| Class (শ্ৰেণী ) | Class 6 (ষষ্ঠ শ্ৰেণী) |
| Medium (মাধ্যম) | Assamese Medium (অসমীয়া ) |
| Subject (পাঠ্যপুথি) | General Science (সাধাৰণ বিজ্ঞান) |
| Book Name | আমাৰ বিজ্ঞান |
| Chapter No | 8 (অষ্টম অধ্যায়) |
| পাঠ (Lesson) | জীৱ আৰু ইয়াৰ বৈশিষ্ট্যসমূহ |
| Available | Question Answer |
জীৱ আৰু ইয়াৰ বৈশিষ্ট্যসমূহ | Class 6 Science Chapter 8
পাঠটোৰ সাৰাংশ
এই পাঠটোত জীৱ আৰু জড় বস্তুৰ মাজৰ পাৰ্থক্য, জীৱৰ উমৈহতীয়া বৈশিষ্ট্যসমূহ আৰু উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ জীৱনচক্ৰৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হৈছে।
১. জীৱ আৰু জড়:
আমাৰ চাৰিওফালে থকা বস্তুবোৰক দুটা প্ৰধান ভাগত ভগাব পাৰি— জীৱ আৰু জড়। যিবোৰ বস্তুৰ জীৱন আছে, সেইবোৰক জীৱ বোলা হয়, যেনে— মানুহ, গৰু, গছ-গছনি আদি। আনহাতে, যিবোৰ বস্তুৰ জীৱন নাই, সেইবোৰক জড় বোলা হয়, যেনে— টেবুল, চকী, মাটি, শিল আদি।
২. জীৱৰ উমৈহতীয়া বৈশিষ্ট্যসমূহ:
সকলো জীৱৰে কিছুমান উমৈহতীয়া লক্ষণ থাকে, যিবোৰে ইহঁতক জড় বস্তুৰ পৰা পৃথক কৰে।
- চলন (Movement): সকলো জীৱই লৰচৰ কৰিব পাৰে। প্ৰাণীয়ে ঠেং, ডেউকা বা ফানৰ সহায়ত চলাচল কৰে। উদ্ভিদেও চলাচল কৰে, যেনে— শিপা পানীৰ সন্ধানত মাটিৰ তললৈ যায় আৰু কাণ্ড পোহৰৰ দিশে আগবাঢ়ে।
- বৃদ্ধি (Growth): সকলো জীৱৰে সময়ৰ লগে লগে বৃদ্ধি হয়। শিশু এটা ডাঙৰ হৈ প্ৰাপ্তবয়স্ক হোৱাৰ দৰে, পুলি এটাও ডাঙৰ হৈ পূৰ্ণাংগ গছ হয়।
- শ্বাস-প্ৰশ্বাস (Breathing): সকলো জীৱই শ্বাস-প্ৰশ্বাস লয়। বেছিভাগ প্ৰাণীয়ে নাকৰ দ্বাৰা উশাহ-নিশাহ লয়, আনহাতে উদ্ভিদে পাতত থকা পত্ৰৰন্ধ্ৰৰ (stomata) সহায়ত শ্বাস-কাৰ্য সম্পন্ন কৰে।
- ৰেচন (Excretion): জীৱই শৰীৰত উৎপন্ন হোৱা অলাগতিয়াল পদাৰ্থসমূহ বাহিৰলৈ উলিয়াই দিয়ে। মানুহৰ ঘাম আৰু প্ৰস্ৰাৱ ৰেচন প্ৰক্ৰিয়াৰ উদাহৰণ।
- সংবেদনশীলতা (Sensitivity): সকলো জীৱই বাহ্যিক উদ্দীপকৰ প্ৰতি সঁহাৰি জনায়। আমি ঠাণ্ডা-গৰম অনুভৱ কৰাৰ দৰে, লাজুকীলতাও স্পৰ্শ কৰিলে জাপ খাই পৰে।
- প্ৰজনন (Reproduction): সকলো জীৱই নিজৰ বংশ ৰক্ষা কৰিবলৈ নিজৰ দৰে পোৱালি জন্ম দিয়ে। এই প্ৰক্ৰিয়াটোক প্ৰজনন বোলা হয়।
৩. বীজৰ অংকুৰণ (Seed Germination):
বীজ এটাৰ পৰা নতুন গছ গজিবলৈ উপযুক্ত পৰিমাণৰ বায়ু, পানী আৰু পোহৰৰ প্ৰয়োজন হয়। এই প্ৰক্ৰিয়াটোক অংকুৰণ বোলা হয়।
৪. উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ জীৱনচক্ৰ:
- উদ্ভিদৰ জীৱনচক্ৰ: এটা বীজ অংকুৰিত হৈ পুলি হয়, পুলিটো বাঢ়ি গৈ পূৰ্ণাংগ উদ্ভিদ হয়, তাত ফুল ফুলে, ফল ধৰে আৰু শেষত মৰি যায়।
- প্ৰাণীৰ জীৱনচক্ৰ: প্ৰাণীৰো জন্ম, বৃদ্ধি, প্ৰজনন আৰু মৃত্যুৰ দৰে বিভিন্ন স্তৰ থাকে। উদাহৰণস্বৰূপে, মহৰ জীৱনচক্ৰত কণী, পলু, লেটা আৰু পূৰ্ণাংগ মহ— এই চাৰিটা স্তৰ থাকে। সেইদৰে, ভেকুলীৰ জীৱনচক্ৰত কণী, লালুকী, সৰু পোৱালি ভেকুলী আৰু পূৰ্ণাংগ ভেকুলী— এই স্তৰসমূহ দেখা যায়।
মুঠতে, জীৱজগতখন ইয়াৰ বৈশিষ্ট্যসমূহৰ বাবে অনন্য। প্ৰকৃতিৰ এই জীৱসমূহক সংৰক্ষণ কৰাটো আমাৰ সকলোৰে দায়িত্ব।
সম্পূৰ্ণ পাঠভিত্তিক প্ৰশ্ন আৰু উত্তৰ
অনুশীলনী (পৃষ্ঠা ৩০)
(শুদ্ধ উত্তৰৰ গোলটো সম্পূৰ্ণকৈ পূৰ কৰা।)
১. তলত দিয়া কোনবিধৰ বৃদ্ধি নহয়?
(a) গছ
(b) চাইকেল
(c) শিশু
(d) পখিলা
উত্তৰ: (b) চাইকেল
২. বীজৰ অংকুৰণত তলত দিয়া কোনবিধৰ প্ৰয়োজন?
(a) পোহৰ
(b) প্রয়োজনীয় উষ্ণতা
(c) সাৰ
(d) পানী
উত্তৰ: (c) সাৰ
৩. মাছে কিহৰ সহায়ত পানীত সাঁতুৰি ফুৰে?
(a) ফান
(b) ডেউকা
(c) নেজ
(d) ঠেং
উত্তৰ: (a) ফান
৪. তলৰ কোনবিধ প্ৰাণী মাটি আৰু পানী উভয়তে থাকিব পাৰে?
(a) মাছ
(b) ভেকুলী
(c) শিয়াল
(d) তিমি মাছ
উত্তৰ: (b) ভেকুলী
৫. তলত দিয়া কোনবিধ গছৰ পাত স্পৰ্শ কৰিলে জাপ খাই যায়?
(a) আমলখি
(b) সূর্যমুখী ফুল
(c) লাজুকী লতা
(d) কলচী উদ্ভিদ
উত্তৰ: (c) লাজুকী লতা
৬. মহে ক’ত কণী পাৰে?
(a) বন্ধ পানীত
(b) পাতৰ তলত
(c) মাটিত
(d) নদীত
উত্তৰ: (a) বন্ধ পানীত
৭. লালুকীৰ গাত তলৰ কোনটো দেখা যায়?
(a) ঠেং আৰু জলক্লোম
(b) নেজ আৰু জলক্লোম
(c) হাঁওফাঁও আৰু নেজ
(d) কেৱল জলক্লোম
উত্তৰ: (b) নেজ আৰু জলক্লোম
(পৃষ্ঠা ৩২)
৮. A স্তম্ভৰ লগত B স্তম্ভ মিলোৱা-
স্তম্ভ-A
(a) ফুল ফুলা
(b) ৰেচন
(c) কাণ্ড
(d) শ্বাস-প্ৰশ্বাস
স্তম্ভ-B
(i) দেহৰ ভিতৰলৈ আৰু বাহিৰলৈ বায়ুৰ আদান-প্ৰদান
(ii) ওপৰলৈ বাঢ়ে
(iii) গাৰ পৰা ওলোৱা পানী আৰু বৰ্জনীয় দ্ৰব্য
(iv) উদ্ভিদৰ চলন
উত্তৰ:
(a) ফুল ফুলা → (iv) উদ্ভিদৰ চলন
(b) ৰেচন → (iii) গাৰ পৰা ওলোৱা পানী আৰু বৰ্জনীয় দ্ৰব্য
(c) কাণ্ড → (ii) ওপৰলৈ বাঢ়ে
(d) শ্বাস-প্ৰশ্বাস → (i) দেহৰ ভিতৰলৈ আৰু বাহিৰলৈ বায়ুৰ আদান-প্ৰদান
৯. উপযুক্ত শব্দৰ সহায়ত খালী ঠাই পূৰ কৰা-
(a) বীজৰ ভিতৰত থকা সৰু ভ্ৰূণ-ৰ পৰাই এজোপা পূৰ্ণাংগ গছ হয়।
(b) সকলো জীৱই উদ্দীপক-প্ৰতি সঁহাৰি জনায়।
(c) লেটা পূৰ্ণাংগ মহলৈ পৰিৱৰ্তন হয়।
(d) চৰাই উৰিব পাৰে, ই হৈছে চলন-ৰ এটা বৈশিষ্ট্য।
(e) সময়ৰ লগে লগে জীৱৰ বৃদ্ধি হয়।
(f) মহে মেলেৰিয়া আৰু ডেংগু বেমাৰৰ বীজাণু কঢ়িয়ায়।
(g) ভেকুলী এবিধ উভচৰ প্ৰাণী।
১০. ভেকুলীৰ জীৱন চক্ৰত পোৱা স্তৰসমূহ শুদ্ধ ক্ৰমত লিখা।
উত্তৰ: (a) কণী → লালুকী → পোৱালি ভেকুলী → ভেকুলী
১১. পূৰ্ণাংগ ভেকুলীয়ে কিহৰ সহায়ত উশাহ-নিশাহ লয়? হাঁওফাঁও নে জলক্লোম?
উত্তৰ: পূৰ্ণাংগ ভেকুলীয়ে হাঁওফাঁওৰ সহায়ত উশাহ-নিশাহ লয়।
১২. জীৱসমূহৰ মূল তিনিটা বৈশিষ্ট্য কি কি?
উত্তৰ: জীৱসমূহৰ মূল তিনিটা বৈশিষ্ট্য হ’ল—
- বৃদ্ধি: সকলো জীৱৰে বৃদ্ধি হয়।
- প্ৰজনন: সকলো জীৱই বংশবৃদ্ধি কৰিব পাৰে।
- সংবেদনশীলতা: সকলো জীৱই উদ্দীপকৰ প্ৰতি সঁহাৰি দিয়ে।
১৩. বহু প্ৰাণীৰ দৰে গাড়ী এখনো চলনক্ষম হোৱাৰ সত্বেও ইয়াক জড় বুলি গণ্য কৰা হয় কিয়?
উত্তৰ: গাড়ী এখন নিজে চলিব নোৱাৰে, ইয়াক চলাবলৈ চালকৰ প্ৰয়োজন হয়। আনহাতে, প্ৰাণীয়ে নিজ ইচ্ছাৰে চলাচল কৰিব পাৰে। তদুপৰি, গাড়ীৰ বৃদ্ধি, শ্বাস-প্ৰশ্বাস, প্ৰজনন আদি জীৱৰ আন বৈশিষ্ট্যসমূহ নাথাকে। সেয়েহে ইয়াক জড় বুলি গণ্য কৰা হয়।
১৪. জীৱৰ বাবে বংশ বৃদ্ধিৰ কিয় প্ৰয়োজন?
উত্তৰ: নিজৰ প্ৰজাতিৰ ধাৰাবাহিকতা ৰক্ষা কৰিবলৈ আৰু পৃথিৱীত নিজৰ অস্তিত্ব বৰ্তাই ৰাখিবলৈ জীৱৰ বাবে বংশ বৃদ্ধিৰ প্ৰয়োজন।
১৫. ভেকুলীৰ জীৱনচক্ৰৰ বিভিন্ন দশাসমূহৰ নাম লিখা।
উত্তৰ: ভেকুলীৰ জীৱনচক্ৰৰ বিভিন্ন দশাসমূহ হ’ল— কণী, লালুকী, সৰু পোৱালি ভেকুলী আৰু পূৰ্ণাংগ ভেকুলী।
১৬. মহৰ জীৱনচক্ৰৰ ছৱি আঁকা।
উত্তৰ: (ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে পাঠ্যপুথিৰ চিত্ৰ 8.10 ৰ সহায় ল’ব)।
বিস্তৃত শিকন (Extended Learning)
- উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ জীৱনচক্ৰৰ সাদৃশ্য আৰু বৈসাদৃশ্য সমূহৰ এখন তালিকা প্ৰস্তুত কৰা।
- সাদৃশ্য: দুয়োৰে জন্ম, বৃদ্ধি, প্ৰজনন আৰু মৃত্যু হয়। দুয়োকে জীয়াই থাকিবলৈ খাদ্য, পানী আৰু বায়ুৰ প্ৰয়োজন।
- বৈসাদৃশ্য: উদ্ভিদে নিজৰ খাদ্য নিজে প্ৰস্তুত কৰে, কিন্তু প্ৰাণীয়ে খাদ্যৰ বাবে আনৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে। প্ৰাণীয়ে চলাচল কৰিব পাৰে, কিন্তু উদ্ভিদে নোৱাৰে।
- ক্ষেত্ৰভিত্তিক অধ্যয়নৰ বাবে শিক্ষকৰ লগত ওচৰৰ এখন বাগিচালৈ যোৱা। তাত থকা মালীজনৰ লগত তেওঁ কৰা বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ খেতিৰ পদ্ধতি সম্বন্ধে আলোচনা কৰা।
- উত্তৰ: (এই কাৰ্যটো ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে শিক্ষকৰ সহায়ত কৰিব)।
- বীজৰ অংকুৰণ নোহোৱাকৈ গছ-গজাব পাৰিনেকি? এনেকুৱা উদ্ভিদ বিচাৰি উলিয়াই নাম লিখা।
- উত্তৰ: হয়, পাৰি। কিছুমান উদ্ভিদ কাণ্ড, পাত বা শিপাৰ পৰাও গজে। যেনে— গোলাপ (কাণ্ডৰ পৰা), দুবৰি বন (কাণ্ডৰ পৰা), পদিনা (কাণ্ডৰ পৰা), আলু (কাণ্ডৰ পৰা), আৰু পাথৰকুচি (পাতৰ পৰা)।