মুদ্ৰা আৰু বেংক ব্যৱস্থা Class 10 Economics Chapter 3 Question Answer in Assamese

Hello! You are looking for the complete answers to Chapter 3 “মুদ্ৰা আৰু বেংক ব্যৱস্থা” in the “Politics and Economics” section of Class 10th Social Science. I have provided the correct and beautiful Assamese Medium answers below based on the textbook.

নমস্কাৰ! আপুনি দশম শ্ৰেণীৰ সমাজ বিজ্ঞানৰ “ৰাজনীতি আৰু অৰ্থনীতি বিজ্ঞান” খণ্ডৰ তৃতীয় অধ্যায় “মুদ্ৰা আৰু বেংক ব্যৱস্থা”ৰ সম্পূৰ্ণ প্ৰশ্নোত্তৰখিনি বিচাৰিছে। মই পাঠ্যপুথিখনৰ আধাৰত তলত শুদ্ধ আৰু সুন্দৰকৈ প্ৰশ্নোত্তৰখিনি আগবঢ়ালোঁ।

মুদ্ৰা আৰু বেংক ব্যৱস্থা

অনুশীলনী

অতি চমু উত্তৰৰ প্ৰশ্ন:

১। বিনিময় প্ৰথা কি?
উত্তৰ: সামগ্ৰীৰ বিপৰীতে সামগ্ৰীৰ প্ৰত্যক্ষ বিনিময়কে বিনিময় প্ৰথা (Barter System) বোলা হয়।

২। মুদ্ৰা কি?
উত্তৰ: বিনিময়ৰ মাধ্যম হিচাপে সাধাৰণ গ্ৰহণযোগ্যতা থকা আৰু লগতে মূল্যৰ মাপকাঠি আৰু মূল্যৰ ভাণ্ডাৰ হিচাপে কাৰ্য সম্পাদন কৰা যিকোনো সামগ্ৰীয়েই হ’ল মুদ্ৰা।

৩। মুদ্ৰাৰ এটা মুখ্য কাৰ্য উল্লেখ কৰা।
উত্তৰ: মুদ্ৰাৰ এটা মুখ্য কাৰ্য হ’ল বিনিময়ৰ মাধ্যম হিচাপে কাৰ্য সম্পাদন কৰা।

৪। অবিহিত মুদ্ৰাৰ এটা উদাহৰণ দিয়া।
উত্তৰ: চেক হ’ল অবিহিত মুদ্ৰাৰ (Non-Legal Tender Money) এটা উদাহৰণ।

৫। প্ৰতিনিধিত্বমূলক কাগজী মুদ্ৰা কি?
উত্তৰ: যি কাগজী মুদ্ৰাক সমমূল্যৰ সোণ বা ৰূপলৈ ৰূপান্তৰিত কৰিব পাৰি, তাকে প্ৰতিনিধিত্বমূলক কাগজী মুদ্ৰা বোলে।

৬। বেংক কি?
উত্তৰ: বেংক হ’ল এক বিত্তীয় অনুষ্ঠান যি জনসাধাৰণৰ পৰা সঞ্চয় সংগ্ৰহ কৰে আৰু সেই সঞ্চয় ঋণ লওঁতাসকলক ঋণ হিচাপে আগবঢ়ায়।

৭। ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংক কোন চনত স্থাপিত হৈছিল?
উত্তৰ: ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংক ১৯৩৫ চনত স্থাপিত হৈছিল।

৮। চলিত আমানত কি?
উত্তৰ: যি আমানতৰ ধন আমানতকাৰীয়ে যিকোনো সময়তে চেকৰ যোগেদি উলিয়াই আনিব পাৰে, তাকে চলিত আমানত (Current Deposit) বোলা হয়।

চমু উত্তৰৰ প্ৰশ্ন:

১। সংগতিবিহীন অভাৱে বিনিময় প্ৰথাত কিদৰে সমস্যাৰ সৃষ্টি কৰে?
উত্তৰ: বিনিময় প্ৰথাত লেনদেন সফল হ’বলৈ দুজন ব্যক্তিৰ অভাৱৰ মাজত সংগতি বা মিল থকাটো জৰুৰী। অৰ্থাৎ, এজন ব্যক্তিৰ ওচৰত থকা অতিৰিক্ত সামগ্ৰীটো আনজন ব্যক্তিক লাগিব লাগিব আৰু আনজনৰ ওচৰত থকা সামগ্ৰীটো প্ৰথমজনক লাগিব লাগিব। যদি এই অভাৱৰ মিল নাথাকে (সংগতিবিহীন অভাৱ), তেন্তে বিনিময় সম্ভৱ নহয়। উদাহৰণস্বৰূপে, ধান থকা ব্যক্তি এজনক যদি মাছ লাগে কিন্তু মাছ থকা ব্যক্তিজনক ধান নালাগে, তেন্তে তেওঁলোকৰ মাজত বিনিময় নহ’ব। এইটোৱেই বিনিময় প্ৰথাৰ মূল সমস্যা।

২। মূল্যৰ ভাণ্ডাৰ বুলিলে কি বুজা?
উত্তৰ: মূল্যৰ ভাণ্ডাৰ মানে হ’ল ভৱিষ্যতৰ প্ৰয়োজনৰ বাবে সম্পদ বা মূল্য সাঁচি ৰখাৰ ব্যৱস্থা। বিনিময় প্ৰথাত সামগ্ৰীবোৰ (যেনে- মাছ, গাখীৰ) সোনকালে নষ্ট হৈ যোৱাৰ বাবে মূল্যৰ ভাণ্ডাৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব নোৱাৰি। কিন্তু মুদ্ৰা সহজে নষ্ট নহয় আৰু ইয়াক ভৱিষ্যতৰ বাবে সাঁচি ৰাখিব পাৰি। সেয়ে মুদ্ৰাক মূল্যৰ এক উৎকৃষ্ট ভাণ্ডাৰ বুলি কোৱা হয়।

৩। মুদ্ৰাৰ কোনটো বৈশিষ্ট্য সবাতোকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ আৰু কিয়?
উত্তৰ: মুদ্ৰাৰ আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ বৈশিষ্ট্যটো হ’ল সাধাৰণ গ্ৰহণযোগ্যতা। কাৰণ, যদি এখন সমাজে কোনো বস্তুক বিনিময়ৰ মাধ্যম হিচাপে গ্ৰহণ নকৰে, তেন্তে সেই বস্তুটোৱে মুদ্ৰাৰ আন কোনো কাৰ্যই সম্পাদন কৰিব নোৱাৰে। ইয়াৰ গ্ৰহণযোগ্যতা থকাৰ বাবেই মুদ্ৰাই বিনিময়ক সহজ কৰি তোলে।

৪। মুদ্ৰাৰ তাৰল্য গুণ কি?
উত্তৰ: মুদ্ৰাৰ তাৰল্য (Liquidity) গুণ মানে হ’ল মুদ্ৰাক যিকোনো সময়তে কোনো লোকচান নোহোৱাকৈ তৎক্ষণাত আৰু প্ৰত্যক্ষভাৱে আন যিকোনো সামগ্ৰী বা সেৱালৈ ৰূপান্তৰ কৰিব পৰা ক্ষমতা। আন পৰিসম্পদ যেনে- মাটি, সোণ আদি বিক্ৰী কৰিহে মুদ্ৰালৈ ৰূপান্তৰ কৰিব লাগে, কিন্তু মুদ্ৰাৰ ক্ষেত্ৰত এনেকুৱা নহয়।

৫। ‘মুদ্ৰা সা-সামগ্ৰীৰ মূল্যৰ উমৈহতীয়া মাপকাঠী’— ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰ: বিনিময় প্ৰথাত প্ৰতিটো সামগ্ৰীৰ মূল্য আন হাজাৰটা সামগ্ৰীৰ বিপৰীতে মনত ৰখাটো অসম্ভৱ আছিল। মুদ্ৰাই এই সমস্যা দূৰ কৰিলে। মুদ্ৰাই সকলো সামগ্ৰী আৰু সেৱাৰ মূল্য জুখিব পৰা এক উমৈহতীয়া একক বা মাপকাঠী হিচাপে কাম কৰে। বজাৰত প্ৰতিটো বস্তুৰ দাম মুদ্ৰাৰ এককতে (যেনে- টকা, ডলাৰ) প্ৰকাশ কৰা হয়, যাৰ ফলত হিচাপ-নিকাচ আৰু লেনদেন অতি সহজ হৈ পৰে।

৬। সসীম বিহিত আৰু অসীম বিহিত মুদ্ৰাৰ পাৰ্থক্য কি?
উত্তৰ:

• সসীম বিহিত মুদ্ৰা: যি মুদ্ৰাৰে এক নিৰ্দিষ্ট সীমা পৰ্যন্তহে লেনদেন কৰিব পাৰি, তাক সসীম বিহিত মুদ্ৰা বোলে। সাধাৰণতে কম মূল্যৰ মুদ্ৰা (যেনে- ৫০ পইচা, ১ টকা) এই শ্ৰেণীত পৰে। ইয়াক বৃহৎ পৰিমাণৰ লেনদেনৰ বাবে গ্ৰহণ কৰিবলৈ অস্বীকাৰ কৰিব পাৰি।
• অসীম বিহিত মুদ্ৰা: যি মুদ্ৰাৰে যিকোনো পৰিমাণৰ লেনদেন কৰিব পাৰি আৰু যাক গ্ৰহণ কৰিবলৈ কোনেও আইনগতভাৱে অস্বীকাৰ কৰিব নোৱাৰে, তাক অসীম বিহিত মুদ্ৰা বোলে। সাধাৰণতে অধিক মূল্যৰ নোটবোৰ (যেনে- ১০০, ৫০০ টকা) এই শ্ৰেণীত পৰে।

৭। আঞ্চলিক গ্ৰাম্য বেংকে কি কাৰ্য সম্পাদন কৰে?
উত্তৰ: আঞ্চলিক গ্ৰাম্য বেংকে সম্পাদন কৰা মূল কাৰ্য দুটা হ’ল:
(ক) গ্ৰামাঞ্চলৰ দুখীয়া লোক, ক্ষুদ্ৰ খেতিয়ক, আৰু কাৰিকৰসকলক মহাজনৰ শোষণৰ পৰা মুক্ত কৰিবলৈ কম সুদৰ হাৰত ঋণ প্ৰদান কৰা।
(খ) গ্ৰাম্য অঞ্চলৰ লোকসকলৰ পৰা সঞ্চয় সংগ্ৰহ কৰি সেই সঞ্চয় উৎপাদনমূলক কামত বিনিয়োগ কৰা।

৮। অনা-বেংক প্ৰতিষ্ঠানসমূহ বেংকতকৈ কি অৰ্থত বেলেগ?
উত্তৰ: অনা-বেংক বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠানসমূহে বেংকৰ দৰেই সঞ্চয় সংগ্ৰহ কৰে আৰু ঋণ দিয়ে। কিন্তু মূল পাৰ্থক্যটো হ’ল—
(ক) বেংকত গ্ৰাহকে চেকৰ জৰিয়তে ধন উলিয়াব পাৰে, কিন্তু অনা-বেংক প্ৰতিষ্ঠানত এই সুবিধা নাথাকে।
(খ) বেংকৰ জমাকাৰীৰ সঞ্চয় বীমা আঁচনিৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত, কিন্তু অনা-বেংক প্ৰতিষ্ঠানত এনে সুবিধা নাথাকে।

দীঘল উত্তৰৰ প্ৰশ্ন:

১। বিনিময় প্ৰথাৰ চাৰিটা অসুবিধা ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰ: বিনিময় প্ৰথাৰ চাৰিটা প্ৰধান অসুবিধা হ’ল:

1. সংগতিবিহীন অভাৱ: বিনিময় সফল হ’বলৈ দুজন ব্যক্তিৰ মাজত অভাৱৰ মিল থকাটো জৰুৰী। এজনৰ যিটো বস্তু অতিৰিক্ত, আনজনৰ সেইটো বস্তুৰ প্ৰয়োজন হ’ব লাগিব। এনে মিল নঘটিলে বিনিময় সম্ভৱ নহয়, যিটো এক ডাঙৰ সমস্যা।
2. হিচাপ-নিকাচৰ উমৈহতীয়া এককৰ অভাৱ: বিনিময় প্ৰথাত প্ৰতিটো সামগ্ৰীৰ মূল্য আন সকলো সামগ্ৰীৰ বিপৰীতে নিৰ্ধাৰণ কৰিবলগীয়া হয়, যাৰ ফলত হাজাৰ হাজাৰ বিনিময়ৰ হাৰ মনত ৰখাটো অসম্ভৱ। মুদ্ৰাৰ দৰে কোনো উমৈহতীয়া মাপকাঠী নাছিল।
3. বিভাজনীয়তাৰ অসুবিধা: কিছুমান সামগ্ৰী, যেনে- জীৱিত জন্তু (গৰু, ছাগলী), ডাঙৰ বস্তু আদিক সৰু সৰু অংশত ভাগ কৰিব নোৱাৰি। গতিকে কম মূল্যৰ বস্তুৰ লগত এনে অবিভাজনীয় সামগ্ৰীৰ বিনিময় কৰাত অসুবিধা হৈছিল।
4. মূল্যৰ ভাণ্ডাৰৰ অভাৱ: বিনিময় প্ৰথাত সামগ্ৰীৰ জৰিয়তে মূল্য সাঁচি ৰখাটো কঠিন আছিল, কাৰণ বেছিভাগ সামগ্ৰী (যেনে- ফল-মূল, শাক-পাচলি) সোনকালে নষ্ট হৈ যায়। সেয়ে ভৱিষ্যতৰ বাবে মূল্য সঞ্চয় কৰাৰ কোনো সুবিধাজনক ব্যৱস্থা নাছিল।

২। মুদ্ৰাৰ যিকোনো চাৰিটা প্ৰধান বৈশিষ্ট্য ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰ: মুদ্ৰাৰ চাৰিটা প্ৰধান বৈশিষ্ট্য হ’ল:

1. সাধাৰণ গ্ৰহণযোগ্যতা: মুদ্ৰা সকলোৰে বাবে বিনিময়ৰ মাধ্যম হিচাপে গ্ৰহণযোগ্য হ’ব লাগিব। এইটোৱেই ইয়াৰ আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ বৈশিষ্ট্য।
2. চিনাক্তকৰণৰ সহজতা: মুদ্ৰা সহজে চিনিব পৰা হ’ব লাগে যাতে আন সামগ্ৰীৰ লগত বিভ্ৰান্তি নহয়। ইয়াৰ বাবেই মুদ্ৰাৰ এক বিশেষ ৰূপ, আকাৰ আৰু চিহ্ন থাকে।
3. স্থায়িত্ব: মুদ্ৰা সহজে নষ্ট হৈ যোৱা বস্তু হ’ব নালাগে। ই टिकाऊ হ’ব লাগে যাতে ইয়াক দীৰ্ঘদিনৰ বাবে মূল্যৰ ভাণ্ডাৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি।
4. বিভাজনীয়তা: মুদ্ৰাক সৰু সৰু এককলৈ সহজে ভাগ কৰিব পৰা যাব লাগে, যাতে কম মূল্যৰ লেনদেনতো সুবিধা হয়। যেনে, ১০০ টকাক ১০ টকা বা ১ টকালৈ ভাগ কৰিব পাৰি।

৩। মুদ্ৰাই সম্পাদন কৰা চাৰিটা প্ৰধান কাৰ্য ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰ: মুদ্ৰাই সম্পাদন কৰা চাৰিটা প্ৰধান কাৰ্য হ’ল:

1. বিনিময়ৰ মাধ্যম (Medium of Exchange): মুদ্ৰাৰ আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কাৰ্য হ’ল বিনিময়ৰ মাধ্যম হিচাপে কাম কৰা। ই সামগ্ৰীৰ প্ৰত্যক্ষ বিনিময়ৰ (বিনিময় প্ৰথা) অসুবিধা দূৰ কৰি লেনদেনক সহজ আৰু সুবিধাজনক কৰি তোলে।
2. মূল্যৰ মাপকাঠী (Measure of Value): মুদ্ৰাই সকলো সামগ্ৰী আৰু সেৱাৰ মূল্য জুখিব পৰা এক উমৈহতীয়া একক হিচাপে কাম কৰে। প্ৰতিটো বস্তুৰ দাম মুদ্ৰাৰ জৰিয়তে প্ৰকাশ কৰা হয়, যিয়ে হিচাপ-নিকাচ সহজ কৰে।
3. স্থগিত দেনা-পাওনাৰ মানদণ্ড (Standard of Deferred Payments): ভৱিষ্যতে কৰিবলগীয়া পৰিশোধ, যেনে- ঋণ পৰিশোধ, দৰমহা আদিৰ হিচাপ মুদ্ৰাৰ জৰিয়তে কৰা হয়। মুদ্ৰাৰ মূল্য তুলনামূলকভাৱে সুস্থিৰ হোৱাৰ বাবে ই এই কাৰ্যৰ বাবে উপযুক্ত।
4. মূল্যৰ ভাণ্ডাৰ (Store of Value): মুদ্ৰাক ভৱিষ্যতৰ বাবে সহজে সাঁচি ৰাখিব পাৰি। ই নষ্ট নহয় আৰু ইয়াৰ তাৰল্য গুণ বেছি হোৱাৰ বাবে ইয়াক মূল্যৰ এক সুন্দৰ ভাণ্ডাৰ হিচাপে গণ্য কৰা হয়।

৪। চেক এখন মুদ্ৰা নে? তোমাৰ উত্তৰৰ সপক্ষে যুক্তি দৰ্শোৱা।
উত্তৰ: নহয়, চেক এখন প্ৰকৃত অৰ্থত মুদ্ৰা নহয়। ই মুদ্ৰা পৰিশোধৰ এটা আদেশহে মাথোন। ইয়াৰ কাৰণসমূহ হ’ল:

• সাধাৰণ গ্ৰহণযোগ্যতাৰ অভাৱ: মুদ্ৰাৰ দৰে চেক সকলোৱে গ্ৰহণ কৰিবলৈ বাধ্য নহয়। এজন দোকানীয়ে বা ব্যক্তিয়ে চেক গ্ৰহণ কৰিবলৈ অস্বীকাৰ কৰিব পাৰে।
• অবিহিত মুদ্ৰা: চেক বিহিত মুদ্ৰা (Legal Tender) নহয়। অৰ্থাৎ, ইয়াক গ্ৰহণ নকৰিলে আইনগতভাৱে কোনো জগৰ নালাগে।
• বিশ্বাসৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল: চেকৰ গ্ৰহণযোগ্যতা চেক লিখা ব্যক্তিজনৰ ওপৰত থকা বিশ্বাস আৰু তেওঁৰ বেংক একাউণ্টত থকা ধনৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।
  সেয়েহে, চেকক মুদ্ৰাৰ ওচৰা-উচৰি সম্পদ বা নিকট মুদ্ৰা (Near Money) বুলিহে কোৱা হয়, কিন্তু ই প্ৰকৃত মুদ্ৰা নহয়।

৫। মুদ্ৰাই সৃষ্টি কৰিব পৰা চাৰিটা প্ৰধান অসুবিধা ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰ: মুদ্ৰাই সৃষ্টি কৰিব পৰা চাৰিটা প্ৰধান অসুবিধা হ’ল:

1. মূল্যৰ অস্থিৰতা: মুদ্ৰাৰ মূল্য যদি অবিৰামভাৱে হ্ৰাস পায় (মুদ্ৰাস্ফীতি), তেন্তে জনসাধাৰণৰ ক্ৰয় ক্ষমতা কমি যায় আৰু সীমিত আয়ৰ লোকসকল জুৰুলা হয়। আনহাতে, মুদ্ৰাৰ মূল্য বৃদ্ধি পালে উৎপাদনকাৰীসকল লোকচানৰ সন্মুখীন হয় আৰু নিবনুৱা সমস্যাই দেখা দিয়ে।
2. অৰ্থনৈতিক বৈষম্য: মুদ্ৰাই অৰ্থনৈতিক ক্ষমতা একত্ৰীকৰণৰ আহিলা হিচাপে কাম কৰিব পাৰে। ইয়াৰ ফলত সমাজত ধনী আৰু দুখীয়াৰ মাজত ব্যৱধান বৃদ্ধি পায়।
3. সামাজিক মূল্যবোধৰ অৱক্ষয়: মুদ্ৰাৰ প্ৰতি থকা অত্যধিক আসক্তিয়ে সমাজত দুৰ্নীতি, অনैतिकতা আৰু অন্যান্য অপৰাধমূলক কাৰ্যকলাপৰ জন্ম দিব পাৰে।
4. ক’লা মুদ্ৰাৰ সৃষ্টি: আয়কৰ ফাঁকি দিয়াৰ দৰে অৰ্থনৈতিক অপৰাধৰ ফলত ক’লা মুদ্ৰাৰ (Black Money) সৃষ্টি হয়, যি দেশৰ অৰ্থনীতিৰ বাবে এক ডাঙৰ সমস্যা।

৬। কেন্দ্ৰীয় বেংকৰ চাৰিটা প্ৰধান কাৰ্য ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰ: কেন্দ্ৰীয় বেংক (ভাৰতৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংক) এখন দেশৰ বেংকিং ব্যৱস্থাৰ মুৰব্বী। ইয়াৰ চাৰিটা প্ৰধান কাৰ্য হ’ল:

1. কাগজী মুদ্ৰা ছপা কৰা: দেশত কাগজী মুদ্ৰা ছপা কৰাৰ একচেটীয়া অধিকাৰ কেন্দ্ৰীয় বেংকৰ হাতত থাকে। ই দেশৰ মুদ্ৰা যোগান নিয়ন্ত্ৰণ কৰে।
2. ঋণ নিয়ন্ত্ৰণ: কেন্দ্ৰীয় বেংকে বিভিন্ন নীতিৰ (যেনে- সুদৰ হাৰ পৰিৱৰ্তন) জৰিয়তে বাণিজ্যিক বেংকসমূহৰ ঋণদান ক্ষমতা নিয়ন্ত্ৰণ কৰে, যাৰ দ্বাৰা অৰ্থনীতিত মুদ্ৰাৰ যোগান নিয়ন্ত্ৰিত হয়।
3. বেংকসমূহৰ বেংক: কেন্দ্ৰীয় বেংকে আন বাণিজ্যিক বেংকসমূহৰ হিচাপ-নিকাচ পৰীক্ষা কৰে, সিবিলাকক ঋণ দিয়ে আৰু বিপদৰ সময়ত শেষ আশ্ৰয়স্থল হিচাপে কাম কৰে।
4. চৰকাৰৰ বেংক: কেন্দ্ৰীয় বেংকে চৰকাৰৰ হৈ সকলো আয়-ব্যয়ৰ হিচাপ ৰাখে, চৰকাৰক বিত্তীয় পৰামৰ্শ দিয়ে আৰু প্ৰয়োজনত ঋণৰ যোগান ধৰে।

৭। বাণিজ্যিক বেংকে সম্পাদন কৰা দুটা প্ৰধান কাৰ্য ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰ: বাণিজ্যিক বেংকে সম্পাদন কৰা দুটা প্ৰধান কাৰ্য হ’ল:

1. সঞ্চয় সংগ্ৰহ কৰা: বাণিজ্যিক বেংকে জনসাধাৰণৰ পৰা বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ আমানত (যেনে- চলিত, স্থিৰ আৰু সঞ্চয় আমানত) সংগ্ৰহ কৰে। এই আমানতৰ বিনিময়ত বেংকে আমানতকাৰীক সুদ প্ৰদান কৰে। ই জনসাধাৰণৰ সৰু সৰু সঞ্চয়বোৰ একত্ৰিত কৰি এক বৃহৎ পুঁজি গঠন কৰে।
2. ঋণৰ যোগান ধৰা: বেংকে সংগ্ৰহ কৰা সঞ্চয়ৰ পৰা কৃষক, উদ্যোগপতি, ব্যৱসায়ী আৰু সাধাৰণ গ্ৰাহকক বিভিন্ন উদ্দেশ্যত ঋণ প্ৰদান কৰে। এই ঋণৰ বিনিময়ত বেংকে ঋণ লওঁতাৰ পৰা সুদ সংগ্ৰহ কৰে, যিটোৱেই বেংকৰ লাভৰ মূল উৎস। এই ঋণ প্ৰদানৰ জৰিয়তে বেংকে অৰ্থনৈতিক কাৰ্যকলাপত গতি প্ৰদান কৰে।

৮। তলত উল্লেখ কৰা প্ৰতিষ্ঠানসমূহে কি কাৰ্য সম্পাদন কৰে চমুকৈ ব্যাখ্যা কৰা:
(ক) আই ডি বি আই (IDBI – Industrial Development Bank of India): ইয়াৰ মূল কাম হ’ল দেশৰ ঔদ্যোগিক খণ্ডৰ বিকাশত সহায় কৰা। ই উদ্যোগসমূহক পোনপটীয়াকৈ বা আন বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠানৰ জৰিয়তে দীৰ্ঘম্যাদী ঋণ প্ৰদান কৰে আৰু উদ্যোগিক উন্নয়নৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় পৰিৱেশ গঢ়ি তোলে।

(খ) আঞ্চলিক গ্ৰাম্য বেংক (Regional Rural Bank): ইয়াৰ মূল কাম হ’ল গ্ৰামাঞ্চলৰ দুখীয়া লোক, ক্ষুদ্ৰ আৰু উপান্ত কৃষক, আৰু কাৰিকৰসকলক কম সুদৰ হাৰত ঋণ প্ৰদান কৰি মহাজনৰ শোষণৰ পৰা ৰক্ষা কৰা। লগতে, ই গ্ৰাম্য সঞ্চয় সংগ্ৰহ কৰি উৎপাদনমূলক কামত বিনিয়োগ কৰে।

(গ) কৃষি আৰু গ্ৰাম্য উন্নয়নৰ ৰাষ্ট্ৰীয় বেংক (NABARD): ই হ’ল ভাৰতৰ কৃষি আৰু গ্ৰাম্য উন্নয়নৰ বাবে থকা শীৰ্ষ বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠান। ইয়াৰ মূল কাম হ’ল কৃষি, কুটিৰ শিল্প, আৰু গ্ৰাম্য উদ্যোগৰ বাবে ঋণ দিয়া প্ৰতিষ্ঠানসমূহক পুনৰ্বিত্ত (refinance) যোগান ধৰা আৰু গ্ৰাম্য উন্নয়নৰ বাবে নীতি নিৰ্ধাৰণ আৰু আঁচনি ৰূপায়ণত সহায় কৰা।

(ঘ) ভাৰতীয় ক্ষুদ্ৰ উদ্যোগ উন্নয়ন বেংক (SIDBI): ইয়াৰ মূল কাম হ’ল দেশৰ ক্ষুদ্ৰ উদ্যোগ খণ্ডৰ (Small Scale Industries) প্ৰসাৰ আৰু বিকাশত সহায় কৰা। ই ক্ষুদ্ৰ উদ্যোগসমূহক আধুনিক প্ৰযুক্তিবিদ্যা, বজাৰৰ সুবিধা আৰু বিত্তীয় সাহায্য প্ৰদান কৰে।