AHSEC Class 11 Swadesh Adhyan Chapter 5 question Answer | Here are the notes, text-based questions and answers, previous year questions and some important questions and answers for Chapter 5 of AHSEC Class 11 Swadesh Adhyan. তলত স্বদেশ অধ্যয়নৰ পঞ্চম অধ্যায়ৰ টোকা, পাঠ্যভিত্তিক প্ৰশ্নোত্তৰ, বিগত বৰ্ষৰ প্ৰশ্নোত্তৰ আৰু কিছুমান গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰশ্নোত্তৰ আগবঢ়ালোঁ।
অধ্যায় ৫: ৰাষ্ট্ৰ আৰু ইয়াৰ বিকাশ
পাঠটোৰ সাৰাংশ
এই অধ্যায়টোত প্ৰাচীন প্ৰাগজ্যোতিষ-কামৰূপৰ পৰা মধ্যযুগত আহোম ৰাজ্যৰ প্ৰতিষ্ঠালৈকে অসমত ৰাষ্ট্ৰ গঠনৰ ক্ৰমবিকাশৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হৈছে।
- ৰাষ্ট্ৰৰ আৰম্ভণি আৰু প্ৰাচীন কামৰূপ:
- প্ৰাচীন অসমক ‘প্ৰাগজ্যোতিষ’ বা ‘কামৰূপ’ নামেৰে জনা গৈছিল। খ্ৰীঃ ৪র্থ শতিকাৰ গুপ্ত সম্ৰাট সমুদ্ৰগুপ্তৰ এলাহাবাদ স্তম্ভ লিপিত ‘কামৰূপ’ নামটোৰ প্ৰথম উল্লেখ পোৱা যায়।
- প্ৰাচীন কামৰূপ ৰাজ্যত তিনিটা প্ৰধান ৰাজবংশই শাসন কৰিছিল: বৰ্মন বংশ, শালস্তম্ভ বংশ আৰু পাল বংশ।
- বৰ্মন বংশ (খ্ৰীঃ ৪র্থ-৭ম শতিকা): এই বংশৰ প্ৰতিষ্ঠাপক আছিল পুষ্যবৰ্মন। এই বংশৰ শ্ৰেষ্ঠ ৰজা আছিল কুমাৰ ভাস্কৰবৰ্মন, যি উত্তৰ ভাৰতৰ ৰজা হৰ্ষবৰ্ধনৰ সমসাময়িক আছিল। তেওঁৰ দিনতে চীনা পৰিব্ৰাজক হিউৱেন-চাঙে কামৰূপ ভ্ৰমণ কৰিছিল।
- শালস্তম্ভ বংশ (খ্ৰীঃ ৭ম-১০ম শতিকা): ভাস্কৰবৰ্মনৰ পিছত শালস্তম্ভই সিংহাসন দখল কৰে। এই বংশৰ ৰজাসকলে নিজকে ‘ম্লেচ্ছ’ বংশীয় বুলিছিল আৰু তেওঁলোকৰ ৰাজধানী আছিল হাৰুপেশ্বৰ (বৰ্তমানৰ তেজপুৰ)।
- পাল বংশ (খ্ৰীঃ ১০ম-১৩ শতিকা): শালস্তম্ভ বংশৰ শেষ ৰজা ত্যাগসিংহৰ কোনো উত্তৰাধিকাৰী নথকাত বিষয়াসকলে ব্ৰহ্মপালক ৰজা হিচাপে নিৰ্বাচন কৰে। এই বংশৰ ৰজাসকলে ‘পাল’ উপাধি গ্ৰহণ কৰিছিল। ৰত্নপাল আৰু ধৰ্মপাল এই বংশৰ উল্লেখযোগ্য ৰজা আছিল।
- মধ্যযুগত আহোম ৰাজ্যৰ প্ৰতিষ্ঠা:
- ত্ৰয়োদশ শতিকাত কামৰূপ ৰাজ্যৰ পতনৰ পিছত ব্ৰহ্মপুত্ৰ উপত্যকা বিভিন্ন সৰু সৰু ৰাজ্যত (যেনে- চুতীয়া, কছাৰী, ভূঞা) বিভক্ত হৈ পৰে।
- এনে সময়তে ১২২৮ খ্ৰীঃত টাই জাতিৰ চাওলুং চুকাফাই পাটকাই পৰ্বত পাৰ হৈ অসমত প্ৰৱেশ কৰে। তেওঁ স্থানীয় মৰাণ, বৰাহী আদি জনগোষ্ঠীৰ সৈতে বন্ধুত্বপূৰ্ণ সম্পৰ্ক স্থাপন কৰি ১২৫৩ খ্ৰীঃত চৰাইদেউত ৰাজধানী পাতি আহোম ৰাজ্যৰ ভেটি স্থাপন কৰে।
- আহোমসকলে লাহে লাহে চুতীয়া, কছাৰী আৰু ভূঞাসকলক পৰাস্ত কৰি নিজৰ ৰাজ্য বিস্তাৰ কৰে। স্বৰ্গদেউ চুহুংমুং (দিহিঙীয়া ৰজা)ৰ দিনত ৰাজ্যখনৰ ব্যাপক সম্প্ৰসাৰণ ঘটে।
- ১৬৭১ চনৰ শৰাইঘাটৰ যুদ্ধত লাচিত বৰফুকনৰ নেতৃত্বত আহোমসকলে মোগলক পৰাস্ত কৰি মানাহ নদীলৈকে নিজৰ আধিপত্য বিস্তাৰ কৰে, যি আধুনিক অসমৰ ভেটি স্থাপনত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা লৈছিল।
অনুশীলনী (পাঠ্যভিত্তিক প্ৰশ্নোত্তৰ)
১। তলৰ প্ৰশ্নসমূহৰ উত্তৰ দিয়াঃ
(ক) বৰ্মন বংশৰ প্ৰতিষ্ঠাতা কোন?
উত্তৰ: পুষ্যবৰ্মন।
(খ) বৰ্মন বংশীয় কোনজন ৰজাৰ হৰ্ষবৰ্ধনৰ লগত মিত্ৰতা আছিল?
উত্তৰ: কুমাৰ ভাস্কৰবৰ্মন।
(গ) হিউৱেনচাং কাৰ দিনত কামৰূপলৈ আহিছিল?
উত্তৰ: কুমাৰ ভাস্কৰবৰ্মনৰ দিনত।
(ঘ) কোনজন ৰজাই কামৰূপৰ ৰাজধানী কমতাপুৰলৈ স্থানান্তৰিত কৰিছিল?
উত্তৰ: ত্ৰয়োদশ শতিকাৰ মাজভাগত কামৰূপ ৰাজ্যৰ পতনৰ পিছত ইয়াৰ ৰাজধানী কমতাপুৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল, কিন্তু কোনো নিৰ্দিষ্ট ৰজাৰ নাম পাঠ্যপুথিত স্পষ্টকৈ উল্লেখ নাই।
(ঙ) অসমীয়া ভাষালৈ পোন প্ৰথমতে ৰামায়ণ কোনে অনুবাদ কৰিছিল?
উত্তৰ: মাধৱ কন্দলী।
(চ) আহোমসকল কোন জাতিৰ অন্তৰ্গত?
উত্তৰ: আহোমসকল টাই জাতিৰ অন্তৰ্গত শ্বানসকলৰ বংশধৰ আছিল।
২। প্ৰাচীন অসমৰ ভৌগোলিক পৰিসীমা সম্পৰ্কে এটা টোকা যুগুতোৱা।
উত্তৰ: প্ৰাচীন অসম অৰ্থাৎ কামৰূপ বা প্ৰাগজ্যোতিষৰ ভৌগোলিক পৰিসীমা সময়ৰ লগে লগে সলনি হৈ আছিল। ভাস্কৰবৰ্মনৰ দিনত ইয়াৰ পশ্চিম সীমা আছিল কৰতোৱা নদী। কালিকা পুৰাণৰ মতে, ইয়াৰ আকাৰ ত্ৰিভুজৰ দৰে আছিল আৰু ই কৰতোৱাৰ পৰা দিক্কৰবাসীনীলৈ (দিক্ৰং নদী) বিস্তৃত আছিল। ‘যোগিনীতন্ত্ৰ’ত কামৰূপক চাৰিটা পীঠত ভগোৱা হৈছিল— ৰত্নপীঠ, কামপীঠ, স্বৰ্ণপীঠ আৰু সৌমাৰপীঠ। কিন্তু এই পৰিসীমাৰ ভিতৰত চুতীয়া বা কছাৰী ৰাজ্য অন্তৰ্ভুক্ত নাছিল।
৩। প্ৰাচীন কামৰূপৰ ৰাজনৈতিক উত্থান-পতনত ৰাজবংশসমূহৰ কাৰ্যকৰিতা বৰ্ণনা কৰা।
উত্তৰ: প্ৰাচীন কামৰূপত খ্ৰীঃ ৪র্থ শতিকাৰ পৰা ত্ৰয়োদশ শতিকালৈকে তিনিটা প্ৰধান ৰাজবংশই শাসন কৰিছিল।
- বৰ্মন বংশ: পুষ্যবৰ্মনে প্ৰতিষ্ঠা কৰা এই বংশৰ ৰজাসকলে ব্ৰাহ্মণ্য হিন্দু ধৰ্মৰ পৃষ্ঠপোষকতা কৰিছিল আৰু ৰাজ্যখনৰ সীমা সম্প্ৰসাৰণ কৰিছিল। ভাস্কৰবৰ্মনৰ দিনত কামৰূপৰ প্ৰতিপত্তি শিখৰত উপনীত হৈছিল।
- শালস্তম্ভ বংশ: ভাস্কৰবৰ্মনৰ পিছত শালস্তম্ভই এই বংশ প্ৰতিষ্ঠা কৰে। তেওঁলোকে হাৰুপেশ্বৰত ৰাজধানী পাতিছিল আৰু শিৱৰ উপাসক আছিল।
- পাল বংশ: ব্ৰহ্মপালে প্ৰতিষ্ঠা কৰা এই বংশৰ ৰজাসকলে বৌদ্ধ ধৰ্মৰো পৃষ্ঠপোষকতা কৰিছিল। তেওঁলোকৰ দিনত ৰাজধানী শ্ৰীদুৰ্জয়ালৈ (বৰ্তমানৰ গুৱাহাটীৰ ওচৰত) স্থানান্তৰ কৰা হৈছিল। কিন্তু শেষৰ ফালে তুৰ্কী আক্ৰমণৰ ফলত এই বংশৰ পতন ঘটে।
৪। মধ্যযুগীয় অসমৰ ৰাজনৈতিক পৰিস্থিতি কেনেধৰণৰ আছিল? ব্ৰহ্মপুত্ৰ উপত্যকাত আহোম ৰাজতন্ত্ৰৰ প্ৰতিষ্ঠা সন্দৰ্ভত আলোচনা কৰা।
উত্তৰ: মধ্যযুগৰ আৰম্ভণিত ব্ৰহ্মপুত্ৰ উপত্যকা ৰাজনৈতিকভাৱে খণ্ডিত আছিল। পশ্চিমে কমতা ৰাজ্য, পূবে চুতীয়া ৰাজ্য, মাজত কছাৰী আৰু সৰু সৰু ভূঞাসকলৰ শাসন চলিছিল। এনে এক বিশৃংখল পৰিস্থিতিত ১২২৮ খ্ৰীঃত চাওলুং চুকাফাই পাটকাই পৰ্বত পাৰ হৈ অসমত প্ৰৱেশ কৰে। তেওঁ স্থানীয় মৰাণ-বৰাহী জনগোষ্ঠীৰ সৈতে সম্পৰ্ক স্থাপন কৰি ১২৫৩ খ্ৰীঃত চৰাইদেউত ৰাজধানী পাতি আহোম ৰাজতন্ত্ৰৰ ভেটি স্থাপন কৰে। পৰৱৰ্তী সময়ত আহোমসকলে চুতীয়া, কছাৰী আদি শক্তিক পৰাস্ত কৰি এক বিশাল আৰু একত্ৰিত ৰাজ্য গঢ়ি তোলে, যি প্ৰায় ৬০০ বছৰ ধৰি তিষ্ঠি আছিল।
বিগত বৰ্ষৰ AHSEC প্ৰশ্নোত্তৰ (২০১৫-২০২৫)
১. প্ৰশ্ন: বৰ্মন বংশৰ শ্ৰেষ্ঠ ৰজা কোন আছিল? (AHSEC 2015)
উত্তৰ: কুমাৰ ভাস্কৰবৰ্মন।
২. প্ৰশ্ন: হিউৱেন-চাং কোন আছিল? (AHSEC 2016)
উত্তৰ: হিউৱেন-চাং এজন চীনা বৌদ্ধ পৰিব্ৰাজক আছিল, যি ভাস্কৰবৰ্মনৰ দিনত কামৰূপ ভ্ৰমণ কৰিবলৈ আহিছিল।
৩. প্ৰশ্ন: আহোম ৰাজ্যৰ প্ৰতিষ্ঠাপক কোন আছিল? (AHSEC 2017)
উত্তৰ: চাওলুং চুকাফা।
৪. প্ৰশ্ন: শৰাইঘাটৰ যুদ্ধ কাৰ কাৰ মাজত হৈছিল? (AHSEC 2018)
উত্তৰ: আহোম আৰু মোগলৰ মাজত (১৬৭১ খ্ৰীঃত)।
৫. প্ৰশ্ন: পাল বংশৰ প্ৰতিষ্ঠাপক কোন আছিল? (AHSEC 2019)
উত্তৰ: ব্ৰহ্মপাল।
৬. প্ৰশ্ন: চুকাফাই ক’ত আহোম ৰাজ্যৰ ৰাজধানী স্থাপন কৰিছিল? (AHSEC 2020)
উত্তৰ: চৰাইদেউত (১২৫৩ খ্ৰীঃত)।
৭. প্ৰশ্ন: ‘যোগিনীতন্ত্ৰ’ অনুসৰি কামৰূপৰ চাৰিটা ভাগ কি কি? (AHSEC 2022)
উত্তৰ: ৰত্নপীঠ, কামপীঠ, স্বৰ্ণপীঠ আৰু সৌমাৰপীঠ।
৮. প্ৰশ্ন: প্ৰাচীন কামৰূপৰ ৰাজনৈতিক ইতিহাসত বৰ্মন বংশৰ অৱদান আলোচনা কৰা। (AHSEC 2018)
উত্তৰ: বৰ্মন বংশই প্ৰাচীন কামৰূপত এক শক্তিশালী ৰাজনৈতিক ভেটি স্থাপন কৰিছিল। পুষ্যবৰ্মনে প্ৰতিষ্ঠা কৰা এই বংশই ৰাজ্যখনক একত্ৰিত কৰিছিল। তেওঁলোকে ব্ৰাহ্মণ্য ধৰ্মৰ পৃষ্ঠপোষকতা কৰিছিল আৰু ভূমিদানৰ জৰিয়তে আৰ্য সংস্কৃতিৰ বিস্তাৰ ঘটাইছিল। ভাস্কৰবৰ্মনৰ দৰে শক্তিশালী ৰজাই উত্তৰ ভাৰতৰ ৰাজনীতিতো প্ৰভাৱ বিস্তাৰ কৰিছিল আৰু কামৰূপৰ গৌৰৱ বৃদ্ধি কৰিছিল।
৯. প্ৰশ্ন: আহোম ৰাজ্যৰ প্ৰতিষ্ঠাত চুকাফাৰ ভূমিকা সম্পৰ্কে লিখা। (AHSEC 2023)
উত্তৰ: চুকাফাই এক খণ্ডিত ৰাজনৈতিক পৰিৱেশত অসমত প্ৰৱেশ কৰিছিল। তেওঁ সামৰিক শক্তিৰ লগতে কূটনীতিৰো আশ্ৰয় লৈছিল। স্থানীয় মৰাণ, বৰাহী আদি জনগোষ্ঠীৰ সৈতে বৈবাহিক আৰু বন্ধুত্বপূৰ্ণ সম্পৰ্ক স্থাপন কৰি এক শক্তিশালী জনভিত্তি গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁৰ এই উদাৰ আৰু দূৰদৰ্শী নীতিৰ বাবেই আহোম ৰাজ্যই এক স্থায়ী ভেটি লাভ কৰিছিল।
১০. প্ৰশ্ন: শালস্তম্ভ বংশৰ ৰাজধানী ক’ত আছিল? (AHSEC 2016)
উত্তৰ: হাৰুপেশ্বৰ (বৰ্তমানৰ তেজপুৰ)।
১০টা অতিৰিক্ত গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰশ্নোত্তৰ
১. প্ৰশ্ন: ‘কামৰূপ’ নামটোৰ প্ৰথম উল্লেখ ক’ত পোৱা যায়?
উত্তৰ: গুপ্ত সম্ৰাট সমুদ্ৰগুপ্তৰ এলাহাবাদ স্তম্ভ লিপিত।
২. প্ৰশ্ন: ভাস্কৰবৰ্মনৰ মৃত্যুৰ পিছত কোনে কামৰূপৰ সিংহাসন দখল কৰিছিল?
উত্তৰ: শালস্তম্ভই।
৩. প্ৰশ্ন: আহোমসকলে অসমলৈ অহাৰ সময়ত ব্ৰহ্মপুত্ৰ উপত্যকাৰ পূব দিশত কোনটো শক্তিশালী ৰাজ্য আছিল?
উত্তৰ: চুতীয়া ৰাজ্য।
৪. প্ৰশ্ন: কোনজন আহোম স্বৰ্গদেৱক ‘দিহিঙীয়া ৰজা’ বুলিও জনা যায়?
উত্তৰ: স্বৰ্গদেউ চুহুংমুং।
৫. প্ৰশ্ন: আহোমসকলে কোন চনত চৰাইদেউত ৰাজধানী পাতিছিল?
উত্তৰ: ১২৫৩ খ্ৰীঃত।
৬. প্ৰশ্ন: ‘মৰঙি খোৱা গোহাঁই’ পদটো কোনে সৃষ্টি কৰিছিল?
উত্তৰ: স্বৰ্গদেউ চুহুংমুঙে কছাৰী ৰাজ্য জয় কৰাৰ পিছত।
৭. প্ৰশ্ন: কোনজন আহোম ৰজাৰ দিনত শৰাইঘাটৰ যুদ্ধ হৈছিল?
উত্তৰ: স্বৰ্গদেউ চক্ৰধ্বজ সিংহৰ দিনত আৰম্ভ হৈছিল আৰু উদয়াদিত্য সিংহৰ দিনত শেষ হৈছিল।
৮. প্ৰশ্ন: ‘কালিকা পুৰাণ’ কোন শতিকাত ৰচনা কৰা হৈছিল বুলি অনুমান কৰা হয়?
উত্তৰ: খ্ৰীঃ দশম-একাদশ শতিকাত।
৯. প্ৰশ্ন: আহোমসকল অসমলৈ অহাৰ পূৰ্বে ক’ত বাস কৰিছিল?
উত্তৰ: ব্ৰহ্মদেশৰ উত্তৰে আৰু চীনদেশৰ ইউনান প্ৰদেশৰ দক্ষিণে থকা ‘মাওলুং’ নামৰ ৰাষ্ট্ৰত।
১০. প্ৰশ্ন: কোনজন আহোম ৰজাই প্ৰথমে ‘স্বৰ্গনাৰায়ণ’ উপাধি গ্ৰহণ কৰিছিল?
উত্তৰ: স্বৰ্গদেউ চুহুংমুং (দিহিঙীয়া ৰজা)।
