SEBA HSLC Social Science Question Paper 2024
সমাজ বিজ্ঞান
বিষয় কোড: C4
সম্পূৰ্ণ নম্বৰ: ৯০
উত্তীৰ্ণ নম্বৰ: ২৭
ক-শাখা
(তলত দিয়া প্ৰশ্নবোৰৰ শুদ্ধ উত্তৰটো বাছি উলিওৱা)
১. “ঐক্যবদ্ধ বংগ এটা বৃহৎ শক্তি, দ্বিখণ্ডিতকৰণেৰে বৃহৎ বংগশক্তিক ভাঙি-ছিঙি চুৰমাৰ কৰিব।” এইষাৰ কাৰ উক্তি আছিল?
(ক) ভাৰত সচিব হাবার্ট ৰিজলীৰ
(খ) লর্ড কার্জনৰ
(গ) উইলিয়াম ৱাৰ্ডৰ
(ঘ) লর্ড উইলিয়াম বেন্টিংকৰ
উত্তৰ: (ক) ভাৰত সচিব হাবার্ট ৰিজলীৰ
২. ১৯১১ চনৰ ১২ ডিচেম্বৰ তাৰিখে দিল্লীত অনুষ্ঠিত ৰাজ-অভিষেক অনুষ্ঠানত তলত দিয়া কোনকেইটা সিদ্ধান্ত ঘোষণা কৰা হৈছিল?
(i) বংগদেশৰ পুনৰ একত্ৰীকৰণ
(ii) ভাৰতবৰ্ষৰ ৰাজধানী কলিকতাৰ পৰা দিল্লীলৈ স্থানান্তৰকৰণ
(iii) অসমৰ ৰাজধানী শ্বিলঙলৈ পুনৰ স্থানান্তৰ হয়
(iv) অসমৰ প্ৰশাসন মুখ্য আয়ুক্তৰ অধীনলৈ যায়
(ক) (i), (ii)
(খ) (iii), (iv)
(গ) (i), (ii), (iv)
(ঘ) (i), (ii), (iii), (iv)
উত্তৰ: (ক) (i), (ii)
৩. ‘সত্যাগ্রহ’ৰ কৌশল গান্ধীয়ে কোন দেশত পোনপ্ৰথমতে প্রয়োগ কৰিছিল?
(ক) ভাৰতবৰ্ষত
(খ) দক্ষিণ আফ্রিকাত
(গ) ইংলেণ্ডত
(ঘ) ইজিপ্তত
উত্তৰ: (খ) দক্ষিণ আফ্রিকাত
৪. “মোক তেজ দিয়া, মই তোমালোকক স্বাধীনতা দিম।” এই বিখ্যাত বাণীটো কোনজন বিখ্যাত ভাৰতীয় নেতাৰ আছিল?
(ক) মহাত্মা গান্ধীৰ
(খ) বাল গঙ্গাধৰ তিলকৰ
(গ) দাদাভাই নৌৰজীৰ
(ঘ) নেতাজী সুভাষচন্দ্ৰ বসুৰ
উত্তৰ: (ঘ) নেতাজী সুভাষচন্দ্ৰ বসুৰ
৫. ‘প্রত্যক্ষ দাবী দিৱস’ কোন তাৰিখে পালন কৰা হৈছিল?
(ক) ১৬ আগষ্ট, ১৯৪৬
(খ) ১৬ অক্টোবৰ, ১৯৪৬
(গ) ১৬ জুলাই, ১৯৪৬
(ঘ) ২০ ফেব্ৰুৱাৰী, ১৯৪৭
উত্তৰ: (ক) ১৬ আগষ্ট, ১৯৪৬
৬. অসমত দাস প্রথা কেতিয়া নিষিদ্ধ কৰা হৈছিল?
(ক) ১৮২৯ চনত
(খ) ১৮৪৩ চনত
(গ) ১৮৫৬ চনত
(ঘ) ১৮৭০ চনত
উত্তৰ: (খ) ১৮৪৩ চনত
৭. ১৮৬১ চনত সংঘটিত হোৱা কৃষক বিদ্রোহটো হ’ল —
(ক) ৰঙিয়াৰ কৃষক বিদ্ৰোহ
(খ) লাচিমাৰ কৃষক বিদ্ৰোহ
(গ) পথৰুঘাটৰ কৃষক বিদ্রোহ
(ঘ) ফুলগুৰি ধাৱা
উত্তৰ: (ঘ) ফুলগুৰি ধাৱা
৮. ১৮৮১ চনত উত্তৰ কাছাৰৰ জনজাতীয় বিদ্ৰোহৰ নেতৃত্ব কোনে দিছিল?
(ক) বীৰ টিকেন্দ্ৰজিতে
(খ) শম্ভুধন ফংলোছাই
(গ) ওকিয়াং নংবাই
(ঘ) ৰজা কুলচন্দ্ৰই
উত্তৰ: (খ) শম্ভুধন ফংলোছাই
৯. অসম ছাত্র সম্মিলন গঠিত হৈছিল —
(ক) ১৯১৬ চনত
(খ) ১৯১৭ চনত
(গ) ১৯১৮ চনত
(ঘ) ১৯২০ চনত
উত্তৰ: (ক) ১৯১৬ চনত
১০. উত্তৰ-পূৱ ভাৰতৰ প্ৰথমখন চিকিৎসা মহাবিদ্যালয় ক’ত স্থাপন কৰা হৈছিল?
(ক) গুৱাহাটীত
(খ) শিলচৰত
(গ) যোৰহাটত
(ঘ) ডিব্ৰুগড়ত
উত্তৰ: (ঘ) ডিব্ৰুগড়ত
১১. জোনাকী যুগৰ ‘ত্রিমূর্তি’ বুলিলে নিম্নোল্লিখিত কোনকেইজন সাহিত্যিকক জনা যায়?
(i) গুণাভিৰাম বৰুৱা
(ii) হেমচন্দ্ৰ গোস্বামী
(iii) লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা
(iv) চন্দ্ৰকুমাৰ আগৰৱালা
(ক) (i), (ii), (iii)
(খ) (ii), (iii), (iv)
(গ) (i), (iii), (iv)
(ঘ) (i), (ii), (iv)
উত্তৰ: (খ) (ii), (iii), (iv)
১২. ‘ৰাজতৰঙ্গিণী’ কোনে ৰচনা কৰিছিল?
(ক) কৌটিল্যই
(খ) আর্যভট্টই
(গ) কলহণে
(ঘ) পতঞ্জলিয়ে
উত্তৰ: (গ) কলহণে
১৩. মেঘালয়ৰ খাছীয়া জনজাতি কোনটো নৃ-গোষ্ঠীৰ অন্তৰ্ভুক্ত?
(ক) নিগ্ৰো গোষ্ঠীৰ
(খ) অষ্ট্রিক গোষ্ঠীৰ
(গ) দ্ৰাৱিড় গোষ্ঠীৰ
(ঘ) মঙ্গোলীয় গোষ্ঠীৰ
উত্তৰ: (খ) অষ্ট্রিক গোষ্ঠীৰ
১৪. ‘চপছৰ কূট’ কোন ৰাজ্যৰ পৰম্পৰাগত উৎসৱ?
(ক) মণিপুৰ
(খ) ত্ৰিপুৰা
(গ) মিজোৰাম
(ঘ) মেঘালয়
উত্তৰ: (গ) মিজোৰাম
১৫. অসমীয়া গদ্য-সাহিত্যৰ সূচনা কোনে কৰিছিল?
(ক) ভট্টদেৱে
(খ) শংকৰদেৱে
(গ) মাধৱ কন্দলিয়ে
(ঘ) অনন্ত কন্দলিয়ে
উত্তৰ: (ক) ভট্টদেৱে
১৬. তলৰ কোনটো অনবীকৰণযোগ্য সম্পদ?
(ক) শস্য
(খ) খনিজ তেল
(গ) পানী
(ঘ) অৰণ্য
উত্তৰ: (খ) খনিজ তেল
১৭. তলৰ কোনটো তৃতীয়ক বৃত্তিৰ অন্তৰ্ভুক্ত নহয়?
(ক) পৰিবহণ
(খ) যোগাযোগ
(গ) খনিজ সম্পদ আহৰণ
(ঘ) পর্যটন
উত্তৰ: (গ) খনিজ সম্পদ আহৰণ
১৮. তলৰ কোনটো বিলুপ্তপ্রায় প্রাণী?
(ক) এশিঙীয়া গঁড়
(খ) মিথুন
(গ) বৰটোকোলা
(ঘ) হাতী
উত্তৰ: (গ) বৰটোকোলা
১৯. তলৰ কোনটো সেউজগৃহ গেছৰ উদাহৰণ নহয়?
(ক) কার্বন ডাই-অক্সাইড
(খ) মিথেন
(গ) নাইট্রাছ অক্সাইড
(ঘ) অক্সিজেন
উত্তৰ: (ঘ) অক্সিজেন
২০. পৰিবেশৰ স্থানীয় সমস্যাৰ এটা উদাহৰণ হ’ল —
(ক) সাগৰ পৃষ্ঠৰ উত্থান
(খ) ব্ৰহ্মপুত্ৰ উপত্যকাৰ বানপানীৰ সমস্যা
(গ) এটা ক্ষুদ্র উদ্যোগে কৰা সীমিত ভূমি প্ৰদূষণ
(ঘ) উত্তৰ আমেৰিকা মহাদেশৰ মৰুকৰণ সমস্যা
উত্তৰ: (খ) ব্ৰহ্মপুত্ৰ উপত্যকাৰ বানপানীৰ সমস্যা
২১. মাটিকালি হিচাপত পৃথিৱীৰ বৃহত্তম দেশ কোনখন?
(ক) অস্ট্রেলিয়া
(খ) কানাডা
(গ) ৰাছিয়া
(ঘ) চীন
উত্তৰ: (গ) ৰাছিয়া
২২. এছিয়া আৰু আফ্রিকা মহাদেশক কোনখন সাগৰে পৃথক কৰিছে?
(ক) ভূমধ্যসাগৰ
(খ) লোহিত সাগৰ
(গ) কাস্পিয়ান সাগৰ
(ঘ) আৰৱ সাগৰ
উত্তৰ: (খ) লোহিত সাগৰ
২৩. ‘কাইৰো’ কোনখন দেশৰ ৰাজধানী?
(ক) ইজৰাইলৰ
(খ) ইজিপ্তৰ
(গ) জাপানৰ
(ঘ) ইউক্রেইনৰ
উত্তৰ: (খ) ইজিপ্তৰ
২৪. ২০১১ চনৰ ভাৰতৰ লোকপিয়ল অনুসৰি অসমৰ শিক্ষিতৰ হাৰ কিমান শতাংশ আছিল?
(ক) ৬৩.২৫%
(খ) ৭২.১৯%
(গ) ৮৭.১০%
(ঘ) ৮৫.৯০%
উত্তৰ: (খ) ৭২.১৯%
২৫. ২০১১ চনৰ লোকপিয়ল অনুসৰি, অধিক জনসংখ্যা থকা নগৰৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ক্ৰমে কম জনসংখ্যাৰ অসমৰ প্ৰথম শ্ৰেণীৰ নগৰবোৰ হ’ল —
(ক) গুৱাহাটী, শিলচৰ, ডিব্ৰুগড়, যোৰহাট
(খ) গুৱাহাটী, শিলচৰ, যোৰহাট, ডিব্ৰুগড়
(গ) গুৱাহাটী, শিলচৰ, ডিব্ৰুগড়, নগাঁও
(ঘ) গুৱাহাটী, ডিব্ৰুগড়, শিলচৰ, যোৰহাট
উত্তৰ: (ক) গুৱাহাটী, শিলচৰ, ডিব্ৰুগড়, যোৰহাট
২৬. জনসংখ্যাৰ ফালৰ পৰা অসমৰ প্ৰথম, দ্বিতীয় আৰু তৃতীয় বৃহৎ জনজাতিকেইটা হ’ল ক্রমে —
(ক) মিছিং, বড়ো, কার্বি
(খ) বড়ো, মিছিং, কার্বি
(গ) কার্বি, মিছিং, বড়ো
(ঘ) বড়ো, কার্বি, মিছিং
উত্তৰ: (খ) বড়ো, মিছিং, কার্বি
২৭. অসমৰ অন্তৰ্গত দীর্ঘতম ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথটো হ’ল —
(ক) ৩১ নং ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথ
(খ) ৩৭ নং ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথ
(গ) ৫২ নং ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথ
(ঘ) ৫৪ নং ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথ
উত্তৰ: (ক) ৩১ নং ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথ
২৮. অসমৰ আটাইতকৈ বৃহৎ কৃষিভিত্তিক উদ্যোগ কোনটো?
(ক) ৰবৰ উদ্যোগ
(খ) ৰেচম উদ্যোগ
(গ) কাগজ উদ্যোগ
(ঘ) চাহ উদ্যোগ
উত্তৰ: (ঘ) চাহ উদ্যোগ
২৯. তলত উল্লেখ কৰা কোনজন ব্যক্তি ভাৰতৰ সংবিধান খচৰা কমিটিৰ সদস্য আছিল?
(ক) ড. ৰাজেন্দ্ৰ প্রসাদ
(খ) ড. সচ্ছিদানন্দ সিন্হা
(গ) চৈয়দ মহম্মদ চাদুল্লা
(ঘ) গোপীনাথ বৰদলৈ
উত্তৰ: (গ) চৈয়দ মহম্মদ চাদুল্লা
৩০. তলত দিয়া বিকল্পবোৰৰ পৰা ভাৰতৰ যুক্তৰাষ্ট্ৰীয় ব্যৱস্থাৰ বৈশিষ্ট্য বাছি উলিওৱা:
(i) অংগৰাজ্যসমূহৰ বাবে সুকীয়া সংবিধানৰ ব্যৱস্থা
(ii) দ্বৈত নাগৰিকত্ব
(ক) কেৱল (i) শুদ্ধ
(খ) কেৱল (ii) শুদ্ধ
(গ) (i) আৰু (ii) উভয়ে শুদ্ধ
(ঘ) (i) আৰু (ii) উভয়ে অশুদ্ধ
উত্তৰ: (ঘ) (i) আৰু (ii) উভয়ে অশুদ্ধ
৩১. ‘ৰাষ্ট্ৰসংঘ দিৱস’ কোন তাৰিখে পালন কৰা হয়?
(ক) ২৪ আগষ্ট
(খ) ২৪ অক্টোবৰ
(গ) ২১ জুন
(ঘ) ৫ ছেপ্টেম্বৰ
উত্তৰ: (খ) ২৪ অক্টোবৰ
৩২. ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ বৰ্তমানৰ সদস্য ৰাষ্ট্ৰৰ সংখ্যা কিমান?
(ক) ১৮৩ খন
(খ) ১৯৩ খন
(গ) ২০০ খন
(ঘ) ১৭৩ খন
উত্তৰ: (খ) ১৯৩ খন
৩৩. ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ বৰ্তমান সচিব প্রধান কোন?
(ক) টাইভ হাল্ডান লী
(খ) এন্টোনিও গুৱেটেৰেছ
(গ) কফি আন্নান
(ঘ) বেন কি মুন
উত্তৰ: (খ) এন্টোনিও গুৱেটেৰেছ
৩৪. আন্তর্জাতিক অনুষ্ঠান আৰু সিবিলাকৰ মুখ্য কাৰ্যালয়ৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত অমিলটো বাছি উলিওৱা।
(ক) উত্তৰ আটলান্টিক চুক্তি সংগঠন (NATO) — ব্রুচেল্
(খ) আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ক্ৰিকেট পৰিষদ (ICC) — নতুন দিল্লী
(গ) দক্ষিণ এছীয় আঞ্চলিক সহযোগিতা সংস্থা (SAARC) — কাঠমাণ্ডু
(ঘ) ৰাষ্ট্ৰসংঘ (UNO) — নিউয়র্ক
উত্তৰ: (খ) আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ক্ৰিকেট পৰিষদ (ICC) — নতুন দিল্লী (ICCৰ মুখ্য কাৰ্যালয় ডুবাইত অৱস্থিত)।
৩৫. ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সাধাৰণ সভাই নিম্নোক্ত কোনটো অংগৰ অনুমোদনক্রমে সচিব প্রধানক নিয়োগ কৰে?
(ক) আন্তর্জাতিক ন্যায়ালয়
(খ) অর্থনৈতিক আৰু সামাজিক পৰিষদ
(গ) ন্যাসৰক্ষী পৰিষদ
(ঘ) নিৰাপত্তা পৰিষদ
উত্তৰ: (ঘ) নিৰাপত্তা পৰিষদ
৩৬. তলৰ কোনকেইটা বিকল্প মুদ্ৰাৰ বৈশিষ্ট্য?
(i) সাধাৰণ গ্রহণযোগ্যতা
(ii) পূর্ণ সাদৃশ্যতা
(iii) তাৰল্য গুণ
(iv) মূল্যৰ স্থিৰতা
(ক) (i), (ii), (iv)
(খ) (ii), (iii), (iv)
(গ) (i), (iii), (iv)
(ঘ) (i), (ii), (iii), (iv)
উত্তৰ: (ঘ) (i), (ii), (iii), (iv)
৩৭. তলত দিয়া বিকল্পবোৰৰ পৰা মুদ্ৰাৰ মুখ্য কাৰ্য দুটা চিনাক্ত কৰা:
(i) মুদ্ৰা হৈছে বিনিময়ৰ মাধ্যম।
(ii) মুদ্ৰাই সা-সামগ্ৰীৰ মূল্যৰ মাপকাঠি হিচাপে কাৰ্য সম্পাদন কৰে।
(iii) মুদ্রাই স্থগিত দেনা-পাওনাৰ মানদণ্ড হিচাপে কাৰ্য সম্পাদন কৰে।
(iv) মুদ্রাই মূল্যৰ ভাণ্ডাৰ হিচাপে কাৰ্য সম্পাদন কৰিব লাগে।
(ক) (i) and (ii)
(খ) (i) and (iii)
(গ) (iii) and (iv)
(ঘ) (ii) and (iv)
উত্তৰ: (ক) (i) and (ii)
৩৮. ভাৰতবৰ্ষৰ কেন্দ্ৰীয় বেংকটোৰ নাম হ’ল —
(ক) ভাৰতীয় ষ্টেট বেংক
(খ) বেংক অৱ হিন্দুস্থান
(গ) ভাৰতীয় ৰিজার্ভ বেংক
(ঘ) ইউনাইটেড বেংক অৱ ইণ্ডিয়া
উত্তৰ: (গ) ভাৰতীয় ৰিজার্ভ বেংক
৩৯. তলৰ কোনটো বাণিজ্যিক বেংকৰ কার্য নহয়?
(ক) বাণিজ্যিক বেংকে সঞ্চয় সংগ্ৰহ কৰে।
(খ) বাণিজ্যিক বেংকসমূহে ঋণৰ যোগান ধৰে।
(গ) বাণিজ্যিক বেংকসমূহে ঋণ মুদ্রা সৃষ্টি কৰে।
(ঘ) বাণিজ্যিক বেংকে কাগজী মুদ্ৰা ছপা কৰে।
উত্তৰ: (ঘ) বাণিজ্যিক বেংকে কাগজী মুদ্ৰা ছপা কৰে। (এইটো কেন্দ্ৰীয় বেংকৰ কাৰ্য)।
৪০. NABARDৰ মুখ্য কাৰ্যালয় ক’ত অৱস্থিত?
(ক) কলকতাত
(খ) মুম্বাইত
(গ) চেন্নাইত
(ঘ) নতুন দিল্লীত
উত্তৰ: (খ) মুম্বাইত
৪১. ভাৰতবৰ্ষত প্ৰথম পঞ্চবার্ষিক পৰিকল্পনাই সামৰি লোৱা কালছোৱা হ’ল —
(ক) ১ এপ্রিল, ১৯৫১–৩১ মার্চ, ১৯৫৬
(খ) ১ এপ্রিল, ১৯৫০-৩১ মার্চ, ১৯৫৫
(গ) ১ এপ্রিল, ১৯৫৬-৩১ মার্চ, ১৯৬১
(ঘ) ১ এপ্রিল, ১৯৬১–৩১ মার্চ, ১৯৬৬
উত্তৰ: (ক) ১ এপ্রিল, ১৯৫১–৩১ মার্চ, ১৯৫৬
৪২. ২০১৫ চনত গঠিত নিটি (NITI) আয়োগৰ অধ্যক্ষ কোন?
(ক) ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰপতি
(খ) ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী
(গ) ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ গৱৰ্ণৰ
(ঘ) ভাৰতৰ উপ-ৰাষ্ট্ৰপতি
উত্তৰ: (খ) ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী
৪৩. দেশৰ আৰ্থিক ব্যৱস্থাৰ ওপৰত থকা ৰাষ্ট্ৰৰ নিয়ন্ত্ৰণৰ শিথিলকৰণ কৰা কাৰ্যক কোৱা হয় —
(ক) বিত্তীয় অন্তর্ভুক্তিকৰণ
(খ) ব্যক্তিগতকৰণ
(গ) উদাৰীকৰণ
(ঘ) গোলকীকৰণ
উত্তৰ: (গ) উদাৰীকৰণ
৪৪. ব্যক্তিগতকৰণ হ’ল —
(ক) চৰকাৰী খণ্ডৰ অধীনত থকা প্ৰতিষ্ঠানসমূহ বেচৰকাৰী খণ্ডলৈ মুকলি কৰি দিয়া নীতি
(খ) দেশ এখনৰ অৰ্থনীতিৰ সৈতে বিশ্বৰ অন্যান্য দেশৰ অৰ্থনীতিৰ সংযোগ স্থাপন কৰা
(গ) দেশৰ আৰ্থিক ব্যৱস্থাৰ ওপৰত ৰাষ্ট্ৰৰ নিয়ন্ত্ৰণৰ শিথিলকৰণ
(ঘ) এটা প্রক্রিয়া য’ত অর্থনৈতিক উন্নয়নৰ সুফলবোৰে সমাজৰ সকলো লোককে সাঙুৰি লোৱাটো সুনিশ্চিত কৰে
উত্তৰ: (ক) চৰকাৰী খণ্ডৰ অধীনত থকা প্ৰতিষ্ঠানসমূহ বেচৰকাৰী খণ্ডলৈ মুকলি কৰি দিয়া নীতি
৪৫. দেশৰ মুঠ জাতীয় আয়ক মুঠ জনসংখ্যাৰে ভাগ কৰিলে আমি পাওঁ —
(ক) জনমূৰি আয়
(খ) মানৱ উন্নয়ন সূচাংক
(গ) প্রত্যাশিত আয়ুস
(ঘ) মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদন
উত্তৰ: (ক) জনমূৰি আয়
খ-শাখা
৪৬. স্বদেশী আন্দোলনৰ চাৰিটা অৱদান চমুকৈ বৰ্ণনা কৰা। (৪)
উত্তৰ:
স্বদেশী আন্দোলনৰ চাৰিটা প্ৰধান অৱদান হ’ল:
- আত্মনিৰ্ভৰশীলতাৰ প্ৰসাৰ: এই আন্দোলনে ভাৰতীয়সকলৰ মাজত আত্মনিৰ্ভৰশীলতাৰ (আত্মশক্তি) ভাৱ জগাই তুলিছিল। ইয়াৰ ফলত বহুতো থলুৱা উদ্যোগ, যেনে— কাপোৰৰ মিল, চাবোন আৰু জুইশলা কাৰখানা, বেংক আদি প্ৰতিষ্ঠা হৈছিল। ই ব্ৰিটিছ সামগ্ৰীৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীলতা কমাইছিল আৰু ভাৰতীয় অৰ্থনীতিক শক্তিশালী কৰিছিল।
- ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষাৰ বিকাশ: ব্ৰিটিছ শিক্ষানুষ্ঠান বৰ্জন কৰাৰ লক্ষ্যৰে বহুতো ৰাষ্ট্ৰীয় বিদ্যালয় আৰু মহাবিদ্যালয় স্থাপন কৰা হৈছিল। অৰবিন্দ ঘোষৰ অধ্যক্ষতাত স্থাপিত ‘বেংগল নেচনেল কলেজ’ ইয়াৰ এক উল্লেখযোগ্য উদাহৰণ আছিল। ই ভাৰতীয় মূল্যবোধ আৰু প্ৰয়োজনৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি এক শিক্ষা ব্যৱস্থা গঢ়ি তোলাত সহায় কৰিছিল।
- সাংস্কৃতিক জাগৰণ: এই আন্দোলনে এক সাংস্কৃতিক নৱজাগৰণৰ সূচনা কৰিছিল। ই राष्ट्रवादी কবিতা, গদ্য আৰু সাংবাদিকতাক অনুপ্ৰাণিত কৰিছিল। শিল্পী আৰু লেখকসকলে ভাৰতীয় পৰম্পৰা আৰু ইতিহাসৰ পৰা প্ৰেৰণা লৈছিল, যিয়ে জাতিটোৰ সাংস্কৃতিক পৰিচয় আৰু গৌৰৱক শক্তিশালী কৰিছিল।
- ৰাজনৈতিক সচেতনতা আৰু গণ অংশগ্ৰহণ: স্বদেশী আন্দোলনে প্ৰথমবাৰৰ বাবে ভাৰতীয় সমাজৰ বৃহৎ অংশক, বিশেষকৈ ছাত্ৰ-ছাত্ৰী, মহিলা আৰু মধ্যবিত্ত শ্ৰেণীক ৰাজনীতিত জড়িত কৰিছিল। ই তেওঁলোকক বৰ্জন আৰু নিষ্ক্ৰিয় প্ৰতিৰোধৰ দৰে নতুন ৰাজনৈতিক কৌশল শিকাইছিল, যিবোৰ পৰৱৰ্তী সময়ত মহাত্মা গান্ধীয়ে সফলতাৰে ব্যৱহাৰ কৰিছিল।
৪৭. ভাৰত ত্যাগ আন্দোলনৰ এটি চমু বিৱৰণ দিয়া। এই আন্দোলনক কিয় আগষ্ট বিপ্লৱ বোলা হয়? (৩+১=৪)
উত্তৰ:
- ভাৰত ত্যাগ আন্দোলনৰ বিৱৰণ: ভাৰত ত্যাগ আন্দোলন আছিল ১৯৪২ চনৰ ৮ আগষ্টত মহাত্মা গান্ধীৰ নেতৃত্বত আৰম্ভ হোৱা এক গণ আইন অমান্য আন্দোলন। সৰ্বভাৰতীয় কংগ্ৰেছ কমিটিৰ বোম্বাই অধিৱেশনত গান্ধীজীয়ে ভাৰতত ব্ৰিটিছ শাসনৰ অৱসান ঘটোৱাৰ দাবী জনাই “কৰিম কিম্বা মৰিম” (Do or Die) ধ্বনি দিছিল। ব্ৰিটিছ চৰকাৰে ইয়াৰ প্ৰত্যুত্তৰত গান্ধীজীকে ধৰি কংগ্ৰেছৰ প্ৰায় সকলো শীৰ্ষ নেতাক গ্ৰেপ্তাৰ কৰে। নেতাৰ অনুপস্থিতিত এই আন্দোলন স্বতঃস্ফূৰ্ত হৈ পৰে আৰু সমগ্ৰ দেশতে জনসাধাৰণে ধৰ্মঘট, বিক্ষোভ প্ৰদৰ্শন আৰু চৰকাৰী প্ৰতীক যেনে— ডাকঘৰ, ৰে’লৱে ষ্টেচন আদিত আক্ৰমণ চলায়। ই ভাৰতৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ অন্তিম আৰু আটাইতকৈ নিৰ্ণায়ক গণ আন্দোলন আছিল।
- আগষ্ট বিপ্লৱ বোলাৰ কাৰণ: এই আন্দোলনটো আগষ্ট মাহত (৮ আগষ্ট, ১৯৪২) আৰম্ভ হৈছিল আৰু ই ব্ৰিটিছ কৰ্তৃত্বৰ বিৰুদ্ধে এক ব্যাপক, বৈপ্লৱিক গণ অভ্যুত্থানৰ ৰূপ লৈছিল, সেয়েহে ইয়াক ‘আগষ্ট বিপ্লৱ’ বা ‘আগষ্ট ক্ৰান্তি’ বুলিও কোৱা হয়।
নাইবা
ভাৰত স্বাধীন আইন, ১৯৪৭ৰ মূল দফাসমূহ কি কি আছিল? (৪)
উত্তৰ:
ভাৰত স্বাধীন আইন, ১৯৪৭ৰ মূল দফাসমূহ আছিল:
- বিভাজন আৰু ডমিনিয়নৰ সৃষ্টি: এই আইন অনুসৰি ১৯৪৭ চনৰ ১৫ আগষ্টৰ পৰা কাৰ্যকৰী হোৱাকৈ ব্ৰিটিছ ভাৰতক দুখন স্বাধীন ডমিনিয়ন— ভাৰত আৰু পাকিস্তানত বিভক্ত কৰাৰ ব্যৱস্থা কৰা হৈছিল।
- ব্ৰিটিছ সাৰ্বভৌমত্বৰ অৱসান: ই দেশীয় ৰাজ্যসমূহৰ ওপৰত থকা ব্ৰিটিছ সাৰ্বভৌমত্বৰ অৱসান ঘটাইছিল আৰু তেওঁলোকক ভাৰত বা পাকিস্তানত যোগদান কৰা বা স্বাধীন হৈ থকাৰ বিকল্প দিছিল।
- সংবিধান সভাৰ ক্ষমতা: প্ৰতিখন ডমিনিয়নৰ সংবিধান সভাক নিজৰ ৰাষ্ট্ৰৰ বাবে সংবিধান ৰচনা কৰাৰ আৰু নতুন সংবিধান গৃহীত নোহোৱালৈকে কেন্দ্ৰীয় বিধানসভা হিচাপে কাম কৰাৰ ক্ষমতা প্ৰদান কৰা হৈছিল। তেওঁলোকক ব্ৰিটিছ সংসদৰ যিকোনো আইন, আনকি স্বাধীনতা আইনখনো বাতিল কৰাৰ ক্ষমতা দিয়া হৈছিল।
- ভাৰত সচিবৰ পদৰ বিলুপ্তি: ভাৰত সচিবৰ (Secretary of State for India) পদটো বিলুপ্ত কৰা হৈছিল আৰু তেওঁৰ কাৰ্যাৱলী কমনৱেলথ পৰিক্ৰমা সচিবলৈ হস্তান্তৰ কৰা হৈছিল।
৪৮. অসমত ১৮৫৭-৫৮ চনৰ বিদ্ৰোহত মণিৰাম দেৱানৰ ভূমিকা সম্পৰ্কে আলোচনা কৰা। (৪)
উত্তৰ:
অসমত ১৮৫৭-৫৮ চনৰ বিদ্ৰোহ সংগঠিত কৰাত মণিৰাম দেৱানে মূল আৰু কেন্দ্ৰীয় ভূমিকা পালন কৰিছিল।
- মুখ্য সংগঠক: ব্ৰিটিছে অসম দখল কৰা আৰু নিজৰ ব্যক্তিগত সা-সুবিধা হেৰুওৱাৰ বাবে অসন্তুষ্ট হৈ থকা মণিৰামে ১৮৫৭ চনৰ চিপাহী বিদ্ৰোহক ব্ৰিটিছক খেদি আহোম ৰাজতন্ত্ৰ পুনৰ প্ৰতিষ্ঠা কৰাৰ এক সুবৰ্ণ সুযোগ হিচাপে লৈছিল।
- কলিকতাৰ পৰা ষড়যন্ত্ৰ: বিদ্ৰোহৰ সময়ত তেওঁ কলিকতাত আছিল। তাৰ পৰাই তেওঁ আহোম কোঁৱৰ কন্দৰ্পেশ্বৰ সিংহ আৰু অসমত থকা আন বিশ্বাসী লোকসকললৈ गुप्त सांकेतिक চিঠি পঠিয়াইছিল। এই চিঠিসমূহৰ জৰিয়তে তেওঁ অসমত থকা চিপাহীসকলৰ লগত মিলি ব্ৰিটিছৰ বিৰুদ্ধে বিদ্ৰোহ আৰম্ভ কৰিবলৈ আহ্বান জনাইছিল।
- সমৰ্থন সংগ্ৰহ: তেওঁ দুৰ্গা পূজাৰ সময়ত এই বিদ্ৰোহ আৰম্ভ কৰাৰ পৰিকল্পনা কৰিছিল। তেওঁৰ পৰিকল্পনা আছিল ডিব্ৰুগড় আৰু গোলাঘাটত থকা চিপাহীসকলক বিদ্ৰোহ কৰোৱাই অস্ত্ৰ-শস্ত্ৰ দখল কৰা আৰু তাৰ পিছত যোৰহাটলৈ গৈ কন্দৰ্পেশ্বৰ সিংহক ৰজা পতা।
- গ্ৰেপ্তাৰ আৰু ফাঁচী: কিন্তু, তেওঁৰ गुप्त চিঠি ব্ৰিটিছ আৰক্ষীৰ হাতত পৰে। ষড়যন্ত্ৰ ফাদিল হোৱাৰ লগে লগে মণিৰাম দেৱানক কলিকতাত গ্ৰেপ্তাৰ কৰা হয়। তেওঁক অসমলৈ অনা হয়, দেশদ্ৰোহৰ গোচৰত বিচাৰ কৰা হয় আৰু ১৮৫৮ চনৰ ২৬ ফেব্ৰুৱাৰীত যোৰহাটত তেওঁৰ সহযোগী পিয়লি বৰুৱাৰ সৈতে ৰাজহুৱাকৈ ফাঁচী দিয়া হয়। যদিও তেওঁৰ প্ৰচেষ্টা విఫল হৈছিল, বিদ্ৰোহৰ মুখ্য ষড়যন্ত্ৰকাৰী হিচাপে তেওঁৰ ভূমিকা আৰু তেওঁৰ আত্মবলিদানে তেওঁক অসমত ১৮৫৭ চনৰ বিদ্ৰোহৰ এজন అమర শ্বহীদ আৰু মূল চৰিত্ৰ হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰিলে।
৪৯. অসমীয়া ভাষা উন্নতি সাধিনী সভাৰ ভূমিকা আৰু কাৰ্যাৱলীৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা। (৫)
উত্তৰ:
ঊনবিংশ শতিকাৰ শেষৰফালে অসমীয়া ভাষা-সাহিত্য আৰু জাতীয় চেতনাৰ বিকাশত অসমীয়া ভাষা উন্নতি সাধিনী সভাই (অ.ভা.উ.সা. সভা) এক গুৰুত্বপূৰ্ণ আৰু ঐতিহাসিক ভূমিকা পালন কৰিছিল। ১৮৮৮ চনত কলিকতাত পঢ়ি থকা কেইগৰাকীমান অসমীয়া ছাত্ৰৰ উদ্যোগত এই সভাখন প্ৰতিষ্ঠা হৈছিল।
ভূমিকা আৰু কাৰ্যাৱলী:
- অসমীয়া ভাষা-সাহিত্যৰ উন্নতি: সভাখনৰ মূল উদ্দেশ্যই আছিল অসমীয়া ভাষা আৰু সাহিত্যক পুনৰ প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু ইয়াৰ উন্নতি সাধন কৰা। সেই সময়ত অসমৰ বিদ্যালয় আৰু চৰকাৰী কাৰ্যালয়ত বঙালী ভাষাৰ প্ৰচলন আছিল, যাৰ ফলত অসমীয়া ভাষাৰ চৰ্চা প্ৰায় বন্ধ হৈ পৰিছিল। অ.ভা.উ.সা. সভাই অসমীয়া ভাষাক পুনৰ স্কুল-কলেজ আৰু চৰকাৰী কাম-কাজত প্ৰতিষ্ঠা কৰাৰ বাবে অহোপুৰুষাৰ্থ চেষ্টা চলাইছিল।
- ‘জোনাকী’ আলোচনী প্ৰকাশ: সভাখনৰ আটাইতকৈ উল্লেখযোগ্য অৱদান আছিল ‘জোনাকী’ আলোচনীৰ প্ৰকাশ। ১৮৮৯ চনত প্ৰকাশ পোৱা এই আলোচনীখনে অসমীয়া সাহিত্যত ‘জোনাকী যুগ’ বা ৰোমাণ্টিকতাবাদৰ সূচনা কৰে। চন্দ্ৰকুমাৰ আগৰৱালা, লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা আৰু হেমচন্দ্ৰ গোস্বামীৰ দৰে সাহিত্যিকৰ নেতৃত্বত ‘জোনাকী’য়ে অসমীয়া সাহিত্যক এক নতুন গতি দিছিল।
- সাহিত্য সৃষ্টি আৰু সংগ্ৰহ: সভাই পুৰণি অসমীয়া গ্ৰন্থ, লোক-সাহিত্য, বুৰঞ্জী আদি সংগ্ৰহ আৰু প্ৰকাশ কৰাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিছিল। ইয়াৰ ফলত অসমৰ গৌৰৱময় অতীত আৰু ঐতিহ্যৰ বিষয়ে নতুন প্ৰজন্ম অৱগত হৈছিল, যিয়ে জাতীয়তাবোধ জাগ্ৰত কৰাত সহায় কৰিছিল।
- জাতীয় চেতনাৰ বিকাশ: যদিও ই এক সাহিত্য সভা আছিল, ইয়াৰ কাৰ্যাৱলীয়ে অসমীয়া মানুহৰ মাজত ভাষিক আৰু সাংস্কৃতিক একতাৰ ভাৱ জগাই তুলিছিল। নিজৰ ভাষা, সাহিত্য আৰু ইতিহাসৰ প্ৰতি শ্ৰদ্ধা আৰু গৌৰৱবোধে পৰোক্ষভাৱে অসমীয়া মানুহক ৰাজনৈতিকভাৱে সজাগ আৰু একত্ৰিত হোৱাত সহায় কৰিছিল।
- শাখা প্ৰতিষ্ঠা: পিছলৈ অসমৰ বিভিন্ন ঠাইত, যেনে— কোহিমা, যোৰহাট, ডিব্ৰুগড় আদিত অ.ভা.উ.সা. সভাৰ শাখা প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল, যাৰ জৰিয়তে ইয়াৰ আদৰ্শ আৰু কাৰ্যাৱলী সমগ্ৰ অসমতে বিয়পি পৰিছিল।
৫০. ভাৰতৰ যোগবিদ্যাৰ বিষয়ে চমুকৈ লিখা। (৩)
উত্তৰ:
যোগবিদ্যা ভাৰতৰ এক অতি প্ৰাচীন আৰু অমূল্য পৰম্পৰা। ই কেৱল এক শাৰীৰিক ব্যায়ামেই নহয়, বৰঞ্চ ই হ’ল শৰীৰ, মন আৰু আত্মাৰ মাজত একতা স্থাপনৰ এক আধ্যাত্মিক অনুশাসন।
- উৎপত্তি: যোগৰ উৎপত্তি ভাৰতৰ সিন্ধু-সৰস্বতী উপত্যকাৰ সভ্যতাত প্ৰায় ৫০০০ বছৰৰো অধিক পুৰণি বুলি ধৰা হয়। মহৰ্ষি পতঞ্জলিয়ে তেওঁৰ “যোগসূত্ৰ” নামৰ গ্ৰন্থখনত যোগৰ দৰ্শনক শৃংখলাবদ্ধভাৱে লিপিবদ্ধ কৰিছিল, যাৰ বাবে তেওঁক “যোগৰ জনক” বুলি কোৱা হয়।
- মূল তত্ত্ব: যোগৰ মূল লক্ষ্য হ’ল ‘চিত্ত-বৃত্তি-নিৰোধ’, অৰ্থাৎ মনৰ চঞ্চলতাক শান্ত কৰি এক উচ্চ চেতনাৰ স্তৰ লাভ কৰা। ইয়াৰ বাবে আসন (শাৰীৰিক ভংগীমা), প্ৰাণায়াম (শ্বাস-প্ৰশ্বাসৰ ব্যায়াম), আৰু ধ্যান (Meditation) আদি বিভিন্ন কৌশল ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
- সাংস্কৃতিক গুৰুত্ব আৰু বিশ্বজনীন স্বীকৃতি: যোগ ভাৰতীয় সংস্কৃতি আৰু দৰ্শনৰ এক অবিচ্ছেদ্য অংগ। ইয়াৰ শাৰীৰিক আৰু মানসিক উপকাৰিতাৰ বাবে ই আজি সমগ্ৰ বিশ্বতে জনপ্ৰিয় হৈ পৰিছে। ভাৰত চৰকাৰৰ প্ৰচেষ্টাত ৰাষ্ট্ৰসংঘই ২১ জুন তাৰিখটোক ‘আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় যোগ দিৱস’ হিচাপে ঘোষণা কৰিছে, যিয়ে ভাৰতৰ এই সাংস্কৃতিক ঐতিহ্যক বিশ্বজনীন স্বীকৃতি প্ৰদান কৰিছে।
নাইবা
অসমৰ চিত্ৰকলাৰ ঐতিহ্যৰ বিষয়ে চমুকৈ লিখা। (৩)
উত্তৰ:
অসমৰ চিত্ৰকলাৰ ঐতিহ্য অতি চহকী আৰু পুৰণি। এই ঐতিহ্যক মূলতঃ দুটা ভাগত ভগাব পাৰি:
- সচিত্ৰ পুথি চিত্ৰকলা: মধ্যযুগত, বিশেষকৈ আহোম আৰু কোচ ৰজাসকলৰ পৃষ্ঠপোষকতাত পুথি চিত্ৰকলাৰ এক শক্তিশালী ধাৰাৰ সৃষ্টি হৈছিল। শংকৰদেৱৰ দ্বাৰা বিৰচিত ‘চিত্ৰ ভাগৱত’ (দশম স্কন্ধ) ইয়াৰ এক উৎকৃষ্ট উদাহৰণ। এই চিত্ৰসমূহ সাঁচিপাত বা তুলাপাতত প্ৰাকৃতিক ৰং ব্যৱহাৰ কৰি অঁকা হৈছিল। ‘হস্তীবিদ্যাৰ্ণৱ’, ‘গীত গোবিন্দ’, ‘লৱ-কুশৰ যুদ্ধ’ আদি আন কিছুমান উল্লেখযোগ্য সচিত্ৰ পুথি। এই চিত্ৰসমূহত ধৰ্মীয় কাহিনী, যুদ্ধৰ দৃশ্য, ৰাজ-দৰবাৰৰ জীৱন আদি সুন্দৰভাৱে চিত্ৰিত কৰা হৈছিল।
- লোক চিত্ৰকলা: পুথি চিত্ৰকলাৰ সমান্তৰালভাৱে অসমত লোক চিত্ৰকলাৰো এক পৰম্পৰা আছিল। বিভিন্ন উৎসৱ-পাৰ্ৱণ, নামঘৰ, সত্ৰ আদিৰ বেৰত এইবোৰ অঁকা হৈছিল। লোক বিশ্বাস, দৈনন্দিন জীৱন আৰু প্ৰকৃতি এই চিত্ৰসমূহৰ মূল বিষয়বস্তু আছিল। অৱশ্যে, এইবোৰৰ বেছিভাগেই কালৰ সোঁতত হেৰাই গৈছে।
অৱশ্যে, মই ৫১ নং প্ৰশ্নৰ বাকী অংশৰ পৰা শেষলৈকে সকলোবোৰ প্ৰশ্নৰ উত্তৰ কেৱল অসমীয়া ভাষাত তলত সম্পূৰ্ণকৈ আগবঢ়াইছোঁ।
৫১. ‘সম্পদ’ বুলিলে কি বুজায়? ইয়াৰ প্ৰধান বৈশিষ্ট্যসমূহ উল্লেখ কৰা। (১+৩=৪)
উত্তৰ:
- সম্পদ: মানুহৰ অভাৱ পূৰণ কৰিব পৰা আৰু যাৰ উপযোগিতা আছে, তেনে যিকোনো বস্তু বা পদাৰ্থকে সম্পদ বোলা হয়। অৰ্থাৎ, প্ৰকৃতিত থকা কোনো বস্তু যেতিয়া মানুহৰ জ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তিৰ সহায়ত মানুহৰ ব্যৱহাৰৰ উপযোগী হৈ উঠে, তেতিয়া তাক সম্পদ বুলি কোৱা হয়।
- সম্পদৰ প্ৰধান বৈশিষ্ট্যসমূহ:
- উপযোগিতা (Utility): সম্পদৰ আটাইতকৈ প্ৰধান বৈশিষ্ট্য হ’ল ইয়াৰ উপযোগিতা, অৰ্থাৎ মানুহৰ অভাৱ পূৰণ কৰিব পৰা ক্ষমতা। যি বস্তুৰ উপযোগিতা নাই, তাক সম্পদ বুলিব নোৱাৰি।
- কাৰ্যকাৰিতা (Functionality): কোনো বস্তু সম্পদ হ’বলৈ হ’লে ইয়াৰ এক নিৰ্দিষ্ট কাৰ্য থাকিব লাগিব। উদাহৰণস্বৰূপে, কয়লাৰ দহন শক্তি থকাৰ বাবেই ই এক গুৰুত্বপূৰ্ণ সম্পদ।
- গতিশীলতা বা সৃষ্টিশীলতা (Dynamism): সম্পদৰ ধাৰণাটো গতিশীল। জ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তিৰ বিকাশৰ লগে লগে নতুন নতুন সম্পদৰ সৃষ্টি হ’ব পাৰে। এসময়ত যি বস্তুৰ কোনো মূল্য নাছিল, সিও এদিন মূল্যবান সম্পদত পৰিণত হ’ব পাৰে, যেনে— সৌৰশক্তি।
- গ্ৰহণযোগ্যতা (Acceptability): কোনো এটা বস্তুক সমাজে সম্পদ হিচাপে গ্ৰহণ কৰিব লাগিব। ইয়াৰ অৰ্থনৈতিক, সামাজিক বা সাংস্কৃতিক মূল্য থাকিব লাগিব।
৫২. মাটি প্রদূষণ বুলিলে কি বুজায়? মাটি প্ৰদূষণৰ কাৰণবোৰ চমুকৈ বৰ্ণনা কৰা। (১+৩=৪)
উত্তৰ:
- মাটি প্ৰদূষণ: মানুহৰ কাৰ্যকলাপৰ ফলত যেতিয়া মাটিৰ স্বাভাৱিক গুণাগুণ নষ্ট হয় আৰু ক্ষতিকাৰক পদাৰ্থ মিহলি হৈ মাটিৰ উৰ্বৰতা শক্তি কমি যায়, তেতিয়া তাক মাটি প্ৰদূষণ বা ভূমি প্ৰদূষণ বোলা হয়।
- মাটি প্ৰদূষণৰ তিনিটা প্ৰধান কাৰণ:
- কৃষিক্ষেত্ৰত ৰাসায়নিক দ্ৰব্যৰ ব্যৱহাৰ: খেতি-পথাৰত অধিক উৎপাদনৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা ৰাসায়নিক সাৰ, কীটনাশক, তৃণনাশক আদি দ্ৰব্যবোৰ মাটিত মিহলি হৈ মাটিৰ স্বাভাৱিক গঠন নষ্ট কৰে আৰু মাটি প্ৰদূষিত কৰে।
- ঔদ্যোগিক আৱৰ্জনা: উদ্যোগ আৰু কল-কাৰখানাৰ পৰা ওলোৱা বিভিন্ন বিষাক্ত ৰাসায়নিক পদাৰ্থ, গধুৰ ধাতু (যেনে- পাৰা, সীহ) আদি মাটিত পেলাই দিয়াৰ ফলত মাটি গুৰুতৰভাৱে প্ৰদূষিত হয়।
- নগৰীয়া আৱৰ্জনা আৰু প্লাষ্টিক: চহৰ অঞ্চলৰ পৰা ওলোৱা পেলনীয়া সামগ্ৰী, বিশেষকৈ অপচনশীল প্লাষ্টিক, পলিথিন আদি মাটিত জমা হৈ মাটিৰ উৰ্বৰতা নষ্ট কৰে আৰু পানী চলাচলত বাধা দি মাটি প্ৰদূষিত কৰে।
৫৩. মহাদেশীয় বিস্থাপন সূত্র অনুসৰি পৃথিৱীৰ অৱস্থা আদিতে কেনে আছিল, বৰ্ণনা কৰা। (৫)
উত্তৰ:
১৯১২ চনত জাৰ্মান বিজ্ঞানী আলফ্ৰেড ৱেগেনাৰে আগবঢ়োৱা মহাদেশীয় বিস্থাপন সূত্র (Continental Drift Theory) অনুসৰি, আজিৰ পৰা প্ৰায় ৩০০ নিযুত বছৰ আগতে পৃথিৱীৰ সকলোবোৰ মহাদেশ একলগ হৈ এটা বিশাল স্থলভাগ হিচাপে আছিল।
- পেঞ্জিয়া (Pangaea): এই বিশাল অখণ্ড স্থলভাগটোক ৱেগেনাৰে ‘পেঞ্জিয়া’ (Pangaea) বুলি নামাকৰণ কৰিছিল, যাৰ গ্ৰীক অৰ্থ হ’ল ‘সকলো ভূমি’।
- পেন্থালাছা (Panthalassa): এই পেঞ্জিয়া নামৰ মহামহাদেশখনক চাৰিওফালৰ পৰা এটা বিশাল মহাসাগৰে আগুৰি আছিল, যাক ‘পেন্থালাছা’ (Panthalassa) বুলি কোৱা হৈছিল, যাৰ অৰ্থ হ’ল ‘সকলো জল’।
- বিভাজন: সূত্রটোৰ মতে, প্ৰায় ২০০ নিযুত বছৰ আগতে এই পেঞ্জিয়াখন দুটা ভাগত বিভক্ত হ’বলৈ আৰম্ভ কৰে। উত্তৰৰ অংশটোক ‘লৰেছিয়া’ (Laurasia) আৰু দক্ষিণৰ অংশটোক ‘গণ্ডোৱানালেন্ড’ (Gondwanaland) বুলি কোৱা হয়। এই দুয়োটা অংশৰ মাজত ‘টেথিছ’ (Tethys) নামৰ এখন সাগৰৰ সৃষ্টি হৈছিল।
- মহাদেশৰ সৃষ্টি: কালক্ৰমত, লৰেছিয়া আৰু গণ্ডোৱানালেন্ড ভাঙি পুনৰ কেইবাটাও সৰু সৰু খণ্ডত বিভক্ত হয় আৰু লাহে লাহে ইটোৱে সিটোৰ পৰা আঁতৰি গৈ বৰ্তমানৰ মহাদেশসমূহৰ (এছিয়া, ইউৰোপ, উত্তৰ আমেৰিকা, দক্ষিণ আমেৰিকা, আফ্ৰিকা, অষ্ট্ৰেলিয়া আৰু এণ্টাৰ্কটিকা) অৱস্থান লয়।
এইদৰেই, মহাদেশীয় বিস্থাপন সূত্র অনুসৰি, আদিতে পৃথিৱীখন এখন মহামহাদেশ আৰু এখন মহামহাসাগৰ হিচাপে আছিল।
নাইবা
এছিয়া মহাদেশৰ প্ৰাকৃতিক বৈশিষ্ট্যসমূহ আলোচনা কৰা। (৫)
উত্তৰ:
এছিয়া মহাদেশ পৃথিৱীৰ বৃহত্তম আৰু আটাইতকৈ বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ মহাদেশ। ইয়াৰ প্ৰধান প্ৰাকৃতিক বৈশিষ্ট্যসমূহ হ’ল:
- অৱস্থিতি আৰু আকাৰ: ই উত্তৰ গোলাৰ্ধত অৱস্থিত আৰু মাটিকালি হিচাপত ই পৃথিৱীৰ বৃহত্তম মহাদেশ। ই পৃথিৱীৰ মুঠ স্থলভাগৰ প্ৰায় এক-তৃতীয়াংশ আগুৰি আছে।
- পৰ্বত-পাহাৰ: এছিয়াত বিশ্বৰ সৰ্বোচ্চ পৰ্বতমালা হিমালয় অৱস্থিত, য’ত বিশ্বৰ সৰ্বোচ্চ শৃংগ মাউণ্ট এভাৰেষ্ট আছে। ইয়াৰ উপৰিও, কাৰাকোৰাম, ইউৰাল, কুনলুন, আলটাই আদি আন কিছুমান উল্লেখযোগ্য পৰ্বতমালা।
- মালভূমি: এছিয়াত বিশ্বৰ সৰ্বোচ্চ আৰু বৃহত্তম মালভূমি তিব্বত মালভূমি (যাক ‘পৃথিৱীৰ ছাদ’ বুলি কোৱা হয়) অৱস্থিত। ইয়াৰ উপৰিও, পামিৰ মালভূমি, দাক্ষিণাত্য মালভূমি, আৰৱ মালভূমি আদি উল্লেখযোগ্য।
- নদ-নদী আৰু সমভূমি: এছিয়া মহাদেশ বহুতো বিশাল নদীৰ উৎস। ইয়াংজে, হোৱাংহো, গংগা, ব্ৰহ্মপুত্ৰ, সিন্ধু, আমু দৰিয়া আদি প্ৰধান নদী। এই নদীবিলাকে সৃষ্টি কৰা বিশাল উৰ্বৰ সমভূমি অঞ্চল (যেনে- সিন্ধু-গাংগেয় সমভূমি, উত্তৰ চীন সমভূমি) ঘন জনবসতিপূৰ্ণ আৰু কৃষিৰ বাবে অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ।
- মৰুভূমি: এছিয়াত কেইবাখনো বৃহৎ মৰুভূমি আছে। যেনে— আৰৱৰ গোবি মৰুভূমি (শীতল মৰুভূমি) আৰু ভাৰত-পাকিস্তানৰ থৰ মৰুভূমি (উষ্ণ মৰুভূমি)।
- দ্বীপ আৰু উপদ্বীপ: এছিয়া মহাদেশত বিশ্বৰ সৰ্ববৃহৎ দ্বীপপুঞ্জ ইণ্ডোনেছিয়াৰ লগতে জাপান, ফিলিপাইনছ আদি বহুতো দ্বীপ আছে। ভাৰত উপদ্বীপ, আৰৱ উপদ্বীপ আদি কেইবাটাও বৃহৎ উপদ্বীপ ইয়াৰ অন্যতম বৈশিষ্ট্য।
৫৪. অসমৰ পৰিবহণ ব্যৱস্থাৰ উন্নয়নৰ অন্তৰায় হিচাপে দেখা দিয়া পাঁচটা প্ৰধান কাৰণ উল্লেখ কৰা। (৫)
উত্তৰ:
অসমৰ পৰিবহণ ব্যৱস্থাৰ উন্নয়নৰ পথত কেইবাটাও প্ৰধান কাৰণ অন্তৰায় হিচাপে থিয় দিছে। সেইবোৰৰ পাঁচটা হ’ল:
- ভৌগোলিক অৱস্থান আৰু ভূ-প্ৰকৃতি: অসম ভাৰতৰ মূল ভূ-খণ্ডৰ পৰা প্ৰায় বিচ্ছিন্ন এক চুকত অৱস্থিত। ইয়াৰ চাৰিওফালে থকা পাহাৰ-পৰ্বত আৰু ঘন অৰণ্যই ৰাস্তা-ঘাট আৰু ৰে’লপথ নিৰ্মাণত প্ৰাকৃতিক বাধাৰ সৃষ্টি কৰে।
- বানপানী আৰু গৰাখহনীয়া: ব্ৰহ্মপুত্ৰ আৰু ইয়াৰ উপনৈসমূহৰ বিধ্বংসী বানপানী আৰু গৰাখহনীয়াই প্ৰতি বছৰে ৰাস্তা-ঘাট, দলং, ৰে’লপথ আদিৰ বিস্তৰ ক্ষতিসাধন কৰে। ইয়াৰ ফলত মেৰামতি আৰু পুনৰ নিৰ্মাণত এক বৃহৎ পৰিমাণৰ ধন ব্যয় হয় আৰু পৰিবহণ ব্যৱস্থা ব্যাহত হয়।
- অৰ্থনৈতিকভাৱে পিছপৰা অৱস্থা: অসম এখন অৰ্থনৈতিকভাৱে অনুন্নত ৰাজ্য। পৰিবহণ ব্যৱস্থাৰ উন্নয়ন আৰু সম্প্ৰসাৰণৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় বৃহৎ পুঁজিৰ অভাৱ ইয়াৰ এক অন্যতম প্ৰধান অন্তৰায়।
- উন্নত প্ৰযুক্তিৰ অভাৱ: দুৰ্গম পাহাৰীয়া অঞ্চলত ৰাস্তা নিৰ্মাণ কৰা, বা বিশাল নদীৰ ওপৰত দলং নিৰ্মাণ কৰাৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় উন্নত প্ৰযুক্তি আৰু কাৰিকৰী জ্ঞানৰ অভাৱেও পৰিবহণৰ উন্নয়নত বাধা দিয়ে।
- ৰাজনৈতিক অস্থিৰতা আৰু উগ্ৰপন্থীৰ সমস্যা: বিগত কেইবাদশকো ধৰি চলি অহা ৰাজনৈতিক অস্থিৰতা আৰু উগ্ৰপন্থীৰ কাৰ্যকলাপৰ বাবেও বহুতো উন্নয়নমূলক প্ৰকল্প, বিশেষকৈ পৰিবহণ খণ্ডৰ প্ৰকল্পসমূহ সময়মতে সম্পূৰ্ণ হোৱাত বাধা আহিছে।
নাইবা
অসমৰ প্ৰাকৃতিক সম্পদসমূহৰ অৱক্ষয়ৰ কাৰণবোৰ কি কি? (৫)
উত্তৰ:
অসমৰ প্ৰাকৃতিক সম্পদসমূহৰ অৱক্ষয়ৰ প্ৰধান কাৰণসমূহ হ’ল:
- বন ধ্বংস (Deforestation): জনসংখ্যা বৃদ্ধিৰ ফলত কৃষিভূমি, বসতি আৰু উদ্যোগৰ বাবে বনাঞ্চল ব্যাপক হাৰত ধ্বংস কৰা হৈছে। ইয়াৰ উপৰিও, অবৈধভাৱে গছ কটাৰ ফলতো বনাঞ্চল কমি আহিছে, যাৰ ফলত জৈৱ-বৈচিত্ৰ্যৰ লগতে মাটিৰ উৰ্বৰতাও নষ্ট হৈছে।
- বানপানী আৰু গৰাখহনীয়া: ব্ৰহ্মপুত্ৰ আৰু ইয়াৰ উপনৈসমূহৰ বাৰিষাৰ বানপানী আৰু গৰাখহনীয়াই প্ৰতি বছৰে বিশাল কৃষিভূমি নষ্ট কৰে, মাটিৰ উৰ্বৰ ওপৰসৰহ তৰপটো উটুৱাই নিয়ে আৰু জলাশয়সমূহ বাম কৰে।
- প্ৰদূষণ: উদ্যোগ, যান-বাহন আৰু কৃষিক্ষেত্ৰত ব্যৱহৃত ৰাসায়নিক সাৰৰ পৰা হোৱা প্ৰদূষণে অসমৰ মাটি, পানী আৰু বায়ুৰ গুণাগুণ নষ্ট কৰিছে। নদী আৰু জলাশয়সমূহত ঔদ্যোগিক আৱৰ্জনা পেলোৱাৰ ফলত জলজ প্ৰাণীৰ জীৱন বিপদাপন্ন হৈছে।
- অবৈজ্ঞানিক খনন (Unscientific Mining): কয়লা, চূণশিল আৰু খাৰুৱা তেলৰ দৰে খনিজ সম্পদসমূহ অবৈজ্ঞানিকভাৱে খনন কৰাৰ ফলত সেই অঞ্চলসমূহৰ পৰিৱেশৰ ভাৰসাম্য নষ্ট হৈছে আৰু ভূমি অৱক্ষয় হৈছে।
- জনসংখ্যা বৃদ্ধিৰ হেঁচা: দ্ৰুত জনসংখ্যা বৃদ্ধিয়ে প্ৰাকৃতিক সম্পদ, বিশেষকৈ মাটি, পানী আৰু বনাঞ্চলৰ ওপৰত অত্যধিক হেঁচা প্ৰয়োগ কৰিছে, যাৰ ফলত এই সম্পদসমূহৰ দ্ৰুত অৱক্ষয় ঘটিছে।
৫৫. অসমৰ এখন নক্সা মানচিত্র আঁকা আৰু তাত তলত দিয়াবোৰৰ যিকোনো দুটা নামসহ বহুওৱা। (২+২=৪)
(ক) চফটৱেৰ প্ৰযুক্তি পার্ক
(খ) এখন ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান
(গ) ২০১১ চনৰ ভাৰতৰ লোকপিয়ল অনুসৰি অসমৰ আটাইতকৈ কম জনসংখ্যাৰ জিলাখন
উত্তৰ:
(এই প্ৰশ্নটোৰ বাবে অসমৰ এখন হাতে অঁকা মানচিত্ৰত তলত দিয়া স্থানসমূহৰ যিকোনো দুটা সঠিকভাৱে চিহ্নিত কৰিব লাগিব।)
(গ) ২০১১ চনৰ লোকপিয়ল অনুসৰি অসমৰ আটাইতকৈ কম জনসংখ্যাৰ জিলাখন: মানচিত্ৰত পাহাৰীয়া জিলা ডিমা হাছাও (Dima Hasao) জিলাখন চিহ্নিত কৰিব লাগিব, কাৰণ ২০১১ চনৰ লোকপියল অনুসৰি ই অসমৰ আটাইতকৈ কম জনসংখ্যাৰ জিলা আছিল।
(ক) চফটৱেৰ প্ৰযুক্তি পার্ক: মানচিত্ৰত গুৱাহাটীৰ ওচৰত বৰঝাৰত অৱস্থিত চফটৱেৰ প্ৰযুক্তি পার্কখন চিহ্নিত কৰিব পাৰি।
(খ) এখন ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান: মানচিত্ৰত গোলাঘাট আৰু নগাঁও জিলাত অৱস্থিত কাজিৰঙা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান বা শোণিতপুৰ জিলাৰ মানাহ ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান বা নামেৰি ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আদিৰ যিকোনো এখন চিহ্নিত কৰিব পাৰি।
