ডিব্ৰুগড় বিশ্ববিদ্যালয়ৰ স্নাতক দ্বিতীয় ষাণ্মাসিকৰ অসমীয়া সাধাৰণ পাঠ্যক্ৰম “অসমীয়া গদ্যসাহিত্য” (DSC-1B) ৰ গোট-৫: আধুনিক অসমীয়া সৃষ্টিশীল গদ্যঃ উপন্যাস সম্পৰ্কে এক বিস্তৃত আলোচনা আগবঢ়োৱা হ’ল।
গোট-৫: আধুনিক অসমীয়া সৃষ্টিশীল গদ্যঃ উপন্যাস – অভিযাত্রী (নিৰুপমা বৰগোহাঞি)
এই গোটত আধুনিক অসমীয়া সৃষ্টিশীল গদ্যৰ এক উৎকৃষ্ট নিদৰ্শন, নিৰুপমা বৰগোহাঞিৰ দ্বাৰা ৰচিত জীৱনীমূলক উপন্যাস “অভিযাত্রী”ক অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে।
১. ঔপন্যাসিক পৰিচয়: নিৰুপমা বৰগোহাঞি
- পৰিচয়: নিৰুপমা বৰগোহাঞি (জন্ম: ১৯৩২) অসমীয়া সাহিত্য জগতৰ এগৰাকী অতি প্ৰসিদ্ধ আৰু জনপ্রিয় ঔপন্যাসিক, গল্পকাৰ আৰু সাংবাদিক। তেওঁৰ ৰচনাত নাৰীৰ মনস্তত্ত্ব, সামাজিক সমস্যা আৰু মানৱীয় সম্পৰ্কৰ গভীৰ বিশ্লেষণ পোৱা যায়। তেওঁৰ ভাষা সৰল, শক্তিশালী আৰু পোনপটীয়া। “অভিযাত্রী” উপন্যাসৰ বাবে তেওঁ ১৯৯৬ চনত সাহিত্য অকাডেমি বঁটা লাভ কৰে।
২. উপন্যাসৰ সংক্ষিপ্ত আলোচনা (Summary Note)
- বিষয়বস্তু: “অভিযাত্রী” এখন জীৱনীমূলক উপন্যাস। ইয়াৰ মূল চৰিত্ৰ হ’ল প্ৰথম অসমীয়া মহিলা চিকিৎসক, সমাজ সংস্কাৰক আৰু স্বাধীনতা সংগ্ৰামী ডাঃ চন্দ্ৰপ্ৰভা শইকীয়ানী (১৯০১-১৯৭২)। উপন্যাখনত চন্দ্ৰপ্ৰভা শইকীয়ানীৰ সংগ্ৰামী জীৱনৰ এক সুন্দৰ আৰু শক্তিশালী আলেখ্য দাঙি ধৰা হৈছে।
- কাহিনীৰ গতিপথ:
- শৈশৱ আৰু শিক্ষা: এখন গাঁৱৰ অতি সাধাৰণ পৰিয়ালত জন্মগ্ৰহণ কৰি চন্দ্ৰপ্ৰভাই কেনেকৈ সেই সময়ৰ সামাজিক বাধা-বিপত্তি নেওচি শিক্ষা গ্ৰহণৰ বাবে সংগ্ৰাম কৰিছিল, তাৰ বৰ্ণনাৰে উপন্যাসখন আৰম্ভ হৈছে।
- কৰ্মজীৱন আৰু সামাজিক সংস্কাৰ: শিক্ষয়িত্ৰী হিচাপে কৰ্মজীৱন আৰম্ভ কৰি তেওঁ সমাজৰ অন্ধবিশ্বাস, নাৰী শিক্ষাৰ বিৰোধিতা, বাল্য বিবাহ আদিৰ বিৰুদ্ধে মাত মাতিছিল। তেওঁ “অসম প্ৰাদেশিক মহিলা সমিতি” গঠন কৰি নাৰীৰ অধিকাৰৰ বাবে যুঁজ দিছিল।
- স্বাধীনতা সংগ্ৰাম: মহাত্মা গান্ধীৰ দ্বাৰা অনুপ্ৰাণিত হৈ তেওঁ ভাৰতৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰামত জঁপিয়াই পৰে আৰু কেইবাবাৰো কাৰাবৰণ কৰে।
- ব্যক্তিগত জীৱনৰ সংগ্ৰাম: উপন্যাসখনত তেওঁৰ ব্যক্তিগত জীৱনৰ ঘাত-প্ৰতিঘাত, বিশেষকৈ এগৰাকী অবিবাহিতা মাতৃ হিচাপে সমাজৰ কঠোৰ সমালোচনা আৰু নিন্দাৰ সন্মুখীন হৈও নিজৰ আদৰ্শৰ পৰা বিচ্যুত নোহোৱা তেওঁৰ দৃঢ় মানসিকতাৰ চিত্ৰ অংকন কৰা হৈছে।
- গদ্যশৈলী: “অভিযাত্রী”ৰ গদ্য শক্তিশালী, স্পষ্ট আৰু আৱেগিক। নিৰুপমা বৰগোহাঞিয়ে চন্দ্ৰপ্ৰভা শইকীয়ানীৰ জীৱনৰ তথ্যসমূহক কেৱল নিৰসভাৱে উপস্থাপন কৰা নাই, বৰঞ্চ তাক এক সাহিত্যিক ৰূপ দি চৰিত্ৰটোৰ মনস্তাত্ত্বিক দিশসমূহো সুন্দৰভাৱে ফুটাই তুলিছে। ইয়াৰ গদ্যই পাঠকক কাহিনীৰ লগত একাত্ম হোৱাত সহায় কৰে।
৩. পাঠ্যভিত্তিক প্ৰশ্নোত্তৰ (Textual Questions)
প্ৰশ্ন: “অভিযাত্রী” উপন্যাসত চন্দ্ৰপ্ৰভা শইকীয়ানীৰ চৰিত্ৰৰ কি কি দিশ ফুটি উঠিছে?
উত্তৰ: “অভিযাত্রী” উপন্যাসত চন্দ্ৰপ্ৰভা শইকীয়ানীৰ চৰিত্ৰৰ কেইবাটাও গুৰুত্বপূৰ্ণ দিশ ফুটি উঠিছে:
- বিদ্ৰোহী সত্তা: তেওঁ আছিল জন্ম-বিদ্ৰোহী। তেওঁ সমাজৰ সকলো অন্যায়, অন্ধবিশ্বাস আৰু নাৰীৰ প্ৰতি থকা বৈষম্যৰ বিৰুদ্ধে আজীৱন সংগ্ৰাম কৰিছিল।
- দৃঢ় মানসিকতা: ব্যক্তিগত জীৱনত সমাজৰ পৰা বহু লাঞ্ছনা-গঞ্জনা সহ্য কৰিও তেওঁ কেতিয়াও হাৰ মনা নাছিল আৰু নিজৰ আদৰ্শত অটল আছিল।
- নাৰীবাদী চেতনা: তেওঁ আছিল অসমৰ নাৰীবাদী আন্দোলনৰ অন্যতম পথিকৃৎ। তেওঁ নাৰী শিক্ষা, নাৰীৰ অৰ্থনৈতিক স্বাধীনতা আৰু সামাজিক অধিকাৰৰ বাবে মাত মাতিছিল।
- দেশপ্ৰেম: এগৰাকী অক্লান্ত স্বাধীনতা সংগ্ৰামী হিচাপে তেওঁ দেশৰ মুক্তিৰ বাবে নিজৰ জীৱন উৎসৰ্গা কৰিছিল।
প্ৰশ্ন: “অভিযাত্রী”ক এখন জীৱনীমূলক উপন্যাস হিচাপে কিমানদূৰ সাৰ্থক বুলি ভাবা?
উত্তৰ: “অভিযাত্রী” এখন অত্যন্ত সাৰ্থক জীৱনীমূলক উপন্যাস। কাৰণ—
- তথ্য আৰু সাহিত্যৰ সমন্বয়: লেখকে চন্দ্ৰপ্ৰভা শইকীয়ানীৰ জীৱনৰ তথ্যসমূহক অতি বিশ্বাসযোগ্যতাৰে উপস্থাপন কৰাৰ লগতে তাক সাহিত্যিক ৰসেৰে সমৃদ্ধ কৰি তুলিছে।
- চৰিত্ৰৰ মনস্তাত্ত্বিক বিশ্লেষণ: উপন্যাসখনত কেৱল ঘটনাৰ বিৱৰণ দিয়াই নহয়, চন্দ্ৰপ্ৰভাৰ মনৰ ভিতৰৰ সংঘাত, দুখ-বেদনা আৰু মানসিক দৃঢ়তাকো সুন্দৰভাৱে বিশ্লেষণ কৰা হৈছে।
- যুগৰ প্ৰতিফলন: উপন্যাসখনে কেৱল এজন ব্যক্তিৰ জীৱনীয়েই নহয়, বিংশ শতিকাৰ প্ৰথমাৰ্ধৰ অসমৰ সামাজিক, ৰাজনৈতিক আৰু সাংস্কৃতিক ইতিহাসৰো এখন দলিল স্বৰূপ।
৪. বিগত বৰ্ষৰ প্ৰশ্নোত্তৰ (Previous Year Questions)
প্ৰশ্ন: “অভিযাত্রী” উপন্যাসৰ বাবে নিৰুপমা বৰগোহাঞিয়ে কি বঁটা লাভ কৰিছিল? (What award did Nirupama Borgohain receive for the novel “Abhijatri”?)
উত্তৰ: “অভিযাত্রী” উপন্যাসৰ বাবে নিৰুপমা বৰগোহাঞিয়ে ১৯৯৬ চনত সাহিত্য অকাডেমি বঁটা লাভ কৰিছিল।
প্ৰশ্ন: “অভিযাত্রী” উপন্যাসখন কাৰ জীৱনৰ ওপৰত আধাৰিত? (On whose life is the novel “Abhijatri” based?)
উত্তৰ: “অভিযাত্রী” উপন্যাসখন চন্দ্ৰপ্ৰভা শইকীয়ানীৰ জীৱনৰ ওপৰত আধাৰিত।
৫. সম্ভাৱ্য গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰশ্নোত্তৰ (Most Important Questions)
প্ৰশ্ন ১: নিৰুপমা বৰগোহাঞিৰ এখন উপন্যাসৰ নাম লিখা।
উত্তৰ: “সেই নদী নিৰৱধি”।
প্ৰশ্ন ২: চন্দ্ৰপ্ৰভা শইকীয়ানীয়ে গঠন কৰা মহিলা সংগঠনটোৰ নাম কি আছিল?
উত্তৰ: অসম প্ৰাদেশিক মহিলা সমিতি।
প্ৰশ্ন ৩: “অভিযাত্রী” শব্দটোৰ অৰ্থ কি?
উত্তৰ: যি এক মহান উদ্দেশ্য আগত ৰাখি যাত্ৰা কৰে বা সংগ্ৰাম কৰে।
প্ৰশ্ন ৪: চন্দ্ৰপ্ৰভা শইকীয়ানীক কি উপাধিৰে জনা যায়?
উত্তৰ: অগ্নিজিতা।
প্ৰশ্ন ৫: “অভিযাত্রী” উপন্যাসত প্ৰতিফলিত হোৱা এটা সামাজিক ব্যাধিৰ নাম লিখা।
উত্তৰ: বাল্য বিবাহ / নাৰী শিক্ষাৰ বিৰোধিতা।
প্ৰশ্ন ৬: চন্দ্ৰপ্ৰভা শইকীয়ানীয়ে কাৰ আদৰ্শৰে অনুপ্ৰাণিত হৈছিল?
উত্তৰ: মহাত্মা গান্ধীৰ।
প্ৰশ্ন ৭: জীৱনীমূলক উপন্যাস কাক বোলে?
উত্তৰ: কোনো এজন প্ৰখ্যাত ব্যক্তিৰ জীৱন কাহিনীক আধাৰ কৰি সাহিত্যিক ৰূপত ৰচনা কৰা উপন্যাসক জীৱনীমূলক উপন্যাস বোলে।
প্ৰশ্ন ৮: নিৰুপমা বৰগোহাঞিয়ে সম্পাদনা কৰা মহিলা আলোচনীখনৰ নাম কি আছিল?
উত্তৰ: “সাপ্তাহিক জনজীৱন”।
প্ৰশ্ন ৯: “অভিযাত্রী” উপন্যাসৰ কেন্দ্ৰীয় চৰিত্ৰটোৰ এটা প্ৰধান গুণ কি?
উত্তৰ: অদম্য সাহস আৰু আত্মবিশ্বাস।
প্ৰশ্ন ১০: উপন্যাসখনত চন্দ্ৰপ্ৰভাই কিয় সামাজিক নিগ্ৰহৰ সন্মুখীন হৈছিল?
উত্তৰ: এগৰাকী অবিবাহিতা মাতৃ হোৱাৰ বাবে।
