ভাৰতীয় ৰাজনীতিত সাম্প্রতিক বিকাশ | AHSEC Class 12 Political Science

ভাৰতীয় ৰাজনীতিত সাম্প্রতিক বিকাশ | AHSEC Class 12 Political Science Part 2 chapter 9 Question Answer in Assamese Medium

অধ্যায় ৯: ভাৰতীয় ৰাজনীতিত সাম্প্রতিক বিকাশ

{ অধ্যায়টোৰ সাৰাংশ }

১৯৯০-ৰ দশকৰ পৰিৱৰ্তনসমূহ:
১৯৮০-ৰ দশকৰ শেষৰ ফালৰ পৰা ভাৰতীয় ৰাজনীতিত পাঁচটা গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰিৱৰ্তন দেখা গৈছিল, যিয়ে দেশৰ ৰাজনীতিৰ গতিপথ সলনি কৰি দিছিল।

1. কংগ্ৰেছৰ পতন: ১৯৮৯ চনৰ নিৰ্বাচনত কংগ্ৰেছ দলে শোচনীয়ভাৱে পৰাজয়বৰণ কৰে। ১৯৮৪ চনত ৪১৫ খন আসন পোৱা দলটোৱে ১৯৮৯ চনত মাত্ৰ ১৯৭ খন আসনহে লাভ কৰে। ইয়াৰ লগে লগে ভাৰতীয় ৰাজনীতিত কংগ্ৰেছৰ একছত্ৰী আধিপত্যৰ অন্ত পৰে।
2. মণ্ডল সমস্যা: ১৯৯০ চনত ৰাষ্ট্ৰীয় মৰ্চা চৰকাৰে মণ্ডল আয়োগৰ পৰামৰ্শ অনুসৰি অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণী (OBC)ৰ বাবে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ চাকৰিত ২৭% সংৰক্ষণৰ ব্যৱস্থা কাৰ্যকৰী কৰে। এই সিদ্ধান্তই দেশজুৰি তীব্ৰ “মণ্ডল-বিৰোধী” প্ৰতিবাদৰ জন্ম দিয়ে আৰু ভাৰতীয় ৰাজনীতিক জাতিৰ ভিত্তিত আৰু অধিক বিভক্ত কৰে।
3. নতুন অৰ্থনৈতিক সংস্কাৰ: ১৯৯১ চনত ভাৰতে এক গুৰুতৰ অৰ্থনৈতিক সংকটৰ সন্মুখীন হয়। এই সংকটৰ পৰা উদ্ধাৰ পাবলৈ চৰকাৰে উদাৰীকৰণ, ব্যক্তিগতকৰণ আৰু গোলকীকৰণক ভিত্তি কৰি নতুন অৰ্থনৈতিক নীতি গ্ৰহণ কৰে। এই সংস্কাৰক লৈ বিভিন্ন দলৰ মাজত মতানৈক্য থাকিলেও পৰৱৰ্তী সকলো চৰকাৰে এই নীতি অব্যাহত ৰাখে।
4. বাবৰি মছজিদ ধ্বংস: ১৯৯২ চনৰ ৬ ডিচেম্বৰত অযোধ্যাত বাবৰি মছজিদ ধ্বংস কৰা হয়। এই ঘটনাই দেশত সাম্প্ৰদায়িক উত্তেজনা বৃদ্ধি কৰে আৰু হিন্দুত্বৰ ৰাজনীতিক কেন্দ্ৰবিন্দুলৈ আনে।
5. ৰাজীৱ গান্ধীৰ হত্যা: ১৯৯১ চনৰ মে’ মাহত LTTE সন্ত্ৰাসবাদীৰ দ্বাৰা প্ৰধানমন্ত্ৰী ৰাজীৱ গান্ধীৰ হত্যাই কংগ্ৰেছ দলক নেতৃত্বহীন কৰি তোলে আৰু দলটোৰ ভিতৰত এক গভীৰ সংকটৰ সৃষ্টি কৰে।

সংযুক্ত মৰ্চাৰ যুগ (Era of Coalitions):
১৯৮৯ চনৰ নিৰ্বাচনৰ পৰা ভাৰতত সংযুক্ত মৰ্চা চৰকাৰৰ যুগ আৰম্ভ হয়। কোনো এটা দলেই এককভাৱে লোকসভাত সংখ্যাগৰিষ্ঠতা লাভ কৰিব নোৱৰা হ’ল। ফলস্বৰূপে, বিভিন্ন ৰাজনৈতিক দলে মিলি চৰকাৰ গঠন কৰিবলৈ লয়।

• বিজেপিৰ উত্থান: এই সময়ছোৱাত ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি (BJP) এক শক্তিশালী ৰাজনৈতিক শক্তি হিচাপে আত্মপ্ৰকাশ কৰে। ১৯৯৮ চনৰ পৰা ২০০৪ চনলৈ বিজেপিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় গণতান্ত্ৰিক মৰ্চা (NDA) নামৰ এক মিত্ৰজোঁটৰ নেতৃত্ব দি কেন্দ্ৰত চৰকাৰ চলায়।
• ইউপিএৰ উত্থান: ২০০৪ চনৰ নিৰ্বাচনত কংগ্ৰেছ দলে সংযুক্ত প্ৰগতিশীল মৰ্চা (UPA) নামৰ এক মিত্ৰজোঁটৰ জৰিয়তে পুনৰ ক্ষমতালৈ ঘূৰি আহে আৰু একেৰাহে দুটা কাৰ্যকালৰ বাবে (২০০৪-২০১৪) চৰকাৰ চলায়।

নতুন ঐক্যমত:
এই সকলো পৰিৱৰ্তনৰ মাজতো ভাৰতীয় ৰাজনীতিৰ কিছুমান বিষয়ত এক নতুন ঐক্যমত গঢ় লৈ উঠা দেখা যায়:

1. নতুন অৰ্থনৈতিক নীতিত সহমত: প্ৰায় সকলো ৰাজনৈতিক দলেই বিশ্বাস কৰে যে নতুন অৰ্থনৈতিক নীতিয়ে দেশৰ বিকাশত সহায় কৰিব।
2. পিছপৰা শ্ৰেণীৰ দাবীৰ স্বীকৃতি: অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণীৰ (OBC) সামাজিক আৰু শৈক্ষিক অনগ্ৰসৰতাক সকলো ৰাজনৈতিক দলেই স্বীকাৰ কৰি লৈছে আৰু তেওঁলোকৰ বাবে সংৰক্ষণৰ ব্যৱস্থাক সমৰ্থন কৰে।
3. আঞ্চলিক দলৰ ভূমিকা: ৰাজ্যিক পৰ্যায়ৰ দলবোৰে ৰাষ্ট্ৰীয় ৰাজনীতিত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিবলৈ লৈছে।
4. মতাদৰ্শগত ঐক্যমতৰ সলনি ক্ষমতাৰ ভাগ-বতৰা: ৰাজনৈতিক দলবোৰে নিজৰ মতাদৰ্শগত পাৰ্থক্য পাহৰি ক্ষমতা লাভৰ বাবে মিত্ৰজোঁট গঠন কৰাত গুৰুত্ব দিছে।

অনুশীলনীৰ প্ৰশ্নোত্তৰ

১। উন্নিমুন্নি ফাইলৰ বিশৃংখলভাৱে থোৱা বাক্যবোৰ সময়ানুক্রমিক ভাবে সজোৱা—
উত্তৰ:
(ঘ) ইন্দিৰা গান্ধীৰ হত্যা (১৯৮৪)
(খ) জনতা দল গঠন (১৯৮৮)
(ক) মণ্ডল পৰামৰ্শ আৰু সংৰক্ষণ বিৰোধী সংঘাত (১৯৯০)
(গ) বাবৰি মছজিদ উচ্ছেদ (১৯৯২)
(ঙ) ৰাষ্ট্ৰীয় গণতান্ত্রিক মৰ্চা চৰকাৰৰ গঠন (১৯৯৮)
(চ) গোধৰা ঘটনা আৰু ইয়াৰ ফলাফল (২০০২)
(ছ) ঐক্য উন্নয়নশীল মৰ্চাৰ চৰকাৰৰ গঠন (২০০৪)

২। তলত উল্লেখ কৰাবোৰ মিলাই লিখা-
(ক) ঐক্যমতৰ ৰাজনীতি — (ঘ) অৰ্থনৈতিক নীতিত চুক্তি
(খ) জাতি ভিত্তিক দল — (খ) অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণীৰ উত্থান
(গ) ব্যক্তিগত আইন আৰু লিংগ বিশেষ ন্যায় — (ক) চাহবনো ঘটনা
(ঘ) আঞ্চলিক দলৰ বৰ্দ্ধিত শক্তি — (গ) সংযুক্ত চৰকাৰ

৩। ১৯৮৯ চনৰ পৰৱৰ্তী সময়ছোৱাৰ ভাৰতীয় ৰাজনীতিৰ প্ৰধান সমস্যাসমূহ লিখা।
উত্তৰ: ১৯৮৯ চনৰ পৰৱৰ্তী সময়ছোৱাৰ ভাৰতীয় ৰাজনীতিৰ প্ৰধান সমস্যাসমূহ হ’ল:

1. কংগ্ৰেছ ব্যৱস্থাৰ পতন: কংগ্ৰেছ দলৰ একছত্ৰী আধিপত্যৰ অন্ত পৰে।
2. সংযুক্ত মৰ্চাৰ ৰাজনীতি: কোনো এটা দলৰ একক সংখ্যাগৰিষ্ঠতা নথকাৰ ফলত মিত্ৰজোঁট চৰকাৰৰ нестабилতা।
3. মণ্ডল আয়োগৰ ৰাজনীতি: OBC সংৰক্ষণে জাতিভিত্তিক ৰাজনীতিক তীব্ৰতৰ কৰে।
4. সাম্প্ৰদায়িকতাৰ উত্থান: বাবৰি মছজিদ ঘটনাৰ পিছত সাম্প্ৰদায়িক ৰাজনীতি বৃদ্ধি পায়।
5. অৰ্থনৈতিক সংস্কাৰ: নতুন অৰ্থনৈতিক নীতিৰ প্ৰয়োগ আৰু তাৰ সামাজিক-ৰাজনৈতিক প্ৰভাৱ।

৪। “সংযুক্ত ৰাজনীতিৰ নতুন যুগত ৰাজনৈতিক দলবোৰে দলীয় মতাদর্শ প্রায় আওকাণ কৰে।” এই বিবৃতিটোৰ সপক্ষে বা বিপক্ষে যুক্তি আগবঢ়োৱা।
উত্তৰ:

• সপক্ষে যুক্তি: এই বিবৃতিটো বহু পৰিমাণে সত্য। সংযুক্ত মৰ্চাৰ যুগত ক্ষমতা লাভ কৰাটোৱেই দলবোৰৰ মূল লক্ষ্য হৈ পৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, ১৯৯৬ চনত কংগ্ৰেছ আৰু বাঁওপন্থী দলে, যি দুয়োটা আদৰ্শগতভাৱে বিপৰীত, কেৱল বিজেপিক ক্ষমতাৰ পৰা আঁতৰত ৰাখিবলৈ সংযুক্ত মৰ্চা চৰকাৰক সমৰ্থন দিছিল। একেদৰে, ১৯৯৮ চনত NDA চৰকাৰত বহুতো দলে বিজেপিৰ হিন্দুত্ববাদী আদৰ্শৰ সৈতে একমত নোহোৱা সত্ত্বেও চৰকাৰত যোগ দিছিল।
• বিপক্ষে যুক্তি: কিন্তু, ইয়াৰ অৰ্থ এইটো নহয় যে মতাদৰ্শ সম্পূৰ্ণৰূপে নোহোৱা হৈ গৈছে। মিত্ৰজোঁট গঠনৰ সময়ত দলবোৰে এক “উমৈহতীয়া ন্যূনতম কাৰ্যসূচী” (Common Minimum Programme) গ্ৰহণ কৰে, য’ত তেওঁলোকৰ আদৰ্শগত স্থিতিৰ কিছু প্ৰতিফলন থাকে।

৫। জৰুৰীকালীন অৱস্থাৰ পৰৱৰ্তী কালত ভাৰতীয় জনতা দলক এক শক্তিশালী দল হিচাপে আলোচনা কৰা।
উত্তৰ: জৰুৰীকালীন অৱস্থাৰ পিছত জনতা পাৰ্টিৰ অংশ হিচাপে থকা পূৰ্বৰ জন সংঘই ১৯৮০ চনত ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি (BJP) গঠন কৰে। প্ৰথম অৱস্থাত দলটোৱে বিশেষ সফলতা লাভ কৰা নাছিল। কিন্তু ১৯৮৬ চনৰ পিছত, দলটোৱে হিন্দুত্বৰ আদৰ্শক মূল ভিত্তি হিচাপে লয়। অযোধ্যাৰ ৰাম মন্দিৰ আন্দোলনে দলটোক ব্যাপক জনসমৰ্থন আনি দিয়ে। ফলস্বৰূপে, ১৯৮৯ চনৰ নিৰ্বাচনত ৮৫ খন আসন লাভ কৰি দলটো এক গুৰুত্বপূৰ্ণ শক্তিত পৰিণত হয় আৰু ১৯৯০-ৰ দশকত ই ভাৰতীয় ৰাজনীতিৰ কেন্দ্ৰবিন্দুলৈ আহে।

৬। কংগ্ৰেছ দলৰ পতন হোৱা সত্ত্বেও এই দলটোৱে দেশৰ ৰাজনৈতিক শাসন ব্যৱস্থাত প্ৰভাৱ পেলাই আহিছে। তুমি এই কথাত সন্মত নে? যুক্তি দৰ্শোৱা।
উত্তৰ: হয়, মই এই কথাত সন্মত। ১৯৮৯ চনৰ পিছত কংগ্ৰেছৰ একছত্ৰী আধিপত্যৰ অন্ত পৰিলেও ই ভাৰতীয় ৰাজনীতিৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ শক্তি হৈ আছে।

• ১৯৯১ চনৰ পৰা ১৯৯৬ চনলৈ ই সংখ্যালঘু চৰকাৰ চলাইছিল।
• ১৯৯৬-৯৮ চনত ই সংযুক্ত মৰ্চা চৰকাৰক বাহিৰৰ পৰা সমৰ্থন দিছিল।
• ২০০৪ চনৰ পৰা ২০১৪ চনলৈ ই UPA মিত্ৰজোঁটৰ নেতৃত্ব দিছিল।
• বৰ্তমানো ই দেশৰ প্ৰধান বিৰোধী দল। এইবোৰ কথাই প্ৰমাণ কৰে যে কংগ্ৰেছ এতিয়াও ভাৰতীয় ৰাজনীতিৰ এক অপৰিহাৰ্য অংশ।

৭। বহুতে ভাবে যে গণতন্ত্র কৃতকার্য হ’ব লাগিলে দেশত দ্বি-দলীয় ব্যৱস্থা থাকিব লাগে। ভাৰতত যোৱা বিশ বছৰৰ অভিজ্ঞতাৰ পৰা কেনেকুৱা ব্যৱস্থা হোৱা উচিত এখন ৰচনা লিখা।
উত্তৰ: ভাৰতৰ দৰে এখন বিশাল আৰু বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ দেশৰ বাবে দ্বি-দলীয় ব্যৱস্থা উপযুক্ত নহয়। যোৱা ২০-৩০ বছৰৰ সংযুক্ত মৰ্চাৰ ৰাজনীতিয়ে দেখুৱাইছে যে বহুদলীয় ব্যৱস্থাইহে ভাৰতৰ বিভিন্ন আঞ্চলিক, ভাষিক, আৰু সামাজিক গোটসমূহক ৰাজনৈতিক প্ৰতিনিধিত্ব প্ৰদান কৰিব পাৰে। যদিও সংযুক্ত মৰ্চা চৰকাৰবোৰ কেতিয়াবা অস্থিৰ হয়, ইহঁতে আলোচনা, বুজাবুজি আৰু সহমতৰ এক গণতান্ত্ৰিক পৰিৱেশ সৃষ্টি কৰে। ই কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰক একনায়কত্ববাদী হোৱাৰ পৰা বিৰত ৰাখে আৰু ৰাজ্যসমূহক অধিক ক্ষমতা প্ৰদান কৰে। সেয়েহে, ভাৰতৰ বাবে বহুদলীয় সংযুক্ত মৰ্চাৰ ব্যৱস্থাই অধিক গণতান্ত্ৰিক আৰু প্ৰতিনিধিত্বমূলক।

৮। তলত উল্লেখ কৰা দফাটো ভালদৰে পঢ়া আৰু প্ৰশ্নবোৰৰ উত্তৰ দিয়া—
(ক) তুমি এই অধ্যায়ত পঢ়িবলৈ পোৱা মতে লেখকে ইয়াত দলীয় ব্যৱস্থাই সন্মুখীন হোৱা কি প্ৰত্যাহ্বানৰ কথা কৈছে এটা টোকা লিখা।
উত্তৰ: লেখকে কৈছে যে কংগ্ৰেছৰ সংযুক্ত ব্যৱস্থাৰ পতনৰ পিছত ভাৰতীয় দলীয় ব্যৱস্থাই এক নতুন প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হৈছে। সেই প্ৰত্যাহ্বানটো হ’ল এনে এক নতুন দলীয় ব্যৱস্থা গঢ়ি তোলা যিয়ে সমাজৰ বিভিন্ন আৰু বিচিত্ৰ স্বাৰ্থসমূহক একত্ৰিত কৰি প্ৰতিনিধিত্ব কৰিব পাৰে, যিদৰে আগতে কংগ্ৰেছে কৰিছিল।

(খ) এই দফাটোত উল্লেখ থকা পাৰস্পৰিক বুজাবুজি আৰু সমাহাৰৰ অভাৱৰ এটা উদাহৰণ দিয়া।
উত্তৰ: মণ্ডল আয়োগৰ পৰামৰ্শ কাৰ্যকৰী কৰাৰ পিছত সমাজত যি জাতিভিত্তিক বিভাজন আৰু সংঘাতৰ সৃষ্টি হৈছিল, সেয়াই পাৰস্পৰিক বুজাবুজিৰ অভাৱৰ এক উদাহৰণ।

(গ) ৰাজনৈতিক দলবোৰৰ বাবে ভিন্ন স্বাৰ্থ পূৰণৰ ক্ষেত্ৰত পাৰস্পৰিক বুজাবুজি আৰু সমাহাৰৰ কিয় প্ৰয়োজন?
উত্তৰ: ভাৰতৰ দৰে এখন বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ দেশত বিভিন্ন শ্ৰেণী, জাতি, ধৰ্ম আৰু অঞ্চলৰ লোকৰ স্বাৰ্থ ভিন্ন হয়। ৰাজনৈতিক দলবোৰে যদি এই ভিন্ন স্বাৰ্থসমূহৰ মাজত বুজাবুজি আৰু সমাহাৰৰ সৃষ্টি কৰিব নোৱাৰে, তেন্তে সমাজত সংঘাত বৃদ্ধি পাব আৰু গণতন্ত্ৰ দুৰ্বল হ’ব। সেয়েহে, সকলোকে সামৰি লৈ আগবাঢ়ি যোৱাটোৱেই সুস্থ গণতন্ত্ৰৰ বাবে অপৰিহাৰ্য।

পূৰ্ববৰ্ষৰ AHSEC পৰীক্ষাৰ প্ৰশ্নোত্তৰ (২০১৫-২০২৪)

চমু প্ৰশ্ন (Short Questions)

• ২০১৫: সংযুক্ত মৰ্চা চৰকাৰ বুলিলে কি বুজা? (২ নম্বৰ)
  উত্তৰ: যেতিয়া কোনো এটা ৰাজনৈতিক দলেই নিৰ্বাচনত এককভাৱে চৰকাৰ গঠন কৰিবলৈ সংখ্যাগৰিষ্ঠতা লাভ কৰিব নোৱাৰে, তেতিয়া কেইবাটাও ৰাজনৈতিক দলে মিলি গঠন কৰা চৰকাৰক সংযুক্ত মৰ্চা চৰকাৰ বোলা হয়।
• ২০১৬: মণ্ডল আয়োগৰ এজন অধ্যক্ষৰ নাম লিখা। (১ নম্বৰ)
  উত্তৰ: বি.পি. মণ্ডল (বিন্দেশ্বৰী প্ৰসাদ মণ্ডল)।
• ২০১৭: NDA ৰ সম্পূৰ্ণ ৰূপটো কি? (১ নম্বৰ)
  উত্তৰ: National Democratic Alliance (ৰাষ্ট্ৰীয় গণতান্ত্ৰিক মৰ্চা)।
• ২০১৮: বাবৰি মছজিদ কেতিয়া ধ্বংস কৰা হৈছিল? (১ নম্বৰ)
  উত্তৰ: ১৯৯২ চনৰ ৬ ডিচেম্বৰত।
• ২০১৯: UPA ৰ সম্পূৰ্ণ ৰূপটো কি? (১ নম্বৰ)
  উত্তৰ: United Progressive Alliance (সংযুক্ত প্ৰগতিশীল মৰ্চা)।
• ২০২০: মণ্ডল আয়োগৰ এটা পৰামৰ্শ উল্লেখ কৰা। (২ নম্বৰ)
  উত্তৰ: মণ্ডল আয়োগৰ এটা মূল পৰামৰ্শ আছিল অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণী (OBC)ৰ বাবে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ চাকৰি আৰু শিক্ষানুষ্ঠানত ২৭% আসন সংৰক্ষণ কৰা।
• ২০২২: ভাৰতত নতুন অৰ্থনৈতিক নীতি কেতিয়া গ্ৰহণ কৰা হৈছিল? (১ নম্বৰ)
  উত্তৰ: ১৯৯১ চনত।
• ২০২৩: বহুজন সমাজ পাৰ্টিৰ প্ৰতিষ্ঠাপক কোন আছিল? (১ নম্বৰ)
  উত্তৰ: কাশীৰাম।
• ২০২৪: ছাহ বানো গোচৰটো কিহৰ লগত জড়িত আছিল? (২ নম্বৰ)
  উত্তৰ: ছাহ বানো গোচৰটো এগৰাকী বিবাহ বিচ্ছেদ হোৱা মুছলমান মহিলাৰ ভৰণ-পোষণৰ অধিকাৰৰ লগত জড়িত আছিল।

দীঘল প্ৰশ্ন (Long Questions)

• প্ৰশ্ন: ভাৰতীয় ৰাজনীতিত মণ্ডল আয়োগৰ প্ৰভাৱ আলোচনা কৰা। (৪/৬ নম্বৰ)
  উত্তৰ: মণ্ডল আয়োগৰ পৰামৰ্শ কাৰ্যকৰী কৰাৰ পিছত ভাৰতীয় ৰাজনীতিত গভীৰ প্ৰভাৱ পৰিছিল:
  1. জাতিভিত্তিক ৰাজনীতিৰ উত্থান: ই ভাৰতীয় ৰাজনীতিক আৰু অধিক জাতিভিত্তিক কৰি তোলে। OBC সকল এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভোট বেংক হিচাপে আত্মপ্ৰকাশ কৰে।
  2. OBC দলৰ উত্থান: বহুতো নতুন ৰাজনৈতিক দলৰ জন্ম হয় যিবোৰে কেৱল OBC সকলৰ স্বাৰ্থক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে।
  3. সংৰক্ষণ বিৰোধী আন্দোলন: ইয়াৰ ফলত দেশজুৰি, বিশেষকৈ উত্তৰ ভাৰতত, তীব্ৰ সংৰক্ষণ-বিৰোধী আন্দোলনৰ সৃষ্টি হয়।
  4. ৰাজনৈতিক বিভাজন: ই সমাজক “মণ্ডল-সমৰ্থক” আৰু “মণ্ডল-বিৰোধী” এই দুটা ভাগত বিভক্ত কৰে, যিয়ে পৰৱৰ্তী ৰাজনীতিৰ গতিপথ নিৰ্ধাৰণ কৰে।
• প্ৰশ্ন: ভাৰতত সংযুক্ত মৰ্চাৰ ৰাজনীতিৰ উত্থানৰ কাৰণসমূহ কি কি? (৪/৬ নম্বৰ)
  উত্তৰ: ভাৰতত সংযুক্ত মৰ্চাৰ ৰাজনীতিৰ উত্থানৰ মূল কাৰণসমূহ হ’ল:
  1. কংগ্ৰেছ দলৰ পতন: ১৯৮৯ চনৰ পিছত কংগ্ৰেছ দলৰ একছত্ৰী আধিপত্যৰ অন্ত পৰে। কোনো এটা দলেই এককভাৱে সংখ্যাগৰিষ্ঠতা লাভ কৰিব নোৱৰা হয়।
  2. আঞ্চলিক দলৰ উত্থান: বিভিন্ন ৰাজ্যত শক্তিশালী আঞ্চলিক দলৰ উত্থান হয়। এই দলবোৰে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰ গঠনত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিবলৈ লয়।
  3. জাতি আৰু সম্প্ৰদায়ভিত্তিক ৰাজনীতি: মণ্ডল আৰু মন্দিৰ (বাবৰি মছজিদ) ৰাজনীতিয়ে ভোটাৰসকলক জাতি আৰু ধৰ্মৰ ভিত্তিত বিভক্ত কৰে, যাৰ ফলত কোনো এটা দলৰ বাবে একক সংখ্যাগৰিষ্ঠতা লাভ কৰা কঠিন হৈ পৰে।
  4. নেতৃত্বৰ সংকট: কংগ্ৰেছৰ দৰে ৰাষ্ট্ৰীয় দলবোৰত সৰ্বজনগৃহীত নেতাৰ অভাৱেও মিত্ৰজোঁটৰ ৰাজনীতিক প্ৰসাৰিত কৰে।

অতিৰিক্ত গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰশ্নোত্তৰ

১। ১৯৮৯ চনৰ নিৰ্বাচনৰ পিছত কোনে চৰকাৰ গঠন কৰিছিল?
উত্তৰ: জনতা দলৰ নেতৃত্বত ৰাষ্ট্ৰীয় মৰ্চাই (National Front) বিজেপি আৰু বাঁওপন্থী দলৰ বাহিৰৰ সমৰ্থনত চৰকাৰ গঠন কৰিছিল।

২। ‘হিন্দুত্ব’ শব্দটো কোনে প্ৰথমে ব্যৱহাৰ কৰিছিল?
উত্তৰ: ভি.ডি. সাভাৰকাৰে।

৩। ১৯৯১ চনত নতুন অৰ্থনৈতিক নীতি গ্ৰহণ কৰা প্ৰধানমন্ত্ৰীজন কোন আছিল?
উত্তৰ: পি.ভি. নৰসিংহ ৰাও।

৪। ৰাষ্ট্ৰীয় গণতান্ত্ৰিক মৰ্চা (NDA) কেতিয়া গঠন হৈছিল?
উত্তৰ: ১৯৯৮ চনত বিজেপিৰ নেতৃত্বত এই মিত্ৰজোঁট গঠন হৈছিল।

৫। সংযুক্ত প্ৰগতিশীল মৰ্চা (UPA)ৰ অধ্যক্ষ কোন আছিল?
উত্তৰ: ছোনিয়া গান্ধী।

৬। OBC ৰ সম্পূৰ্ণ ৰূপ কি?
উত্তৰ: Other Backward Classes (অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণী)।

৭। ১৯৯০-ৰ দশকত বিজেপিৰ উত্থানৰ মূল কাৰণ কি আছিল?
উত্তৰ: অযোধ্যাৰ ৰাম মন্দিৰ আন্দোলন আৰু হিন্দুত্বৰ ৰাজনীতি।

৮। বহুদলীয় ব্যৱস্থা বুলিলে কি বুজা?
উত্তৰ: যি ৰাজনৈতিক ব্যৱস্থাত দুটাতকৈ অধিক ৰাজনৈতিক দলৰ চৰকাৰ গঠনত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা থাকে, তাকে বহুদলীয় ব্যৱস্থা বোলা হয়।

৯। ‘উমৈহতীয়া ন্যূনতম কাৰ্যসূচী’ কি?
উত্তৰ: সংযুক্ত মৰ্চা চৰকাৰ গঠনৰ সময়ত মিত্ৰজোঁটৰ অংশীদাৰ দলবোৰে যি ন্যূনতম নীতি আৰু কাৰ্যসূচীৰ ওপৰত একমত হয়, তাকে উমৈহতীয়া ন্যূনতম কাৰ্যসূচী বোলে।

১০। ২০০২ চনৰ গুজৰাটৰ ঘটনা কি আছিল?
উত্তৰ: ২০০২ চনত গোধৰা ৰেল ষ্টেচনত অযোধ্যাৰ পৰা উভতি অহা কৰসেৱকক কঢ়িয়াই অনা ৰেলৰ ডবাত জুই লগোৱা ঘটনাৰ পিছত গুজৰাটত মুছলমানসকলৰ বিৰুদ্ধে এক ব্যাপক সাম্প্ৰদায়িক দাঙ্গা সংঘটিত হৈছিল।