| Class (শ্ৰেণী ) | Class 6 (ষষ্ঠ শ্ৰেণী) |
| Chapter No | 14 (চতুৰ্দশ অধ্যায়) |
| পাঠ (Lesson) | স্থানীয় স্বায়ত্তশাসন ব্যৱস্থা |
| Medium (মাধ্যম) | Assamese Medium (অসমীয়া ) |
| Subject (পাঠ্যপুথি) | General Science (সাধাৰণ বিজ্ঞান) |
| Book Name | আমাৰ বিজ্ঞান |
| Available | Question Answer |
Class 6 Science Chapter 14– স্থানীয় স্বায়ত্তশাসন ব্যৱস্থা
পাঠটোৰ সাৰাংশ
এই পাঠটোত ভাৰতৰ শাসন ব্যৱস্থাৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অংগ—স্থানীয় স্বায়ত্তশাসন ব্যৱস্থাৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হৈছে। গাঁও আৰু নগৰ অঞ্চলৰ বাবে থকা এই ব্যৱস্থাৰ গঠন, কাৰ্যকলাপ আৰু প্ৰয়োজনীয়তাৰ বিষয়ে ইয়াত বৰ্ণনা কৰা হৈছে।
১. স্থানীয় স্বায়ত্তশাসন কি আৰু কিয় প্ৰয়োজন?
- সংজ্ঞা: কোনো এটা অঞ্চলৰ স্থানীয় সমস্যাসমূহ স্থানীয়ভাৱে সমাধান কৰিবলৈ আৰু উন্নয়নমূলক কাম-কাজ পৰিচালনা কৰিবলৈ যি বিশেষ শাসন ব্যৱস্থা থাকে, তাকে স্থানীয় স্বায়ত্তশাসন বোলা হয়।
- প্ৰয়োজনীয়তা:
- স্থানীয় সমস্যাবোৰ স্থানীয় লোকেহে ভালদৰে বুজি পায়, সেয়েহে তেওঁলোকে সঠিক সমাধান কৰিব পাৰে।
- কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ কামৰ বোজা লাঘৱ হয়।
- জনসাধাৰণে প্ৰশাসনত অংশগ্ৰহণ কৰাৰ সুযোগ পায়, যাৰ ফলত তেওঁলোকৰ প্ৰশাসনীয় জ্ঞান আৰু কৌশল বৃদ্ধি হয়।
২. গাঁও অঞ্চলৰ স্থানীয় স্বায়ত্তশাসন (পঞ্চায়তীৰাজ ব্যৱস্থা):
গাঁও অঞ্চলৰ স্থানীয় স্বায়ত্তশাসন ব্যৱস্থাক পঞ্চায়তীৰাজ বোলা হয়। ইয়াৰ তিনিটা স্তৰ আছে:
- গাঁও পঞ্চায়ত: ই হৈছে আটাইতকৈ তলৰ স্তৰ। সাধাৰণতে ৬,০০০-১০,০০০ জনসংখ্যাৰ বাবে এখন গাঁও পঞ্চায়ত গঠন কৰা হয়। ভোটাধিকাৰ থকা লোকসকলে এজন সভাপতি আৰু দহজন সদস্যক ৫ বছৰৰ বাবে নিৰ্বাচিত কৰে। গাঁও সভাই পঞ্চায়তক কাম-কাজত সহায় কৰে।
- আঞ্চলিক পঞ্চায়ত: কেইবাখনো গাঁও পঞ্চায়তক লৈ একোটা উন্নয়ন খণ্ডত এখন আঞ্চলিক পঞ্চায়ত গঠন কৰা হয়। গাঁও পঞ্চায়তৰ সভাপতিসকল ইয়াৰ সদস্য হয়।
- জিলা পৰিষদ: জিলাখনৰ সকলো আঞ্চলিক পঞ্চায়তক লৈ জিলা পৰিষদ গঠন হয়। ই পঞ্চায়তীৰাজ ব্যৱস্থাৰ সৰ্বোচ্চ স্তৰ। জিলা পৰিষদৰ সদস্যসকলক সমষ্টি অনুসৰি নিৰ্বাচিত কৰা হয় আৰু তেওঁলোকে এজন সভাপতি নিৰ্বাচন কৰে।
৩. নগৰ অঞ্চলৰ স্থানীয় স্বায়ত্তশাসন:
নগৰ অঞ্চলৰ জনসংখ্যা আৰু আয়তন অনুসৰি তিনি প্ৰকাৰৰ স্বায়ত্তশাসন ব্যৱস্থা আছে:
- নগৰ সমিতি: সৰু নগৰ বা চহৰৰ বাবে।
- পৌৰসভা: মধ্যমীয়া নগৰৰ বাবে।
- পৌৰ নিগম: ডাঙৰ মহানগৰৰ বাবে (যেনে- গুৱাহাটী পৌৰ নিগম)।
এই তিনিওটা অনুষ্ঠানৰ সদস্যসকলক ৱাৰ্ড অনুসৰি জনসাধাৰণে প্ৰত্যক্ষ ভোটযোগে নিৰ্বাচিত কৰে। নগৰ সমিতিৰ মুৰব্বীক সভাপতি, পৌৰসভাৰ মুৰব্বীক পৌৰপতি আৰু পৌৰ নিগমৰ মুৰব্বীক মেয়ৰ বুলি কোৱা হয়।
৪. স্বায়ত্তশাসিত জিলা পৰিষদ:
অসমৰ পাহাৰীয়া জিলাসমূহত (কাৰ্বি আংলং, পশ্চিম কাৰ্বি আংলং আৰু ডিমা হাচাও) জনজাতীয় লোকসকলৰ ভাষা, কৃষ্টি, সংস্কৃতিৰ সুৰক্ষা আৰু উন্নয়নৰ বাবে ভাৰতীয় সংবিধানৰ ষষ্ঠ অনুসূচী অনুসৰি স্বায়ত্তশাসিত জিলা পৰিষদ গঠন কৰা হৈছে। এই জিলাসমূহত পঞ্চায়ত ব্যৱস্থা নাই। ইয়াৰ উপৰিও ভৈয়ামৰ জনজাতীয় লোকসকলৰ বাবেও কেইবাখনো স্বায়ত্তশাসিত পৰিষদ (যেনে— ৰাভা হাচং, মিচিং, তিৱা আদি) গঠন কৰা হৈছে।
৫. কাম-কাজ আৰু আয়ৰ উৎস:
স্থানীয় স্বায়ত্তশাসনৰ অনুষ্ঠানসমূহে বাট-পথ নিৰ্মাণ, খোৱাপানীৰ যোগান, স্বাস্থ্যসেৱা, শিক্ষা, বিজুলীবাতি, হাট-বজাৰ নিৰ্মাণ আদি বহুতো জনহিতকৰ কাম কৰে। এই কামবোৰৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় ধন তেওঁলোকে হাট-বজাৰৰ কৰ, ৰাজহ, জৰিমনা আৰু চৰকাৰী অনুদানৰ পৰা লাভ কৰে।
Class 6 Science Chapter 14
সম্পূৰ্ণ পাঠভিত্তিক প্ৰশ্ন আৰু উত্তৰ
অনুশীলনী – ১ (পৃষ্ঠা ১১৩)
১. তলৰ প্ৰশ্নবোৰৰ উত্তৰ দিয়া–
(ক) ভাৰতৰ শাসন ব্যৱস্থাক কেইটা স্তৰত ভগাব পাৰি?
উত্তৰ: ভাৰতৰ শাসন ব্যৱস্থাক তিনিটা স্তৰত ভগাব পাৰি— (১) কেন্দ্ৰীয় প্ৰশাসন, (২) ৰাজ্যিক প্ৰশাসন আৰু (৩) স্থানীয় প্ৰশাসন।
(খ) স্থানীয় স্বায়ত্তশাসন মানে কি?
উত্তৰ: কোনো এটা অঞ্চলৰ স্থানীয় সমস্যাসমূহ সমাধান কৰিবলৈ আৰু উন্নয়নমূলক কাম-কাজ পৰিচালনা কৰিবলৈ যি বিশেষ ধৰণৰ শাসন ব্যৱস্থা থাকে, তাকে স্থানীয় স্বায়ত্তশাসন বোলা হয়।
(গ) স্থানীয় স্বায়ত্তশাসনৰ প্ৰয়োজনীয়তা কি উল্লেখ কৰা।
উত্তৰ: স্থানীয় স্বায়ত্তশাসনৰ প্ৰয়োজনীয়তা হ’ল:
- স্থানীয় সমস্যাবোৰ স্থানীয় লোকে ভালদৰে বুজি পায়, সেয়েহে তেওঁলোকে সঠিকভাৱে সমাধান কৰিব পাৰে।
- কেন্দ্ৰীয় আৰু ৰাজ্যিক চৰকাৰৰ কামৰ বোজা লাঘৱ হয়।
- জনসাধাৰণে প্ৰশাসনত অংশগ্ৰহণ কৰি নিজৰ প্ৰশাসনীয় জ্ঞান আৰু কৌশল বৃদ্ধি কৰিব পাৰে।
অনুশীলনী – ২ (পৃষ্ঠা ১১৫)
১. তলৰ প্ৰশ্নবোৰৰ উত্তৰ দিয়া–
(ক) ‘স্থানীয় চৰকাৰ’ বুলি কাক অভিহিত কৰা হয়?
উত্তৰ: গাঁও পঞ্চায়তক গাঁৱৰ মানুহৰ ‘স্থানীয় চৰকাৰ’ বুলি অভিহিত কৰা হয়।
(খ) গাঁও পঞ্চায়ত এলেকাক কেইটা ভাগত ভগোৱা হয়?
উত্তৰ: গাঁও পঞ্চায়ত এলেকাক দহটা ভাগত (সমষ্টি) ভগোৱা হয়।
(গ) গাঁও পঞ্চায়তৰ দুটা কাৰ্য উল্লেখ কৰা।
উত্তৰ: গাঁও পঞ্চায়তৰ দুটা কাৰ্য হ’ল—
- গাঁৱৰ বাট-পথ নিৰ্মাণ আৰু মেৰামতি কৰা।
- বিশুদ্ধ খোৱাপানীৰ যোগান ধৰা।
(ঘ) গাঁও সভাৰ বিষয়ে চমুকৈ লিখা।
উত্তৰ: গাঁও পঞ্চায়ত এলেকাৰ ভিতৰৰ ভোটাধিকাৰ থকা লোকসকলে মিলি গাঁও সভা গঠন কৰে। গাঁও সভাৰ বৈঠকত পঞ্চায়তৰ সভাপতিয়ে সভাপতিত্ব কৰে। গাঁও সভাই পঞ্চায়তৰ কাম-কাজৰ আলোচনা কৰে আৰু প্ৰয়োজনীয় পৰামৰ্শ আগবঢ়ায়।
(ঙ) আঞ্চলিক পঞ্চায়তখন কেনেদৰে গঠন কৰা হয়?
উত্তৰ: একোটা উন্নয়ন খণ্ডৰ অন্তৰ্গত কেইবাখনো গাঁও পঞ্চায়তক লৈ এখন আঞ্চলিক পঞ্চায়ত গঠন কৰা হয়। প্ৰতিখন গাঁও পঞ্চায়তৰ পৰা এজনকৈ সদস্য আঞ্চলিক পঞ্চায়তলৈ নিৰ্বাচিত কৰা হয়।
(চ) ভাৰতৰ কোন ৰাজ্যৰ কোনখন জিলাত পোন প্ৰথমবাৰৰ বাবে গাঁও পঞ্চায়ত গঠন কৰা হৈছিল?
উত্তৰ: ১৯৫৯ চনৰ ২ অক্টোবৰ তাৰিখে ৰাজস্থানৰ নাগোৰ জিলাত পোন প্ৰথমবাৰৰ বাবে গাঁও পঞ্চায়ত গঠন কৰা হৈছিল।
অনুশীলনী – ৩ (পৃষ্ঠা ১১৭)
১. তলৰ প্ৰশ্নবোৰৰ উত্তৰ দিয়া–
(ক) অসমত মুঠ কেইখন জিলা পৰিষদ আছে?
উত্তৰ: অসমত মুঠ ২৬ খন জিলা পৰিষদ আছে।
(খ) গাঁও অঞ্চলৰ স্থানীয় স্বায়ত্তশাসনৰ আয়ৰ উৎসসমূহ কি কি?
উত্তৰ: গাঁও অঞ্চলৰ স্থানীয় স্বায়ত্তশাসনৰ আয়ৰ উৎসসমূহ হ’ল—
- হাট, বজাৰৰ পৰা সংগৃহীত কৰ, ৰাজহ, জৰিমনা আদি।
- কেন্দ্ৰীয় আৰু ৰাজ্য চৰকাৰৰ পৰা লাভ কৰা অনুদান।
- স্থানীয় সাংসদ আৰু বিধায়কে আগবঢ়োৱা অনুদান।
(গ) জিলা পৰিষদ এখনৰ কাৰ্যকাল কিমান বছৰ?
উত্তৰ: জিলা পৰিষদ এখনৰ কাৰ্যকাল ৫ বছৰ।
(ঘ) নগৰ অঞ্চলত কি কি স্বায়ত্তশাসন ব্যৱস্থা দেখা যায়?
উত্তৰ: নগৰ অঞ্চলত তিনি প্ৰকাৰৰ স্বায়ত্তশাসন ব্যৱস্থা দেখা যায়— নগৰ সমিতি, পৌৰসভা আৰু পৌৰ নিগম।
(ঙ) ৱাৰ্ড বুলিলে কি বুজা?
উত্তৰ: নগৰ অঞ্চলৰ স্থানীয় স্বায়ত্তশাসনৰ অনুষ্ঠানসমূহক (পৌৰসভা, পৌৰ নিগম আদি) জনসংখ্যাৰ অনুপাতে কিছুমান সৰু সৰু ভাগত ভগোৱা হয়। এই ভাগবোৰকে ৱাৰ্ড (ward) বোলা হয়।
২. কোনো এটা অঞ্চল নগৰ হিচাপে পৰিগণিত হ’বলৈ কি কি বৈশিষ্ট্য থকাটো দৰকাৰ?
উত্তৰ: কোনো এটা অঞ্চল নগৰ হিচাপে পৰিগণিত হ’বলৈ তলত দিয়া বৈশিষ্ট্যসমূহ থকাটো দৰকাৰ:
- নগৰখনৰ নিম্নতম জনসংখ্যা ৫,০০০ হ’ব লাগিব।
- জনসংখ্যাৰ ঘনত্ব প্ৰতি বৰ্গ কিলোমিটাৰত কমেও ৪০০ জন হ’ব লাগিব।
- জনসংখ্যাৰ ৭৫% লোক কৃষিৰ বাহিৰে অন্য কৰ্মত নিযুক্ত থাকিব লাগিব।
৩. নগৰ অঞ্চলৰ স্থানীয় শাসন ব্যৱস্থাৰ স্তৰকেইটাৰ গঠন প্ৰণালী বৰ্ণনা কৰা।
উত্তৰ: নগৰ অঞ্চলৰ স্থানীয় শাসন ব্যৱস্থাৰ স্তৰকেইটাৰ গঠন প্ৰণালী তলত দিয়া ধৰণৰ:
- নগৰ সমিতি: ৭-২০ জন সদস্যৰে গঠিত। মুৰব্বীজনক সভাপতি বোলে।
- পৌৰসভা: ১০-৩০ জন সদস্যৰে গঠিত। মুৰব্বীজনক পৌৰপতি বোলে।
- পৌৰ নিগম: সৰ্বাধিক ৬০ জন সদস্যৰে গঠিত। মুৰব্বীজনক মেয়ৰ বোলে।
এই তিনিওটা অনুষ্ঠানৰ সদস্যসকলক ৱাৰ্ডৰ ভোটাৰসকলে প্ৰত্যক্ষ ভোটযোগে ৫ বছৰৰ বাবে নিৰ্বাচিত কৰে।
৪. নগৰ অঞ্চলৰ স্থানীয় স্বায়ত্তশাসন ব্যৱস্থাৰ কাম-কাজ উল্লেখ কৰা।
উত্তৰ: নগৰ অঞ্চলৰ স্থানীয় স্বায়ত্তশাসন ব্যৱস্থাৰ কিছুমান প্ৰধান কাম-কাজ হ’ল—
- নগৰৰ বাট-পথ নিৰ্মাণ আৰু মেৰামতি।
- নলা-নৰ্দমা পৰিষ্কাৰ আৰু আৱৰ্জনা নিষ্কাশন।
- বিশুদ্ধ খোৱাপানীৰ যোগান।
- ৰাস্তাত বিজুলীবাতিৰ ব্যৱস্থা কৰা।
- উদ্যান, খেলপথাৰ, পুথিভঁৰাল আদি নিৰ্মাণ আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ।
অনুশীলনী – ৪ (পৃষ্ঠা ১১৯)
১. তলত দিয়া প্ৰশ্নবোৰৰ উত্তৰ লিখা–
(ক) ভাৰতৰ সংবিধানৰ কোনটো অনুসূচীৰ কিমান নম্বৰ অনুচ্ছেদৰ আধাৰত স্বায়ত্তশাসিত জিলা পৰিষদ গঠন কৰা হৈছে?
উত্তৰ: ভাৰতৰ সংবিধানৰ ষষ্ঠ অনুসূচীৰ অনুচ্ছেদ ২৪৪(২) আৰু ২৭৫(১) ৰ আধাৰত স্বায়ত্তশাসিত জিলা পৰিষদ গঠন কৰা হৈছে।
(খ) BTR ৰ সম্পূৰ্ণ ৰূপটো কি?
উত্তৰ: BTR ৰ সম্পূৰ্ণ ৰূপটো হ’ল— বড়োলেণ্ড ক্ষেত্ৰীয় অঞ্চল (Bodoland Territorial Region)।
(গ) অসমত মুঠ কিমানখন স্বায়ত্তশাসিত পৰিষদ আছে?
উত্তৰ: অসমত মুঠ ৯ খন স্বায়ত্তশাসিত পৰিষদ আছে (৩ খন জিলা পৰিষদ আৰু ৬ খন ভৈয়ামৰ জনজাতীয় পৰিষদ)।
(ঘ) অসমৰ কোনকেইখন জিলাত পঞ্চায়ত ব্যৱস্থা নাই?
উত্তৰ: অসমৰ কাৰ্বি আংলং, পশ্চিম কাৰ্বি আংলং আৰু ডিমা হাচাও— এই তিনিখন পাহাৰীয়া জিলাত পঞ্চায়ত ব্যৱস্থা নাই।