| Class (শ্ৰেণী ) | Class 6 (ষষ্ঠ শ্ৰেণী) |
| Chapter No | 12 (দ্বাদশ অধ্যায়) |
| পাঠ (Lesson) | প্ৰাকৃতিক সম্পদ |
| Medium (মাধ্যম) | Assamese Medium (অসমীয়া ) |
| Subject (পাঠ্যপুথি) | General Science (সাধাৰণ বিজ্ঞান) |
| Book Name | আমাৰ বিজ্ঞান |
| Available | Question Answer |
প্ৰাকৃতিক সম্পদ Class 6
অধ্যায় ১২: প্ৰাকৃতিক সম্পদ
পাঠটোৰ সাৰাংশ
এই পাঠটোত প্ৰকৃতিৰ পৰা পোৱা বিভিন্ন সম্পদ, যেনে— বায়ু, পানী, সৌৰ শক্তি, অৰণ্য, মাটি, শিল, খনিজ পদাৰ্থ আৰু জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হৈছে। এই সম্পদসমূহৰ গুৰুত্ব, প্ৰকাৰ আৰু সংৰক্ষণৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত ইয়াত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছে।
১. প্ৰাকৃতিক সম্পদ কি?
প্ৰকৃতিত পোৱা যিবোৰ উপাদান জীৱকুলৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় আৰু উপকাৰী, সেইবোৰক প্ৰাকৃতিক সম্পদ বোলা হয়। যেনে— বায়ু, পানী, মাটি, সূৰ্যৰ পোহৰ, উদ্ভিদ, প্ৰাণী, খনিজ পদাৰ্থ আদি।
২. প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ প্ৰকাৰ:
প্ৰাকৃতিক সম্পদক মূলতঃ দুটা ভাগত ভাগ কৰা হয়:
- নৱীকৰণযোগ্য সম্পদ (Renewable Resources): যিবোৰ সম্পদ ব্যৱহাৰ কৰাৰ পিছতো প্ৰকৃতিৰ বুকুত সহজে পুনৰ সৃষ্টি হয় বা শেষ হৈ নাযায়, সেইবোৰক নৱীকৰণযোগ্য সম্পদ বোলে। যেনে— সূৰ্যৰ পোহৰ, বায়ু, পানী, উদ্ভিদ, প্ৰাণী আদি।
- অনৱীকৰণযোগ্য সম্পদ (Non-renewable Resources): যিবোৰ সম্পদ ব্যৱহাৰ কৰাৰ পিছত পুনৰ সৃষ্টি কৰিব নোৱাৰি বা সৃষ্টি হ’বলৈ লাখ লাখ বছৰ সময় লাগে, সেইবোৰক অনৱীকৰণযোগ্য সম্পদ বোলে। এই সম্পদসমূহৰ ভঁৰাল সীমিত। যেনে— কয়লা, পেট্ৰ’লিয়াম, প্ৰাকৃতিক গেছ, খনিজ পদাৰ্থ আদি।
৩. বিভিন্ন প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ বিৱৰণ:
- বায়ু: বায়ু বিভিন্ন গেছৰ মিশ্ৰণ। ই জীৱকুলৰ বাবে অপৰিহাৰ্য। উদ্ভিদে কাৰ্বন-ডাই-অক্সাইড গ্ৰহণ কৰে আৰু প্ৰাণীয়ে অক্সিজেন গ্ৰহণ কৰে। বতাহ শক্তি (বায়ুকল) আৰু জলচক্ৰতো বায়ুৰ ভূমিকা গুৰুত্বপূৰ্ণ।
- পানী: জীৱৰ বাবে পানী অতি দৰকাৰী। পৃথিৱীৰ প্ৰায় দুই-তৃতীয়াংশ পানী যদিও, ইয়াৰ মাত্ৰ ৩% হে নিৰ্মল পানী। পানীৰ অপচয় ৰোধ কৰা আৰু বৰষুণৰ পানী সংৰক্ষণ কৰা উচিত।
- সৌৰ শক্তি: সূৰ্য পৃথিৱীৰ শক্তিৰ প্ৰধান উৎস। ইয়াৰ তাপ আৰু পোহৰ অবিহনে জীৱ জীয়াই থকা অসম্ভৱ। সৌৰ শক্তি ব্যৱহাৰ কৰি সৌৰ চৌকা, সৌৰ ফলক আদিৰে বিদ্যুৎ শক্তিও উৎপাদন কৰা হয়।
- অৰণ্য: অৰণ্য হ’ল বিভিন্ন গছ-গছনি আৰু বন্যপ্ৰাণীৰ প্ৰাকৃতিক বাসভূমি। ই বায়ুমণ্ডলত অক্সিজেনৰ যোগান ধৰে। বন মহোৎসৱ, চিপকো আন্দোলন আদিৰ দৰে কাৰ্যসূচীয়ে অৰণ্য সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা সৃষ্টি কৰে।
- মাটি, শিল আৰু খনিজ পদাৰ্থ: মাটি কৃষিৰ বাবে অপৰিহাৰ্য। শিল ঘৰ-দুৱাৰ, ৰাস্তা-ঘাট নিৰ্মাণত ব্যৱহাৰ হয়। মাটি আৰু শিলৰ পৰা বিভিন্ন খনিজ পদাৰ্থ যেনে— সোণ, ৰূপ, লো, এলুমিনিয়াম আদি আহৰণ কৰা হয়।
- জীৱাশ্ম ইন্ধন: কয়লা, পেট্ৰ’লিয়াম (পেট্ৰ’ল, ডিজেল, কেৰাচিন) আৰু প্ৰাকৃতিক গেছক জীৱাশ্ম ইন্ধন বোলে। এইবোৰ মৃত জীৱৰ অৱশেষৰ পৰা লাখ লাখ বছৰৰ পিছত সৃষ্টি হয়। এইবোৰ অনৱীকৰণযোগ্য সম্পদ, সেয়েহে ইয়াৰ ব্যৱহাৰ সীমিত কৰা উচিত।
৪. সম্পদৰ সংৰক্ষণ:
যিহেতু বহুতো প্ৰাকৃতিক সম্পদ, বিশেষকৈ অনৱীকৰণযোগ্য সম্পদসমূহ, সীমিত পৰিমাণতহে আছে, সেয়েহে এইবোৰৰ সংৰক্ষণ কৰাটো অতি জৰুৰী। আমি বিকল্প শক্তিৰ উৎসৰ সন্ধান কৰিব লাগে আৰু প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ অপচয় ৰোধ কৰিব লাগে।
Class 6 Science Chapter 12
সম্পূৰ্ণ পাঠভিত্তিক প্ৰশ্ন আৰু উত্তৰ
অনুশীলনী (পৃষ্ঠা ১৭০)
২. শুদ্ধ উত্তৰৰ গোলটো সম্পূৰ্ণকৈ পূৰ কৰা –
(i) যিবোৰ সম্পদ ব্যৱহাৰ কৰাৰ পিছত পুনৰ সৃষ্টি কৰিব নোৱাৰি তেনে সম্পদক __ বোলে।
(a) মানৱ সম্পদ
(b) অনৱীকৰণযোগ্য সম্পদ
(c) নৱীকৰণযোগ্য সম্পদ
(d) অজৈৱিক সম্পদ
উত্তৰ: (b) অনৱীকৰণযোগ্য সম্পদ
(ii) পৃথিৱীক যি শুকান পৃষ্ঠভাগে আৱৰি থাকে তাকে __ বোলে।
(a) শিল
(b) মাটি
(c) পানী
(d) বায়ু
উত্তৰ: (b) মাটি
(iii) বিশ্ব জল দিৱস কোন তাৰিখে পালন কৰা হয়?
(a) 22 এপ্ৰিল
(b) 22 মাৰ্চ
(c) 5 জুন
(d) 21 মাৰ্চ
উত্তৰ: (b) 22 মাৰ্চ
(iv) ভূ-পৃষ্ঠৰ পৰা বহু কিল’মিটাৰ ওপৰলৈ বিস্তৃত হৈ থকা বায়ুৰ পাতল তৰপটোক __ বোলে।
(a) জলমণ্ডল
(b) বায়ুমণ্ডল
(c) আকাশ মণ্ডল
(d) ওপৰৰ এটাও নহয়
উত্তৰ: (b) বায়ুমণ্ডল
৩. এটা শব্দত উত্তৰ দিয়া –
(a) বায়ুমণ্ডলত অক্সিজেন কিমান শতাংশ থাকে?
উত্তৰ: ২১ শতাংশ।
(b) এবিধ জলজ উদ্ভিদৰ নাম লিখা।
উত্তৰ: মেটেকা (বা পদুম)।
(c) এবিধ জলজ প্ৰাণীৰ নাম লিখা।
উত্তৰ: মাছ।
(d) শক্তিৰ প্ৰধান উৎস কি?
উত্তৰ: সূৰ্য।
৪. শুদ্ধ আৰু অশুদ্ধ চিনাক্ত কৰা –
(a) অৰণ্য প্ৰাকৃতিক সম্পদ। → শুদ্ধ
(b) শিল নৱীকৰণযোগ্য সম্পদ। → অশুদ্ধ
(c) পুখুৰী অনৱীকৰণযোগ্য সম্পদ। → অশুদ্ধ
(d) যান-বাহনত বেছিকৈ ব্যৱহাৰ কৰা ইন্ধন কেৰাচিন। → অশুদ্ধ
(e) বায়ুমণ্ডলত অক্সিজেন গেছ আটাইতকৈ বেছি পৰিমাণে থাকে। → অশুদ্ধ
(পৃষ্ঠা ১৭২)
৫. চমু উত্তৰ দিয়া –
(a) প্ৰাকৃতিক সম্পদ কাক বোলে?
উত্তৰ: প্ৰকৃতিৰ পৰা পোৱা যিবোৰ উপাদান জীৱকুলৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় আৰু উপকাৰী, সেইবোৰক প্ৰাকৃতিক সম্পদ বোলে। যেনে— বায়ু, পানী, মাটি, সূৰ্যৰ পোহৰ আদি।
(b) প্ৰাকৃতিক সম্পদক কেইটা ভাগত ভাগ কৰা হৈছে আৰু কি কি?
উত্তৰ: প্ৰাকৃতিক সম্পদক দুটা ভাগত ভাগ কৰা হৈছে— (ক) নৱীকৰণযোগ্য সম্পদ আৰু (খ) অনৱীকৰণযোগ্য সম্পদ।
(c) নৱীকৰণযোগ্য আৰু অনৱীকৰণযোগ্য প্ৰাকৃতিক সম্পদ কাক বোলে? উদাহৰণ সহ লিখা।
উত্তৰ:
- নৱীকৰণযোগ্য সম্পদ: যিবোৰ সম্পদ ব্যৱহাৰ কৰাৰ পিছতো প্ৰকৃতিৰ বুকুত সহজে পুনৰ সৃষ্টি হয় বা শেষ হৈ নাযায়, সেইবোৰক নৱীকৰণযোগ্য সম্পদ বোলে। উদাহৰণ: সূৰ্যৰ পোহৰ, বায়ু, পানী।
- অনৱীকৰণযোগ্য সম্পদ: যিবোৰ সম্পদ ব্যৱহাৰ কৰাৰ পিছত পুনৰ সৃষ্টি কৰিব নোৱাৰি বা সৃষ্টি হ’বলৈ লাখ লাখ বছৰ সময় লাগে, সেইবোৰক অনৱীকৰণযোগ্য সম্পদ বোলে। উদাহৰণ: কয়লা, পেট্ৰ’লিয়াম, প্ৰাকৃতিক গেছ।
(d) সূৰ্যক কিয় শক্তিৰ প্ৰধান উৎস বুলি কোৱা হয়?
উত্তৰ: পৃথিৱীৰ সকলো জীৱই প্ৰত্যক্ষ বা পৰোক্ষভাৱে শক্তিৰ বাবে সূৰ্যৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। উদ্ভিদে সূৰ্যৰ পোহৰৰ সহায়ত খাদ্য প্ৰস্তুত কৰে আৰু সেই উদ্ভিদক প্ৰাণীয়ে খাদ্য হিচাপে গ্ৰহণ কৰে। সূৰ্যৰ তাপ আৰু পোহৰ অবিহনে পৃথিৱীত জীৱন সম্ভৱ নহ’লহেঁতেন। সেয়েহে সূৰ্যক শক্তিৰ প্ৰধান উৎস বুলি কোৱা হয়।
(e) বৰষুণৰ পানী কিয় সংৰক্ষণ কৰিব লাগে?
উত্তৰ: পৃথিৱীত ব্যৱহাৰযোগ্য নিৰ্মল পানীৰ পৰিমাণ অতি কম। বৰষুণৰ পানী হৈছে নিৰ্মল পানীৰ এক প্ৰধান উৎস। এই পানী সংৰক্ষণ কৰি আমি ঘৰুৱা কাম-কাজ আৰু খেতি-বাতিত ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰোঁ, যাৰ ফলত পানীৰ নাটনি পূৰণ কৰিব পাৰি। সেয়েহে বৰষুণৰ পানী সংৰক্ষণ কৰিব লাগে।
৬. বিকল্প শক্তিৰ ব্যৱহাৰ কিয় কৰিব লাগে?
উত্তৰ: কয়লা, পেট্ৰ’লিয়াম আদি জীৱাশ্ম ইন্ধনসমূহ অনৱীকৰণযোগ্য আৰু ইহঁতৰ ভঁৰাল সীমিত। এইবোৰৰ অত্যাধিক ব্যৱহাৰে এদিন ইহঁতক শেষ কৰি পেলাব। তদুপৰি, এইবোৰৰ ব্যৱহাৰে পৰিৱেশ প্ৰদূষণ কৰে। সেয়েহে, আমি সৌৰ শক্তি, বায়ু শক্তি আদিৰ দৰে বিকল্প শক্তিৰ ব্যৱহাৰ কৰিব লাগে যিবোৰ নৱীকৰণযোগ্য আৰু পৰিৱেশৰ বাবে উপকাৰী।
৭. সূৰ্যৰ তাপ ব্যৱহাৰ কৰি পোৱা শক্তিক কি শক্তি বোলা হয়?
উত্তৰ: সূৰ্যৰ তাপ ব্যৱহাৰ কৰি পোৱা শক্তিক সৌৰ শক্তি বোলা হয়।
৮. বায়ুকল কি? বায়ুকলত কি শক্তি ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে?
উত্তৰ: বায়ুকল হৈছে বতাহৰ শক্তি ব্যৱহাৰ কৰি বিদ্যুৎ শক্তি উৎপাদন কৰা এক যন্ত্ৰ। ইয়াত ডাঙৰ পাংখা লগোৱা থাকে যি বতাহত ঘূৰে। বায়ুকলত বতাহ শক্তি ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে।
৯. বায়ু ব্যৱহাৰ হোৱা দুটা কাৰ্যৰ বিষয়ে লিখা।
উত্তৰ: বায়ু ব্যৱহাৰ হোৱা দুটা কাৰ্য হ’ল—
- জীৱই উশাহ-নিশাহত অক্সিজেন গ্ৰহণ কৰে।
- বায়ুকলৰ সহায়ত বিদ্যুৎ শক্তি উৎপাদন কৰা হয়।
১০. বতাহ যে শক্তি তাক বুজিবৰ বাবে তুমি দেখি থকা এটা উদাহৰণ দিয়া।
উত্তৰ: বতাহত গছৰ ডাল-পাত লৰচৰ কৰা, ধূলি-বালি উৰুৱাই নিয়া, বা বায়ুকলৰ পাংখা ঘূৰোৱা আদি কাৰ্যই প্ৰমাণ কৰে যে বতাহ এক শক্তি।
১১. ৰ’দ দিয়াৰ বতৰত পানী ভৰ্তি পাত্ৰ এটা বাহিৰত থ’লে পানীখিনি গৰম হয় বুলি তোমালোকে জানা। সূৰ্যৰ পৰা পোৱা এই তাপ ব্যৱহাৰ কৰি আৰু কি কাম কৰিব পাৰি?
উত্তৰ: সূৰ্যৰ পৰা পোৱা তাপ ব্যৱহাৰ কৰি আমি তিতা কাপোৰ শুকুৱাব পাৰোঁ, খাদ্য শস্য (যেনে- ধান, সৰিয়হ) শুকুৱাই সংৰক্ষণ কৰিব পাৰোঁ, আৰু সৌৰ চৌকা ব্যৱহাৰ কৰি ৰন্ধা-বঢ়াও কৰিব পাৰোঁ।
১২. পেট্ৰ’ল, ডিজেল আদিক কিয় অনৱীকৰণযোগ্য প্ৰাকৃতিক সম্পদ বোলা হয়?
উত্তৰ: পেট্ৰ’ল, ডিজেল আদি পেট্ৰ’লিয়ামৰ পৰা আহৰণ কৰা হয়, যি এক প্ৰকাৰৰ জীৱাশ্ম ইন্ধন। এইবোৰ মৃত জীৱৰ অৱশেষৰ পৰা লাখ লাখ বছৰৰ পিছত সৃষ্টি হয়। যিহেতু এইবোৰৰ ভঁৰাল সীমিত আৰু এবাৰ ব্যৱহাৰ কৰাৰ পিছত সহজে পুনৰ সৃষ্টি কৰিব নোৱাৰি, সেয়েহে ইহঁতক অনৱীকৰণযোগ্য প্ৰাকৃতিক সম্পদ বোলা হয়।