| Class (শ্ৰেণী ) | Class 6 (ষষ্ঠ শ্ৰেণী) |
| Chapter No | 15 (পঞ্চদশ অধ্যায়) |
| পাঠ (Lesson) | অৰ্থনীতি, ইয়াৰ খণ্ডসমূহ আৰু বিনিময়ৰ মাধ্যম |
| Medium (মাধ্যম) | Assamese Medium (অসমীয়া ) |
| Subject (পাঠ্যপুথি) | General Science (সাধাৰণ বিজ্ঞান) |
| Book Name | আমাৰ বিজ্ঞান |
| Available | Question Answer |
অৰ্থনীতি, ইয়াৰ খণ্ডসমূহ আৰু বিনিময়ৰ মাধ্যম
পাঠটোৰ সাৰাংশ
এই পাঠটোত অৰ্থনীতিৰ মূল ধাৰণা, ইয়াৰ তিনিটা প্ৰধান খণ্ড (প্ৰাথমিক, দ্বিতীয় আৰু তৃতীয়), আৰু সামগ্ৰীৰ আদান-প্ৰদানৰ বাবে ব্যৱহৃত বিভিন্ন মাধ্যম, যেনে— বিনিময় প্ৰথা আৰু মুদ্ৰাৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হৈছে।
১. অৰ্থনৈতিক আৰু অনা-অৰ্থনৈতিক কাৰ্যকলাপ:
- অৰ্থনৈতিক কাৰ্যকলাপ: জীৱন-নিৰ্বাহৰ বাবে অৰ্থ উপাৰ্জনৰ উদ্দেশ্যে কৰা কাম-কাজক অৰ্থনৈতিক কাৰ্যকলাপ বোলে। যেনে— কৃষি, ব্যৱসায়, চাকৰি আদি।
- অনা-অৰ্থনৈতিক কাৰ্যকলাপ: যিবোৰ কাম অৰ্থ উপাৰ্জনৰ উদ্দেশ্য অবিহনে মৰম, স্নেহ বা দায়িত্ব পালনৰ বাবে কৰা হয়, সেইবোৰক অনা-অৰ্থনৈতিক কাৰ্যকলাপ বোলে। যেনে— পিতৃ-মাতৃয়ে সন্তানৰ যতন লোৱা, নিজৰ বাবে খাদ্য প্ৰস্তুত কৰা।
২. অৰ্থনীতিৰ খণ্ডসমূহ:
এখন দেশৰ অৰ্থনীতিক প্ৰধানকৈ তিনিটা খণ্ডত ভগোৱা হয়:
- প্ৰাথমিক খণ্ড (কৃষি খণ্ড): যিবোৰ সম্পদ প্ৰকৃতিৰ পৰা প্ৰত্যক্ষভাৱে আহৰণ কৰা হয়, সেইবোৰ এই খণ্ডৰ অন্তৰ্গত। যেনে— কৃষি, পশুপালন, মীন পালন, বনজ সম্পদ আহৰণ আদি।
- দ্বিতীয় খণ্ড (উদ্যোগ খণ্ড): প্ৰাথমিক খণ্ডৰ পৰা পোৱা কেঁচামাল ব্যৱহাৰ কৰি উদ্যোগত নতুন সামগ্ৰী প্ৰস্তুত কৰা কাৰ্য এই খণ্ডৰ অন্তৰ্গত। যেনে— কপাহৰ পৰা কাপোৰ বোৱা, ধানৰ পৰা চাউল বনোৱা, বাহ-কাঠৰ পৰা আচবাব নিৰ্মাণ।
- তৃতীয় খণ্ড (সেৱা খণ্ড): এই খণ্ডই প্ৰাথমিক আৰু দ্বিতীয় খণ্ডক বিভিন্ন সেৱা আগবঢ়ায়। যেনে— যাতায়াত, যোগাযোগ, বেংকিং, শিক্ষা, স্বাস্থ্যসেৱা, ব্যৱসায় আদি। এই খণ্ডটোৱেই বৰ্তমান সৰ্বাধিক সম্প্ৰসাৰণশীল।
এই তিনিওটা খণ্ড ইটোৱে-সিটোৰ ওপৰত ওতপ্ৰোতভাৱে নিৰ্ভৰশীল।
৩. সামগ্ৰীৰ আদান-প্ৰদানৰ পদ্ধতি:
- বিনিময় প্ৰথা (Barter System): মুদ্ৰাৰ প্ৰচলনৰ আগতে মানুহে এটা দ্ৰব্যৰ সলনি আন এটা দ্ৰব্য প্ৰত্যক্ষভাৱে আদান-প্ৰদান কৰিছিল। এই পদ্ধতিকে বিনিময় প্ৰথা বোলা হয়।
- দ্ৰব্য মুদ্ৰা (Commodity Money): বিনিময়ৰ মাধ্যম হিচাপে ব্যৱহৃত বিশেষ দ্ৰব্য, যেনে— জন্তুৰ ছাল, শস্য, নিমখ, কড়ি আদিক দ্ৰব্য মুদ্ৰা বোলা হৈছিল।
- মুদ্ৰাৰ ভূমিকা: বিনিময় প্ৰথাত থকা অসুবিধা দূৰ কৰিবলৈ মুদ্ৰাৰ আৱিষ্কাৰ হয়। প্ৰথমে ধাতুৰ মুদ্ৰা (যেনে— সোণ, ৰূপ, তাম) আৰু পিছলৈ কাগজী মুদ্ৰাৰ প্ৰচলন হয়। মুদ্ৰাই বিনিময়ৰ মাধ্যম হিচাপে ক্ৰয়-বিক্ৰয় সহজ কৰি তোলে আৰু ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰ প্ৰসাৰত সহায় কৰে।
মুঠতে, অৰ্থনীতিৰ তিনিওটা খণ্ডৰ সন্মিলিত ক্ৰিয়াৰ যোগেদিহে এখন দেশৰ অৰ্থনৈতিক উন্নয়ন সম্ভৱ হয় আৰু মুদ্ৰাই এই প্ৰক্ৰিয়াত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে।
Class 6 Science Chapter 15 Question Answer
সম্পূৰ্ণ পাঠভিত্তিক প্ৰশ্ন আৰু উত্তৰ
অনুশীলনী – ১ (পৃষ্ঠা ১২৩)
১. তলৰ প্ৰশ্নবোৰৰ উত্তৰ দিয়া–
(ক) তৰাজান গাঁৱৰ লোকসকলে কিদৰে জীৱন-নিৰ্বাহ কৰে?
উত্তৰ: তৰাজান গাঁৱৰ লোকসকলে কৃষি কাৰ্য, পশুপালন (গৰু, ছাগলী), মীন পালন, আৰু কুটীৰ শিল্প (তাঁতশালত গামোচা, চাদৰ-মেখেলা বোৱা) আদিৰ জৰিয়তে অৰ্থ উপাৰ্জন কৰি জীৱন-নিৰ্বাহ কৰে।
(খ) তোমাৰ গাঁও অথবা চহৰত সৰ্বাধিক প্ৰচলিত অৰ্থনৈতিক কামৰ উদাহৰণ দিয়া।
উত্তৰ: (এই প্ৰশ্নৰ উত্তৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ নিজৰ অঞ্চলৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰিব। উদাহৰণস্বৰূপে, গাঁও অঞ্চলত কৃষি বা পশুপালন আৰু চহৰ অঞ্চলত ব্যৱসায় বা চাকৰি হ’ব পাৰে।)
(গ) তুমি আৰু তোমাৰ পৰিয়ালৰ লোক জড়িত থকা অন্ততঃ তিনিটা অৰ্থনৈতিক কাৰ্য লিখা।
উত্তৰ: (এই প্ৰশ্নৰ উত্তৰ প্ৰতিজন ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ বাবে বেলেগ হ’ব। উদাহৰণস্বৰূপে— চাকৰি, ব্যৱসায়, কৃষি, শিক্ষকতা, ডাক্তৰি আদি।)
২. অৰ্থনৈতিক কাৰ্য আৰু অনা-অৰ্থনৈতিক কাৰ্যৰ মাজত থকা পাৰ্থক্য কি? প্ৰত্যেকটো কাৰ্য উদাহৰণসহ ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰ:
- অৰ্থনৈতিক কাৰ্য: যিবোৰ কাম অৰ্থ উপাৰ্জনৰ উদ্দেশ্যে কৰা হয়, সেইবোৰক অৰ্থনৈতিক কাৰ্য বোলে। এই কাৰ্যৰ জৰিয়তে ব্যক্তি বা পৰিয়ালে জীৱন-নিৰ্বাহ কৰে। উদাহৰণ: এজন কৃষকে পথাৰত শস্য উৎপাদন কৰি বজাৰত বিক্ৰী কৰাটো এটা অৰ্থনৈতিক কাৰ্য।
- অনা-অৰ্থনৈতিক কাৰ্য: যিবোৰ কাম অৰ্থ উপাৰ্জনৰ উদ্দেশ্য অবিহনে কেৱল মৰম, স্নেহ, দায়িত্ব বা আত্মসন্তুষ্টিৰ বাবে কৰা হয়, সেইবোৰক অনা-অৰ্থনৈতিক কাৰ্য বোলে। উদাহৰণ: এগৰাকী মাতৃয়ে নিজৰ সন্তানক পঢ়ুওৱাটো বা যতন লোৱাটো এটা অনা-অৰ্থনৈতিক কাৰ্য।
৩. তোমালোকৰ নিজৰ এলেকাত প্ৰচলিত অনা-অৰ্থনৈতিক কাৰ্যৰ এটা উদাহৰণ দিয়া। সেই কাৰ্যটোক কিয় অনা-অৰ্থনৈতিক কাৰ্য হিচাপে বিবেচনা কৰা হৈছে? সমাজৰ কল্যাণৰ হকে সেই কাৰ্যই কি অৰিহণা যোগাব লিখা।
উত্তৰ: আমাৰ এলেকাত প্ৰচলিত এটা অনা-অৰ্থনৈতিক কাৰ্য হ’ল বিহুৰ সময়ত হুঁচৰি গোৱা। ইয়াক অনা-অৰ্থনৈতিক কাৰ্য বুলি কোৱা হয় কাৰণ হুঁচৰি দলসমূহে অৰ্থ উপাৰ্জনৰ বাবে নহয়, বৰঞ্চ পৰম্পৰা ৰক্ষা কৰিবলৈ আৰু সমাজত আনন্দ আৰু একতাৰ ভাৱ বিয়পাবলৈহে এই কাম কৰে। গৃহস্থই দিয়া সামান্য মাননি তেওঁলোকৰ মূল উদ্দেশ্য নহয়।
সমাজৰ কল্যাণৰ বাবে ইয়াৰ অৰিহণা হ’ল— ই আমাৰ সংস্কৃতি আৰু পৰম্পৰাক জীয়াই ৰাখে, মানুহৰ মাজত সম্প্ৰীতি আৰু ভাতৃত্ববোধ বৃদ্ধি কৰে, আৰু নতুন প্ৰজন্মক নিজৰ সংস্কৃতিৰ লগত চিনাকি কৰাই দিয়ে।
অনুশীলনী – ২ (পৃষ্ঠা ১২৯)
১. তলৰ প্ৰশ্নবোৰৰ উত্তৰ দিয়া–
(ক) অৰ্থনীতিৰ মূল খণ্ড কেইটা কি কি?
উত্তৰ: অৰ্থনীতিৰ মূল খণ্ড তিনিটা হ’ল— (ক) প্ৰাথমিক খণ্ড বা কৃষি খণ্ড, (খ) দ্বিতীয় খণ্ড বা উদ্যোগ খণ্ড, আৰু (গ) তৃতীয় খণ্ড বা সেৱা খণ্ড।
(খ) প্ৰাথমিক খণ্ডক কি খণ্ড বুলি কোৱা হয়?
উত্তৰ: প্ৰাথমিক খণ্ডক কৃষি খণ্ড বুলিও কোৱা হয়।
(গ) অৰ্থনীতিৰ তৃতীয় খণ্ডটো কি?
উত্তৰ: অৰ্থনীতিৰ তৃতীয় খণ্ডটো হ’ল সেৱা খণ্ড।
(ঘ) বিনিময় প্ৰথা বা বিনিময় অৰ্থনীতি কি?
উত্তৰ: মুদ্ৰাৰ প্ৰচলনৰ আগতে যেতিয়া মানুহে এটা দ্ৰব্য বা সেৱাৰ সলনি আন এটা দ্ৰব্য বা সেৱা প্ৰত্যক্ষভাৱে আদান-প্ৰদান কৰিছিল, সেই পদ্ধতিকে বিনিময় প্ৰথা বা বিনিময় অৰ্থনীতি বোলা হয়।
(ঙ) বৰ্তমানৰ বিনিময়ৰ মাধ্যম কি?
উত্তৰ: বৰ্তমানৰ বিনিময়ৰ মাধ্যম হৈছে মুদ্ৰা (ধাতুৰ মুদ্ৰা আৰু কাগজী মুদ্ৰা)।
২. মুদ্ৰাৰ আৱিষ্কাৰে কেনেকৈ দ্ৰব্য সামগ্ৰীৰ সাল-সলনিৰ ক্ষেত্ৰত পৰিৱৰ্তন আনিলে ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰ: মুদ্ৰাৰ আৱিষ্কাৰে দ্ৰব্য সামগ্ৰীৰ সাল-সলনিত এক বৈপ্লৱিক পৰিৱৰ্তন আনিছিল। ইয়াৰ আগতে প্ৰচলিত বিনিময় প্ৰথাত বহুতো অসুবিধা আছিল, যেনে— দুজন ব্যক্তিৰ মাজত অভাৱৰ মিল নোহোৱা, দ্ৰব্যৰ সঠিক মূল্য নিৰূপণত অসুবিধা, আৰু দ্ৰব্য কঢ়িয়াই নিয়াত অসুবিধা।
মুদ্ৰাই এই সকলো অসুবিধা দূৰ কৰিলে। মুদ্ৰা বিনিময়ৰ এক উমৈহতীয়া মাধ্যম হোৱাৰ বাবে মানুহে নিজৰ উৎপাদিত সামগ্ৰী বিক্ৰী কৰি মুদ্ৰা অৰ্জন কৰিব পাৰে আৰু সেই মুদ্ৰাৰে নিজৰ প্ৰয়োজনীয় আন সামগ্ৰী কিনিব পাৰে। ই মূল্যৰ সঠিক মাপকাঠি হিচাপে কাম কৰে আৰু ইয়াক কঢ়িয়াই নিয়াও সহজ। ফলত ক্ৰয়-বিক্ৰয় আৰু ব্যৱসায়-বাণিজ্য বহু পৰিমাণে সহজ আৰু সুবিধাজনক হৈ পৰিল।
৩. প্ৰাথমিক, গৌণ আৰু সেৱা খণ্ডৰ পাৰস্পৰিক নিৰ্ভৰশীলতা এটা উদাহৰণৰ সহায়ত ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰ: অৰ্থনীতিৰ তিনিওটা খণ্ড ইটোৱে-সিটোৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। এটা উদাহৰণ হ’ল— চাহ উদ্যোগ।
- প্ৰাথমিক খণ্ড: চাহ গছৰ খেতি কৰাটো প্ৰাথমিক খণ্ডৰ অন্তৰ্গত। ইয়াৰ পৰা কেঁচা চাহপাত উৎপাদন হয়।
- দ্বিতীয় খণ্ড: এই কেঁচা চাহপাতবোৰ উদ্যোগ বা কাৰখানালৈ নি তাত বিভিন্ন প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে খোৱাৰ উপযোগী চাহপাত প্ৰস্তুত কৰা হয়। এইটো দ্বিতীয় খণ্ডৰ কাম।
- তৃতীয় খণ্ড: উদ্যোগত প্ৰস্তুত হোৱা চাহপাতবোৰ ট্ৰাক, ৰে’ল আদি যাতায়াত ব্যৱস্থাৰ জৰিয়তে বজাৰলৈ অনা হয়। পাইকাৰী আৰু খুচুৰা ব্যৱসায়ীয়ে এই চাহপাত গ্ৰাহকক বিক্ৰী কৰে। এই সকলো কাম, যেনে— পৰিবহণ, বেংকিং, ব্যৱসায় আদি সেৱা খণ্ডৰ অন্তৰ্গত।
এইদৰে, প্ৰাথমিক খণ্ড অবিহনে দ্বিতীয় খণ্ডই কেঁচামাল নাপায় আৰু দ্বিতীয় খণ্ড অবিহনে প্ৰাথমিক খণ্ডৰ উৎপাদিত সামগ্ৰীৰ চূড়ান্ত ৰূপ দিয়া সম্ভৱ নহয়। আনহাতে, সেৱা খণ্ড অবিহনে এই দুয়োটা খণ্ডৰ কাম-কাজ সুচাৰুৰূপে চলোৱা অসম্ভৱ।