| শ্ৰেণী | অষ্টম শ্ৰেণী (Class 8) |
|---|---|
| বিষয় | সমাজ বিজ্ঞান (Social Science) |
| পাঠৰ নাম | আৰ্থ-সামাজিক উন্নয়নত বিত্তীয় অনুষ্ঠান-প্ৰতিষ্ঠান ভূমিকা |
| খণ্ড | অৰ্থনীতি (economics) |
| পাঠৰ নং | অধ্যায় 3 (Chapter 3) |
| পাঠ্যক্ৰম | ৰাজ্যিক শৈক্ষিক গৱেষণা আৰু প্ৰশিক্ষণ পৰিষদ (SCERT) |
আৰ্থ-সামাজিক উন্নয়নত বিত্তীয় অনুষ্ঠান-প্ৰতিষ্ঠান ভূমিকা
১। চমু উত্তৰ লিখা
(ক) দেশৰ আৰ্থ-সামাজিক উন্নয়নৰ বাবে চৰকাৰে কি কৰে?
উত্তৰ: চৰকাৰে আঁচনি আৰু কাৰ্যসূচী গ্ৰহণ কৰি কাৰ্যকৰী কৰে আৰু স্বীকৃত বিত্তীয় অনুষ্ঠানৰ জৰিয়তে আৰ্থ-সামাজিক উন্নয়নত সহায় কৰে।
(খ) অৰ্থনৈতিক উন্নয়নৰ মূল নিৰ্দেশক কেইটামানৰ নাম উল্লেখ কৰা।
উত্তৰ: ৰাস্তা, যাতায়ত, জলসিঞ্চন, চিকিৎসালয়, বিজুলী।
(গ) বিত্তীয় অনুষ্ঠান-প্ৰতিষ্ঠান কাক বোলে?
উত্তৰ: যিসকল প্ৰতিষ্ঠানে হ্ৰস্ব, মধ্য আৰু দীৰ্ঘকালীন ঋণ দি মানুহক উৎপাদনশীল আৰু আত্মনিৰ্ভৰশীল কৰে, তেওঁলোকক বিত্তীয় অনুষ্ঠান বোলে।
(ঘ) বেংকে কৰা দুটা উল্লেখযোগ্য কামৰ উদাহৰণ দিয়া।
উত্তৰ:
- গ্ৰাহকৰ ধন জমা ৰখা।
- গ্ৰাহকক ঋণ প্ৰদান কৰা।
(ঙ) আমাৰ দেশৰ কেন্দ্ৰীয় বেংকক কি নামেৰে জনা যায়?
উত্তৰ: ৰিজাৰ্ভ বেংক অৱ ইণ্ডিয়া (RBI)।
(চ) নেড্ফিৰ সাহায্যত উৎপাদিত সামগ্ৰীসমূহ ক’ত বিক্ৰী কৰা হয়?
উত্তৰ: গুৱাহাটীৰ আমবাৰীত নেডফিহাটত।
২। বহলাই আলোচনা কৰা
(ক) আৰ্থ-সামাজিক উন্নয়নত বাণিজ্যিক বেংকসমূহৰ অৱদান
উত্তৰ: বাণিজ্যিক বেংকসমূহে আৰ্থ-সামাজিক উন্নয়নত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে:
- ঋণৰ যোগান: কৃষক, উদ্যোগপতি আৰু কাৰিকৰলৈ ঋণ দি উৎপাদন বৃদ্ধি কৰে, যিয়ে অৰ্থনৈতিক উন্নতি আনে।
- পুঁজিৰ সুবিধা: বৃহৎ উৎপাদনৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় মূলধনৰ অভাৱ পূৰণ কৰি উদ্যোগীসকলক সহায় কৰে।
- মহাজনৰ শোষণৰ পৰা ৰক্ষা: দুখীয়া কৃষকসকলক কম সুদত ঋণ দি মহাজনৰ শোষণৰ পৰা ৰক্ষা কৰে।
- শিক্ষা ঋণ: ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ বাবে শিক্ষা ঋণ প্ৰদান কৰি উচ্চ শিক্ষাৰ পথ মুকলি কৰে, য’ত শিক্ষা শেষৰ ১৮ মাহলৈ পৰিশোধৰ চাপ নাথাকে।
এই কাৰ্যৰ জৰিয়তে বাণিজ্যিক বেংকে শিক্ষা, কৃষি আৰু উদ্যোগৰ উন্নতিৰ জৰিয়তে সমাজৰ আৰ্থ-সামাজিক অৱস্থা উন্নত কৰে।
(খ) উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ অৰ্থনৈতিক বিকাশত উত্তৰ-পূব পৰিষদ আৰু উত্তৰ-পূব উন্নয়ন বিত্তীয় নিগমৰ ভূমিকা
উত্তৰ: উত্তৰ-পূব পৰিষদ (NEC) আৰু উত্তৰ-পূব উন্নয়ন বিত্তীয় নিগম (NEDFi) ১৯৯৫ত গঠিত হৈছে:
- আৰ্থিক সাহায্য: কৃষি, ৰেচম শিল্প, কুটীৰ শিল্প, মীন পালন আদিৰ বাবে ঋণ দিয়ে, বিশেষকৈ বেংকৰ চৰ্ত পূৰণ কৰিব নোৱাৰা লোকসকলক ৰেহাই হাৰত ঋণ প্ৰদান কৰে।
- থলুৱা সম্পদৰ ব্যৱহাৰ: পৰিৱেশ আৰু আন্তঃগাঁথনিৰ প্ৰকল্প চিনাক্ত কৰি কৃষি-ভিত্তিক উদ্যোগ গঢ়াত সহায় কৰে।
- মহিলা সশক্তিকৰণ: ক্ষুদ্ৰ বিত্তীয় আঁচনিৰ জৰিয়তে মহিলাক আত্মনিৰ্ভৰশীল কৰে, যেনে আত্মসহায়ক গোটৰ সৃষ্টি।
- বজাৰ সুবিধা: নেডফিহাটৰ জৰিয়তে উৎপাদিত সামগ্ৰীৰ বিক্ৰীৰ ব্যৱস্থা কৰে।
এই পদক্ষেপসমূহে উত্তৰ-পূবৰ অৰ্থনৈতিক পিছপৰা অঞ্চলৰ উন্নয়নত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছে।
(গ) আত্মসহায়ক গোট গঠনৰ লক্ষ্য আৰু উদ্দেশ্যসমূহ
উত্তৰ:
- সমূহীয়া কামৰ শক্তি সৃষ্টি কৰা।
- বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠানৰ পৰা ঋণ লাভৰ সুবিধা প্ৰদান।
- সদস্যসকলৰ মাজত অৰ্থনৈতিক কাৰ্যসূচী গ্ৰহণ।
- সঞ্চয়ৰ অভ্যাস গঢ়ি তোলা।
- গ্ৰাম্য জনতাৰ মাজত স্ব-সহায়ৰ মানসিকতা সৃষ্টি।
- ঋণদাতা অনুষ্ঠানৰ সৈতে যোগাযোগ স্থাপন কৰি সমূহীয়া ঋণৰ সুবিধা দিয়া।
৩। চমু টোকা লিখা
(ক) সমবায় বেংক
উত্তৰ: সমবায় বেংক গ্ৰাম্য দুখীয়া লোকসকলক মহাজনৰ শোষণৰ পৰা ৰক্ষা কৰি কম সুদত ঋণ দিয়ে। ই তিনিস্তৰীয়া: ৰাজ্যিক, জিলা আৰু তৃণমূল পৰ্যায়ত কৃষিভিত্তিক সমিতি। কৃষক, শিল্পী আৰু ক্ষুদ্ৰ উদ্যোগীৰ বাবে হ্ৰস্বম্যাদী ঋণ দি অৰ্থনৈতিক উন্নয়নত সহায় কৰে।
(খ) নাবাৰ্ড
উত্তৰ: ১৯৮২ত গঠিত ৰাষ্ট্ৰীয় কৃষি আৰু গ্ৰাম্য উন্নয়ন বেংক (NABARD) কৃষি আৰু গ্ৰাম্য উন্নয়নৰ বাবে হ্ৰস্ব (১৮ মাহ) আৰু দীৰ্ঘকালীন (২৫ বছৰ) ঋণ দিয়ে। ই সমবায়, বাণিজ্যিক আৰু গ্ৰামীণ বেংকক সাহায্য কৰি কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ প্ৰতিনিধি হিচাপে কাম কৰে।
(গ) কেন্দ্ৰীয় বেংক
উত্তৰ: কেন্দ্ৰীয় বেংক হৈছে দেশৰ বেংক ব্যৱস্থাৰ শীৰ্ষ প্ৰতিষ্ঠান। ভাৰতত ই হৈছে ৰিজাৰ্ভ বেংক অৱ ইণ্ডিয়া (RBI), যিয়ে মুদ্ৰা নীতি নিয়ন্ত্ৰণ আৰু বেংকসমূহৰ তদাৰকি কৰে।
(ঘ) আত্মসহায়ক গোট
উত্তৰ: ১০-২০ জনৰ এটা গোট যিয়ে দৰিদ্ৰতা দূৰ কৰিবলৈ সমূহীয়া উৎপাদনমূলক কাম কৰে। ই বেংক আৰু নেড্ফিৰ পৰা ঋণ লৈ সঞ্চয়ৰ অভ্যাস গঢ়ে আৰু হাঁহ-কুকুৰা পালন, চিলাই আদিৰ জৰিয়তে স্বনিয়োজনৰ পথ মুকলি কৰে।
৪। শুদ্ধ/অশুদ্ধ নিৰ্ণয় কৰা
(ক) বৰ্ধিত জনমূৰি আয়ে দেশৰ উন্নয়নত অন্তৰায়ৰ সৃষ্টি কৰে।
উত্তৰ: অশুদ্ধ (ই উন্নয়নত সহায় কৰে)।
(খ) ঔদ্যোগিক আৰু বিনিয়োগ বেংকে উদ্যোগখণ্ডলৈ দীৰ্ঘকালীন ঋণ আগবঢ়ায়।
উত্তৰ: শুদ্ধ।
(গ) আত্মসহায়ক গোটে কেন্দ্ৰীয় বেংকত চেভিং বেংক একাউণ্ট খুলিব লাগে।
উত্তৰ: অশুদ্ধ (স্থানীয় বেংকত খোলা হয়)।
(ঘ) নেড্ফিৰ মুখ্য কাৰ্যালয় শ্বিলঙত অৱস্থিত।
উত্তৰ: অশুদ্ধ (গুৱাহাটীত অৱস্থিত)।
(ঙ) আর্থিকভাৱে সচ্ছল লোকসকলে আত্মসহায়ক গোটৰ সদস্য হ’ব পাৰে।
উত্তৰ: অশুদ্ধ (দৰিদ্ৰসীমাৰ তলৰ লোকৰ বাবে)।