AHSEC Class 11 Swadesh Adhyan Chapter 6 question Answer | Here are the notes, text-based questions and answers, previous year questions and some important questions and answers for Chapter 6 of AHSEC Class 11 Swadesh Adhyan. তলত স্বদেশ অধ্যয়নৰ ষষ্ঠ অধ্যায়ৰ টোকা, পাঠ্যভিত্তিক প্ৰশ্নোত্তৰ, বিগত বৰ্ষৰ প্ৰশ্নোত্তৰ আৰু কিছুমান গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰশ্নোত্তৰ আগবঢ়ালোঁ।
অধ্যায় ৬: সমাজ আৰু সামাজিক বৈশিষ্ট্য
পাঠটোৰ সাৰাংশ
এই অধ্যায়টোত অসমৰ সমাজ গঠনৰ প্ৰক্ৰিয়া, বিভিন্ন জাতি-জনগোষ্ঠীৰ আগমন আৰু সংমিশ্ৰণ, মধ্যযুগৰ পাইক প্ৰথা আৰু অসমৰ সামাজিক বৈশিষ্ট্যসমূহৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হৈছে।
- সমাজ গঠন: জাতি আৰু জনগোষ্ঠীয় সমাজ ব্যৱস্থা:
- অসমক এক “নৃ-তাত্ত্বিক যাদুঘৰ” বুলি কোৱা হয়, কাৰণ ইয়াত প্ৰাচীন কালৰে পৰা বিভিন্ন জনগোষ্ঠীৰ লোকে প্ৰব্ৰজন কৰি আহি এক বাৰেৰহণীয়া সমাজ গঠন কৰিছে।
- প্ৰধানকৈ তিনিটা প্ৰৱেশ পথেৰে এই জন-প্ৰব্ৰজন হৈছিল: উত্তৰৰ গিৰিপথ (মংগোলীয়), ব্ৰহ্মপুত্ৰ-গংগা উপত্যকা (আৰ্যভাষী), আৰু সাগৰীয় পথ (দ্ৰাবিড়, নেগ্ৰিট’)।
- অসমৰ প্ৰধান জনগোষ্ঠীসমূহ হ’ল: অষ্ট্ৰ’-এছিয়াটিক (খাচি-চিণ্টেং), নেগ্ৰিট’ (নগা), দ্ৰাবিড় (বণিয়া, কৈৱৰ্ত), মংগোলীয় (বড়ো, কছাৰী, চুতীয়া, আহোম আদি) আৰু আৰ্যভাষী (কলিতা, ব্ৰাহ্মণ, কায়স্থ)।
- সময়ৰ লগে লগে এই বিভিন্ন জনগোষ্ঠীসমূহৰ মাজত সংমিশ্ৰণ ঘটি এক নতুন অসমীয়া সমাজৰ সৃষ্টি হয়, য’ত কোনো এটা জনগোষ্ঠীক বিশুদ্ধ ৰূপত পোৱা নাযায়।
- মধ্যযুগৰ পাইক প্ৰথা আৰু ইয়াৰ প্ৰভাৱ:
- আহোম ৰাজত্বকালত ৰাজ্যৰ প্ৰয়োজনত (কৃষি, সামৰিক সেৱা, নিৰ্মাণ কাৰ্য) শ্ৰম যোগান ধৰিবলৈ পাইক প্ৰথাৰ সৃষ্টি কৰা হৈছিল।
- ১৬০৯ খ্ৰীঃত স্বৰ্গদেউ প্ৰতাপ সিংহৰ দিনত মোমাই তামুলী বৰবৰুৱাই এই প্ৰথাক এক সাংগঠনিক ৰূপ দিয়ে।
- ১৬ ৰ পৰা ৫০ বছৰ বয়সৰ সকলো কৰ্মঠ পুৰুষক ‘পাইক’ বোলা হৈছিল। ৩-৪ জন পাইকক লৈ এটা ‘গোট’ গঠন কৰা হৈছিল। পাইকসকলে পাল পাতি বছৰত ৩-৪ মাহ ৰজাৰ হৈ কাম কৰিব লাগিছিল।
- পাইকসকলক দুটা ভাগত ভগোৱা হৈছিল: ‘কাঁড়ী’ (সাধাৰণ পাইক যিয়ে গা-খাটনি দিব লাগে) আৰু ‘চমুৱা’ (যিসকলে কৰ দি গা-খাটনিৰ পৰা ৰেহাই পাইছিল)।
- এই প্ৰথাই আহোম ৰাজ্যৰ অৰ্থনীতি আৰু সামৰিক শক্তিক এক সুদৃঢ় ভেটি প্ৰদান কৰিছিল। ইয়াৰ জৰিয়তে এক স্ব-নিৰ্ভৰশীল, মুদ্ৰাবিহীন গ্ৰাম্য অৰ্থনীতি গঢ় লৈ উঠিছিল।
- অৱশ্যে, এই প্ৰথাই পাইকসকলৰ ব্যক্তিগত স্বাধীনতা খৰ্ব কৰিছিল আৰু তেওঁলোকক এক প্ৰকাৰ অৰ্ধ-দাসলৈ পৰিণত কৰিছিল, যি পিছলৈ সামাজিক অসন্তুষ্টিৰ কাৰণ হৈছিল।
- অসমৰ সামাজিক বৈশিষ্ট্য:
- অসমৰ সমাজখন মূলতঃ এক জনজাতীয় ভেটিত গঢ় লৈ উঠিছে। আৰ্য সংস্কৃতিৰ প্ৰভাৱত ইয়াত বৰ্ণাশ্ৰম ধৰ্মৰ প্ৰচলন হ’লেও ইয়াৰ প্ৰভাৱ ভাৰতৰ আন ঠাইৰ দৰে কঠোৰ নাছিল।
- জাতি-গঠন এক ক্ৰমবিকাশ প্ৰক্ৰিয়া আছিল। হিন্দু বৰ্ণ ব্যৱস্থাৰ ভিতৰত ব্ৰাহ্মণ, কায়স্থ, গণক আৰু কলিতাসকলৰ স্থান উচ্চ আছিল।
- মধ্যযুগত আহোম, কোঁচ, মুছলমান আদি বিভিন্ন সম্প্ৰদায়ৰ লোকেৰে অসমৰ সমাজখন গঢ় লৈ উঠিছিল। বিভিন্ন জনগোষ্ঠীৰ মাজত পাৰস্পৰিক সহনশীলতা, শ্ৰদ্ধা আৰু এৰা-ধৰা নীতিৰ বাবে অসমত “অনৈক্যৰ মাজত ঐক্য”ৰ এক সুন্দৰ নিদৰ্শন গঢ়ি উঠিছিল।
অনুশীলনী (পাঠ্যভিত্তিক প্ৰশ্নোত্তৰ)
১। তলৰ প্ৰশ্নসমূহৰ উত্তৰ দিয়াঃ
(ক) তাবাকাৎ-ই-নাচিৰীৰ লেখক কোন?
উত্তৰ: মিনহাজউদ্দিন ছিৰাজ।
(খ) কোনবোৰ পথেৰে মংগোলীয় সকলে কামৰূপত প্ৰৱেশ কৰিছিল?
উত্তৰ: মংগোলীয়সকলে উত্তৰৰ গিৰিপথেৰে (তিব্বত, নেপাল, ভূটানৰ পৰা), পূব আৰু পূব-দক্ষিণৰ পাৰ্বত্য পথেৰে (ব্ৰহ্মদেশৰ পৰা) আৰু উত্তৰ-পশ্চিমৰ তিস্তা-ধৰলা নদীৰ উপত্যকাৰে কামৰূপত প্ৰৱেশ কৰিছিল।
(গ) পাইক প্ৰথা কোনে প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল?
উত্তৰ: ১৬০৯ খ্ৰীঃত স্বৰ্গদেউ প্ৰতাপ সিংহৰ দিনত মোমাই তামুলী বৰবৰুৱাই পাইক প্ৰথাক সাংগঠনিক ৰূপত প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল।
(ঘ) পাইকৰ ভাগ দুটা কি কি?
উত্তৰ: ‘কাঁড়ী’ আৰু ‘চমুৱা’।
২। উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলত সংঘটিত হোৱা জন প্ৰব্ৰজনৰ এক সম্যক ধাৰণা দিয়া।
উত্তৰ: উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চললৈ প্ৰাচীন কালৰে পৰা বিভিন্ন পথেৰে জন-প্ৰব্ৰজন হৈ আহিছে। উত্তৰৰ গিৰিপথেৰে তিব্বত-বৰ্মী মংগোলীয়সকল, ব্ৰহ্মপুত্ৰ-গংগা উপত্যকাৰে আৰ্যভাষীসকল আৰু সাগৰীয় পথেৰে দ্ৰাবিড় আৰু নেগ্ৰিট’সকলৰ আগমন ঘটিছিল। এই বিভিন্ন জনগোষ্ঠীসমূহৰ সংমিশ্ৰণৰ ফলত অঞ্চলটোত এক বাৰেৰহণীয়া সংস্কৃতি আৰু সমাজ গঢ় লৈ উঠিছে, যাৰ বাবে ইয়াক “নৃ-তাত্ত্বিক যাদুঘৰ” বুলি কোৱা হয়।
৩। জাতি গঠন প্ৰক্ৰিয়াত মংগোলীয়সকলৰ অৱদান সম্পৰ্কে এক টোকা প্ৰস্তুত কৰা।
উত্তৰ: অসমৰ জাতি গঠন প্ৰক্ৰিয়াত মংগোলীয়সকলৰ অৱদান সৰ্বাধিক। বড়ো, কছাৰী, চুতীয়া, ৰাভা, মিচিং, আহোম আদি বিভিন্ন মংগোলীয় জনগোষ্ঠীয়েই অসমৰ মূল জনগাঁথনি গঠন কৰিছে। তেওঁলোকে ৰাজ্য গঠন কৰি ৰাজনৈতিকভাৱে আধিপত্য বিস্তাৰ কৰাৰ লগতে তেওঁলোকৰ ভাষা, সংস্কৃতি, আচাৰ-ব্যৱহাৰে অসমীয়া সমাজ আৰু সংস্কৃতিক এক স্বকীয় ৰূপ দিছে। প্ৰাচীন কামৰূপৰ পৰা আধুনিক অসমলৈকে ৰাজনৈতিক ক্ষমতা মূলতঃ এই মংগোলীয় জনগোষ্ঠীসমূহৰ হাততেই আছিল।
৪। কামৰূপলৈ ভাৰতীয় সংস্কৃতিৰ আগমনে কেনেধৰণৰ পৰিৱৰ্তন আনিছিল আলোচনা কৰা।
উত্তৰ: কামৰূপলৈ ভাৰতীয় (আৰ্য) সংস্কৃতিৰ আগমনে সমাজখনত ব্যাপক পৰিৱৰ্তন আনিছিল। ইয়াৰ প্ৰভাৱত জনজাতীয় সমাজখনত বৰ্ণাশ্ৰম ধৰ্মৰ প্ৰচলন হয় আৰু জাতিভেদ প্ৰথাৰ আৰম্ভণি হয়। ব্ৰাহ্মণ, কায়স্থ, কলিতা আদি জাতিৰ সৃষ্টি হয়। জনজাতীয় দেৱ-দেৱীসকলক হিন্দু দেৱ-দেৱীৰ সৈতে একাত্ম কৰি লোৱা হয় (যেনে- কামাখ্যা)। সংস্কৃত ভাষাৰ প্ৰচলন হয় আৰু স্থানীয় ভাষাসমূহৰ ওপৰত ইয়াৰ প্ৰভাৱ পৰে। ৰাজনৈতিকভাৱে, ৰজাসকলে হিন্দু ধৰ্মৰ পৃষ্ঠপোষকতা কৰি নিজৰ শাসনক দৈৱিক ন্যায্যতা প্ৰদান কৰিবলৈ লয়।
৫। পাইক ব্যৱস্থা কি? মধ্যযুগৰ কৃষিভিত্তিক সমাজ ব্যৱস্থাত এই সংগঠনৰ আৱশ্যকীয়তা কেনে আছিল লিখা।
উত্তৰ: পাইক ব্যৱস্থা হ’ল আহোম ৰাজত্বকালত ৰাজ্যৰ প্ৰয়োজনত প্ৰজাসকলৰ পৰা শ্ৰম আদায় কৰাৰ এক বাধ্যতামূলক ব্যৱস্থা। মধ্যযুগৰ মুদ্ৰাবিহীন, কৃষিভিত্তিক সমাজ ব্যৱস্থাত এই সংগঠনৰ আৱশ্যকীয়তা অপৰিসীম আছিল।
- কৃষি উৎপাদন: পাইকসকলে ৰজাৰ মাটি আৰু বিষয়াৰ মাটিত খেতি কৰি খাদ্য উৎপাদন নিশ্চিত কৰিছিল।
- ৰাজহ সংগ্ৰহ: কৰ-কাটলৰ পৰিৱৰ্তে শ্ৰমদানৰ জৰিয়তে ৰাজহ সংগ্ৰহ কৰা হৈছিল।
- সামৰিক শক্তি: যুদ্ধৰ সময়ত এই পাইকসকলকেই সৈনিক হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰি এক বিশাল সেনাবাহিনী গঠন কৰা হৈছিল।
- নিৰ্মাণ কাৰ্য: ৰাস্তা-ঘাট, গড়, মঠ-মন্দিৰ, ৰাজকাৰেং আদি নিৰ্মাণৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় শ্ৰম এই ব্যৱস্থাৰ পৰাই পোৱা হৈছিল।
- বিষয়াৰ ভৰণ-পোষণ: বিষয়া-কৰ্মচাৰীসকলক দৰমহাৰ পৰিৱৰ্তে পাইকৰ সেৱা দিয়া হৈছিল।
এইদৰে, পাইক ব্যৱস্থাই আহোম ৰাজ্যৰ অৰ্থনৈতিক আৰু সামৰিক ভেটি সুদৃঢ় কৰি তুলিছিল।
বিগত বৰ্ষৰ AHSEC প্ৰশ্নোত্তৰ (২০১৫-২০২৫)
১. প্ৰশ্ন: পাইক প্ৰথা কোনে প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল? (AHSEC 2015, 2019)
উত্তৰ: স্বৰ্গদেউ প্ৰতাপ সিংহৰ দিনত মোমাই তামুলী বৰবৰুৱাই পাইক প্ৰথাক সাংগঠনিক ৰূপ দিছিল।
২. প্ৰশ্ন: অসমৰ যিকোনো দুটা প্ৰধান জনগোষ্ঠীৰ নাম লিখা। (AHSEC 2016)
উত্তৰ: বড়ো আৰু আহোম।
৩. প্ৰশ্ন: পাইক ব্যৱস্থাৰ অধীনত ‘গোট’ কি আছিল? (AHSEC 2017)
উত্তৰ: পাইক ব্যৱস্থাত ৩ বা ৪ জন পাইকক লৈ একোটা ‘গোট’ গঠন কৰা হৈছিল। এই গোটৰ পাইকসকলে পাল পাতি ৰজাৰ হৈ কাম কৰিছিল।
৪. প্ৰশ্ন: অসমৰ সমাজক “নৃ-তাত্ত্বিক যাদুঘৰ” বুলি কিয় কোৱা হয়? (AHSEC 2018)
উত্তৰ: প্ৰাচীন কালৰে পৰা বিভিন্ন জনগোষ্ঠী (যেনে- অষ্ট্ৰিক, দ্ৰাবিড়, মংগোলীয়, আৰ্য) অসমলৈ প্ৰব্ৰজন কৰি অহাৰ ফলত ইয়াত এক মিশ্ৰিত আৰু বাৰেৰহণীয়া সংস্কৃতিৰ সৃষ্টি হৈছে। বিশ্বৰ প্ৰায় সকলো প্ৰধান নৃ-গোষ্ঠীৰ লোক ইয়াত পোৱা যায় বাবে অসমক “নৃ-তাত্ত্বিক যাদুঘৰ” বুলি কোৱা হয়।
৫. প্ৰশ্ন: ‘কাঁড়ী’ পাইক কাক বোলা হৈছিল? (AHSEC 2020)
উত্তৰ: যিসকল সাধাৰণ পাইকে বাধ্যতামূলকভাৱে ৰজাৰ হৈ শাৰীৰিক শ্ৰমদান (গা-খাটনি) কৰিব লাগিছিল, তেওঁলোকক ‘কাঁড়ী’ পাইক বোলা হৈছিল।
৬. প্ৰশ্ন: পাইক প্ৰথাৰ দুটা প্ৰধান উদ্দেশ্য লিখা। (AHSEC 2022)
উত্তৰ: (ক) ৰাজ্যৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় শ্ৰম (কৃষি, নিৰ্মাণ) সংগ্ৰহ কৰা। (খ) যুদ্ধৰ সময়ত এক বিশাল সেনাবাহিনী গঠন কৰা।
৭. প্ৰশ্ন: অসমৰ সমাজ গঠনত মংগোলীয়সকলৰ ভূমিকা আলোচনা কৰা। (AHSEC 2018)
উত্তৰ: অসমৰ সমাজ গঠনত মংগোলীয়সকলৰ ভূমিকা সৰ্বাধিক। বড়ো, কছাৰী, চুতীয়া, ৰাভা, আহোম আদি জনগোষ্ঠীয়েই অসমৰ মূল জনগাঁথনি গঠন কৰিছে। তেওঁলোকে ৰাজনৈতিকভাৱে ৰাজ্য শাসন কৰাৰ লগতে তেওঁলোকৰ ভাষা, সংস্কৃতি, উৎসৱ-পাৰ্বণে অসমীয়া সমাজক এক স্বকীয় পৰিচয় দিছে।
৮. প্ৰশ্ন: মোমাই তামুলী বৰবৰুৱা কোন আছিল? (AHSEC 2017)
উত্তৰ: মোমাই তামুলী বৰবৰুৱা আহোম স্বৰ্গদেউ প্ৰতাপ সিংহৰ দিনৰ এজন দক্ষ আৰু বিচক্ষণ বিষয়া আছিল। তেওঁৱেই পাইক প্ৰথাক এক সু-সংগঠিত ৰূপ দিছিল।
৯. প্ৰশ্ন: পাইক প্ৰথাৰ পতনৰ দুটা কাৰণ লিখা। (AHSEC 2023)
উত্তৰ: (ক) পাইকসকলৰ ব্যক্তিগত স্বাধীনতা নথকা আৰু তেওঁলোকক অৰ্ধ-দাস হিচাপে গণ্য কৰাৰ ফলত সৃষ্টি হোৱা সামাজিক অসন্তুষ্টি। (খ) বিষয়াসকলৰ শোষণ আৰু অত্যাচাৰ, যাৰ ফলত বহু পাইকে পলায়ন কৰিছিল বা বিদ্ৰোহত যোগ দিছিল (যেনে- মোৱামৰীয়া বিদ্ৰোহ)।
১০. প্ৰশ্ন: ‘চমুৱা’ পাইকসকল কোন আছিল? (AHSEC 2016)
উত্তৰ: যিসকল পাইকে ৰাজঘৰত কৰ-কাটল আদায় দি বাধ্যতামূলক শাৰীৰিক শ্ৰমৰ পৰা ৰেহাই পাইছিল, তেওঁলোকক ‘চমুৱা’ পাইক বোলা হৈছিল। তেওঁলোকৰ সামাজিক মৰ্যাদা কাঁড়ী পাইকতকৈ উচ্চ আছিল।
১০টা অতিৰিক্ত গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰশ্নোত্তৰ
১. প্ৰশ্ন: অসমলৈ প্ৰব্ৰজন কৰা প্ৰথমটো জনগোষ্ঠী কোনটো বুলি পণ্ডিতসকলে ধাৰণা কৰে?
উত্তৰ: অষ্ট্ৰ’-এছিয়াটিক খাচি-চিণ্টেংসকল।
২. প্ৰশ্ন: পাইক ব্যৱস্থাত এজন ‘বৰা’ৰ অধীনত কিমানজন পাইক আছিল?
উত্তৰ: ২০ জন।
৩. প্ৰশ্ন: আহোম সমাজৰ ‘সাতঘৰীয়া আহোম’ৰ অন্তৰ্গত সাতটা পৰিয়ালৰ নাম কি কি?
উত্তৰ: ৰজা ঘৰ, বুঢ়াগোহাঁই, বৰগোহাঁই, দেওধাই, মোহন, বাইলুং আৰু চিৰিং।
৪. প্ৰশ্ন: পাইকৰ ‘গোট’ৰ মূল, দেৱাল আৰু তেৱাল কোন আছিল?
উত্তৰ: গোটৰ প্ৰথমজন পাইকক ‘মূল’, দ্বিতীয়জনক ‘দেৱাল’ আৰু তৃতীয়জনক ‘তেৱাল’ বোলা হৈছিল।
৫. প্ৰশ্ন: অসমৰ কোনটো জনগোষ্ঠীক দ্ৰাবিড়সকলৰ বংশধৰ বুলি কোৱা হয়?
উত্তৰ: বৰ্তমানৰ বণিয়া আৰু কৈৱৰ্ত সম্প্ৰদায়ৰ লোকসকলক।
৬. প্ৰশ্ন: পাইক প্ৰথা অনুসৰি এজন পাইকে কিমান মাটি বিনামূলীয়াকৈ খেতি কৰিব পাৰিছিল?
উত্তৰ: দুপূৰা ‘গা-মাটি’।
৭. প্ৰশ্ন: আহোম ৰাজত্বত পাইকৰ ওপৰত সৰ্বোচ্চ বিষয়া কোন আছিল?
উত্তৰ: ফুকন (৬০০০ পাইকৰ ওপৰত)।
৮. প্ৰশ্ন: অসমৰ কোনটো জনগোষ্ঠীৰ মাজত ‘মেগালিথ’ (Megalith) বা স্মৃতিচিহ্ন হিচাপে কটা শিলৰ খুঁটা ব্যৱহাৰ কৰা প্ৰথা প্ৰচলিত আছিল?
উত্তৰ: অষ্ট্ৰ’-এছিয়াটিকসকলৰ মাজত।
৯. প্ৰশ্ন: পাইক প্ৰথাত ‘খেল’ কি আছিল?
উত্তৰ: একেটা নিৰ্দিষ্ট কামত নিয়োজিত বা একেটা অঞ্চলত বাস কৰা পাইকৰ গোটসমূহৰ ডাঙৰ সমষ্টিটোক ‘খেল’ বোলা হৈছিল।
১০. প্ৰশ্ন: আহোম যুগৰ সমাজখনক কিয় বহুলাংশে স্ব-নিৰ্ভৰশীল বুলি ক’ব পাৰি?
উত্তৰ: কাৰণ পাইক প্ৰথাৰ জৰিয়তে ৰাজ্যৰ প্ৰয়োজনীয় সকলো সামগ্ৰী আৰু সেৱা (খাদ্য, সামৰিক শক্তি, নিৰ্মাণ কাৰ্য) আভ্যন্তৰীণভাৱে উৎপাদন কৰা হৈছিল আৰু মুদ্ৰাৰ প্ৰচলন অতি সীমিত আছিল।
