৰ বাবে শিক্ষা’ৰ ওপৰত বিশেষ গুৰুত্ব; প্ৰাথমিক বিদ্যালয়সমূহ উন্নত কৰিবলৈ ‘অপাৰেচন ব্লেকব’ৰ্ড’ আঁচনি আৰম্ভ; প্ৰতিভাৱান গ্ৰাম্য শিশুৰ বাবে ‘নৱোদয় বিদ্যালয়’ স্থাপন; বৃত্তিমুখীকৰণৰ ওপৰত নতুনকৈ গুৰুত্ব আৰোপ; আৰু মুক্ত বিশ্ববিদ্যালয় তথা দূৰ শিক্ষা ব্যৱস্থাৰ সম্প্ৰসাৰণ।
5. ১৯৮৬ চনৰ নতুন শিক্ষা নীতিত কি কি দিশ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল?
   উত্তৰ: ১৯৮৬ চনৰ নতুন শিক্ষা নীতিত অন্তৰ্ভুক্ত দিশসমূহ হ’ল: শিক্ষাৰ ভূমিকা, সমতাৰ বাবে শিক্ষা (মহিলা, অনুসূচীত জাতি/জনজাতি আদিৰ বাবে), வயதுস্থ শিক্ষা, ECCE, প্ৰাথমিক শিক্ষা, মাধ্যমিক শিক্ষা, বৃত্তিমুখীকৰণ, উচ্চ শিক্ষা, মুক্ত বিশ্ববিদ্যালয়, চাকৰিৰ পৰা ডিগ্ৰী পৃথক কৰা, গ্ৰাম্য বিশ্ববিদ্যালয়, কাৰিকৰী শিক্ষা, মূল্যবোধ শিক্ষা, ক্ৰীড়া, শৈক্ষিক প্ৰযুক্তি, আৰু শিক্ষাৰ ব্যৱস্থাপনা।
6. ‘অপাৰেচন ব্লেকব’ৰ্ড’ কি?
   উত্তৰ: ‘অপাৰেচন ব্লেকব’ৰ্ড’ ১৯৮৬ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষানীতিৰ অধীনত আৰম্ভ কৰা এক কেন্দ্ৰীয়ভাৱে পৃষ্ঠপোষকতা কৰা আঁচনি। ইয়াৰ উদ্দেশ্য আছিল দেশৰ প্ৰতিখন প্ৰাথমিক বিদ্যালয়ক ন্যূনতম অত্যাৱশ্যকীয় সুবিধা প্ৰদান কৰা, যাৰ ভিতৰত আছিল কমেও দুটা সকলো বতৰত ব্যৱহাৰযোগ্য কোঠা, দুজন শিক্ষক (যাৰ এগৰাকী মহিলা হ’ব লাগে), আৰু ব্লেকব’ৰ্ড, মেপ, খেলনা আদিৰ দৰে প্ৰয়োজনীয় শিক্ষণ-শিকন সামগ্ৰী।
7. ‘নৱোদয় বিদ্যালয়’ৰ বৈশিষ্ট্যসমূহ উল্লেখ কৰা।
   উত্তৰ: ‘নৱোদয় বিদ্যালয়’ৰ বৈশিষ্ট্যসমূহ হ’ল:
   • এইবোৰ গতি নিৰ্ধাৰক প্ৰতিষ্ঠান, যাৰ উদ্দেশ্য গুণগত আধুনিক শিক্ষা প্ৰদান কৰা।
   • এইবোৰ মুখ্যতঃ গ্ৰাম্য অঞ্চলৰ প্ৰতিভাৱান শিশুৰ বাবে।
   • এইবোৰ আৱাসিক আৰু সহ-শৈক্ষিক।
   • আৱাস আৰু খোৱা-বোৱাকে ধৰি শিক্ষা বিনামূলীয়াকৈ প্ৰদান কৰা হয়।
   • দেশৰ বিভিন্ন প্ৰান্তৰ শিক্ষাৰ্থীসকলে একেলগে থাকি আৰু শিকি ৰাষ্ট্ৰীয় সংহতি বৃদ্ধি কৰাৰ লক্ষ্য ৰাখে।

(টোকা: এই অধ্যায়ত “ক্ৰিয়াকলাপ ৪” নাই)

ক্ৰিয়াকলাপ ৫ (পৃষ্ঠা ৪৪)

1. অসম মাধ্যমিক শিক্ষা পৰিষদ কেতিয়া গঠন কৰা হৈছিল?
   উত্তৰ: অসম মাধ্যমিক শিক্ষা পৰিষদ (SEBA) ১৯৬২ চনত গঠন কৰা হৈছিল।
2. মুডালিয়াৰ আয়োগৰ (১৯৫২-৫৩) পৰামৰ্শৰ ভিত্তিত ৰূপান্তৰিত হোৱা বহুমুখী বিদ্যালয়ৰ নাম লিখা।
   উত্তৰ: মুডালিয়াৰ আয়োগৰ পৰামৰ্শৰ ভিত্তিত বহুমুখী বিদ্যালয়লৈ ৰূপান্তৰিত হোৱা কিছুমান বিদ্যালয় হ’ল:
   • ডিব্ৰুগড় ছোৱালী হাইস্কুল
   • যোৰহাট চৰকাৰী বিদ্যালয়
   • গোৱালপাৰা চৰকাৰী বিদ্যালয়
   • ডচন চৰকাৰী বিদ্যালয়, নগাঁও
   • শিৱসাগৰ চৰকাৰী বিদ্যালয়
3. অসমত প্ৰথমে উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয় হিচাপে স্বীকৃতি পোৱা চাৰিখন মাধ্যমিক বিদ্যালয়ৰ নাম লিখা।
   উত্তৰ: পাঠ্যপুথিখনত প্ৰথমে উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয় হিচাপে স্বীকৃতি পোৱা চাৰিখন বিদ্যালয়ৰ নাম স্পষ্টকৈ উল্লেখ কৰা নাই। ইয়াত বহুমুখী বিদ্যালয়লৈ ৰূপান্তৰিত হোৱা বিদ্যালয়ৰ তালিকা দিয়া আছে, যিটো এক সম্পৰ্কিত কিন্তু পৃথক পদক্ষেপ আছিল।
4. ১৯৬১ চনৰ অসম মাধ্যমিক শিক্ষা আইনৰ চাৰিটা ব্যৱস্থা লিখা।
   উত্তৰ: ১৯৬১ চনৰ অসম মাধ্যমিক শিক্ষা আইনৰ চাৰিটা মূল ব্যৱস্থা আছিল:
   • এই আইনখন সমগ্ৰ অসমতে প্ৰযোজ্য হ’ব।
   • মাধ্যমিক শিক্ষাৰ নিয়ন্ত্ৰণ আৰু বিকাশৰ বাবে ‘মাধ্যমিক শিক্ষা পৰিষদ’ স্থাপনৰ ব্যৱস্থা কৰা হৈছিল।
   • চৰকাৰী স্বীকৃতিপ্ৰাপ্ত মাধ্যমিক বিদ্যালয়ৰ ওপৰত বিশ্ববিদ্যালয় বা আন কোনো ব’ৰ্ডৰ নিয়ন্ত্ৰণকাৰী কৰ্তৃত্ব নাথাকিব।
   • এই আইনত পৰিষদৰ গঠন সম্পৰ্কে উল্লেখ কৰা হৈছিল, য’ত জনশিক্ষা সঞ্চালক (P.I.) অধ্যক্ষ হিচাপে থাকিব।
5. অসম মাধ্যমিক শিক্ষা পৰিষদৰ চাৰিটা কাৰ্য উল্লেখ কৰা।
   উত্তৰ: অসম মাধ্যমিক শিক্ষা পৰিষদৰ (SEBA) চাৰিটা কাৰ্য হ’ল:
   • মাধ্যমিক শিক্ষাৰ বাবে পাঠ্যক্ৰম প্ৰস্তুত কৰা।
   • হাইস্কুল শিক্ষান্ত পৰীক্ষা (HSLC)ৰ দৰে ৰাজহুৱা পৰীক্ষা অনুষ্ঠিত কৰা।
   • মাধ্যমিক বিদ্যালয়সমূহক স্বীকৃতি প্ৰদান কৰা।
   • মাধ্যমিক শ্ৰেণীৰ বাবে পাঠ্যপুথি প্ৰস্তুত, প্ৰকাশ আৰু নিৰ্বাচন কৰা।

পাঠ্যপুথিৰ সম্পূৰ্ণ প্ৰশ্নোত্তৰ

(ওপৰত দিয়া ক্ৰিয়াকলাপৰ উত্তৰসমূহৰ সৈতে বহুতো প্ৰশ্নৰ উত্তৰ একেই, সেয়েহে ইয়াত পুনৰাবৃত্তি নকৰি নতুন প্ৰশ্নসমূহৰ উত্তৰ দিয়া হৈছে।)

১. মাধ্যমিক শিক্ষা কি? মানুহৰ জীৱনৰ কোনটো স্তৰৰ লগত এই শিক্ষা জড়িত? চমুকৈ লিখা।
উত্তৰ: মাধ্যমিক শিক্ষা হৈছে শিক্ষাৰ এনে এক স্তৰ যি প্ৰাথমিক শিক্ষা আৰু উচ্চ শিক্ষাৰ মাজত এক সেঁতু হিচাপে কাম কৰে। এই শিক্ষা মানৱ জীৱনৰ তৃতীয় স্তৰ অৰ্থাৎ কিশোৰাৱস্থাত প্ৰদান কৰা হয়। এই স্তৰটোৱে কিশোৰ-কিশোৰীসকলক তেওঁলোকৰ ব্যক্তিত্ব, বৃত্তিমূলক দক্ষতা আৰু নাগৰিকত্বৰ भावना বিকাশ কৰি ভৱিষ্যত জীৱনৰ বাবে সাজু কৰাত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে।

২. ১৯৫২-৫৩ চনৰ মাধ্যমিক শিক্ষা আয়োগে নিৰ্ধাৰণ কৰা শিক্ষাৰ লক্ষ্যসমূহ চমুকৈ লিখা।
উত্তৰ: ১৯৫২-৫৩ চনৰ মাধ্যমিক শিক্ষা আয়োগে (মুডালিয়াৰ আয়োগ) মাধ্যমিক শিক্ষাৰ বাবে তলত দিয়া লক্ষ্যসমূহ নিৰ্ধাৰণ কৰিছিল:

• গণতান্ত্ৰিক নাগৰিকত্বৰ বিকাশ: গণতন্ত্ৰৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় মূল্যবোধ যেনে— শৃংখলা, সহনশীলতা, দেশপ্ৰেম আৰু সহযোগিতা আদিৰ বিকাশ সাধন কৰা।
• বৃত্তিমূলক দক্ষতাৰ উন্নতি: শিক্ষাৰ্থীসকলক উৎপাদনমুখী নাগৰিক হিচাপে গঢ়ি তুলিবলৈ ব্যৱহাৰিক আৰু বৃত্তিমূলক পাঠ্যক্ৰমৰ ব্যৱস্থা কৰা।
• ব্যক্তিত্বৰ বিকাশ: শিক্ষাৰ্থীৰ ব্যক্তিত্বৰ সৰ্বাংগীণ বিকাশ নিশ্চিত কৰা, যাৰ ভিতৰত তেওঁলোকৰ সৃষ্টিশীল শক্তি আৰু সাংস্কৃতিক আগ্ৰহ অন্তৰ্ভুক্ত।
• নেতৃত্বৰ বাবে শিক্ষা: শিক্ষাৰ্থীসকলক জীৱনৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত, যেনে— সামাজিক, ৰাজনৈতিক আৰু ঔদ্যোগিক ক্ষেত্ৰত নেতৃত্ব দিব পৰাকৈ প্ৰশিক্ষণ দিয়া।

৩. ১৯৫২-৫৩ চনৰ আয়োগৰ অধ্যক্ষ কোন আছিল? এই আয়োগৰ মতে শিক্ষাৰ লক্ষ্য কি কি হোৱা উচিত?
উত্তৰ: ১৯৫২-৫৩ চনৰ আয়োগৰ (মাধ্যমিক শিক্ষা আয়োগ) অধ্যক্ষ আছিল ড° এ. লক্ষ্মণস্বামী মুডালিয়াৰ। এই আয়োগৰ মতে শিক্ষাৰ লক্ষ্যসমূহ হ’ল:

• গণতান্ত্ৰিক নাগৰিকত্বৰ বিকাশ
• বৃত্তিমূলক দক্ষতাৰ উন্নতি
• ব্যক্তিত্বৰ বিকাশ
• নেতৃত্বৰ বাবে শিক্ষা

৪. মুডালিয়াৰ আয়োগে (১৯৫২-৫৩) উল্লেখ কৰা মাধ্যমিক শিক্ষাৰ লক্ষ্যসমূহ কি কি? লিখা।
উত্তৰ: মুডালিয়াৰ আয়োগে (১৯৫২-৫৩) উল্লেখ কৰা মাধ্যমিক শিক্ষাৰ লক্ষ্যসমূহ হ’ল:

• গণতান্ত্ৰিক নাগৰিকত্বৰ বিকাশ: গণতান্ত্ৰিক সমাজত সক্ৰিয় অংশগ্ৰহণৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় গুণাৱলীৰ বিকাশ।
• বৃত্তিমূলক সামৰ্থ্য আৰু দক্ষতাৰ উন্নতি: দেশৰ উৎপাদন ক্ষমতা বৃদ্ধিৰ বাবে কাৰুশিল্প আৰু উৎপাদনমূলক কামৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ।
• ব্যক্তিত্বৰ বিকাশ: শিক্ষাৰ্থীৰ সৃষ্টিশীল শক্তিক লালন কৰা আৰু গঠনমূলক আগ্ৰহ গঢ়ি তোলা।
• নেতৃত্বৰ বাবে শিক্ষা: জীৱনৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত নেতৃত্বৰ দায়িত্ব ল’ব পৰাকৈ শিক্ষাৰ্থীক প্ৰশিক্ষণ দিয়া।

৫. মুডালিয়াৰ আয়োগে (১৯৫২-৫৩) নিৰ্ধাৰণ কৰা শিক্ষাৰ লক্ষ্যসমূহ ভাৰতীয় শিক্ষা ব্যৱস্থাত প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছেনে? আলোচনা কৰা।
উত্তৰ: হয়, মুডালিয়াৰ আয়োগে নিৰ্ধাৰণ কৰা শিক্ষাৰ লক্ষ্যসমূহ ভাৰতীয় শিক্ষা ব্যৱস্থাত যথেষ্ট পৰিমাণে প্ৰভাৱ পেলাইছিল আৰু প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছিল। গণতান্ত্ৰিক নাগৰিক গঢ়ি তোলা, বৃত্তিমূলক দক্ষতা বৃদ্ধি কৰা আৰু নেতৃত্বৰ গুণ বিকাশ কৰাৰ দৰে বিষয়সমূহ পৰৱৰ্তী শিক্ষানীতিসমূহত বাৰে বাৰে স্থান পাইছে। উদাহৰণস্বৰূপে, বৃত্তিমুখীকৰণৰ ওপৰত দিয়া গুৰুত্বক কোঠাৰী আয়োগ আৰু ১৯৮৬ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষানীতিত আৰু অধিক শক্তিশালী কৰা হৈছিল। বহুমুখী বিদ্যালয় স্থাপন এই আয়োগৰ পৰামৰ্শৰ এক প্ৰত্যক্ষ ফল আছিল। অৱশ্যে, ইয়াৰ প্ৰৱৰ্তনত কিছুমান প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হ’বলগীয়া হৈছিল আৰু শিক্ষা ব্যৱস্থা বহুলাংশে শৈক্ষিক আৰু পৰীক্ষা-কেন্দ্ৰিক হৈয়েই আছিল, যিটো সমস্যা পৰৱৰ্তী নীতিসমূহেও সমাধান কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল।

৬. অতি চমু উত্তৰ দিয়া:

• (ক) ভাৰতে কোন চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল?
  উত্তৰ: ১৯৪৭ চনত।
• (খ) ১৯৫২-৫৩ চনৰ মাধ্যমিক শিক্ষা আয়োগৰ অধ্যক্ষ কোন আছিল?
  উত্তৰ: ড° এ. লক্ষ্মণস্বামী মুডালিয়াৰ।
• (গ) মুডালিয়াৰ আয়োগ কোন চনত গঠন কৰা হৈছিল?
  উত্তৰ: ১৯৫২ চনত।
• (ঘ) মুডালিয়াৰ আয়োগে উল্লেখ কৰা মাধ্যমিক শিক্ষাৰ দুটা লক্ষ্য উল্লেখ কৰা।
  উত্তৰ: দুটা লক্ষ্য হ’ল: (i) গণতান্ত্ৰিক নাগৰিকত্বৰ বিকাশ আৰু (ii) বৃত্তিমূলক দক্ষতাৰ উন্নতি।

৭. মুডালিয়াৰ আয়োগে (১৯৫২-৫৩) নিৰ্ধাৰণ কৰা মাধ্যমিক শিক্ষাৰ লক্ষ্যসমূহ উল্লেখ কৰা।
উত্তৰ: মুডালিয়াৰ আয়োগে নিৰ্ধাৰণ কৰা মাধ্যমিক শিক্ষাৰ লক্ষ্যসমূহ হ’ল:

1. গণতান্ত্ৰিক নাগৰিকত্বৰ বিকাশ
2. বৃত্তিমূলক দক্ষতাৰ উন্নতি
3. ব্যক্তিত্বৰ বিকাশ
4. নেতৃত্বৰ বাবে শিক্ষা

৮. কোঠাৰী আয়োগে (১৯৬৪-৬৬) ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰীয় বিকাশৰ বাবে উল্লেখ কৰা শিক্ষাৰ লক্ষ্যসমূহ কি কি?
উত্তৰ: কোঠাৰী আয়োগে (১৯৬৪-৬৬) শিক্ষাক ৰাষ্ট্ৰীয় বিকাশৰ সৈতে সংযোগ কৰি তলত দিয়া লক্ষ্যসমূহ দাঙি ধৰিছিল:

• শিক্ষা আৰু উৎপাদনশীলতা: বিজ্ঞান, প্ৰযুক্তি আৰু কৰ্ম অভিজ্ঞতাৰ সৈতে শিক্ষাক সংযোগ কৰি ৰাষ্ট্ৰীয় আয় বৃদ্ধি কৰা।
• সামাজিক আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় সংহতি: উমৈহতীয়া বিদ্যালয় স্থাপন আৰু এক সুচিন্তিত ভাষা নীতি প্ৰৱৰ্তন কৰি ঐক্য গঢ়ি তোলা।
• শিক্ষা আৰু আধুনিকীকৰণ: বিজ্ঞান-ভিত্তিক পাঠ্যক্ৰম গ্ৰহণ কৰি আৰু এক গতিশীল সমাজ গঢ়ি তুলি আধুনিকীকৰণৰ প্ৰক্ৰিয়া ত্বৰান্বিত কৰা।
• সামাজিক, নৈতিক আৰু আধ্যাত্মিক মূল্যবোধৰ বিকাশ: চৰিত্ৰ আৰু মূল্যবোধৰ বিকাশৰ বাবে প্ৰত্যক্ষ আৰু পৰোক্ষ নিৰ্দেশনা প্ৰদান কৰা।

৯. কোঠাৰী আয়োগে (১৯৬৪-৬৬) ভাৰতীয় শিক্ষাৰ গাঁথনিগত প্ৰক্ৰিয়াৰ ওপৰত দিয়া পৰামৰ্শসমূহ কি কি? ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰ: কোঠাৰী আয়োগে সমগ্ৰ দেশৰ বাবে এক সাধাৰণ শৈক্ষিক গাঁথনিৰ পৰামৰ্শ দিছিল, যাক ১০+২+৩ আৰ্হি বুলি জনা যায়। এই গাঁথনিটোত আছিল:

• একৰ পৰা তিনি বছৰৰ প্ৰাক্-প্ৰাথমিক শিক্ষা।
• দহ বছৰীয়া সাধাৰণ শিক্ষা।
• দুই বছৰীয়া উচ্চতৰ মাধ্যমিক পৰ্যায় (+২), যি বিশেষীকৃত আৰু সাধাৰণ বা বৃত্তিমূলক হ’ব পাৰে।
• প্ৰথম ডিগ্ৰীৰ বাবে তিনি বছৰীয়া পাঠ্যক্ৰম (+৩)।
  আয়োগে পৰামৰ্শ দিছিল যে প্ৰথম ৰাজহুৱা পৰীক্ষা ১০ বছৰীয়া বিদ্যালয় শিক্ষাৰ শেষত অনুষ্ঠিত হ’ব লাগে আৰু প্ৰাক্-বিশ্ববিদ্যালয় পাঠ্যক্ৰম বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা মাধ্যমিক বিদ্যালয়লৈ স্থানান্তৰ কৰিব লাগে।

১০. কোঠাৰী আয়োগৰ (১৯৬৪-৬৬) উদ্দেশ্যসমূহ কি কি? এই আয়োগে শিক্ষাৰ বাবে কি ধৰণৰ গাঁথনিৰ পৰামৰ্শ দিছিল?
উত্তৰ: কোঠাৰী আয়োগৰ মূল উদ্দেশ্য আছিল ভাৰতীয় শিক্ষা ব্যৱস্থাৰ মূল্যায়ন কৰা আৰু জনসাধাৰণৰ জীৱন, প্ৰয়োজন আৰু আকাংক্ষাৰ সৈতে খাপ খোৱা এক ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা ব্যৱস্থা গঢ়ি তোলা। ই आভ্যন্তৰীণ পৰিৱৰ্তন, গুণগত উন্নতি আৰু শৈক্ষিক সুবিধাৰ সম্প্ৰসাৰণৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিছিল।
আয়োগে পৰামৰ্শ দিয়া গাঁথনিটো আছিল ১০+২+৩ ফৰ্মূলা, য’ত ১০ বছৰৰ সাধাৰণ স্কুলীয়া শিক্ষা, ২ বছৰৰ উচ্চতৰ মাধ্যমিক শিক্ষা, আৰু ৩ বছৰৰ স্নাতক ডিগ্ৰী অন্তৰ্ভুক্ত আছিল।

১১. কোঠাৰী আয়োগে (১৯৬৪-৬৬) ভাৰতৰ বিদ্যালয় ব্যৱস্থাৰ ওপৰত পৰামৰ্শ দিয়া নতুন গাঁথনিগত প্ৰক্ৰিয়াটো ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰ: কোঠাৰী আয়োগে ১০+২+৩ গাঁথনিৰ পৰামৰ্শ দিছিল। বিদ্যালয় ব্যৱস্থাত মুঠ ১২ বছৰ অন্তৰ্ভুক্ত আছিল, যাক এনেদৰে ভগোৱা হৈছিল:

• প্ৰাথমিক পৰ্যায় (৭-৮ বছৰ): নিম্ন প্ৰাথমিক (৪-৫ বছৰ) আৰু উচ্চ প্ৰাথমিক (২-৩ বছৰ)ত বিভক্ত।
• নিম্ন মাধ্যমিক পৰ্যায় (২-৩ বছৰ): ১০ বছৰৰ সাধাৰণ শিক্ষা সম্পূৰ্ণ কৰা।
• উচ্চতৰ মাধ্যমিক পৰ্যায় (২ বছৰ): এই +২ পৰ্যায়টো বিভিন্ন বিষয়ত বিশেষীকৃত শিক্ষাৰ বাবে আছিল আৰু কিছুমানৰ বাবে (বৃত্তিমূলক পাঠ্যক্ৰমৰ জৰিয়তে) ই শিক্ষাৰ অন্তিম স্তৰ আৰু আন কিছুমানৰ বাবে উচ্চ শিক্ষাৰ প্ৰস্তুতি পৰ্যায় হিচাপে কাম কৰিছিল।

১২. ভাৰতীয় শিক্ষা আয়োগ ১৯৬৪-৬৬-ত মাধ্যমিক শিক্ষাৰ গাঁথনিগত প্ৰক্ৰিয়াৰ কি ধৰণৰ পৰিৱৰ্তনৰ কথা উল্লেখ কৰা হৈছিল?
উত্তৰ: ভাৰতীয় শিক্ষা আয়োগে (কোঠাৰী আয়োগ) সমগ্ৰ দেশতে ১০+২+৩ আৰ্হি প্ৰৱৰ্তন কৰি এক ডাঙৰ গাঁথনিগত পৰিৱৰ্তনৰ পৰামৰ্শ দিছিল। ইয়াৰ অধীনত প্ৰাক্-বিশ্ববিদ্যালয় পাঠ্যক্ৰম মহাবিদ্যালয়ৰ পৰা বিদ্যালয়লৈ স্থানান্তৰ কৰা, উচ্চতৰ মাধ্যমিক পৰ্যায়ক (+২) বিদ্যালয় ব্যৱস্থাৰ অংশ হিচাপে গঢ়ি তোলা, আৰু তিনি বছৰীয়া ডিগ্ৰী পাঠ্যক্ৰম প্ৰৱৰ্তন কৰাৰ কথা কোৱা হৈছিল। সেই সময়ত বিভিন্ন ৰাজ্যত প্ৰচলিত ভিন্ন ভিন্ন আৰ্হিৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত এয়া এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰিৱৰ্তন আছিল।

১৩. চমুকৈ লিখা:

• (ক) ১০+২+৩ ফৰ্মূলা: এইটো কোঠাৰী আয়োগে পৰামৰ্শ দিয়া শৈক্ষিক গাঁথনি, য’ত ১০ বছৰৰ সাধাৰণ বিদ্যালয় শিক্ষা, ২ বছৰৰ উচ্চতৰ মাধ্যমিক শিক্ষা আৰু প্ৰথম ডিগ্ৰীৰ বাবে ৩ বছৰ অন্তৰ্ভুক্ত।
• (খ) ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষাৰ লক্ষ্য (১৯৬৪-৬৬ আয়োগ): ইয়াৰ লক্ষ্য আছিল উৎপাদনশীলতা বৃদ্ধি কৰা, সামাজিক আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় সংহতি অৰ্জন কৰা, আধুনিকীকৰণ ত্বৰান্বিত কৰা আৰু নৈতিক তথা আধ্যাত্মিক মূল্যবোধৰ বিকাশ সাধন কৰা।
• (গ) কৰ্ম অভিজ্ঞতা: কোঠাৰী আয়োগে প্ৰৱৰ্তন কৰা এই ধাৰণাটোৱে বিদ্যালয়, ঘৰ বা কাৰখানাত উৎপাদনমূলক কামত অংশগ্ৰহণ কৰাক বুজায়। ই শিক্ষাক বাস্তৱ জগতৰ কামৰ সৈতে সংযোগ কৰাৰ এক અભિન્ન অংশ আছিল।
• (ঘ) বিদ্যালয় গোট (School complex): কোঠাৰী আয়োগৰ এক পৰামৰ্শ, যাৰ অধীনত এখন মাধ্যমিক বিদ্যালয় আৰু ইয়াৰ ওচৰৰ সকলো নিম্ন আৰু উচ্চ প্ৰাথমিক বিদ্যালয়ক লৈ এক নেটৱৰ্ক গঠন কৰাৰ কথা কোৱা হৈছিল। ইয়াৰ উদ্দেশ্য আছিল বিদ্যালয়সমূহৰ বিচ্ছিন্নতা ভংগ কৰা আৰু উন্নতিৰ প্ৰচেষ্টা কৰা।

১৪. কোঠাৰী আয়োগৰ ১০+২+৩ ফৰ্মূলাৰ আভ্যন্তৰীণ দৃষ্টিভংগী চমুকৈ ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰ: ১০+২+৩ ফৰ্মূলাৰ আভ্যন্তৰীণ দৃষ্টিভংগী আছিল এক মানসম্পন্ন, কাৰ্যকৰী আৰু প্ৰাসংগিক শিক্ষা ব্যৱস্থা গঢ়ি তোলা। ১০ বছৰীয়া সাধাৰণ শিক্ষাৰ উদ্দেশ্য আছিল সকলো শিক্ষাৰ্থীক এক শক্তিশালী উমৈহতীয়া ভেটি প্ৰদান কৰা। +২ পৰ্যায়টোক এক গুৰুত্বপূৰ্ণ “বিবাদগ্ৰস্ত” পৰ্যায় হিচাপে ডিজাইন কৰা হৈছিল, যাতে বহুতো শিক্ষাৰ্থীৰ বাবে বৃত্তিমূলক পাঠ্যক্ৰমৰ জৰিয়তে ই এক অন্তিম বিন্দু হ’ব পাৰে, যাৰ ফলত বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ওপৰত চাপ কমিব, আৰু আন কিছুমানৰ বাবে উচ্চ শিক্ষাৰ প্ৰস্তুতি পৰ্যায় হ’ব। +৩ পৰ্যায়টো প্ৰথম ডিগ্ৰীৰ বাবে আছিল। সামগ্ৰিক লক্ষ্য আছিল মানদণ্ড উন্নত কৰা, ৰাষ্ট্ৰীয় সংহতি প্ৰচাৰ কৰা আৰু শিক্ষাক দেশৰ বিকাশৰ প্ৰয়োজনৰ সৈতে সংযোগ কৰা।

১৫. শিক্ষাৰ বৃত্তিমুখীকৰণ সম্পৰ্কে কোঠাৰী আয়োগ ১৯৬৪-৬৬-ৰ মতামত কি আছিল? ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰ: কোঠাৰী আয়োগে মাধ্যমিক শিক্ষাৰ বৃত্তিমুখীকৰণৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত বিশেষভাৱে গুৰুত্ব দিছিল। আয়োগে পৰামৰ্শ দিছিল যে উচ্চতৰ মাধ্যমিক (+২) পৰ্যায়ত একৰ পৰা তিনি বছৰৰ ম্যাদৰ বিভিন্ন ধৰণৰ বৃত্তিমূলক পাঠ্যক্ৰম আৰম্ভ কৰিব লাগে। ইয়াৰ লক্ষ্য আছিল শিক্ষাৰ্থীসকলৰ এক তাৎপৰ্য্য পূর্ণ অংশক (প্ৰায় ৫০%) এই বৃত্তিমূলক শাখাসমূহলৈ আকৰ্ষিত কৰা, যাতে তেওঁলোকক কৃষি, উদ্যোগ, বাণিজ্য আদি বিভিন্ন বৃত্তিৰ বাবে প্ৰশিক্ষণ দিব পাৰি। ই মাধ্যমিক শিক্ষাক অধিক ব্যৱহাৰিক কৰি তুলিব, শিক্ষিতসকলৰ মাজত নিবনুৱা সমস্যা হ্ৰাস কৰিব আৰু অৰ্থনীতিৰ বাবে দক্ষ কৰ্মশক্তিৰ প্ৰয়োজন পূৰণ কৰিব।

১৬. চমুকৈ লিখা:

• (ক) শিক্ষাৰ বৃত্তিমুখীকৰণ: ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে শিক্ষাক, বিশেষকৈ মাধ্যমিক পৰ্যায়ত, ব্যৱহাৰিক আৰু দক্ষতা-ভিত্তিক পাঠ্যক্ৰম প্ৰৱৰ্তন কৰি চাকৰি-মুখী কৰি তোলা।
• (খ) শিক্ষাৰ গাঁথনিগত প্ৰক্ৰিয়া: ই শিক্ষা ব্যৱস্থাৰ কাঠামো বা আৰ্হিক বুজায়, যেনে— প্ৰতিটো পৰ্যায়ত (প্ৰাথমিক, মাধ্যমিক, উচ্চ শিক্ষা) কটোৱা বছৰৰ সংখ্যা, যেনে ১০+২+৩ গাঁথনি।

১৭. স্বাধীনতাৰ পিছত অসমত মাধ্যমিক শিক্ষাৰ বিকাশৰ বিষয়ে ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰ: স্বাধীনতাৰ পিছত অসমত মাধ্যমিক শিক্ষাৰ বিকাশ ৰাষ্ট্ৰীয় আয়োগসমূহৰ দ্বাৰা পৰিচালিত হৈছিল। প্ৰথমে কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অধীনত থকা মাধ্যমিক শিক্ষাৰ নিয়ন্ত্ৰণ ১৯৪৮ চনত গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়লৈ স্থানান্তৰিত হয়। মুডালিয়াৰ আয়োগৰ (১৯৫২-৫৩) পৰামৰ্শৰ ভিত্তিত, ১৯৬২ চনত অসম মাধ্যমিক শিক্ষা পৰিষদ (SEBA) গঠন কৰা হয়, যিয়ে মাধ্যমিক পৰ্যায়ৰ পাঠ্যক্ৰম, পৰীক্ষা আৰু স্বীকৃতিৰ দায়িত্ব লয়। ইয়াৰ ফলত শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত এক নতুন যুগৰ সূচনা হয়।

ইয়াৰ পিছত, কোঠাৰী আয়োগৰ (১৯৬৪-৬৬) ১০+২+৩ গাঁথনিৰ পৰামৰ্শ অনুসৰি, ১৯৮৪ চনত অসম উচ্চতৰ মাধ্যমিক শিক্ষা সংসদ (AHSEC) গঠন কৰা হয়। ইয়াৰ জৰিয়তে উচ্চতৰ মাধ্যমিক (+২) পৰ্যায়টো SEBA-ৰ পৰা পৃথক কৰি এক স্বতন্ত্ৰ পৰিষদৰ অধীনলৈ অনা হয়। ইয়াৰ ফলত অসমৰ শিক্ষা ব্যৱস্থাই ৰাষ্ট্ৰীয় গাঁথনিৰ সৈতে সংগতি লাভ কৰে।

১৯৮৬ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতিৰ আধাৰত অসমৰ প্ৰতিখন জিলাত এখনকৈ নৱোদয় বিদ্যালয় স্থাপন কৰা হয়, যাৰ উদ্দেশ্য আছিল গ্ৰাম্য অঞ্চলৰ প্ৰতিভাৱান শিক্ষাৰ্থীক উন্নত শিক্ষা প্ৰদান কৰা। এই সময়ছোৱাত বহুতো হাইস্কুলক উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়লৈ উন্নীত কৰা হয় আৰু বহুমুখী বিদ্যালয় স্থাপন কৰা হয়।

এই সকলো বিকাশৰ সত্ত্বেও, অসমত মাধ্যমিক শিক্ষাই কেইবাটাও সমস্যাৰ সন্মুখীন হৈ আহিছে, যেনে— বিত্তীয় সম্পদৰ অভাৱ, অপৰিকল্পিতভাৱে বিদ্যালয় স্থাপন, অনুপযুক্ত পাঠ্যক্ৰম, প্ৰশিক্ষিত শিক্ষকৰ নাটনি, আৰু ভৌগোলিকভাৱে দুৰ্গম অঞ্চলত শিক্ষাৰ সুবিধা প্ৰদানৰ প্ৰত্যাহ্বান।

১৮. ১৯৬১ চনৰ অসম মাধ্যমিক শিক্ষা আইনৰ মূল ব্যৱস্থাসমূহ লিখা।
উত্তৰ: ১৯৬১ চনৰ অসম মাধ্যমিক শিক্ষা আইনৰ মূল ব্যৱস্থাসমূহ আছিল:

1. পৰিষদ গঠন: মাধ্যমিক শিক্ষাৰ নিয়ন্ত্ৰণ, ব্যৱস্থাপনা আৰু বিকাশৰ বাবে ‘অসম মাধ্যমিক শিক্ষা পৰিষদ’ (SEBA) নামৰ এক পৰিষদ গঠন কৰা।
2. কৰ্তৃত্ব: চৰকাৰী স্বীকৃতিপ্ৰাপ্ত মাধ্যমিক বিদ্যালয়সমূহৰ ওপৰত বিশ্ববিদ্যালয় বা আন কোনো ব’ৰ্ডৰ নিয়ন্ত্ৰণকাৰী কৰ্তৃত্ব নাথাকিব। সকলো ক্ষমতা পৰিষদৰ হাতত থাকিব।
3. পৰিষদৰ গঠন: পৰিষদখনত বিভিন্ন সদস্য থাকিব, যাৰ ভিতৰত জনশিক্ষা সঞ্চালক (P.I.) অধ্যক্ষ হিচাপে থাকিব। ইয়াৰ উপৰিও, কৃষি, স্বাস্থ্য, উদ্যোগ আদি বিভাগৰ সঞ্চালক, বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ডীন, বিদ্যালয়ৰ পৰিদৰ্শক, অধ্যক্ষ, আৰু শিক্ষক প্ৰশিক্ষণ মহাবিদ্যালয়ৰ অধ্যক্ষ আদি সদস্য হিচাপে থাকিব।
4. কাৰ্যকলাপ: পৰিষদে পাঠ্যক্ৰম প্ৰস্তুত কৰা, পৰীক্ষা অনুষ্ঠিত কৰা, বিদ্যালয়ক স্বীকৃতি প্ৰদান কৰা, আৰু পাঠ্যপুথি নিৰ্বাচন কৰাৰ দৰে কামসমূহ কৰিব।

১৯. অসম মাধ্যমিক শিক্ষা পৰিষদৰ কাৰ্যসমূহ উল্লেখ কৰা।
উত্তৰ: অসম মাধ্যমিক শিক্ষা পৰিষদৰ (SEBA) মূল কাৰ্যসমূহ হ’ল:

1. মাধ্যমিক আৰু উচ্চতৰ মাধ্যমিক শিক্ষাৰ বাবে পাঠ্যক্ৰম প্ৰস্তুত কৰা।
2. পাঠ্যক্ৰমৰ আধাৰত পৰীক্ষা অনুষ্ঠিত কৰা।
3. পৰীক্ষাত উত্তীৰ্ণ হোৱা শিক্ষাৰ্থীক প্ৰমাণপত্ৰ প্ৰদান কৰা।
4. বিদ্যালয়সমূহক স্বীকৃতি প্ৰদান কৰা আৰু প্ৰয়োজন হ’লে স্বীকৃতি বাতিল কৰা।
5. পাঠ্যপুথি আৰু সহায়ক গ্ৰন্থৰ নিৰ্বাচন, প্ৰস্তুতি আৰু প্ৰকাশৰ দায়িত্ব লোৱা।
6. শিক্ষকৰ বাবে সেৱাকালীন প্ৰশিক্ষণ আৰু আলোচনা চক্ৰৰ আয়োজন কৰা।
7. মাধ্যমিক শিক্ষাৰ সমস্যাসমূহ অধ্যয়ন আৰু পৰীক্ষা কৰা।

২০. অসমত মাধ্যমিক শিক্ষাৰ মূল সমস্যাসমূহ আলোচনা কৰা।
উত্তৰ: অসমত মাধ্যমিক শিক্ষাৰ মূল সমস্যাসমূহ হ’ল:

1. গণমুখী আবেদনৰ অভাৱ: মাধ্যমিক শিক্ষা এতিয়াও সকলোৰে বাবে সুলভ হৈ উঠা নাই। প্ৰাথমিক আৰু উচ্চ শিক্ষাৰ তুলনাত ই কম গুৰুত্ব লাভ কৰিছে।
2. সম্পদ বা বিত্তৰ অভাৱ: বিত্তীয় সীমাবদ্ধতা অসমত মাধ্যমিক শিক্ষাৰ এক ডাঙৰ বাধা। ইয়াৰ ফলত বিদ্যালয়ৰ আন্তঃগাঁথনি, শিক্ষকৰ দৰমহা আৰু অন্যান্য সুবিধাৰ মানদণ্ড নিম্ন হৈ থাকে।
3. অপৰিকল্পিত সম্প্ৰসাৰণ: সামাজিক চাহিদা পূৰণ কৰিবলৈ বহুতো বিদ্যালয় অপৰিকল্পিতভাৱে স্থাপন কৰা হৈছে, যাৰ ফলত শিক্ষাৰ মানদণ্ড কমি গৈছে।
4. অনুপযুক্ত পাঠ্যক্ৰম: পাঠ্যক্ৰমটো প্ৰায়ে শিক্ষাৰ্থী আৰু সমাজৰ প্ৰকৃত প্ৰয়োজন পূৰণ কৰাত ব্যৰ্থ হয়। ই বাস্তৱ জীৱনৰ পৰা আঁতৰত আৰু তত্ত্ব-ভিত্তিক।
5. ত্ৰুটিপূৰ্ণ শিক্ষণ পদ্ধতি: বহুতো বিদ্যালয়ত আধুনিক আৰু গতিশীল শিক্ষণ পদ্ধতিৰ অভাৱ। শিক্ষকসকলে প্ৰায়ে পেছাদাৰী প্ৰস্তুতিৰ অভাৱত ভোগে।
6. অক্ষম শিক্ষক: বিশেষকৈ ব্যক্তিগত খণ্ডৰ বিদ্যালয়সমূহত শিক্ষকৰ মানদণ্ড সন্তোষজনক নহয়, যিটো এক গুৰুতৰ সমস্যা।
7. ত্ৰুটিপূৰ্ণ মূল্যায়ন ব্যৱস্থা: মূল্যায়ন ব্যৱস্থাটো এতিয়াও বাহ্যিক পৰীক্ষাৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত, যিয়ে মুখস্থ কৰা বিদ্যাৰ ওপৰতহে গুৰুত্ব দিয়ে।

২১. চমুকৈ লিখা:

• (ক) অসমত প্ৰথমে উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয় হিচাপে স্বীকৃতি পোৱা চাৰিখন বিদ্যালয়ৰ নাম উল্লেখ কৰা।
  উত্তৰ: পাঠ্যপুথিখনত এই বিষয়ে স্পষ্ট তথ্য নাই, কিন্তু বহুমুখী বিদ্যালয়লৈ ৰূপান্তৰিত হোৱা কিছুমান বিদ্যালয় হ’ল— ডিব্ৰুগড় ছোৱালী হাইস্কুল, যোৰহাট চৰকাৰী বিদ্যালয়, গোৱালপাৰা চৰকাৰী বিদ্যালয়, আৰু ডচন চৰকাৰী বিদ্যালয় (নগাঁও)।
• (খ) বহুমুখী বিদ্যালয়লৈ ৰূপান্তৰিত হোৱা মাধ্যমিক বিদ্যালয় কোনবোৰ?
  উত্তৰ: মুডালিয়াৰ আয়োগৰ পৰামৰ্শ অনুসৰি বহুমুখী বিদ্যালয়লৈ ৰূপান্তৰিত হোৱা কিছুমান বিদ্যালয় হ’ল: ডিব্ৰুগড় ছোৱালী হাইস্কুল, তেজপুৰ ছোৱালী হাইস্কুল, যোৰহাট চৰকাৰী বিদ্যালয়, গোৱালপাৰা চৰকাৰী বিদ্যালয়, আৰু শিৱসাগৰ চৰকাৰী বিদ্যালয়।

২২. ১৯৮৬ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতিৰ মূল বৈশিষ্ট্যসমূহ চমুকৈ লিখা।
উত্তৰ: ১৯৮৬ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতিৰ মূল বৈশিষ্ট্যসমূহ হ’ল:

1. ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা ব্যৱস্থা: সমগ্ৰ দেশৰ বাবে এক উমৈহতীয়া ১০+২+৩ গাঁথনিৰ সৈতে এক ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা ব্যৱস্থা স্থাপন কৰা।
2. সমতাৰ বাবে শিক্ষা: মহিলা, অনুসূচীত জাতি/জনজাতি আৰু অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণীৰ বাবে শৈক্ষিক সুবিধা নিশ্চিত কৰা।
3. অপাৰেচন ব্লেকব‘ৰ্ড: প্ৰাথমিক বিদ্যালয়সমূহত ন্যূনতম অত্যাৱশ্যকীয় সুবিধা প্ৰদান কৰা।
4. নৱোদয় বিদ্যালয়: গ্ৰাম্য অঞ্চলৰ প্ৰতিভাৱান শিক্ষাৰ্থীৰ বাবে গুণগত মানৰ আৱাসিক বিদ্যালয় স্থাপন কৰা।
5. বৃত্তিমুখীকৰণ: মাধ্যমিক শিক্ষাক অধিক ব্যৱহাৰিক আৰু নিয়োগমুখী কৰি তোলা।
6. মুক্ত শিক্ষা: মুক্ত বিশ্ববিদ্যালয় আৰু দূৰ শিক্ষাৰ জৰিয়তে উচ্চ শিক্ষাৰ সুবিধা সম্প্ৰসাৰণ কৰা।

২৩. চমু টোকা লিখা:

• (ক) মহিলাৰ বাবে শিক্ষাৰ সমতা: ১৯৮৬ চনৰ নীতিয়ে মহিলাৰ মৰ্যাদাৰ পৰিৱৰ্তনৰ বাবে শিক্ষাক এক মাধ্যম হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিছিল। ই মহিলাৰ নিৰক্ষৰতা দূৰ কৰা আৰু তেওঁলোকক বৃত্তিমূলক আৰু কাৰিকৰী শিক্ষাত অংশগ্ৰহণ কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰিছিল।
• (খ) চাকৰিৰ পৰা ডিগ্ৰী পৃথক কৰা: ইয়াৰ উদ্দেশ্য আছিল কিছুমান চাকৰিৰ বাবে বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ডিগ্ৰীৰ বাধ্যতামূলক প্ৰয়োজনীয়তা আঁতৰোৱা, যাতে উচ্চ শিক্ষাৰ ওপৰত চাপ কমে আৰু দক্ষতা-ভিত্তিক নিযুক্তি বৃদ্ধি পায়।
• (গ) বয়সস্থ শিক্ষা: ১৫-৩৫ বছৰ বয়সৰ নিৰক্ষৰ লোকসকলক সাক্ষৰ কৰাৰ বাবে এক ব্যাপক কাৰ্যসূচী, য’ত সাক্ষৰতাৰ লগতে কাৰ্যকৰী জ্ঞান আৰু দক্ষতাও অন্তৰ্ভুক্ত আছিল।
• (ঘ) মুক্ত শিক্ষা: যিসকলে আনুষ্ঠানিক শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিব নোৱাৰে, তেওঁলোকৰ বাবে মুক্ত বিশ্ববিদ্যালয় আৰু দূৰ শিক্ষাৰ জৰিয়তে শিক্ষাৰ সুবিধা প্ৰদান কৰা।
• (ঙ) নৱোদয় বিদ্যালয়: এইবোৰ প্ৰতিখন জিলাত স্থাপন কৰা গতি নিৰ্ধাৰক আৱাসিক বিদ্যালয়, য’ত গ্ৰাম্য অঞ্চলৰ প্ৰতিভাৱান শিশুক বিনামূলীয়াকৈ আধুনিক শিক্ষা প্ৰদান কৰা হয়।
• (চ) অপাৰেচন ব্লেকব’ৰ্ড আঁচনি: প্ৰাথমিক বিদ্যালয়সমূহত ন্যূনতম শিক্ষণ-শিকন সামগ্ৰী, শিক্ষক আৰু কোঠা নিশ্চিত কৰাৰ বাবে এক আঁচনি।
• (ছ) প্ৰাৰম্ভিক শৈশৱৰ যত্ন আৰু শিক্ষা (ECCE): শিশুৰ সৰ্বাংগীণ বিকাশৰ বাবে প্ৰাথমিক শিক্ষাৰ আগৰ পৰ্যায়ত দিয়া যত্ন আৰু শিক্ষা।
• (জ) শিক্ষাৰ বৃত্তিমুখীকৰণ: শিক্ষাক নিয়োগ আৰু উৎপাদনশীলতাৰ সৈতে সংযোগ কৰিবলৈ দক্ষতা-ভিত্তিক পাঠ্যক্ৰম প্ৰৱৰ্তন কৰা।
• (ঝ) সংহত শিশু বিকাশ সেৱা কাৰ্যসূচী (ICDS): ECCE-ৰ সৈতে সংহত এক কাৰ্যসূচী, যিয়ে শিশুৰ স্বাস্থ্য, পুষ্টি আৰু প্ৰাৰম্ভিক শিক্ষাৰ প্ৰয়োজন পূৰণ কৰে।
• (ঞ) উচ্চ শিক্ষাত স্বায়ত্তশাসন: নিৰ্বাচিত বিশ্ববিদ্যালয় আৰু মহাবিদ্যালয়সমূহক অধিক শৈক্ষিক আৰু প্ৰশাসনিক স্বায়ত্তশাসন প্ৰদান কৰা, যাতে তেওঁলোকে নিজৰ পাঠ্যক্ৰম আৰু মূল্যায়ন পদ্ধতি ডিজাইন কৰিব পাৰে।

২৪. শিক্ষাত সমতা কি? ১৯৮৬ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতিত ইয়াৰ কাৰ্যকৰীকৰণৰ বাবে উল্লেখ কৰা ব্যৱস্থাসমূহ কি কি?
উত্তৰ: শিক্ষাত সমতাৰ অৰ্থ হৈছে জাতি, ধৰ্ম, লিংগ বা আৰ্থ-সামাজিক অৱস্থা নিৰ্বিশেষে সকলো ব্যক্তিক সমান শৈক্ষিক সুবিধা আৰু সুযোগ প্ৰদান কৰা।
১৯৮৬ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতিত ইয়াৰ কাৰ্যকৰীকৰণৰ বাবে উল্লেখ কৰা ব্যৱস্থাসমূহ হ’ল:

• মহিলাৰ বাবে: মহিলাৰ সশক্তিকৰণৰ বাবে পাঠ্যক্ৰম পুনৰ ডিজাইন কৰা, শিক্ষক প্ৰশিক্ষণ দিয়া আৰু তেওঁলোকৰ বাবে বৃত্তিমূলক আৰু কাৰিকৰী শিক্ষাৰ সুবিধা বৃদ্ধি কৰা।
• অনুসূচীত জাতি/জনজাতিৰ বাবে: তেওঁলোকৰ বাবে বিশেষভাৱে বিদ্যালয় স্থাপন কৰা, ছাত্ৰবৃত্তি প্ৰদান কৰা, আৰু তেওঁলোকৰ সম্প্ৰদায়ৰ পৰা শিক্ষক নিযুক্তি দিয়া।
• অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণীৰ বাবে: তেওঁলোকৰ বাবেও শৈক্ষিক সুবিধা বৃদ্ধি কৰা।

২৫. ১৯৮৬ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতি কিয় প্ৰস্তুত কৰা হৈছিল? ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰ: ১৯৮৬ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতি প্ৰস্তুত কৰা হৈছিল কাৰণ ১৯৬৮ চনৰ শিক্ষা নীতিৰ পিছত দেশৰ শৈক্ষিক, সামাজিক আৰু অৰ্থনৈতিক পৰিৱেশত বহুতো পৰিৱৰ্তন আহিছিল। সেই সময়ত শিক্ষা ব্যৱস্থাই উপলব্ধতা, গুণগত মান, উপযোগিতা আৰু বিত্তৰ দৰে গুৰুতৰ সমস্যাৰ সন্মুখীন হৈছিল। দেশক ২১ শতিকাৰ প্ৰত্যাহ্বানৰ বাবে সাজু কৰিবলৈ, শিক্ষা ব্যৱস্থাক আধুনিকীকৰণ কৰিবলৈ, আৰু ইয়াক দেশৰ বিকাশৰ লক্ষ্যসমূহৰ সৈতে সংযোগ কৰিবলৈ এক নতুন, গতিশীল আৰু ভৱিষ্যত-মুখী নীতিৰ প্ৰয়োজন হৈছিল।

২৬. ১৯৮৬ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতিৰ মূল উদ্দেশ্যসমূহ ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰ: ১৯৮৬ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতিৰ মূল উদ্দেশ্যসমূহ আছিল:

1. এক ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা ব্যৱস্থা গঢ়ি তোলা: সমগ্ৰ দেশতে এক উমৈহতীয়া শৈক্ষিক গাঁথনি আৰু পাঠ্যক্ৰমৰ সৈতে এক মানসম্পন্ন শিক্ষা ব্যৱস্থা স্থাপন কৰা।
2. সমতা আৰু সামাজিক ন্যায়: সকলো শ্ৰেণীৰ লোকক, বিশেষকৈ মহিলা আৰু বঞ্চিত সম্প্ৰদায়সমূহক সমান শৈক্ষিক সুযোগ প্ৰদান কৰা।
3. মানৱ সম্পদ বিকাশ: শিক্ষাক দেশৰ অৰ্থনৈতিক বিকাশৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় দক্ষ মানৱ সম্পদ গঢ়ি তোলাৰ এক আহিলা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা।
4. আধুনিকীকৰণ: বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তিৰ ওপৰত গুৰুত্ব দি শিক্ষা ব্যৱস্থাক আধুনিক কৰি তোলা।
5. মূল্যবোধৰ বিকাশ: শিক্ষাৰ্থীসকলৰ মাজত গণতান্ত্ৰিক, ধৰ্মনিৰপেক্ষ আৰু সমাজবাদী মূল্যবোধৰ বিকাশ সাধন কৰা।

পূৰ্বৱৰ্তী বৰ্ষৰ AHSEC প্ৰশ্নোত্তৰ (২০১৫-২০২৫)

চমু প্ৰশ্ন (১/২ নম্বৰ)

1. মাধ্যমিক শিক্ষা আয়োগৰ অধ্যক্ষ কোন আছিল? (AHSEC 2015, 2017, 2019)
   উত্তৰ: ড° এ. লক্ষ্মণস্বামী মুডালিয়াৰ।
2. কোঠাৰী আয়োগ কেতিয়া গঠন কৰা হৈছিল? (AHSEC 2016, 2018)
   উত্তৰ: ১৯৬৪ চনত।
3. ‘অপাৰেচন ব্লেকব’ৰ্ড’ কোনখন শিক্ষা নীতিৰ অধীনত আৰম্ভ কৰা হৈছিল? (AHSEC 2017)
   উত্তৰ: ১৯৮৬ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতিৰ অধীনত।
4. ১০+২+৩ শিক্ষাৰ গাঁথনিটো কোনখন আয়োগে পৰামৰ্শ দিছিল? (AHSEC 2018, 2020)
   উত্তৰ: কোঠাৰী আয়োগে (১৯৬৪-৬৬)।
5. অসমত মাধ্যমিক শিক্ষা পৰিষদ (SEBA) কেতিয়া স্থাপন কৰা হৈছিল? (AHSEC 2019)
   উত্তৰ: ১৯৬২ চনত।
6. নৱোদয় বিদ্যালয় স্থাপনৰ পৰামৰ্শ কোনখন নীতিয়ে দিছিল? (AHSEC 2022)
   উত্তৰ: ১৯৮৬ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতিয়ে।
7. ‘কৰ্ম অভিজ্ঞতা’ ধাৰণাটো কোনখন আয়োগে প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল? (AHSEC 2023)
   উত্তৰ: কোঠাৰী আয়োগে।

দীঘল প্ৰশ্ন (৪/৫/৬ নম্বৰ)

1. মুডালিয়াৰ আয়োগে (১৯৫২-৫৩) উল্লেখ কৰা মাধ্যমিক শিক্ষাৰ যিকোনো চাৰিটা লক্ষ্য আলোচনা কৰা। (AHSEC 2015, 2018)
   উত্তৰ: মুডালিয়াৰ আয়োগে উল্লেখ কৰা মাধ্যমিক শিক্ষাৰ চাৰিটা লক্ষ্য হ’ল:
   • গণতান্ত্ৰিক নাগৰিকত্বৰ বিকাশ: শিক্ষাৰ্থীসকলক গণতান্ত্ৰিক সমাজৰ দায়িত্বশীল নাগৰিক হিচাপে গঢ়ি তোলা, য’ত তেওঁলোকে শৃংখলা, সহনশীলতা আৰু সহযোগিতাৰ দৰে গুণাৱলী আয়ত্ত কৰিব।
   • বৃত্তিমূলক দক্ষতাৰ উন্নতি: শিক্ষাক অধিক ব্যৱহাৰিক কৰি তুলিবলৈ আৰু শিক্ষাৰ্থীসকলক উৎপাদনশীল কামৰ বাবে সাজু কৰিবলৈ কাৰুশিল্প আৰু কাৰিকৰী বিষয়সমূহ পাঠ্যক্ৰমত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা।
   • ব্যক্তিত্বৰ বিকাশ: শিক্ষাৰ্থীৰ সৰ্বাংগীণ বিকাশৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া, যাৰ ভিতৰত তেওঁলোকৰ সৃষ্টিশীল প্ৰতিভা, কলাত্মক আগ্ৰহ আৰু সাংস্কৃতিক ঐতিহ্যৰ প্ৰতি শ্ৰদ্ধা অন্তৰ্ভুক্ত।
   • নেতৃত্বৰ বাবে শিক্ষা: শিক্ষাৰ্থীসকলক সামাজিক, ৰাজনৈতিক, ঔদ্যোগিক আৰু সাংস্কৃতিক ক্ষেত্ৰত নেতৃত্বৰ দায়িত্ব ল’ব পৰাকৈ প্ৰশিক্ষণ দিয়া।
2. কোঠাৰী আয়োগৰ (১৯৬৪-৬৬) পৰামৰ্শ অনুসৰি শিক্ষা আৰু উৎপাদনশীলতাৰ মাজৰ সম্পৰ্ক ব্যাখ্যা কৰা। (AHSEC 2016, 2020)
   উত্তৰ: কোঠাৰী আয়োগে শিক্ষাক ৰাষ্ট্ৰীয় উৎপাদনশীলতা বৃদ্ধিৰ এক শক্তিশালী আহিলা হিচাপে গণ্য কৰিছিল। আয়োগৰ মতে, শিক্ষা আৰু উৎপাদনশীলতাৰ মাজত এক পোনপটীয়া সম্পৰ্ক আছে। এই সম্পৰ্ক স্থাপনৰ বাবে আয়োগে কেইবাটাও পৰামৰ্শ দিছিল:
   • বিজ্ঞান শিক্ষা: বিজ্ঞানক সাধাৰণ শিক্ষাৰ এক অবিচ্ছেদ্য অংগ হিচাপে গঢ়ি তোলা।
   • কৰ্ম অভিজ্ঞতা: শিক্ষাৰ্থীসকলক উৎপাদনমূলক কামত অংশগ্ৰহণ কৰোৱা, যাতে তেওঁলোকে শাৰীৰিক শ্ৰমৰ মৰ্যাদা বুজি পায় আৰু ব্যৱহাৰিক দক্ষতা অৰ্জন কৰে।
   • বৃত্তিমুখীকৰণ: মাধ্যমিক শিক্ষাক, বিশেষকৈ উচ্চতৰ মাধ্যমিক পৰ্যায়ত, বৃত্তিমুখী কৰি তোলা, যাতে শিক্ষাৰ্থীসকলে কৃষি, উদ্যোগ আৰু অন্যান্য ক্ষেত্ৰত নিয়োগৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় দক্ষতা লাভ কৰে।
     এই পদক্ষেপসমূহৰ জৰিয়তে, শিক্ষাই দেশৰ অৰ্থনৈতিক বিকাশত পোনপটীয়াকৈ অৰিহণা যোগাব পাৰিব বুলি আয়োগে বিশ্বাস কৰিছিল।
3. ১৯৮৬ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতিৰ অধীনত ‘সমতাৰ বাবে শিক্ষা’ৰ ধাৰণাটো আলোচনা কৰা। (AHSEC 2019, 2022)
   উত্তৰ: ১৯৮৬ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতিৰ এক মূল স্তম্ভ আছিল ‘সমতাৰ বাবে শিক্ষা’। ইয়াৰ উদ্দেশ্য আছিল শৈক্ষিক বৈষম্য দূৰ কৰা আৰু সকলোকে, বিশেষকৈ যিসকল ঐতিহাসিকভাৱে বঞ্চিত হৈ আহিছে, তেওঁলোকক সমান সুযোগ প্ৰদান কৰা। ইয়াৰ অধীনত লোৱা মূল পদক্ষেপসমূহ হ’ল:
   • মহিলাৰ বাবে শিক্ষা: মহিলাৰ সশক্তিকৰণৰ বাবে শিক্ষাক এক মাধ্যম হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা। ইয়াৰ বাবে পাঠ্যক্ৰমৰ পৰিৱৰ্তন, মহিলা শিক্ষকৰ নিযুক্তি বৃদ্ধি, আৰু মহিলাৰ বাবে বৃত্তিমূলক আৰু কাৰিকৰী শিক্ষাৰ সুবিধা সম্প্ৰসাৰণ কৰাৰ কথা কোৱা হৈছিল।
   • অনুসূচীত জাতি/জনজাতিৰ বাবে শিক্ষা: তেওঁলোকৰ বাবে ছাত্ৰবৃত্তি, আৱাসিক বিদ্যালয় স্থাপন, আৰু তেওঁলোকৰ নিজা ভাষাত শিক্ষণ সামগ্ৰী প্ৰস্তুত কৰাৰ দৰে ব্যৱস্থা লোৱা হৈছিল।
   • অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণী আৰু সংখ্যালঘুৰ বাবে: তেওঁলোকৰ শৈক্ষিক বিকাশৰ বাবেও বিশেষ ব্যৱস্থা লোৱাৰ কথা কোৱা হৈছিল।
     সামগ্ৰিকভাৱে, এই নীতিয়ে শিক্ষাক সামাজিক পৰিৱৰ্তন আৰু ন্যায় স্থাপনৰ এক শক্তিশালী আহিলা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰাৰ লক্ষ্য ৰাখিছিল।
4. অসমত মাধ্যমিক শিক্ষাৰ সমস্যাসমূহ কি কি? এই সমস্যাসমূহ সমাধানৰ বাবে তুমি কি পৰামৰ্শ আগবঢ়াবা? (AHSEC 2023)
   উত্তৰ: অসমত মাধ্যমিক শিক্ষাৰ মূল সমস্যাসমূহ হ’ল:
   1. বিত্তৰ অভাৱ: আন্তঃগাঁথনি আৰু অন্যান্য সুবিধাৰ বাবে পৰ্যাপ্ত পুঁজিৰ অভাৱ।
   2. অপৰিকল্পিত সম্প্ৰসাৰণ: গুণগত মানদণ্ড বজাই নৰখাকৈ বহুতো বিদ্যালয় স্থাপন।
   3. অনুপযুক্ত পাঠ্যক্ৰম: পাঠ্যক্ৰমটো প্ৰায়ে তত্ত্ব-ভিত্তিক আৰু বাস্তৱ জীৱনৰ সৈতে সংযোগহীন।
   4. প্ৰশিক্ষিত শিক্ষকৰ নাটনি: বিশেষকৈ গণিত, বিজ্ঞান আৰু ইংৰাজী বিষয়ত দক্ষ আৰু প্ৰশিক্ষিত শিক্ষকৰ অভাৱ।
   5. ত্ৰুটিপূৰ্ণ মূল্যায়ন ব্যৱস্থা: পৰীক্ষা ব্যৱস্থাটো এতিয়াও মুখস্থ কৰা বিদ্যাৰ ওপৰত কেন্দ্ৰিত।

সমাধানৰ বাবে পৰামৰ্শ:

6. বিত্তীয় বিনিয়োগ বৃদ্ধি: চৰকাৰে শিক্ষা খণ্ডত, বিশেষকৈ মাধ্যমিক শিক্ষাৰ আন্তঃগাঁথনি উন্নয়নত বিনিয়োগ বৃদ্ধি কৰিব লাগে।
7. শিক্ষক প্ৰশিক্ষণ: শিক্ষকসকলৰ বাবে নিয়মীয়া আৰু উন্নত মানৰ প্ৰশিক্ষণ কাৰ্যসূচীৰ আয়োজন কৰিব লাগে।
8. পাঠ্যক্ৰমৰ সংস্কাৰ: পাঠ্যক্ৰমক অধিক ব্যৱহাৰিক, দক্ষতা-ভিত্তিক আৰু স্থানীয় প্ৰয়োজনৰ সৈতে সংগতিপূৰ্ণ কৰি তুলিব লাগে।
9. বৃত্তিমূলক শিক্ষাৰ প্ৰসাৰ: মাধ্যমিক পৰ্যায়ত বিভিন্ন ধৰণৰ বৃত্তিমূলক পাঠ্যক্ৰম আৰম্ভ কৰিব লাগে।
10. মূল্যায়ন ব্যৱস্থাৰ সংস্কাৰ: নিৰন্তৰ আৰু ব্যাপক মূল্যায়ন (CCE) পদ্ধতি কাৰ্যকৰীভাৱে প্ৰৱৰ্তন কৰিব লাগে, যাতে শিক্ষাৰ্থীৰ সামগ্ৰিক বিকাশ মূল্যায়ন কৰিব পাৰি।

গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰশ্নোত্তৰ

1. মুডালিয়াৰ আয়োগক কিয় মাধ্যমিক শিক্ষা আয়োগ বুলি কোৱা হয়? ইয়াৰ মূল পৰামৰ্শ কি আছিল?
   উত্তৰ: ড° এ. লক্ষ্মণস্বামী মুডালিয়াৰৰ অধ্যক্ষতাত গঠন হোৱা এই আয়োগখনে বিশেষভাৱে ভাৰতৰ মাধ্যমিক শিক্ষাৰ সমস্যা আৰু ইয়াৰ সংস্কাৰৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিছিল, সেয়েহে ইয়াক মাধ্যমিক শিক্ষা আয়োগ বুলি কোৱা হয়। ইয়াৰ মূল পৰামৰ্শ আছিল বহুমুখী বিদ্যালয় স্থাপন কৰা, শিক্ষাৰ লক্ষ্য নিৰ্ধাৰণ কৰা (যেনে— গণতান্ত্ৰিক নাগৰিকত্ব), আৰু পাঠ্যক্ৰমৰ সংস্কাৰ সাধন কৰা।
2. কোঠাৰী আয়োগৰ ১০+২+৩ গাঁথনিৰ মূল উদ্দেশ্য কি আছিল?
   উত্তৰ: ১০+২+৩ গাঁথনিৰ মূল উদ্দেশ্য আছিল সমগ্ৰ দেশতে এক মানসম্পন্ন আৰু একেধৰণৰ শৈক্ষিক গাঁথনি প্ৰৱৰ্তন কৰা। ইয়াৰ জৰিয়তে বিদ্যালয় শিক্ষাৰ মানদণ্ড উন্নত কৰা, উচ্চ শিক্ষাৰ ওপৰত চাপ কমোৱা, আৰু +২ পৰ্যায়টোক বৃত্তিমুখীকৰণ আৰু বিশেষীকৰণৰ বাবে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ স্তৰ হিচাপে গঢ়ি তোলাৰ লক্ষ্য ৰখা হৈছিল।
3. ১৯৮৬ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতিৰ দুটা গুৰুত্বপূৰ্ণ কাৰ্যসূচী কি কি? চমুকৈ ব্যাখ্যা কৰা।
   উত্তৰ: দুটা গুৰুত্বপূৰ্ণ কাৰ্যসূচী হ’ল:
   • (ক) অপাৰেচন ব্লেকব’ৰ্ড: ইয়াৰ উদ্দেশ্য আছিল দেশৰ প্ৰতিখন প্ৰাথমিক বিদ্যালয়ক ন্যূনতম অত্যাৱশ্যকীয় সুবিধা, যেনে— কোঠা, শিক্ষক আৰু শিক্ষণ-শিকন সামগ্ৰী প্ৰদান কৰা।
   • (খ) নৱোদয় বিদ্যালয়: এইবোৰ প্ৰতিখন জিলাত স্থাপন কৰা আৱাসিক বিদ্যালয়, যাৰ উদ্দেশ্য আছিল গ্ৰাম্য অঞ্চলৰ প্ৰতিভাৱান শিশুক বিনামূলীয়াকৈ গুণগত আধুনিক শিক্ষা প্ৰদান কৰা।
4. ‘কৰ্ম অভিজ্ঞতা’ আৰু ‘বৃত্তিমূলক শিক্ষা’ৰ মাজত পাৰ্থক্য কি?
   উত্তৰ: ‘কৰ্ম অভিজ্ঞতা’ হৈছে সাধাৰণ শিক্ষাৰ এক অবিচ্ছেদ্য অংগ, য’ত সকলো শিক্ষাৰ্থীয়ে উৎপাদনমূলক কামত অংশগ্ৰহণ কৰে। ইয়াৰ উদ্দেশ্য শাৰীৰিক শ্ৰমৰ প্ৰতি শ্ৰদ্ধা বৃদ্ধি কৰা। আনহাতে, ‘বৃত্তিমূলক শিক্ষা’ হৈছে এক বিশেষীকৃত শিক্ষা শাখা, য’ত শিক্ষাৰ্থীসকলক কোনো নিৰ্দিষ্ট বৃত্তি বা চাকৰিৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় দক্ষতাৰ প্ৰশিক্ষণ দিয়া হয়।
5. অসমত SEBA আৰু AHSEC কিয় গঠন কৰা হৈছিল?
   উত্তৰ: অসমত মাধ্যমিক শিক্ষাৰ নিয়ন্ত্ৰণ, পৰিচালনা আৰু বিকাশৰ বাবে ১৯৬২ চনত SEBA (অসম মাধ্যমিক শিক্ষা পৰিষদ) গঠন কৰা হৈছিল। পিছলৈ, ১০+২+৩ ৰাষ্ট্ৰীয় আৰ্হি প্ৰৱৰ্তন কৰিবলৈ, উচ্চতৰ মাধ্যমিক (+২) পৰ্যায়ৰ বাবে এক পৃথক পৰিষদৰ প্ৰয়োজন হোৱাত ১৯৮৪ চনত AHSEC (অসম উচ্চতৰ মাধ্যমিক শিক্ষা সংসদ) গঠন কৰা হয়।
6. মুডালিয়াৰ আয়োগে সেই সময়ৰ মাধ্যমিক শিক্ষা ব্যৱস্থাৰ কি কি ত্ৰুটি চিনাক্ত কৰিছিল?
   উত্তৰ: মুডালিয়াৰ আয়োগে চিনাক্ত কৰা ত্ৰুটিসমূহ আছিল:
   • শিক্ষা ব্যৱস্থাটো সংকীৰ্ণ আৰু একপক্ষীয় আছিল।
   • ই বাস্তৱ জীৱনৰ পৰা বিচ্ছিন্ন আছিল।
   • শিক্ষণ পদ্ধতিসমূহ পৰম্পৰাগত আৰু অ-মনোবৈজ্ঞানিক আছিল।
   • শিক্ষাৰ মাধ্যম হিচাপে ইংৰাজীৰ ওপৰত অত্যাধিক গুৰুত্ব দিয়া হৈছিল।
   • পৰীক্ষা ব্যৱস্থাটোৱে মুখস্থ কৰা বিদ্যাৰ ওপৰতহে গুৰুত্ব দিছিল।
7. কোঠাৰী আয়োগে সামাজিক আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় সংহতিৰ বাবে কি পৰামৰ্শ দিছিল?
   উত্তৰ: কোঠাৰী আয়োগে সামাজিক আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় সংহতিৰ বাবে ‘উমৈহতীয়া বিদ্যালয় ব্যৱস্থা’ (Common School System) স্থাপনৰ পৰামৰ্শ দিছিল, য’ত সমাজৰ সকলো শ্ৰেণীৰ শিক্ষাৰ্থীয়ে একেলগে শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিব। ইয়াৰ উপৰিও, বাধ্যতামূলক সামাজিক আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় সেৱা (NSS/NCC) আৰু এক সুচিন্তিত ভাষা নীতিৰ (ত্ৰি-ভাষা সূত্ৰ) পৰামৰ্শ দিছিল।
8. ১৯৮৬ চনৰ শিক্ষা নীতিয়ে কেনেকৈ শিক্ষাৰ বিকেন্দ্ৰীকৰণৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিছিল?
   উত্তৰ: ১৯৮৬ চনৰ শিক্ষা নীতিয়ে শিক্ষাৰ পৰিকল্পনা আৰু ব্যৱস্থাপনাত বিকেন্দ্ৰীকৰণৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিছিল। ই শৈক্ষিক প্ৰতিষ্ঠানসমূহক অধিক স্বায়ত্তশাসন প্ৰদান কৰা, সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ প্ৰক্ৰিয়াত জনসাধাৰণৰ অংশগ্ৰহণ বৃদ্ধি কৰা, আৰু জিলা পৰ্যায়ত শিক্ষা পৰিষদ গঠন কৰি স্থানীয় পৰ্যায়ত পৰিকল্পনা আৰু কাৰ্যকৰীকৰণ শক্তিশালী কৰাৰ কথা কৈছিল।
9. অসমত মাধ্যমিক শিক্ষাৰ মানদণ্ড উন্নত কৰিবলৈ দুটা ব্যৱহাৰিক পৰামৰ্শ দিয়া।
   উত্তৰ: দুটা ব্যৱহাৰিক পৰামৰ্শ হ’ল:
   • (ক) শিক্ষকৰ পেছাদাৰী বিকাশ: শিক্ষকসকলৰ বাবে নিয়মীয়া, বিষয়-ভিত্তিক আৰু আধুনিক শিক্ষণ কৌশলৰ ওপৰত আধাৰিত প্ৰশিক্ষণ বাধ্যতামূলক কৰা।
   • (খ) দক্ষতা-ভিত্তিক পাঠ্যক্ৰম: মাধ্যমিক পৰ্যায়ত স্থানীয়ভাৱে প্ৰাসংগিক বৃত্তিমূলক পাঠ্যক্ৰম, যেনে— পৰ্যটন, জৈৱিক কৃষি, বা হস্ততাঁত আদি অন্তৰ্ভুক্ত কৰা, যাতে শিক্ষাৰ্থীসকলে বিদ্যালয়ৰ পিছতে স্ব-নিয়োজনৰ বাবে সাজু হ’ব পাৰে।
10. ভাৰতীয় শিক্ষাৰ বিকাশত কোঠাৰী আয়োগক কিয় এক ‘মাইলৰ খুঁটি’ বুলি গণ্য কৰা হয়?
    উত্তৰ: কোঠাৰী আয়োগক এক ‘মাইলৰ খুঁটি’ বুলি গণ্য কৰা হয় কাৰণ ই আছিল প্ৰথমখন আয়োগ যিয়ে কেৱল কোনো এক বিশেষ স্তৰৰ ওপৰত নহয়, বৰঞ্চ সমগ্ৰ শিক্ষা ব্যৱস্থাৰ (প্ৰাক্-প্ৰাথমিকৰ পৰা বিশ্ববিদ্যালয়লৈ) এক সামগ্ৰিক আৰু বিস্তৃত সমীক্ষা আগবঢ়াইছিল। ইয়াৰ পৰামৰ্শসমূহ, যেনে— ১০+২+৩ গাঁথনি, কৰ্ম অভিজ্ঞতা, আৰু শিক্ষাক ৰাষ্ট্ৰীয় বিকাশৰ সৈতে সংযোগ কৰাৰ দৰে ধাৰণাসমূহে পৰৱৰ্তী দশকবোৰৰ বাবে ভাৰতীয় শিক্ষা নীতিৰ দিশ নিৰ্ধাৰণ কৰিছিল।