| Class (শ্ৰেণী ) | Class 6 (ষষ্ঠ শ্ৰেণী) |
| Medium (মাধ্যম) | Assamese Medium (অসমীয়া ) |
| Subject (পাঠ্যপুথি) | Social Science (সমাজ বিচিত্ৰা) |
| Chapter No | 14 (চতুৰ্দশ অধ্যায়) |
| পাঠ (Lesson) | স্থানীয় স্বায়ত্তশাসন ব্যৱস্থা |
| Available | Question Answer |
স্থানীয় স্বায়ত্তশাসন ব্যৱস্থা – Class 6 Social Science Chapter 14
পাঠটোৰ সাৰাংশ
এই পাঠটোত ভাৰতৰ স্থানীয় স্বায়ত্তশাসন ব্যৱস্থাৰ গঠন, প্ৰয়োজনীয়তা আৰু কাৰ্যকলাপৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হৈছে। শাসনৰ সুবিধাৰ বাবে আমাৰ দেশৰ প্ৰশাসন ব্যৱস্থাক কেন্দ্ৰীয়, ৰাজ্যিক আৰু স্থানীয়— এই তিনিটা স্তৰত ভাগ কৰা হৈছে। স্থানীয় সমস্যাসমূহ স্থানীয়ভাৱে সমাধান কৰিবলৈ আৰু জনসাধাৰণক শাসন ব্যৱস্থাত অংশগ্ৰহণ কৰিবলৈ সুবিধা দিবলৈ এই ব্যৱস্থা গঢ়ি তোলা হৈছে।
স্থানীয় স্বায়ত্তশাসন কি?
এখন ঠাইৰ স্থানীয় সমস্যাসমূহ সমাধান কৰিবলৈ আৰু অঞ্চলটোৰ উন্নয়নৰ বাবে যেতিয়া স্থানীয় লোকসকলে নিজেই এক শাসন ব্যৱস্থা গঢ়ি তোলে, তাকে স্থানীয় স্বায়ত্তশাসন ব্যৱস্থা বোলা হয়। ভাৰতত গাঁও আৰু নগৰ অঞ্চলৰ বাবে সুকীয়া স্বায়ত্তশাসন ব্যৱস্থা আছে।
১. গাঁও অঞ্চলৰ স্থানীয় স্বায়ত্তশাসন (পঞ্চায়তীৰাজ ব্যৱস্থা):
এই ব্যৱস্থা তিনিটা স্তৰত বিভক্ত:
- গাঁও পঞ্চায়ত: ই পঞ্চায়তীৰাজ ব্যৱস্থাৰ আটাইতকৈ তলৰ স্তৰ। সাধাৰণতে ৬,০০০-১০,০০০ জনসংখ্যাৰ বাবে এখন গাঁও পঞ্চায়ত গঠন কৰা হয়। ১৮ বছৰৰ ঊৰ্ধৰ লোকসকলে ভোটযোগে সভাপতি আৰু সদস্যসকলক ৫ বছৰৰ বাবে নিৰ্বাচিত কৰে।
- আঞ্চলিক পঞ্চায়ত: কেইবাখনো গাঁও পঞ্চায়ত মিলি এখন আঞ্চলিক পঞ্চায়ত গঠন হয়। ই গাঁও পঞ্চায়ত আৰু জিলা পৰিষদৰ মাজত সংযোগ স্থাপন কৰে।
- জিলা পৰিষদ: ই পঞ্চায়তীৰাজ ব্যৱস্থাৰ সৰ্বোচ্চ স্তৰ। এখন জিলাৰ অধীনৰ সকলো আঞ্চলিক পঞ্চায়তক লৈ জিলা পৰিষদ গঠন হয়।
২. নগৰ অঞ্চলৰ স্থানীয় স্বায়ত্তশাসন:
নগৰ অঞ্চলৰ জনসংখ্যা আৰু আয়তনৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি এই ব্যৱস্থা তিনি প্ৰকাৰৰ:
- নগৰ সমিতি: সৰু নগৰ বা চহৰৰ বাবে।
- পৌৰসভা: মধ্যমীয়া আকাৰৰ নগৰৰ বাবে।
- পৌৰ নিগম: ডাঙৰ মহানগৰৰ বাবে (যেনে— গুৱাহাটী পৌৰ নিগম)।
এই অনুষ্ঠানসমূহৰ সদস্যসকলক নগৰৰ বাসিন্দাসকলে ৱাৰ্ড ভিত্তিত ভোটযোগে নিৰ্বাচিত কৰে। পৌৰসভাৰ মুৰব্বীক পৌৰপতি আৰু পৌৰ নিগমৰ মুৰব্বীক মেয়ৰ বোলা হয়।
৩. স্বায়ত্তশাসিত জিলা পৰিষদ:
অসমৰ পাহাৰীয়া জিলাকেইখনৰ (কাৰ্বি আংলং, পশ্চিম কাৰ্বি আংলং, ডিমা হাচাও) জনজাতীয় লোকসকলৰ ভাষা, কৃষ্টি, সংস্কৃতি আদিৰ সুৰক্ষা আৰু উন্নয়নৰ বাবে সংবিধানৰ ষষ্ঠ অনুসূচী অনুসৰি স্বায়ত্তশাসিত জিলা পৰিষদ গঠন কৰা হৈছে। ইয়াৰ উপৰিও ভৈয়ামৰ জনজাতীয় লোকসকলৰ বাবেও ৬ খন স্বায়ত্তশাসিত পৰিষদ (যেনে— ৰাভা হাচং, মিচিং) গঠন কৰা হৈছে।
স্থানীয় স্বায়ত্তশাসনৰ কাম-কাজ:
এই অনুষ্ঠানসমূহে স্থানীয় পৰ্যায়ত বহুতো জনকল্যাণমূলক কাম কৰে, যেনে:
- ৰাস্তা-ঘাট, দলং, সাঁকো আদি নিৰ্মাণ আৰু মেৰামতি কৰা।
- বিশুদ্ধ খোৱাপানী আৰু স্বাস্থ্যসেৱা নিশ্চিত কৰা।
- হাট-বজাৰ, পুথিভঁৰাল, খেলপথাৰ আদি নিৰ্মাণ আৰু পৰিচালনা কৰা।
- বাট-পথত বিজুলীবাতিৰ ব্যৱস্থা কৰা।
- কৃষকৰ উন্নতিৰ বাবে সাৰ, বীজ আদি যোগান ধৰা।
- প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ সময়ত সাহায্য প্ৰদান কৰা।
এই অনুষ্ঠানসমূহৰ বাবে ৰাজহ বা কৰ সংগ্ৰহ, চৰকাৰী অনুদান আৰু স্থানীয় সাংসদ-বিধায়কৰ অনুদানৰ পৰা আয় হয়।
সম্পূৰ্ণ পাঠভিত্তিক প্ৰশ্ন আৰু উত্তৰ
অনুশীলনী – ১ (পৃষ্ঠা ১১৩)
১. তলৰ প্ৰশ্নবোৰৰ উত্তৰ দিয়া-
(ক) ভাৰতৰ শাসন ব্যৱস্থাক কেইটা স্তৰত ভগাব পাৰি?
উত্তৰ: ভাৰতৰ শাসন ব্যৱস্থাক তিনিটা স্তৰত ভগাব পাৰি— কেন্দ্ৰীয়, ৰাজ্যিক আৰু স্থানীয়।
(খ) স্থানীয় স্বায়ত্তশাসন মানে কি?
উত্তৰ: এখন ঠাইৰ স্থানীয় সমস্যাসমূহ সমাধান কৰিবলৈ আৰু অঞ্চলটোৰ উন্নয়নৰ বাবে যেতিয়া স্থানীয় লোকসকলে নিজেই এক শাসন ব্যৱস্থা গঢ়ি তোলে, তাকে স্থানীয় স্বায়ত্তশাসন ব্যৱস্থা বোলা হয়।
(গ) স্থানীয় স্বায়ত্তশাসনৰ প্ৰয়োজনীয়তা কি উল্লেখ কৰা।
উত্তৰ: স্থানীয় স্বায়ত্তশাসনৰ প্ৰয়োজনীয়তা হ’ল:
- স্থানীয় সমস্যাসমূহ স্থানীয়ভাৱে আৰু সহজে সমাধান কৰা।
- কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ কামৰ বোজা লাঘৱ কৰা।
- জনসাধাৰণক শাসন ব্যৱস্থাত অংশগ্ৰহণ কৰিবলৈ সুবিধা দিয়া।
অনুশীলনী – ২ (পৃষ্ঠা ১১৫)
১. তলৰ প্ৰশ্নবোৰৰ উত্তৰ দিয়া-
(ক) ‘স্থানীয় চৰকাৰ’ বুলি কাক অভিহিত কৰা হয়?
উত্তৰ: গাঁৱৰ স্থানীয় সমস্যাসমূহ সমাধানৰ বাবে থকা প্ৰাথমিক প্ৰশাসনিক অনুষ্ঠান গাঁও পঞ্চায়তক গাঁৱৰ মানুহৰ ‘স্থানীয় চৰকাৰ’ বুলি অভিহিত কৰা হয়।
(খ) গাঁও পঞ্চায়ত এলেকাক কেইটা ভাগত ভগোৱা হয়?
উত্তৰ: গাঁও পঞ্চায়ত এলেকাক দহটা ভাগত ভগোৱা হয়।
(গ) গাঁও পঞ্চায়তৰ দুটা কাৰ্য উল্লেখ কৰা।
উত্তৰ: গাঁও পঞ্চায়তৰ দুটা কাৰ্য হ’ল—
- বাৰ্ষিক বাজেট প্ৰস্তুত কৰা।
- বাট-পথত বিজুলীবাতিৰ ব্যৱস্থা কৰা।
(ঘ) গাঁও সভাৰ বিষয়ে চমুকৈ লিখা।
উত্তৰ: গাঁও পঞ্চায়ত এলেকাৰ ভিতৰৰ ভোটাধিকাৰ থকা লোকসকলে মিলি গাঁও সভা গঠন কৰে। গাঁও সভাৰ বৈঠকত পঞ্চায়তৰ সভাপতিয়ে সভাপতিত্ব কৰে। এই সভাত পঞ্চায়তৰ অন্তৰ্গত এলেকাৰ সমস্যাবোৰ আলোচনা কৰি তাৰ সমাধানৰ পথ নিৰ্ধাৰণ কৰা হয়। বছৰত কমেও চাৰিবাৰ গাঁওসভা অনুষ্ঠিত হ’ব লাগে।
(ঙ) আঞ্চলিক পঞ্চায়তখন কেনেদৰে গঠন কৰা হয়?
উত্তৰ: কেইবাখনো গাঁও পঞ্চায়তক লৈ এখন আঞ্চলিক পঞ্চায়ত গঠন কৰা হয়। প্ৰতিখন গাঁও পঞ্চায়তৰ পৰা এজনকৈ সদস্য আঞ্চলিক পঞ্চায়তলৈ নিৰ্বাচিত কৰা হয়। ইয়াৰ উপৰিও, সেই অঞ্চলৰ বিধায়ক আৰু সাংসদসকলো ইয়াৰ সদস্য হয়।
(চ) ভাৰতৰ কোন ৰাজ্যৰ কোনখন জিলাত পোন প্ৰথমবাৰৰ বাবে গাঁও পঞ্চায়ত গঠন হৈছিল?
উত্তৰ: ১৯৫৯ চনৰ ২ অক্টোবৰ তাৰিখে ৰাজস্থানৰ নাগোৰ জিলাত পোন প্ৰথমবাৰৰ বাবে গাঁও পঞ্চায়ত গঠন হৈছিল।
অনুশীলনী – ৩ (পৃষ্ঠা ১১৭)
১. তলৰ প্ৰশ্নবোৰৰ উত্তৰ দিয়া-
(ক) অসমত মুঠ কেইখন জিলা পৰিষদ আছে?
উত্তৰ: অসমত মুঠ ২৬ খন জিলা পৰিষদ আছে।
(খ) গাঁও অঞ্চলৰ স্থানীয় স্বায়ত্তশাসনৰ আয়ৰ উৎসসমূহ কি কি?
উত্তৰ: গাঁও অঞ্চলৰ স্থানীয় স্বায়ত্তশাসনৰ আয়ৰ উৎসসমূহ হ’ল—
- হাট, বজাৰ আদিৰ পৰা সংগৃহীত ৰাজহ বা কৰ।
- কেন্দ্ৰীয় আৰু ৰাজ্য চৰকাৰৰ পৰা লাভ কৰা অনুদান।
- স্থানীয় সাংসদ আৰু বিধায়কে আগবঢ়োৱা অনুদান।
অনুশীলনী – ৪ (পৃষ্ঠা ১১৯)
তলত দিয়া প্ৰশ্নবোৰৰ উত্তৰ লিখা-
১. ভাৰতৰ সংবিধানৰ কোনটো অনুসূচীৰ কিমান নম্বৰ অনুচ্ছেদৰ আধাৰত স্বায়ত্তশাসিত জিলা পৰিষদ গঠন কৰা হৈছে?
উত্তৰ: ভাৰতৰ সংবিধানৰ ষষ্ঠ অনুসূচীৰ অনুচ্ছেদ ২৪৪(২) আৰু ২৭৫(১) ৰ আধাৰত স্বায়ত্তশাসিত জিলা পৰিষদ গঠন কৰা হৈছে।
২. BTR ৰ সম্পূৰ্ণ ৰূপটো কি?
উত্তৰ: BTR ৰ সম্পূৰ্ণ ৰূপটো হ’ল— বড়োলেণ্ড টেৰিট’ৰিয়েল ৰিজিয়ন (Bodoland Territorial Region)।
৩. অসমত মুঠ কিমানখন স্বায়ত্তশাসিত পৰিষদ আছে?
উত্তৰ: অসমত মুঠ ৬ খন স্বায়ত্তশাসিত পৰিষদ আছে।
৪. অসমৰ কোনকেইখন জিলাত পঞ্চায়ত ব্যৱস্থা নাই?
উত্তৰ: অসমৰ কাৰ্বি আংলং, পশ্চিম কাৰ্বি আংলং আৰু ডিমা হাচাও— এই তিনিখন পাহাৰীয়া জিলাত পঞ্চায়ত ব্যৱস্থা নাই।