| মাধ্যম | অসমীয়া (Assamese) |
|---|---|
| বিষয় | সাধাৰন বিজ্ঞান (General Science) |
| পাঠৰ নাম | জীৱই কেনেকৈ বংশবিস্তাৰ কৰে? |
| শ্ৰেণী | দশম (Class X) |
| অধ্যায় | অধ্যায় 8 (Chapter 8) |
| পাঠ্যক্ৰম | ছেবা (SEBA) |
জীৱই কেনেকৈ বংশবিস্তাৰ কৰে?
তলত “জীৱই কেনেকৈ বংশবিস্তাৰ কৰে?” পাঠৰ ওপৰত আধাৰিত ২০টা বহুবিকল্পী প্ৰশ্ন (MCQ) আৰু তাৰ উত্তৰ দিয়া হৈছে। প্ৰশ্নসমূহ দশম শ্ৰেণীৰ ছেবা (SEBA) পাঠ্যক্ৰমৰ অধ্যায় ৮ৰ সৈতে সংগতি ৰাখি তৈয়াৰ কৰা হৈছে।
২০টা বহুবিকল্পী প্ৰশ্ন আৰু উত্তৰ
১. প্ৰজনন প্ৰক্ৰিয়াত DNA প্ৰতিলিপিৰ প্ৰধান কাৰণ কি?
(a) শক্তি উৎপাদন
(b) জিনীয় তথ্য স্থানান্তৰ
(c) কোষ বিভাজন ৰোধ
(d) পৰিৱেশৰ সৈতে খাপ খোৱা
উত্তৰ: (b) জিনীয় তথ্য স্থানান্তৰ
২. ভিন্নতা কোনটোৰ বাবে অধিক গুৰুত্বপূৰ্ণ?
(a) একক জীৱ
(b) প্ৰজাতি
(c) কোষ গঠন
(d) DNA প্ৰতিলিপি
উত্তৰ: (b) প্ৰজাতি
৩. দ্বি-বিভাজন কোন জীৱত দেখা যায়?
(a) ইষ্ট
(b) এমিবা
(c) প্লাজম’ডিয়াম
(d) হাইড্ৰা
উত্তৰ: (b) এমিবা
৪. বহু বিভাজনৰ উদাহৰণ কোনটো?
(a) এমিবা
(b) লেইচ্মেনিয়া
(c) প্লাজম’ডিয়াম
(d) ইষ্ট
উত্তৰ: (c) প্লাজম’ডিয়াম
৫. ৰেণুৰ দ্বাৰা বংশবিস্তাৰৰ সুবিধা কি?
(a) জটিলতা বৃদ্ধি
(b) দ্ৰুত বংশবিস্তাৰ
(c) পৰিৱেশৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীলতা
(d) জিনীয় ভিন্নতা
উত্তৰ: (b) দ্ৰুত বংশবিস্তাৰ
৬. উচ্চ খাপৰ জীৱই পুনৰজীৱন কৰিব নোৱাৰে কিয়?
(a) কোষ সংখ্যা কম
(b) বিশেষীকৃত কোষ আৰু অংগ
(c) DNA প্ৰতিলিপি নহয়
(d) শক্তিৰ অভাৱ
উত্তৰ: (b) বিশেষীকৃত কোষ আৰু অংগ
৭. আংগিক বিস্তাৰণ কোনটোৰ দ্বাৰা সম্ভৱ?
(a) শিপা, কাণ্ড, পাত
(b) ফুল আৰু ফল
(c) পৰাগৰেণু
(d) ডিম্বাশয়
উত্তৰ: (a) শিপা, কাণ্ড, পাত
৮. পৰাগযোগ কি?
(a) স্ত্ৰী-পুং কোষৰ যোজন
(b) পৰাগৰেণুৰ স্থানান্তৰণ
(c) DNA প্ৰতিলিপি
(d) ভ্ৰূণ গঠন
উত্তৰ: (b) পৰাগৰেণুৰ স্থানান্তৰণ
৯. নিষেচনৰ সময়ত কি ঘটে?
(a) পৰাগৰেণুৰ স্থানান্তৰণ
(b) স্ত্ৰী-পুং কোষৰ যোজন
(c) কোষ বিভাজন
(d) ৰেণু সৃষ্টি
উত্তৰ: (b) স্ত্ৰী-পুং কোষৰ যোজন
১০. শুক্ৰাশয়ৰ মূল কাম কি?
(a) শুক্ৰাণুৰ পৰিপুষ্টি
(b) তৰল মাধ্যম সৃষ্টি
(c) টেষ্টোষ্টেৰণ উৎপাদন
(d) ডিম্বাণু সৃষ্টি
উত্তৰ: (c) টেষ্টোষ্টেৰণ উৎপাদন
১১. কৈশোৰ কালত ছোৱালীৰ দেহত কি পৰিৱৰ্তন হয়?
(a) শুক্ৰাণু সৃষ্টি
(b) ঋতুচক্ৰ আৰম্ভ
(c) কণ্ঠ ভাৰী হোৱা
(d) শৰীৰৰ লোম কমি যোৱা
উত্তৰ: (b) ঋতুচক্ৰ আৰম্ভ
১২. ভ্ৰূণে পুষ্টি কেনেকৈ লাভ কৰে?
(a) শুক্ৰাশয়ৰ পৰা
(b) প্লেচেন্টাৰ দ্বাৰা
(c) ফেলোপিয়ান নলীৰ পৰা
(d) পৰাগৰেণুৰ পৰা
উত্তৰ: (b) প্লেচেন্টাৰ দ্বাৰা
১৩. কপাৰ-টি কি ৰোধ কৰে?
(a) যৌন ৰোগ
(b) গৰ্ভধাৰণ
(c) ঋতুচক্ৰ
(d) শুক্ৰাণু সৃষ্টি
উত্তৰ: (b) গৰ্ভধাৰণ
১৪. মুকুলোদ্গম কোন জীৱত দেখা যায়?
(a) এমিবা
(b) ইষ্ট
(c) প্লাজম’ডিয়াম
(d) লেইচ্মেনিয়া
উত্তৰ: (b) ইষ্ট
১৫. স্ত্ৰীজনন অংগ কোনটো নহয়?
(a) ডিম্বাশয়
(b) জৰায়ু
(c) শুক্ৰবাহী নলী
(d) ফেলোপিয়ান নলী
উত্তৰ: (c) শুক্ৰবাহী নলী
১৬. পৰাগধানীত কি থাকে?
(a) ডিম্বক
(b) পৰাগৰেণু
(c) স্ত্ৰীকেশৰ
(d) বেটুপাত
উত্তৰ: (b) পৰাগৰেণু
১৭. যৌন প্ৰজননৰ সুবিধা কি?
(a) দ্ৰুত বংশবিস্তাৰ
(b) জিনীয় ভিন্নতা
(c) কম শক্তিৰ প্ৰয়োজন
(d) একক পিতৃ-মাতৃ
উত্তৰ: (b) জিনীয় ভিন্নতা
১৮. ঋতুস্ৰাৱ কিয় হয়?
(a) নিষেচন হ’লে
(b) নিষেচন নহ’লে
(c) শুক্ৰাণু সৃষ্টিৰ বাবে
(d) পৰাগযোগৰ বাবে
উত্তৰ: (b) নিষেচন নহ’লে
১৯. গৰ্ভনিৰোধৰ উদাহৰণ কোনটো?
(a) কণ্ডম
(b) শুক্ৰাশয়
(c) পৰাগধানী
(d) ডিম্বাশয়
উত্তৰ: (a) কণ্ডম
২০. প্ৰজননে প্ৰজাতিৰ আবাদী কেনেকৈ ৰক্ষা কৰে?
(a) শক্তি উৎপাদনৰ দ্বাৰা
(b) DNA প্ৰতিলিপিৰ দ্বাৰা
(c) কোষ সংখ্যা কমাই
(d) পৰিৱেশ পৰিৱৰ্তনৰ দ্বাৰা
উত্তৰ: (b) DNA প্ৰতিলিপিৰ দ্বাৰা
পাঠভিত্তিক অনুশীলনীৰ প্ৰশ্নোত্তৰ
প্ৰশ্ন ১: প্রজনন প্রক্রিয়াত DNA প্রতিলিপিৰ আৱশ্যকতা কি?
উত্তৰ:
- পিতৃ-মাতৃৰ পৰা সন্তানলৈ চাৰিত্ৰিক বৈশিষ্ট্য বহন কৰা।
- পিতৃ-মাতৃৰ নিচিনা বৈশিষ্ট্যৰ সন্তানৰ উৎপত্তি কৰা।
- পিছৰ জনুত কিছু ভিন্নতা আনিবলৈ।
প্ৰশ্ন ২: কি প্রজননত জিনীয় পদাৰ্থৰ বিনিময় ঘটে?
উত্তৰ: যৌন প্রজননত।
প্ৰশ্ন ৩: প্ৰজাতিৰ কাৰণে ভিন্নতা প্ৰয়োজন কিন্তু একক জীৱৰ কাৰণে গুৰুত্বপূৰ্ণ নহয় কিয়?
উত্তৰ:
- পৰিস্থিতিৰ পৰিৱৰ্তন (যেনে তাপ, পানীৰ স্তৰ)ত প্ৰজাতিৰ ভিন্নতাই জীৱক বৰ্তাই ৰাখে।
- ভিন্নতা নাথাকিলে প্ৰজাতি বিলুপ্ত হ’ব পাৰে।
- একক জীৱৰ জীৱনকালত পৰিৱেশ পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰভাৱ কম পৰে।
প্ৰশ্ন ৪: দ্বি-খণ্ডন বা দ্বিবিভাজন আৰু বহু বিভাজনৰ মাজৰ প্ৰভেদ কি কি?
উত্তৰ:
| দ্বিবিভাজন | বহু বিভাজন |
|---|---|
| এটা জীৱৰ পৰা দুটা নতুন জীৱ সৃষ্টি হয়। | এটা জীৱৰ পৰা বহুতো জীৱ সৃষ্টি হয়। |
| কোষকেন্দ্ৰ দুটা হৈ পৃথক জীৱ গঠন হয়। | কোষকেন্দ্ৰ বহুতো হৈ মাতৃকোষত থাকে। |
প্ৰশ্ন ৫: যদি কোনো জীৱই ৰেণুৰ দ্বাৰা বংশবিস্তাৰ কৰে তেতিয়া ই কেনেদৰে লাভান্বিত হ’ব?
উত্তৰ:
- ৰেণুৰ ডাঠ আৱৰণে ভিতৰৰ পদাৰ্থ সজীৱ ৰাখে।
- প্ৰতিকূল পৰিৱেশতো প্ৰজাতিৰ আবাদী কম নহয়।
- বহুলভাৱে বংশবিস্তাৰ সম্ভৱ।
প্ৰশ্ন ৬: এড্ৰিনেলিন হৰম’নৰ কাৰ্য্যসমূহ লিখা।
উত্তৰ:
- তেজত নিঃসৰণ হৈ দেহৰ বিভিন্ন অংশলৈ যায়।
- হৃদযন্ত্ৰৰ ধপধপনি বৃদ্ধি কৰে।
- পেশীলৈ অক্সিজেনৰ যোগান বাঢ়ায়।
প্ৰশ্ন ৭: উচ্চ খাপৰ জীৱই কিয় পুনৰজীৱন পদ্ধতিৰে নতুন জীৱৰ সৃষ্টি কৰিব নোৱাৰে?
উত্তৰ:
- প্রজনন প্ৰক্ৰিয়া জটিল।
- বিশেষ অংগবোৰ নিৰ্দিষ্ট কামৰ বাবে গঠিত।
- দেহত শ্ৰম বিভাজন থাকে।
প্ৰশ্ন ৮: বিশেষ কিছুমান উদ্ভিদৰ উৎপত্তিৰ বাবে কিয় আংগিক বিস্তাৰণ প্ৰয়োগ কৰা হয়?
উত্তৰ:
- যৌন প্রজনন সক্ৰিয় নহয়।
- আগতীয়াকৈ ফুল-ফল ধৰে।
- গুটি নধৰা উদ্ভিদৰ (যেনে কল, কমলা) বংশবিস্তাৰ হয়।
প্ৰশ্ন ৯: উদ্ভিদ প্রজননকাৰীসকলে ব্যৱহাৰ কৰা কলা-কৰ্ষণৰ কৌশল লিখা।
উত্তৰ:
- উদ্ভিদৰ কলা বা কোষ এৰুৱাই কৃত্ৰিম মাধ্যমত ৰাখি কোষ বিভাজন ঘটোৱা হয়।
- কলা গঠনৰ পিছত পুষ্টিকৰ মাধ্যমত স্থানান্তৰ কৰি পূৰ্ণাংগ উদ্ভিদ সৃষ্টি কৰা হয়।
প্ৰশ্ন ১০: প্রজনন প্ৰক্ৰিয়াৰ এটা অংশ হিচাপে DNA প্রতিলিপিকৰণ কিয় প্ৰয়োজন?
উত্তৰ:
- DNA বংশগতিৰ মূল বাহক।
- জনন কোষত DNAৰ নকল সৃষ্টিৰ বাবে প্রতিলিপি প্ৰয়োজন।
- অপত্য জীৱত জিনীয় তথ্য স্থানান্তৰ কৰে।
প্ৰশ্ন ১১: নিষেচন আৰু পৰাগযোগৰ পাৰ্থক্য কেনে ধৰণৰ?
উত্তৰ:
| নিষেচন | পৰাগযোগ |
|---|---|
| ডিম্বাশয়ত সংঘটিত হয়। | গৰ্ভমুণ্ডৰ পৃষ্ঠত হয়। |
| কোষৰ মিলন নঘটে। | কোষৰ মিলন ঘটে। |
| যোজন কোষ গঠনৰ পিছত হয়। | নিষেচনৰ পূৰ্বে হয়। |
প্ৰশ্ন ১২: শুক্ৰাশয় আৰু প্ৰষ্টেট গ্ৰন্থিৰ ভূমিকা কি?
উত্তৰ:
- শুক্ৰাণুৰ গতিপথত সহায় কৰে।
- শুক্ৰাণুৰ পুষ্টিৰ যোগান ধৰে।
প্ৰশ্ন ১৩: কৈশোৰ কালত ছোৱালীৰ দেহত কেনেধৰণৰ পৰিৱৰ্তন দেখা যায়?
উত্তৰ:
- স্তনযুগলৰ আকাৰ বৃদ্ধি।
- ঋতুচক্ৰ আৰম্ভ।
- কাষলতি আৰু যৌনাংগত চুলি গজা।
- মুখৰ ছাল তেলীয়া হোৱা আৰু শালমইনা ওঠা।
প্ৰশ্ন ১৪: মাতৃদেহত ভ্ৰণকোষে কেনেকৈ পুষ্টি লাভ কৰে?
উত্তৰ:
- প্লেচেণ্টাৰ যোগেদি গৰ্ভাশয়ৰ আচ্ছাদনৰ সৈতে সংযুক্ত থাকে।
- মাতৃৰ তেজৰ পৰা গ্লুক’জ আৰু অক্সিজেন সৰবৰাহ হয়।
প্ৰশ্ন ১৫: যদি মহিলা এগৰাকীয়ে কপাৰ-টি ব্যৱহাৰ কৰে, তেতিয়া ই যৌন ৰোগ সঞ্চাৰণ প্ৰতিৰোধী হ’বনে?
উত্তৰ:
- নহ’ব, কাৰণ কপাৰ-টি কেৱল গৰ্ভাশয়ত স্থাপন কৰা হয় আৰু যৌন ৰোগৰ পৰা সুৰক্ষা নিদিয়ে।
প্ৰশ্ন ১৬: অযৌন প্রজননৰ মুকুলোদ্গম সংঘটিত হয়—
(a) এমিবাত
(b) ইষ্ট
(c) প্লাজম’ডিয়াম
(d) লেইমেনিয়া
উত্তৰ:
- (b) ইষ্ট
প্ৰশ্ন ১৭: তলৰ কোনটো মানুহৰ দেহৰ স্ত্ৰীজনন অংগ নহয়?
(a) ডিম্বাশয়
(b) জৰায়ু
(c) শুক্ৰবাহী নলী
(d) ফেলোপিয়ান নলী
উত্তৰ:
- (c) শুক্ৰবাহী নলী
প্ৰশ্ন ১৮: পৰাগধানীত পোৱা হয়—
(a) বেটুপাত
(b) ডিম্বক
(c) পৰাগৰেণু
উত্তৰ:
- (c) পৰাগৰেণু
প্ৰশ্ন ১৯: এমিবাৰ ক্ষেত্ৰত কি প্ৰক্ৰিয়াৰ দ্বাৰা প্ৰজনন সংঘটিত হয়?
উত্তৰ:
- দ্বিখণ্ডন প্ৰক্ৰিয়াৰে।
প্ৰশ্ন ২০: অযৌন প্রজনন প্ৰক্ৰিয়াতকৈ যৌন প্রজনন প্ৰক্ৰিয়াৰ সুবিধাসমূহ কি কি?
উত্তৰ:
- বিভিন্নতা সৃষ্টি কৰে।
- পৰিৱেশৰ সৈতে খাপ খুৱাই জীৱক জীয়াই ৰাখে।
- ক্ৰমবিকাশত সহায় কৰে।
প্ৰশ্ন ২১: মানুহৰ শুক্ৰাশয় কেইটাই কি কি কাম কৰে?
উত্তৰ:
- শুক্ৰাণু উৎপাদন কৰে।
- টেষ্ট’ষ্টেৰণ হৰম’ন ক্ষৰণ কৰে।
প্ৰশ্ন ২২: ঋতুস্ৰাৱ কিয় হয়?
উত্তৰ:
- ডিম্বকোষ নিষেচিত নহ’লে ভাঙি তেজ আৰু শ্লেষ্মা হিচাপে বাহিৰ হয়।
- প্ৰতি মাহে ২-৪ দিন চক্ৰাকাৰে চলে।
প্র : ২৩। দীর্ঘচ্ছেদত এপাহ ফুলৰ চিত্ৰ আঁকি বিভিন্ন অংশসমূহ চিহ্নিত কৰা।
প্ৰশ্ন ২৪: বিভিন্ন গৰ্ভনিৰোধ পদ্ধতিসমূহ কি কি?
উত্তৰ:
- নিৰোধ পদ্ধতি।
- কপাৰ-টি।
- বন্ধ্যাকৰণ পদ্ধতি।
প্ৰশ্ন ২৫: এককোষী আৰু বহুকোষী জীৱৰ বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ অযৌন প্রজনন প্ৰক্ৰিয়াৰ কৌশলসমূহ কেনেধৰণৰ?
উত্তৰ:
- এককোষী: দ্বিবিভাজন, বহু বিভাজন, মুকুলোদ্গম।
- বহুকোষী: মুকুলোদ্গম, পুনৰজীৱন, আংগিক বিস্তাৰণ, ৰেণু।
প্ৰশ্ন ২৬: প্রজনন প্ৰক্ৰিয়াই কোনো প্ৰজাতিৰ জীৱৰ আবাদীৰ স্থিতি ৰক্ষাত কেনেকৈ সহায় কৰে?
উত্তৰ:
- জন্ম আৰু মৃত্যুৰ হাৰৰ ভাৰসাম্য ৰক্ষা কৰে।
- প্ৰজাতি বিলুপ্তিৰ পৰা ৰক্ষা কৰে।
প্ৰশ্ন ২৭: গৰ্ভনিৰোধ পদ্ধতি অৱলম্বন কৰাৰ কাৰণ কি?
উত্তৰ:
- জন্ম নিয়ন্ত্ৰণৰ বাবে।
- গৰ্ভধাৰণ বা সন্তান জন্মৰ ইচ্ছা নথকা পুৰুষ-মহিলাৰ ক্ষেত্ৰত।
প্ৰশ্ন ২৮: মানৱদেহৰ কোন অংশত ডিম্বৰ নিষেচন হয়?
উত্তৰ:
- ফেলোপিয়ান টিউব।
প্ৰশ্ন ২৯: খাদ্য সঞ্চয় কৰা বীজৰ অংশটোৰ নাম লিখা।
উত্তৰ:
- বীজপত্ৰ।
প্ৰশ্ন ৩০: ভাইৰাছৰ দ্বাৰা হোৱা দুবিধ ৰোগৰ নাম লিখা।
উত্তৰ:
- এইডছ।
- ওৱাৰ্ট।
প্ৰশ্ন ৩১: বেক্টেৰিয়াৰ দ্বাৰা হোৱা দুটা যৌন ৰোগৰ নাম লিখা।
উত্তৰ:
- গণৰিয়া।
- চিফিলিছ।
প্ৰশ্ন ৩২: যৌন আৰু অযৌন প্রজননৰ তিনিটাকৈ বৈশিষ্ট্য লিখা।
উত্তৰ:
- যৌন প্রজনন:
- পুৰুষ আৰু স্ত্ৰী জড়িত।
- নিষেচনৰ দ্বাৰা যোজন কোষ গঠন।
- জিনীয় ভিন্নতা সৃষ্টি।
- অযৌন প্রজনন:
- সৰল আৰু দ্ৰুত।
- কোষ বিভাজনৰ দ্বাৰা হয়।
- বহু অপত্য সৃষ্টি।
প্ৰশ্ন ৩৩: দুবিধ স্ত্ৰী জনন হৰম’নৰ নাম লিখা।
উত্তৰ:
- থলী উদ্দীপক হৰম’ন।
- লুটিনাইজিং হৰম’ন।
প্ৰশ্ন ৩৪: দুবিধ পুং জনন হৰম’নৰ নাম লিখা।
উত্তৰ:
- প্ৰজেষ্টেৰণ।
- ৰিলাক্সিন।
প্ৰশ্ন ৩৫: এড্ৰিনেলিন হৰম’নৰ কাম কি?
উত্তৰ:
- উত্তেজনা বা ভয়ৰ সময়ত দেহত সমতা ৰক্ষা কৰে।
প্ৰশ্ন ৩৬: সৰ্পিল শেলাইত কেনেধৰণৰ প্ৰজনন হয়?
উত্তৰ:
- বিভাজন পদ্ধতিৰে।
প্ৰশ্ন ৩৭: হাইড্ৰাৰ মুকুলোদ্গম পদ্ধতি বৰ্ণনা কৰা।
উত্তৰ:
- দেহৰ নিৰ্দিষ্ট স্থানত কোষ বিভাজনৰ দ্বাৰা মুকুল গঠন।
- মুকুল পূৰৰ্ঠ হ’লে মাতৃ হাইড্ৰাৰ পৰা পৃথক হৈ নতুন হাইড্ৰা সৃষ্টি।
প্ৰশ্ন ৩৮: সপুষ্পক উদ্ভিদত কেনেদৰে ফল সৃষ্টি হয়?
উত্তৰ:
- নিষেচনৰ পিছত যোজন কোষৰ বিভাজনৰ দ্বাৰা ভ্ৰণ গঠন।
- ডিম্বকৰ চাৰিওকাষে আৱৰণ গঠন হৈ বীজলৈ ৰূপান্তৰ।
- গৰ্ভাশয়ৰ বৃদ্ধিৰ দ্বাৰা ফল গঠন।
