HSLC Social Science Question Paper 2025 Assamese Medium With Answer
SEBA HSLC Social Science Question Paper 2025 (Solved)
Full Marks : 90
Time : 3 Hours
SECTION-A / ক-শাখা
1. ১৯০৫ চনৰ বংগ বিভাজন সম্পৰ্কে তলৰ কোনকেইটা উক্তি সত্য?
(i) ১৮৫৭ চনৰ বিদ্ৰোহৰ পিছত ই ভাৰতৰ ৰাজনৈতিক ইতিহাসৰ দ্বিতীয়টো উল্লেখনীয় ঘটনাৰ সূত্ৰপাত ঘটাইছিল।
(ii) ইয়াক বংগদেশৰ ক্ৰমবৰ্ধমান জাতীয় জাগৰণক মষিমূৰ কৰিবলৈ কাৰ্যকৰী কৰা হৈছিল।
(iii) শ্বিলঙক পূৰ্ববংগ আৰু অসমৰ ৰাজধানী কৰা হৈছিল।
(iv) ই স্বদেশী আন্দোলনৰ সূত্ৰপাত ঘটাইছিল।
- (a) (i), (ii), (iv)
- (b) (i), (iii), (iv)
- (c) (ii), (iii), (iv)
- (d) (i), (ii), (iii), (iv)
উত্তৰ: (a) (i), (ii), (iv)
ব্যাখ্যা: বংগ বিভাজনৰ ফলত ভাৰতত এক বৃহৎ ৰাজনৈতিক আলোড়নৰ সৃষ্টি হৈছিল, ইয়াৰ মূল উদ্দেশ্য আছিল বংগৰ বৰ্ধিত জাতীয়তাবাদ দমন কৰা, আৰু ইয়াৰ পৰিণতিতে স্বদেশী আন্দোলনৰ জন্ম হৈছিল। কিন্তু শ্বিলঙক নহয়, ঢাকাকহে পূৰ্ববংগ আৰু অসমৰ ৰাজধানী কৰা হৈছিল।
2. গোপাল কৃষ্ণ গোখলেই ব্ৰিটিছ চৰকাৰক ‘নাইটহুড’ উপাধি ঘূৰাই দিয়াৰ কাৰণৰ সৰ্বোৎকৃষ্ট ব্যাখ্যা তলৰ কোনটোৱে আগবঢ়াইছে?
- (a) ব্ৰিটিছ চৰকাৰে যথোপযুক্ত শাসন প্ৰদানত ব্যৰ্থ হৈছিল বুলি তেখেতে ভাবিছিল।
- (b) ব্ৰিটিছ প্ৰশাসন ব্যৱস্থাত পোৱা স্থানক লৈ তেখেত অসন্তুষ্ট হৈছিল।
- (c) ব্ৰিটিছৰ বংগ বিভাজন নীতিৰ লগত তেওঁ অসন্মত হৈছিল।
- (d) তেখেতে ৰাজহুৱা জীৱনৰ পৰা সন্ন্যাস ল’ব বিচাৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত কাম-কাজত মনোনিৱেশ কৰিব খুজিছিল।
উত্তৰ: (c) ব্ৰিটিছৰ বংগ বিভাজন নীতিৰ লগত তেওঁ অসন্মত হৈছিল।
ব্যাখ্যা: গোপাল কৃষ্ণ গোখলেই বংগ বিভাজনক ভাৰতীয়সকলৰ ওপৰত এক ডাঙৰ অন্যায় বুলি গণ্য কৰিছিল আৰু ইয়াৰ তীব্ৰ বিৰোধিতা কৰিছিল, যিটো তেওঁৰ অসন্তুষ্টিৰ মূল কাৰণ আছিল।
3. দাবী (A): ভাৰতত হোৱা স্বদেশী আন্দোলনে থলুৱা সা-সামগ্ৰী বৃদ্ধি কৰিব বিচৰাৰ লগতে ব্ৰিটিছ সামগ্ৰীৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীলতা হ্ৰাস কৰিব বিচাৰিছিল।
কাৰণ (R): স্বদেশী আন্দোলনে প্ৰধানতঃ ব্ৰিটিছৰ কৰ-কাটল আৰু চৰকাৰী ঋণৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিবাদ কৰাক লক্ষ্য কৰি লৈছিল।
- (a) (A) আৰু (R) উভয়ে সত্য; আৰু (R), (A)ৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা।
- (b) (A) সত্য, কিন্তু (R) অসত্য।
- (c) (A) আৰু (R) উভয়ে সত্য; কিন্তু (R), (A)ৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা নহয়।
- (d) (A) অসত্য, কিন্তু (R) সত্য।
উত্তৰ: (b) (A) সত্য, কিন্তু (R) অসত্য।
ব্যাখ্যা: স্বদেশী আন্দোলনৰ মূল লক্ষ্য আছিল আত্মনিৰ্ভৰশীলতা আৰু ব্ৰিটিছ সামগ্ৰী বৰ্জন কৰা। ইয়াৰ উদ্দেশ্য কেৱল কৰ বা ঋণৰ বিৰোধিতা কৰাতে সীমাবদ্ধ নাছিল, বৰঞ্চ ই এক ব্যাপক অৰ্থনৈতিক আৰু ৰাজনৈতিক আন্দোলন আছিল।
4. তলত দিয়াসকলৰ কোনে ভাৰতৰ স্বদেশী আন্দোলনৰ সময়ত ‘বন্দে মাতৰম’ নামৰ এখন আলোচনী সম্পাদনা কৰিছিল?
- (a) অৰবিন্দ ঘোষ
- (b) কৃষ্ণকুমাৰ মিত্ৰ
- (c) সুৰেন্দ্ৰনাথ বেনাৰ্জী
- (d) কুমুদিনী মিশ্ৰ
উত্তৰ: (a) অৰবিন্দ ঘোষ
ব্যাখ্যা: ‘বন্দে মাতৰম’ স্বদেশী আন্দোলনৰ সময়ৰ এখন শক্তিশালী ইংৰাজী ভাষাৰ কাকত আছিল, যাৰ সম্পাদক আছিল অৰবিন্দ ঘোষ। ই জাতীয়তাবাদী চিন্তা-চৰ্চা প্ৰসাৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা লৈছিল।
5. অসহযোগ আন্দোলনৰ বিষয়ে তলত দিয়া উক্তিকেইটা বিচাৰ কৰা।
(i) লোণ আইনৰ বিৰোধিতা কৰা হৈছিল।
(ii) ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলে চৰকাৰী বিদ্যালয় ত্যাগ কৰিছিল।
(iii) হিন্দু আৰু মুছলমানৰ মাজত একতা।
(iv) মহিলাসকলে অংশগ্ৰহণ কৰা নাছিল।
- (a) (i) and (iv)
- (b) (ii) and (iii)
- (c) (i) and (ii)
- (d) (i), (ii), (iii) and (iv)
উত্তৰ: (b) (ii) and (iii)
ব্যাখ্যা: অসহযোগ আন্দোলনত ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে চৰকাৰী শিক্ষানুষ্ঠান ত্যাগ কৰিছিল আৰু হিন্দু-মুছলমানৰ মাজত অভূতপূৰ্ব একতা দেখা গৈছিল। লোণ আইনৰ বিৰোধিতা আইন অমান্য আন্দোলনৰ (১৯৩০) অংশ আছিল আৰু মহিলাসকলে এই আন্দোলনত সক্ৰিয়ভাৱে অংশগ্ৰহণ কৰিছিল।
6. তলৰ কোনকেইটা ১৯৪৭ চনৰ ভাৰত স্বাধীন আইনৰ দফা আছিল?
(i) ১৯৪৭ চনৰ ১৫ আগষ্ট তাৰিখে ভাৰত আৰু পাকিস্তানে স্বাধীনতা লাভ কৰিব।
(ii) প্ৰতিখন স্ব-শাসিত দেশতে ৰজাই নিযুক্তি দিয়া একোজনকৈ প্ৰধানমন্ত্ৰী থাকিব।
(iii) ভাৰত আৰু পাকিস্তান নামেৰে দুখন স্ব-শাসিত দেশ গঠন কৰা হ’ব আৰু উক্ত দেশ দুখনৰ সংবিধান সভাই দেশ দুখনে ব্ৰিটিছ কমনৱেলথত যোগ দিব নে নিদিয়ে নিজাববীয়াকৈ সিদ্ধান্ত ল’ব।
(iv) দুয়োখন দেশৰ বিধানমণ্ডলে কেৱল ব্ৰিটিছ সংসদৰ তত্ত্বাৱধানতহে আইন প্ৰণয়ন কৰাৰ ক্ষমতা লাভ কৰিব।
- (a) (i) and (ii)
- (b) (i) and (iii)
- (c) (i) and (iv)
- (d) (ii) and (iv)
উত্তৰ: (b) (i) and (iii)
ব্যাখ্যা: ১৯৪৭ চনৰ ভাৰত স্বাধীনতা আইন অনুসৰি, ১৯৪৭ চনৰ ১৫ আগষ্টত ভাৰত আৰু পাকিস্তানক স্বাধীনতা দিয়া হয় আৰু দুয়োখন দেশকে ব্ৰিটিছ কমনৱেলথত থকা-নথকাৰ সিদ্ধান্ত লোৱাৰ সম্পূৰ্ণ অধিকাৰ দিয়া হয়।
7. সংঘটিত হোৱাৰ ক্ৰম অনুসৰি পুৰণিৰ পৰা নতুনলৈ তলত দিয়া ঐতিহাসিক ঘটনাসমূহ সজোৱা।
(i) আগষ্ট বিপ্লৱ
(ii) প্ৰত্যক্ষ দাবী দিৱস
(iii) ছাইমন কমিছন
(iv) পূৰ্ণ স্বৰাজৰ দাবী
- (a) (i), (ii), (iii), (iv)
- (b) (iii), (iv), (ii), (i)
- (c) (i), (ii), (iv), (iii)
- (d) (iii), (iv), (i), (ii)
উত্তৰ: (d) (iii), (iv), (i), (ii)
ব্যাখ্যা: ঘটনাৱলীৰ শুদ্ধ ক্ৰমটো হ’ল: (iii) ছাইমন কমিছন (১৯২৮) → (iv) পূৰ্ণ স্বৰাজৰ দাবী (১৯২৯) → (i) আগষ্ট বিপ্লৱ বা ভাৰত ত্যাগ আন্দোলন (১৯৪২) → (ii) প্ৰত্যক্ষ দাবী দিৱস (১৯৪৬)।
8. দাবী (A): ঊনবিংশ শতিকাৰ শেষৰ দশককেইটাত অসমত এলানি কৃষক বিদ্ৰোহ সংঘটিত হৈছিল।
কাৰণ (R): কৃষকসকলে ৰাইজ মেলসমূহৰ জৰিয়তে নিজকে সংগঠিত কৰিছিল।
- (a) (A) সত্য, কিন্তু (R) অসত্য।
- (b) (A) অসত্য, কিন্তু (R) সত্য।
- (c) (A) আৰু (R) উভয়ে সত্য; আৰু (R), (A)ৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা।
- (d) (A) আৰু (R) উভয়ে সত্য; কিন্তু (R), (A)ৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা নহয়।
উত্তৰ: (c) (A) আৰু (R) উভয়ে সত্য; আৰু (R), (A)ৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা।
ব্যাখ্যা: ঊনবিংশ শতিকাৰ শেষৰফালে ব্ৰিটিছৰ বৰ্ধিত কৰৰ বোজাৰ বিৰুদ্ধে অসমৰ কৃষকসকলে ‘ৰাইজ মেল’ৰ জৰিয়তে সংগঠিত হৈ পথৰুঘাটৰ ৰণকে ধৰি কেইবাটাও সফল বিদ্ৰোহ কৰিছিল।
9. মণিপুৰৰ বিদ্ৰোহৰ নেতাসকলৰ ক্ষেত্ৰত ব্ৰিটিছ চৰকাৰে লোৱা ব্যৱস্থাই অঞ্চলটোত পৰৱৰ্তী কালৰ প্ৰতিবাদী সংগ্ৰামক কেনেদৰে প্ৰভাৱিত কৰিছিল?
- (a) ব্ৰিটিছৰ কৰ্তৃত্বক প্ৰত্যাহ্বান জনাব পাৰি বুলি বুজিব পাৰি ই আৰু অধিক প্ৰতিবাদী ব্যৱস্থা লোৱাত উৎসাহ যোগাইছিল।
- (b) বৰ্ধিত দমনমূলক ব্যৱস্থাই স্থানীয় প্ৰতিবাদৰ মাত্ৰা হ্ৰাস কৰিছিল।
- (c) ই ব্ৰিটিছ কৰ্তৃপক্ষ আৰু স্থানীয় নেতাসকলৰ মাজত সহযোগিতাৰ মনোভাৱ সৃষ্টি কৰিছিল।
- (d) ভৱিষ্যতৰ প্ৰতিবাদী আন্দোলনসমূহৰ ওপৰত ইয়াৰ কোনো গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰভাৱ পৰা নাছিল।
উত্তৰ: (a) ব্ৰিটিছৰ কৰ্তৃত্বক প্ৰত্যাহ্বান জনাব পাৰি বুলি বুজিব পাৰি ই আৰু অধিক প্ৰতিবাদী ব্যৱস্থা লোৱাত উৎসাহ যোগাইছিল।
ব্যাখ্যা: মণিপুৰৰ বিদ্ৰোহৰ নেতাসকলক দিয়া কঠোৰ শাস্তিয়ে, বিশেষকৈ টিকেন্দ্ৰজিতক ফাঁচী দিয়া ঘটনাই, মণিপুৰীসকলৰ মনত ব্ৰিটিছৰ বিৰুদ্ধে আৰু অধিক ঘৃণা আৰু প্ৰতিৰোধৰ মনোভাৱ জগাই তুলিছিল।
10. হেৰম্বকান্ত বৰপূজাৰীৰ মতে, উজনি অসমৰ ভালেমান ব্ৰাহ্মণ পুৰোহিতে ১৮৫৭ চনৰ বিদ্ৰোহত যোগ দিছিল। ইয়াৰ শুদ্ধ কাৰণটো কি আছিল?
- (a) তেওঁলোকে আহোম অভিজাত শ্ৰেণীটোক সমৰ্থন জনাইছিল।
- (b) ব্ৰিটিছসকলে অসম দখল কৰাৰ পিছত তেওঁলোকে তেওঁলোকৰ জীৱিকা হেৰুৱাইছিল।
- (c) ব্ৰিটিছসকলে তেওঁলোকৰ হাতৰ পৰা লাখেৰাজ (নিষ্কৰ) ভূমিৰ অতিৰিক্তখিনি কাঢ়ি লৈছিল।
- (d) তেওঁলোকে ব্ৰিটিছৰ পৰা ভাৰতক স্বাধীন কৰিব বিচাৰিছিল।
উত্তৰ: (c) ব্ৰিটিছসকলে তেওঁলোকৰ হাতৰ পৰা লাখেৰাজ (নিষ্কৰ) ভূমিৰ অতিৰিক্তখিনি কাঢ়ি লৈছিল।
ব্যাখ্যা: ব্ৰিটিছ চৰকাৰে বহু পুৰোহিত আৰু ধৰ্মীয় অনুষ্ঠানক দিয়া নিষ্কৰ বা লাখেৰাজ ভূমি কাঢ়ি লৈছিল, যাৰ ফলত তেওঁলোকৰ জীৱিকা সংকটত পৰিছিল। এই কাৰণতে তেওঁলোকৰ বহুতে বিদ্ৰোহত যোগ দিছিল।
11. অসমত আবকাৰী কানিৰ সেৱন ১৯২০-২১ বৰ্ষত ১৬১৫ মোনৰ পৰা হ্ৰাস হৈ ১৯২২-২৩ বৰ্ষত ৯৯৩ মোন হৈছিলগৈ। তলৰ কোনটো বিৱৰণে কানিৰ সেৱন হ্ৰাস হোৱাৰ কথা শুদ্ধভাৱে ব্যাখ্যা কৰিছে?
- (a) কানি সেৱনৰ কুপ্ৰভাৱৰ কথা স্বীকাৰ কৰি ব্ৰিটিছ চৰকাৰে ইয়াৰ বিক্ৰী সীমিত কৰিছিল।
- (b) ৰাইজে কানি সেৱনৰ কুপ্ৰভাৱৰ কথা বুজি পাইছিল।
- (c) ৰাইজৰ মাজত কানিৰ চাহিদা হ্ৰাস পাইছিল।
- (d) কংগ্ৰেছ কৰ্মীসকলৰ নেতৃত্বত গ্ৰহণ কৰা সবল কানি-বিৰোধী কাৰ্যপন্থা।
উত্তৰ: (d) কংগ্ৰেছ কৰ্মীসকলৰ নেতৃত্বত গ্ৰহণ কৰা সবল কানি-বিৰোধী কাৰ্যপন্থা।
ব্যাখ্যা: অসহযোগ আন্দোলনৰ সময়ত মহাত্মা গান্ধীৰ আহ্বানত অসমত কংগ্ৰেছ কৰ্মীসকলে এক শক্তিশালী কানি-বৰ্জন আন্দোলন গঢ়ি তুলিছিল, যাৰ ফলত কানিৰ ব্যৱহাৰ নাটকীয়ভাৱে হ্ৰাস পাইছিল।
12. তলৰ বিকল্পবোৰৰ পৰা, মহাত্মা গান্ধীয়ে নেতৃত্ব দিয়া কাৰ্যসূচীটো আৰু স্বাধীনতা আন্দোলনটো বাছি উলিওৱা য’ত অসমৰ পৰা লীলাধৰ বৰুৱাই যোগ দিছিল।
- (a) ডাণ্ডি যাত্ৰা, অসহযোগ আন্দোলন
- (b) ডাণ্ডি যাত্ৰা, আইন অমান্য আন্দোলন
- (c) তিলক স্বৰাজ্য পুঁজিৰ মাধ্যমেৰে পুঁজি সংগ্ৰহ, অসহযোগ আন্দোলন
- (d) বোম্বাইৰ ঐতিহাসিক আগষ্ট সভা, ভাৰত ত্যাগ আন্দোলন
উত্তৰ: (b) ডাণ্ডি যাত্ৰা, আইন অমান্য আন্দোলন
ব্যাখ্যা: অসমৰ লীলাধৰ বৰুৱাই গান্ধীজীৰ নেতৃত্বত হোৱা আইন অমান্য আন্দোলনৰ অংশ হিচাপে ডাণ্ডি যাত্ৰাত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল।
13. তলত দিয়াবোৰ মিলোৱা আৰু শুদ্ধ উত্তৰটো বাছি উলিওৱা।
(i) অম্বিকাগিৰী ৰায়চৌধুৰী (a) জ্ঞান প্ৰদায়িনী সভা
(ii) পদ্মনাথ গোহাঁইবৰুৱা (b) বন্দীনি ভাৰত
(iii) লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা (c) আহোম সভা
(iv) আনন্দৰাম ঢেকিয়াল ফুকন (d) বীণ বৰাগী
- (a) (i)-(b), (ii)-(c), (iii)-(d), (iv)-(a)
- (b) (i)-(d), (ii)-(a), (iii)-(c), (iv)-(b)
- (c) (i)-(b), (ii)-(c), (iii)-(a), (iv)-(d)
- (d) (i)-(d), (ii)-(a), (iii)-(b), (iv)-(c)
উত্তৰ: (a) (i)-(b), (ii)-(c), (iii)-(d), (iv)-(a)
ব্যাখ্যা: শুদ্ধ মিলটো হ’ল: (i) অম্বিকাগিৰী ৰায়চৌধুৰী → (b) বন্দীনি ভাৰত (কবিতা), (ii) পদ্মনাথ গোহাঞিবৰুৱা → (c) আহোম সভা (প্ৰতিষ্ঠাপক), (iii) লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা → (d) বীণ বৰাগী (ছদ্মনাম), (iv) আনন্দৰাম ঢেকিয়াল ফুকন → (a) জ্ঞান প্ৰদায়িনী সভা (প্ৰতিষ্ঠাপক)।
14. গান্ধাৰ শৈলী সম্পৰ্কে তলৰ কোনটো শুদ্ধ?
- (a) মুখ্য বিষয়বস্তু আছিল হিন্দু দেৱ-দেৱীসকল।
- (b) ইয়াৰ বিকাশ প্ৰধানতঃ পশ্চিম উত্তৰ প্ৰদেশত হৈছিল।
- (c) ই কেৱল মথুৰা শৈলীৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত হৈছিল।
- (d) ই গ্ৰীক্-ৰোমান শৈলীৰ সৈতে সম্পৰ্কিত।
উত্তৰ: (d) ই গ্ৰীক্-ৰোমান শৈলীৰ সৈতে সম্পৰ্কিত।
ব্যাখ্যা: গান্ধাৰ শিল্প শৈলী গ্ৰীক-ৰোমান (Greco-Roman) কলাৰ দ্বাৰা গভীৰভাৱে প্ৰভাৱিত আছিল, বিশেষকৈ বুদ্ধৰ মূৰ্তি নিৰ্মাণত এই প্ৰভাৱ স্পষ্ট। ইয়াৰ মূল বিষয়বস্তু আছিল বৌদ্ধ ধৰ্ম।
15. ভাৰতবৰ্ষৰ সাংস্কৃতিক ঐতিহ্যই ইয়াৰ ঐতিহাসিক বিচিত্ৰতাক কেনেদৰে প্ৰতিফলিত কৰে?
- (a) একেধৰণৰ ৰাজনৈতিক ইতিহাসৰ যোগেদি
- (b) বেলেগ বেলেগ অঞ্চলক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা বিভিন্ন ভাষা, উৎসৱ আৰু শিল্প-কলাৰ জৰিয়তে
- (c) এটা একীভূত জাতীয় ভাষাৰ জৰিয়তে
- (d) কেৱল এবিধ স্থাপত্য শৈলীৰ জৰিয়তে
উত্তৰ: (b) বেলেগ বেলেগ অঞ্চলক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা বিভিন্ন ভাষা, উৎসৱ আৰু শিল্প-কলাৰ জৰিয়তে
ব্যাখ্যা: ভাৰতৰ সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য ইয়াৰ বিভিন্ন ভাষা, পোছাক, উৎসৱ, সংগীত, নৃত্য আৰু শিল্পকলাৰ মাজেৰে প্ৰকাশ পায়, যি ইয়াৰ দীৰ্ঘদিনীয়া ঐতিহাসিক বৈচিত্ৰ্যৰ প্ৰতীক।
16. তলত দিয়াবোৰ মিলোৱা আৰু শুদ্ধ উত্তৰটো বাছি উলিওৱা।
(i) কথাকলি (a) অন্ধ্ৰপ্ৰদেশ
(ii) ভাৰতনাট্যম (b) কেৰালা
(iii) কথক (c) তামিলনাডু
(iv) কুচিপুড়ি (d) উত্তৰ ভাৰত
- (a) (i)-(b), (ii)-(c), (iii)-(d), (iv)-(a)
- (b) (i)-(b), (ii)-(d), (iii)-(a), (iv)-(c)
- (c) (i)-(c), (ii)-(a), (iii)-(b), (iv)-(d)
- (d) (i)-(a), (ii)-(c), (iii)-(d), (iv)-(b)
উত্তৰ: (a) (i)-(b), (ii)-(c), (iii)-(d), (iv)-(a)
ব্যাখ্যা: শুদ্ধ মিলটো হ’ল: (i) কথাকলি → (b) কেৰালা, (ii) ভাৰতনাট্যম → (c) তামিলনাডু, (iii) কথক → (d) উত্তৰ ভাৰত, (iv) কুচিপুড়ি → (a) অন্ধ্ৰপ্ৰদেশ।
17. দাবী (A): সিন্ধু উপত্যকাৰ ধৰ্ম ব্যৱস্থাত উপাসনাৰ ভিন্ন পন্থাৰ লগতে উপাস্য দেৱতাৰো বিবিধতা দেখা যায়।
কাৰণ (R): ভাৰতৰ প্ৰাচীনতম ধৰ্মীয় পৰম্পৰাই নতুন নতুন বিশ্বাস, ৰীতি-নীতিৰ ক্ষেত্ৰত সহনশীলতা, সহবৰ্তিতা আৰু সংমিশ্ৰণৰ এক উদাৰ নীতি গ্ৰহণ কৰিছিল।
- (a) (A) আৰু (R) উভয়ে সত্য; কিন্তু (R), (A)ৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা নহয়।
- (b) (A) আৰু (R) উভয়ে সত্য; আৰু (R), (A)ৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা।
- (c) (A) সত্য, (R) অসত্য।
- (d) (A) অসত্য, (R) সত্য।
উত্তৰ: (a) (A) আৰু (R) উভয়ে সত্য; কিন্তু (R), (A)ৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা নহয়।
ব্যাখ্যা: সিন্ধু উপত্যকা সভ্যতাত মাতৃদেৱী, পশুপতি আদি বিভিন্ন দেৱ-দেৱীৰ উপাসনাৰ প্ৰমাণ পোৱা যায়। ভাৰতৰ ধৰ্মীয় পৰম্পৰাতো সহনশীলতা আৰু সংমিশ্ৰণৰ নীতি দেখা যায়। কিন্তু (R) উক্তিটো (A) উক্তিটোৰ প্ৰত্যক্ষ কাৰণ নহয়, বৰঞ্চ দুয়োটা ভাৰতীয় সভ্যতাৰ ভিন্ন সময়ৰ দুটা পৃথক বৈশিষ্ট্য।
18. IUCN সম্পৰ্কে শুদ্ধ বাক্যবোৰ তলত দিয়া বিকল্পবোৰৰ পৰা বাছি উলিওৱা।
(i) IUCN ১৯৪৮ চনত গঠন কৰা হৈছিল।
(ii) IUCNৰ সম্পূৰ্ণ ৰূপটো হৈছে Indian Union for Conservation of Nature।
(iii) IUCNৰ উদ্যোগত বিশ্ব বন্যপ্ৰাণী পুঁজি (WWF) আৰু বিশ্ব সংৰক্ষণ নিৰীক্ষণ কেন্দ্ৰ স্থাপন কৰা হৈছিল।
(iv) জৰ্জ ছিজহ’ম IUCN ৰ প্ৰতিষ্ঠাপক সঞ্চালক প্ৰধান আছিল।
- (a) (i), (ii), (iii)
- (b) (ii), (iii), (iv)
- (c) (ii), (iv)
- (d) (i), (iii)
উত্তৰ: (d) (i), (iii)
ব্যাখ্যা: IUCN (International Union for Conservation of Nature) ১৯৪৮ চনত গঠন কৰা হৈছিল আৰু ইয়াৰ উদ্যোগতে WWF আৰু WCMC স্থাপন কৰা হৈছিল। ইয়াৰ সম্পূৰ্ণ ৰূপটো Indian Union নহয়, International Union হয়।
19. অৰ্থনীতিৰ চতুৰ্থক খণ্ডৰ বাবে তলৰ কোনটো বিকল্প শুদ্ধ?
- (a) সম্প্ৰদায়-ভিত্তিক পৰ্যটন
- (b) আধুনিক পৰিবেশ-অনুকূল প্ৰযুক্তিৰ বিষয়ে উদ্ভাৱনীমূলক গৱেষণা
- (c) এখন শ্বপিং মলৰ বিক্ৰী কাৰ্যবাহী বিষয়া
- (d) ৰাজহুৱা পৰিবহণৰ বাবে সেউজ বাছ সেৱা
উত্তৰ: (b) আধুনিক পৰিবেশ-অনুকূল প্ৰযুক্তিৰ বিষয়ে উদ্ভাৱনীমূলক গৱেষণা
ব্যাখ্যা: চতুৰ্থক খণ্ডত জ্ঞান-ভিত্তিক কাৰ্যকলাপ যেনে গৱেষণা, তথ্য-প্ৰযুক্তি, শিক্ষা আদি অন্তৰ্ভুক্ত। বাকী বিকল্পসমূহ অৰ্থনীতিৰ তৃতীয়ক (সেৱা) খণ্ডৰ অন্তৰ্গত।
20. দাবী (A): সামাজিক পৰিৱৰ্তন ঘটাৰ লগে লগে সম্পদৰ ধাৰণা, আৰু ইয়াৰ আহৰণ আৰু ব্যৱহাৰৰো পৰিৱৰ্তন ঘটে।
কাৰণ (R): মানুহৰ জ্ঞানৰ প্ৰসাৰ আৰু বিজ্ঞান-প্ৰযুক্তিৰ উন্নয়নৰ ফলত পৃথিৱীত থকা বহু নিৰপেক্ষ আৰু প্ৰতিৰোধক সামগ্ৰী সম্পদলৈ ৰূপান্তৰিত হৈছে।
- (a) (A) আৰু (R) উভয়ে শুদ্ধ।
- (b) (A) শুদ্ধ, (R) অশুদ্ধ।
- (c) (A) অশুদ্ধ, (R) শুদ্ধ।
- (d) (A) আৰু (R) উভয়ে অশুদ্ধ।
উত্তৰ: (a) (A) আৰু (R) উভয়ে শুদ্ধ।
ব্যাখ্যা: সমাজৰ পৰিৱৰ্তন আৰু জ্ঞান-বিজ্ঞানৰ উন্নতিৰ লগে লগে সম্পদৰ ধাৰণা আৰু ব্যৱহাৰ সলনি হয়। যি বস্তু আগতে মূল্যহীন আছিল, সেয়া নতুন প্ৰযুক্তিৰ ফলত মূল্যবান সম্পদলৈ ৰূপান্তৰিত হ’ব পাৰে। (R) উক্তিটো (A) উক্তিটোৰ সঠিক ব্যাখ্যা আগবঢ়াইছে।
21. সম্পদৰ সংৰক্ষণ সম্পৰ্কত তলত দিয়া কোনকেইটা শুদ্ধ?
(i) দীৰ্ঘম্যাদী উন্নয়ন প্ৰক্ৰিয়া বিবেচনা কৰি সম্পদৰ মিতব্যয়ী ব্যৱহাৰ
(ii) নৱীকৰণযোগ্য সম্পদৰ সলনি আৰু অধিক পৰিমাণে অনৱীকৰণযোগ্য সম্পদৰ ব্যৱহাৰ
(iii) কোনো ধৰণৰ বিনাশ আৰু অপব্যৱহাৰ নোহোৱাকৈ সম্পদৰ সম্ভাব্য পূৰ্ণ ব্যৱহাৰ
(iv) ব্যৱহাৰ নকৰি কেৱল ভৱিষ্যতৰ বাবে সম্পদসমূহ সাঁচি ৰখা
- (a) (i), (iv)
- (b) (i), (ii)
- (c) (ii), (iv)
- (d) (i), (iii)
উত্তৰ: (d) (i), (iii)
ব্যাখ্যা: সম্পদ সংৰক্ষণৰ অৰ্থ হ’ল দীৰ্ঘম্যাদী উন্নয়নৰ কথা মনত ৰাখি সম্পদৰ মিতব্যয়ী আৰু যথাসম্ভৱ অপচয় নকৰাকৈ ব্যৱহাৰ কৰা।
22. দাবী (A): অৰ্থনৈতিক ভূগোলত সম্পদৰ উৎপাদন, বিতৰণ, উপভোগ আৰু বিনিময়… অধ্যয়ন কৰা হয়।
কাৰণ (R): মানুহৰ জীৱনধাৰণ প্ৰণালী আৰু অৰ্থনৈতিক কার্যকলাপ স্থান-কাল ভেদে বেলেগ বেলেগ হয়।
- (a) (A) আৰু (R) উভয়ে সত্য; আৰু (R), (A)ৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা।
- (b) (A) আৰু (R) উভয়ে সত্য; কিন্তু (R), (A)ৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা নহয়।
- (c) (A) সত্য, (R) অসত্য।
- (d) (A) অসত্য, (R) সত্য।
উত্তৰ: (a) (A) আৰু (R) উভয়ে সত্য; আৰু (R), (A)ৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা।
ব্যাখ্যা: অৰ্থনৈতিক ভূগোলত মানুহৰ অৰ্থনৈতিক কাৰ্যকলাপসমূহ স্থান আৰু কালৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত অধ্যয়ন কৰা হয়, কাৰণ এই কাৰ্যকলাপসমূহ ঠাই আৰু সময়ভেদে ভিন্ন হয়। সেয়ে দুয়োটা উক্তি সত্য আৰু (R) উক্তিটো (A)ৰ সঠিক ব্যাখ্যা।
23. তলৰ শক্তিৰ উৎসৱোৰৰ কোনটোৱে/কোনকেইটাই কাৰ্বন ডাই-অক্সাইড উৎপন্ন নকৰে?
(i) বতাহ শক্তি
(ii) ভূ-তাপীয় শক্তি
(iii) জলবিদ্যুৎ শক্তি
(iv) জীৱাশ্ম ইন্ধন
- (a) (i)
- (b) (i), (ii)
- (c) (i), (iv)
- (d) (i), (ii), (iii)
উত্তৰ: (d) (i), (ii), (iii)
ব্যাখ্যা: বতাহ শক্তি, ভূ-তাপীয় শক্তি আৰু জলবিদ্যুৎ শক্তি হ’ল নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ উৎস আৰু এইবোৰে কাৰ্বন ডাই-অক্সাইড উৎপন্ন নকৰে। কেৱল জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ দহনৰ ফলতহে কাৰ্বন ডাই-অক্সাইড উৎপন্ন হয়।
24. দাবী (A): বায়ুমণ্ডলত অত্যধিক পৰিমাণে ছালফাৰ ডাই-অক্সাইড আৰু নাইট্ৰ’জেন ডাই-অক্সাইডৰ ঘনত্ব বৃদ্ধি পালে এছিড বৰষুণৰ সৃষ্টি হয়।
কাৰণ (R): তেনে ধৰণৰ বৰষুণে বন-বননি ধ্বংস কৰাৰ লগতে জলাশয়সমূহৰ পানীও প্ৰদূষিত কৰে।
- (a) (A) আৰু (R) উভয়ে সত্য; আৰু (R), (A)ৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা।
- (b) (A) সত্য, (R) অসত্য।
- (c) (A) অসত্য, (R) সত্য।
- (d) (A) আৰু (R) উভয়ে সত্য; কিন্তু (R), (A)ৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা নহয়।
উত্তৰ: (d) (A) আৰু (R) উভয়ে সত্য; কিন্তু (R), (A)ৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা নহয়।
ব্যাখ্যা: দুয়োটা উক্তি সত্য। বায়ুমণ্ডলত ছালফাৰ ডাই-অক্সাইড আৰু নাইট্ৰ’জেন ডাই-অক্সাইডৰ বৃদ্ধিৰ ফলত এছিড বৰষুণ হয়, আৰু এই বৰষুণে পৰিৱেশৰ ক্ষতি কৰে। কিন্তু (R) উক্তিটো (A) উক্তিটোৰ পৰিণতিহে, কাৰণ নহয়।
25. সুউচ্চ পৰ্বতসমূহ আৰু মেৰু অঞ্চলত থকা বৰফস্তূপৰ গলনৰ ফলত কেনেধৰণৰ বিৰূপ প্ৰভাৱ পৰিব পাৰে?
(i) সাগৰপৃষ্ঠৰ উত্থান
(ii) উপকূলীয় বিশাল অঞ্চল পানীত বুৰ যাব
(iii) পানীৰ নাটনিৰ সমস্যা সমাধান হ’ব
(iv) জৈৱ বৈচিত্ৰ্যতা সুৰক্ষিত হ’ব
- (a) (i), (ii), (iii), (iv)
- (b) (i), (iii)
- (c) (ii), (iii)
- (d) (i), (ii)
উত্তৰ: (d) (i), (ii)
ব্যাখ্যা: বৰফ গলাৰ ফলত সাগৰপৃষ্ঠৰ উচ্চতা বৃদ্ধি পাব (i) আৰু উপকূলীয় অঞ্চলসমূহ পানীত বুৰ যাব (ii)। ইয়াৰ ফলত পানীৰ নাটনিৰ সমস্যা বাঢ়িব আৰু জৈৱ বৈচিত্ৰ্যতাৰ ক্ষতি হ’ব।
26. নদ-নদীৰ পাৰত অৱস্থিত নগৰ অঞ্চলৰ প্ৰদূষণ সম্পৰ্কত তলত দিয়া উক্তি (i) আৰু (ii) বিচাৰ কৰা।
(i) ঔদ্যোগিক আৱৰ্জনা আৰু নগৰৰ পেলনীয়া পদাৰ্থই নগৰ অঞ্চলৰ মাজেদি বা কাষেদি প্ৰবাহিত নদ-নদীৰ পানী প্ৰদূষিত কৰে।
(ii) আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ সৰ্বমুঠ নদী দৈৰ্ঘ্যৰ ৫৫% ৰাসায়নিক সাৰৰ দৰে কৃষিজনিত প্ৰদূষকৰ দ্বাৰা প্ৰদূষিত হৈছে।
- (a) (i) আৰু (ii) দুয়োটাই সত্য
- (b) (i) আৰু (ii) দুয়োটাই অসত্য
- (c) (i) সত্য, (ii) অসত্য
- (d) (i) অসত্য, (ii) সত্য
উত্তৰ: (c) (i) সত্য, (ii) অসত্য
ব্যাখ্যা: নগৰ অঞ্চলৰ আৱৰ্জনা আৰু উদ্যোগৰ পেলনীয়া পদাৰ্থই নদীৰ পানী প্ৰদূষিত কৰে, গতিকে (i) সত্য। কিন্তু (ii) ত উল্লেখ কৰা তথ্যটো (৫৫%) সঠিক নহ’বও পাৰে আৰু ই এক অতি সাধাৰণকৃত উক্তি।
27. পৰিৱেশৰ আঞ্চলিক সমস্যাৰ সন্দৰ্ভত তলৰ উক্তিকেইটা বিচাৰ কৰা।
(i) দিল্লী, বেংগালুৰু, গুৱাহাটী, পুণে আদি চহৰ ভূগৰ্ভস্থ পানীৰ নাটনিৰ সমস্যাৰ সন্মুখীন হৈছে।
(ii) পশ্চিমবংগ আৰু অসমৰ দৰে ৰাজ্যত নদ-নদীৰ গৰাখহনীয়া এক ভয়ানক পাৰিপাৰ্শ্বিক সমস্যা।
- (a) (i) সত্য, (ii) অসত্য
- (b) (i) অসত্য, (ii) সত্য
- (c) (i) আৰু (ii) উভয়ে সত্য
- (d) (i) আৰু (ii) উভয়ে অসত্য
উত্তৰ: (c) (i) আৰু (ii) উভয়ে সত্য
ব্যাখ্যা: দিল্লী, গুৱাহাটী আদি ডাঙৰ চহৰত ভূগৰ্ভস্থ পানীৰ নাটনি এক গুৰুতৰ সমস্যা। ঠিক তেনেদৰে, অসম আৰু পশ্চিমবংগত নদীৰ গৰাখহনীয়া এক ডাঙৰ পাৰিপাৰ্শ্বিক সমস্যা। সেয়ে দুয়োটা উক্তি সত্য।
28. উত্তৰ গোলাৰ্ধৰ বিষয়ে তলৰ কোনকেইটা উক্তি শুদ্ধ?
(i) ৬৭% মাটি এই অঞ্চলৰ অন্তৰ্গত।
(ii) ৯০% of the world’s population lives in this region.
(iii) ৫৭% মাটি এই অঞ্চলৰ অন্তৰ্গত।
(iv) ৪০% of the world’s population lives in this region.
- (a) (i), (ii)
- (b) (i), (iv)
- (c) (ii), (iii)
- (d) (iii), (iv)
উত্তৰ: (a) (i), (ii)
ব্যাখ্যা: উত্তৰ গোলাৰ্ধত পৃথিৱীৰ স্থলভাগৰ পৰিমাণ দক্ষিণ গোলাৰ্ধতকৈ বেছি (প্ৰায় ৬৭%) আৰু ইয়াতেই বিশ্বৰ প্ৰায় ৯০% জনসংখ্যাই বাস কৰে।
29. তলত উল্লেখ কৰা বৈশিষ্ট্যসমূহৰ পৰা মহাসাগৰখন চিনাক্ত কৰা:
(i) এই মহাসাগৰখনে পৃথিৱীৰ প্ৰায় এক-তৃতীয়াংশ ঠাই আগুৰি আছে।
(ii) এই মহাসাগৰখনৰ গড় গভীৰতা প্ৰায় ৫০০০ মিটাৰ।
(iii) সামুদ্ৰিক খাতসমূহৰ ভিতৰত গভীৰতম মেৰিয়ানা খাতকে ধৰি… উল্লেখযোগ্য।
- (a) ভাৰত মহাসাগৰ
- (b) প্ৰশান্ত মহাসাগৰ
- (c) আটলান্টিক মহাসাগৰ
- (d) উত্তৰ মহাসাগৰ
উত্তৰ: (b) প্ৰশান্ত মহাসাগৰ
ব্যাখ্যা: প্ৰশান্ত মহাসাগৰেই পৃথিৱীৰ বৃহত্তম আৰু গভীৰতম মহাসাগৰ।
30. তলৰ কোনটো যোৰ শুদ্ধভাৱে মিলি আছে?
- (a) দক্ষিণ আমেৰিকা : চাহাৰা মৰুভূমি
- (b) আটলান্টিক মহাসাগৰ : মেৰিয়ানা খাত
- (c) এছিয়া : বেৰিং প্ৰণালী
- (d) উত্তৰ আমেৰিকা : ডেথ ভেলী
উত্তৰ: (d) উত্তৰ আমেৰিকা : ডেথ ভেলী
ব্যাখ্যা: ডেথ ভেলী (Death Valley) উত্তৰ আমেৰিকাত অৱস্থিত। বাকী বিকল্পবোৰ অশুদ্ধ কাৰণ চাহাৰা মৰুভূমি আফ্ৰিকাত, মেৰিয়ানা খাত প্ৰশান্ত মহাসাগৰত, আৰু বেৰিং প্ৰণালীয়ে এছিয়া আৰু উত্তৰ আমেৰিকাক পৃথক কৰিছে।
31. দাবী (A): উপকূলৱৰ্তী ঠেক সমতল ভূমিৰ বাহিৰে আফ্ৰিকা মহাদেশৰ বেছি অংশই এখন বৃহৎ মালভূমি, এইখন মহাদেশত সুউচ্চ পৰ্বতশ্ৰেণী নাই।
কাৰণ (R): পূব প্ৰান্তত থকা কিলিমাঞ্জাৰো শৃংগই আফ্ৰিকা মহাদেশৰ উচ্চতম ঠাই।
- (a) (A) আৰু (R) উভয়ে সত্য; আৰু (R), (A)ৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা।
- (b) (A) সত্য, (R) অসত্য।
- (c) (A) অসত্য, (R) সত্য।
- (d) (A) আৰু (R) উভয়ে সত্য; কিন্তু (R), (A)ৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা নহয়।
উত্তৰ: (d) (A) আৰু (R) উভয়ে সত্য; কিন্তু (R), (A)ৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা নহয়।
ব্যাখ্যা: আফ্ৰিকা মহাদেশখনক মালভূমিৰ মহাদেশ বুলি কোৱা হয় আৰু ইয়াত ওখ পৰ্বতমালা কম। কিলিমাঞ্জাৰো ইয়াৰ উচ্চতম শৃংগ। দুয়োটা উক্তি সত্য, কিন্তু কিলিমাঞ্জাৰো থকাটোৱেই মহাদেশখন মালভূমি হোৱাৰ কাৰণ নহয়।
32. তলত দিয়া মহাসাগৰৰ তলিভাগৰ ভূ-প্ৰকৃতিসমূহ বৰ্ধিত গভীৰতাৰ ক্ৰমত সজোৱা আৰু শুদ্ধ উত্তৰটো বাছি উলিওৱা।
- (a) গভীৰ সমুদ্ৰ খাত → সামুদ্ৰিক শৈলশিৰা → সমুদ্ৰতলীয় দ্ৰোণী → গভীৰ সমুদ্ৰতল → মহীঢাল → মহীসোপান
- (b) মহীসোপান → মহীঢাল → গভীৰ সমুদ্ৰতল → সামুদ্ৰিক শৈলশিৰা → গভীৰ সমুদ্ৰ খাত
- (c) মহীঢাল → মহীসোপান → সমুদ্ৰতলীয় দ্ৰোণী → গভীৰ সমুদ্ৰতল → গভীৰ সমুদ্ৰ খাত → সামুদ্ৰিক শৈলশিৰা
- (d) মহীসোপান → মহীঢাল → গভীৰ সমুদ্ৰতল → গভীৰ সমুদ্ৰ খাত → সমুদ্ৰতলীয় দ্ৰোণী → সামুদ্ৰিক শৈলশিৰা
উত্তৰ: (b) মহীসোপান → মহীঢাল → গভীৰ সমুদ্ৰতল → সামুদ্ৰিক শৈলশিৰা → গভীৰ সমুদ্ৰ খাত
ব্যাখ্যা: সাগৰৰ তলিভাগৰ গঠন উপকূলৰ পৰা গভীৰতালৈ এই ক্ৰমত থাকে: মহীসোপান (Continental Shelf), মহীঢাল (Continental Slope), গভীৰ সমুদ্ৰতল (Deep Sea Plain), আৰু তাৰ পিছত সামুদ্ৰিক শৈলশিৰা (Oceanic Ridge) আৰু গভীৰ সমুদ্ৰ খাত (Deep Sea Trench) আদি থাকে।
33. তলত উল্লেখ কৰা জনগোটসমূহৰ অসমলৈ হোৱা প্ৰব্ৰজনৰ প্ৰবাহ একাদিক্ৰমে সজোৱা।
(i) মংগোলীয়
(ii) অষ্ট্ৰিক
(iii) আৰ্য
(iv) আহোম
- (a) (i), (ii), (iii), (iv)
- (b) (ii), (iii), (i), (iv)
- (c) (i), (iv), (iii), (ii)
- (d) (ii), (i), (iii), (iv)
উত্তৰ: (d) (ii), (i), (iii), (iv)
ব্যাখ্যা: অসমলৈ মানৱ প্ৰব্ৰজনৰ ঐতিহাসিক ক্ৰমটো হ’ল: প্ৰথমে অষ্ট্ৰিক, তাৰ পিছত মংগোলীয়, তাৰ পিছত আৰ্য (ককেছীয়), আৰু শেষত আহোমসকল।
34. তলত দিয়াবোৰৰ কোনটো দশকত অসমৰ জনসংখ্যা বৃদ্ধিৰ হাৰ ভাৰতবৰ্ষতকৈ নিম্ন হৈছিল?
- (a) ১৯০১-১৯১১
- (b) ১৯৪১-১৯৫১
- (c) ১৯৯১-২০০১
- (d) ১৯২১-১৯৩১
উত্তৰ: (a) ১৯০১-১৯১১
ব্যাখ্যা: বেছিভাগ দশকত অসমৰ জনসংখ্যা বৃদ্ধিৰ হাৰ ভাৰততকৈ বেছি আছিল। কিন্তু কিছুমান ঐতিহাসিক তথ্য অনুসৰি, ১৯০১-১৯১১ দশকত অসমৰ বৃদ্ধিৰ হাৰ (১৬.৯৯%) ভাৰতৰ গড় বৃদ্ধিৰ হাৰতকৈ সামান্য কম আছিল বুলি ধৰা হয়, যদিও এই তথ্য বিতৰ্কিত।
35. গণতান্ত্ৰিক চৰকাৰক কিয় অন্য প্ৰকাৰৰ চৰকাৰতকৈ অধিক ভাল বুলি গণ্য কৰা হয়?
(i) ই নাগৰিকসকলৰ মাজত সমতা বৃদ্ধি কৰে।
(ii) ই অৰ্থনৈতিক প্ৰগতি নিশ্চিত কৰে।
(iii) ই বাদ-বিবাদ মীমাংসাৰ এটা উপায় প্ৰদান কৰে।
- (a) (i), (ii)
- (b) (i), (iii)
- (c) (ii), (iii)
- (d) (i), (ii), (iii)
উত্তৰ: (b) (i), (iii)
ব্যাখ্যা: গণতন্ত্ৰই নাগৰিকৰ মাজত সমতা স্থাপন কৰে আৰু আলোচনাৰ জৰিয়তে বিবাদ মীমাংসাৰ বাবে এক পদ্ধতি আগবঢ়ায়। অৰ্থনৈতিক প্ৰগতি নিশ্চিত কৰাটো গণতন্ত্ৰৰ এক প্ৰত্যক্ষ বৈশিষ্ট্য নহয়, যদিও ই এক আকাংক্ষিত লক্ষ্য।
36. দাবী (A): প্ৰস্তাৱনাত সন্নিৱিষ্ট কথাখিনি জানিলেহে সংবিধানখনক জানিব পৰা যাব।
কাৰণ (R): প্ৰস্তাৱনাৰ প্ৰতিটো শব্দৰ মাজত লুকাই আছে সংবিধানখনৰ আদৰ্শ, দৰ্শন আৰু লক্ষ্য।
- (a) (A) সত্য, কিন্তু (R) অসত্য।
- (b) (A) অসত্য, কিন্তু (R) সত্য।
- (c) (A) আৰু (R) দুয়োটাই সত্য; কিন্তু (R), (A)ৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা নহয়।
- (d) (A) আৰু (R) দুয়োটাই সত্য; আৰু (R), (A)ৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা।
উত্তৰ: (d) (A) আৰু (R) দুয়োটাই সত্য; আৰু (R), (A)ৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা।
ব্যাখ্যা: সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনাই সংবিধানৰ মূল আদৰ্শ, দৰ্শন আৰু উদ্দেশ্যসমূহক প্ৰতিফলিত কৰে। সেয়েহে প্ৰস্তাৱনা পঢ়িলে সংবিধানৰ আত্মা বুজিব পাৰি। (R) উক্তিটো (A)ৰ সঠিক ব্যাখ্যা।
37. ৰাষ্ট্ৰীয় মানৱ অধিকাৰ আয়োগৰ সভাপতি কোন হ’ব পাৰে?
- (a) কোনো উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ প্ৰাক্তন মুখ্য ন্যায়াধীশ
- (b) উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ প্ৰাক্তন মুখ্য ন্যায়াধীশ
- (c) কোনো উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ এজন প্ৰাক্তন ন্যায়াধীশ
- (d) উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ এজন প্ৰাক্তন ন্যায়াধীশ
উত্তৰ: (b) উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ প্ৰাক্তন মুখ্য ন্যায়াধীশ
ব্যাখ্যা: ৰাষ্ট্ৰীয় মানৱ অধিকাৰ আয়োগ (NHRC) আইন অনুসৰি, আয়োগৰ অধ্যক্ষজন ভাৰতৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ অৱসৰপ্ৰাপ্ত মুখ্য ন্যায়াধীশ বা ন্যায়াধীশ হ’ব লাগে।
38. ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ অভিকৰণসমূহ বাছি উলিওৱা।
(i) সচিবালয়
(ii) ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মানৱ অধিকাৰ আয়োগ
(iii) সাধাৰণ সভা
(iv) আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মুদ্ৰা নিধি
- (a) (iii), (iv)
- (b) (ii), (iv)
- (c) (i), (iv)
- (d) (i), (iii)
উত্তৰ: (d) (i), (iii)
ব্যাখ্যা: সচিবালয় (Secretariat) আৰু সাধাৰণ সভা (General Assembly) ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ ৬টা মূল অংগৰ ভিতৰত অন্যতম। আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মুদ্ৰা নিধি (IMF) আৰু মানৱ অধিকাৰ আয়োগ (UNHRC) ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ লগত জড়িত বিশেষ অভিকৰণ আৰু সংস্থা, কিন্তু মূল অংগ নহয়।
39. ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সাধাৰণ সভা সম্পৰ্কত তলৰ কোনটো/কোনকেইটা উক্তি সত্য?
(i) ই ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ বৃহত্তম অংগ।
(ii) ইয়াৰ দহজন অস্থায়ী আৰু পাঁচজন স্থায়ী সদস্য আছে।
(iii) ইয়াৰ প্ৰধান কাম হৈছে আক্ৰান্ত সদস্য ৰাষ্ট্ৰসমূহে উত্থাপন কৰা গোচৰসমূহ নিষ্পত্তি কৰা।
- (a) কেৱল (i) সত্য
- (b) (i) আৰু (ii) সত্য
- (c) (ii) আৰু (iii) সত্য
- (d) (i) আৰু (iii) সত্য
উত্তৰ: (a) কেৱল (i) সত্য
ব্যাখ্যা: সাধাৰণ সভা ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ বৃহত্তম অংগ, য’ত সকলো সদস্য ৰাষ্ট্ৰই অংশ লয়। নিৰাপত্তা পৰিষদতহে ১০জন অস্থায়ী আৰু ৫জন স্থায়ী সদস্য থাকে। ইয়াৰ মূল কাম বিশ্ব শান্তি, নিৰাপত্তা, বাজেট আদি বিষয়ত আলোচনা আৰু অনুমোদন জনোৱা, গোচৰ নিষ্পত্তি কৰা নহয়।
40. চেক মুদ্ৰা সম্পৰ্কত তলত দিয়া অশুদ্ধ উক্তিকেইটা চিহ্নিত কৰা।
(i) বিনিময়ৰ মাধ্যম হিচাপে চেকৰ গ্ৰহণযোগ্যতা আছে।
(ii) চেক মুদ্ৰা গ্ৰহণ কৰিবলৈ অস্বীকাৰ কৰিলে আইন উলংঘা কৰা বুজাব।
(iii) চেক মুদ্ৰা অৰ্থনৈতিক অপৰাধৰ দ্বাৰা সৃষ্টি কৰা হয়।
(iv) চেক হ’ল মুদ্ৰা পৰিশোধৰ এটা আদেশ আৰু বেংকৰ কাউণ্টাৰত নগদীকৰণ কৰি ল’ব পাৰি।
(v) চেক মুদ্ৰা কেৱল কেন্দ্ৰীয় বেংকেহে ছপা আৰু বিতৰণ কৰিব পাৰে।
- (a) (i), (ii), (iii), (v)
- (b) (i), (ii), (iv), (v)
- (c) (ii), (iii), (iv), (v)
- (d) (i), (iii), (iv), (v)
উত্তৰ: (a) (i), (ii), (iii), (v)
ব্যাখ্যা: চেকৰ গ্ৰহণযোগ্যতা সাৰ্বজনীন নহয় (i)। চেক গ্ৰহণ কৰিবলৈ অস্বীকাৰ কৰিলে আইন উলংঘা নহয় (ii)। চেক মুদ্ৰা অৰ্থনৈতিক অপৰাধৰ দ্বাৰা সৃষ্টি নহয় (iii)। বাণিজ্যিক বেংকসমূহে গ্ৰাহকক চেক দিয়ে, কেৱল কেন্দ্ৰীয় বেংকে নহয় (v)। কেৱল (iv) উক্তিটোহে শুদ্ধ। গতিকে বাকী সকলো অশুদ্ধ।
41. ওপৰৰ পৰিস্থিতিটো বিচাৰ কৰি ৰমেনৰ বেংকত থকা একাউণ্টটোৰ প্ৰকাৰ বাছি উলিওৱা।
(ৰমেনে ২০,০০০ টকাৰে একাউণ্ট খুলি ৩ মাহৰ পিছত ৩,০০০ টকা জমা দিছে আৰু বছৰৰ শেষত ৫৫০ টকা সুত পাইছে।)
- (a) চলিত আমানত একাউণ্ট
- (b) স্থিৰ আমানত একাউণ্ট
- (c) ৰেকাৰিং আমানত একাউণ্ট
- (d) সঞ্চয় আমানত একাউণ্ট
উত্তৰ: (d) সঞ্চয় আমানত একাউণ্ট
ব্যাখ্যা: সঞ্চয় একাউণ্টত জমা দিয়া ধনৰ ওপৰত বেংকে সুত প্ৰদান কৰে আৰু ইয়াত যেতিয়াই ইচ্ছা ধন জমা বা উলিয়াব পাৰি। দিয়া বিৱৰণ অনুসৰি ৰমেনে জমা দিয়া ধনৰ ওপৰত বছৰৰ শেষত সুত লাভ কৰিছে, যি সঞ্চয় একাউণ্টৰ বৈশিষ্ট্য।
42. দাবী (A): মুদ্ৰাই হৈছে আটাইতকৈ তৰলীকৃত সম্পত্তি।
কাৰণ (R): মুদ্ৰাক সামগ্ৰী আৰু সেৱালৈ তৎকালীনভাৱে আৰু প্ৰত্যক্ষভাৱে মুদ্ৰাৰ গৰাকীয়ে বিচৰা ধৰণে ৰূপান্তৰিত কৰিব পাৰি।
- (a) (A) সত্য, কিন্তু (R) অসত্য।
- (b) (A) আৰু (R) দুয়োটাই সত্য; আৰু (R), (A)ৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা।
- (c) (A) অসত্য, কিন্তু (R) সত্য।
- (d) (A) আৰু (R) দুয়োটাই সত্য; কিন্তু (R), (A)ৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা নহয়।
উত্তৰ: (b) (A) আৰু (R) দুয়োটাই সত্য; আৰু (R), (A)ৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা।
ব্যাখ্যা: মুদ্ৰা আটাইতকৈ তৰল সম্পত্তি কাৰণ ইয়াক অতি সহজে আৰু সোনকালে বস্তু বা সেৱা কিনিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। সেয়ে দুয়োটা উক্তি সত্য আৰু (R) উক্তিটো (A)ৰ সঠিক ব্যাখ্যা।
43. অৰ্থনৈতিক বিকাশ আৰু উন্নয়ন সম্পৰ্কে উক্তি (i) আৰু (ii) বিচাৰ কৰা।
(i) অৰ্থনৈতিক উন্নয়ন হৈছে এটা গুণগত ধাৰণা, কিন্তু অৰ্থনৈতিক বিকাশ এটা পৰিমাণ-সূচক ধাৰণা।
(ii) অৰ্থনৈতিক উন্নয়নৰ অৰ্থ সীমিত, কিন্তু অৰ্থনৈতিক বিকাশৰ অৰ্থ ব্যাপক।
- (a) (i) সত্য, (ii) সত্য
- (b) (i) সত্য, (ii) অসত্য
- (c) (i) অসত্য, (ii) অসত্য
- (d) (i) অসত্য, (ii) সত্য
উত্তৰ: (b) (i) সত্য, (ii) অসত্য
ব্যাখ্যা: অৰ্থনৈতিক উন্নয়ন এক গুণগত ধাৰণা, য’ত জীৱনৰ মানদণ্ড, শিক্ষা, স্বাস্থ্য আদি অন্তৰ্ভুক্ত। আনহাতে অৰ্থনৈতিক বিকাশ এক পৰিমাণসূচক ধাৰণা, যি কেৱল মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদন (GDP) বৃদ্ধি বুজায়। সেয়ে (i) সত্য। অৰ্থনৈতিক উন্নয়ন এক ব্যাপক ধাৰণা আৰু অৰ্থনৈতিক বিকাশ তাৰ এটা অংশহে, সেয়ে (ii) অসত্য।
44. নীতি (NITI) আয়োগৰ অধ্যক্ষজন হ’ল –
- (a) ৰাষ্ট্ৰপতি
- (b) কেন্দ্ৰীয় বিত্তমন্ত্ৰী
- (c) প্ৰধানমন্ত্ৰী
- (d) উপৰাষ্ট্ৰপতি
উত্তৰ: (c) প্ৰধানমন্ত্ৰী
ব্যাখ্যা: ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী পদেনক্ৰমে NITI (National Institution for Transforming India) আয়োগৰ অধ্যক্ষ হয়।
45. তলত দিয়াবোৰ মিলোৱা আৰু শুদ্ধ উত্তৰটো বাছি উলিওৱা।
(i) গণতান্ত্ৰিক পৰিকল্পনা (a) প্ৰশাসন ব্যৱস্থাৰ একেবাৰে নিম্ন পৰ্যায়ত পৰিকল্পনা যুগুতকৰণত জড়িত হোৱা
(ii) অৰ্থনৈতিক পৰিকল্পনা (b) ৰাইজে পৰিকল্পনা যুগুতকৰণৰ বিভিন্ন পৰ্যায়ত অংশগ্ৰহণ কৰে
(iii) তৃণমূল পৰ্যায়ৰ পৰিকল্পনা (c) কেতবোৰ সুনিৰ্দিষ্ট উন্নয়নৰ লক্ষ্যত উপনীত হোৱা
- (a) (i)-(a), (ii)-(c), (iii)-(b)
- (b) (i)-(c), (ii)-(a), (iii)-(b)
- (c) (i)-(c), (ii)-(b), (iii)-(a)
- (d) (i)-(b), (ii)-(c), (iii)-(a)
উত্তৰ: (d) (i)-(b), (ii)-(c), (iii)-(a)
ব্যাখ্যা: শুদ্ধ মিলটো হ’ল: (i) গণতান্ত্ৰিক পৰিকল্পনা → (b) ৰাইজে পৰিকল্পনা যুগুতকৰণৰ বিভিন্ন পৰ্যায়ত অংশগ্ৰহণ কৰে। (ii) অৰ্থনৈতিক পৰিকল্পনা → (c) কেতবোৰ সুনিৰ্দিষ্ট উন্নয়নৰ লক্ষ্যত উপনীত হোৱা। (iii) তৃণমূল পৰ্যায়ৰ পৰিকল্পনা → (a) প্ৰশাসন ব্যৱস্থাৰ একেবাৰে নিম্ন পৰ্যায়ত (যেনে পঞ্চায়ত) পৰিকল্পনা যুগুতকৰণত জড়িত হোৱা।
SECTION-B / খ-শাখা
46. স্বদেশী আন্দোলনত ব্যৱহৃত প্ৰতিবাদৰ পদ্ধতিসমূহ ইয়াৰ পূৰ্বে হোৱা ১৮৫৭ চনৰ ভাৰতীয় বিদ্ৰোহত ব্যৱহাৰ কৰা পদ্ধতিৰ সৈতে তুলনা কৰা। (২)
উত্তৰ:
১৮৫৭ চনৰ বিদ্ৰোহ আৰু স্বদেশী আন্দোলনৰ প্ৰতিবাদৰ পদ্ধতিৰ মাজত পাৰ্থক্য আছিল।
- ১৮৫৭ চনৰ বিদ্ৰোহ: এই বিদ্ৰোহত মুখ্যতঃ সশস্ত্ৰ সংগ্ৰাম আৰু সামৰিক কৌশল ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। ই আছিল এক প্ৰত্যক্ষ যুদ্ধ, য’ত চিপাহী আৰু ৰজাসকলে ব্ৰিটিছ শাসনক অস্ত্ৰৰ দ্বাৰা উফৰাই পেলাবলৈ চেষ্টা কৰিছিল।
- স্বদেশী আন্দোলন (১৯০৫): ইয়াৰ প্ৰতিবাদৰ পদ্ধতি আছিল মূলতঃ অহিংস আৰু অৰ্থনৈতিক। ইয়াত “বয়কট” (ব্ৰিটিছ সামগ্ৰী বৰ্জন) আৰু “স্বদেশী” (দেশীয় সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰ) ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া হৈছিল। সভা, শোভাযাত্ৰা, আৰু জাতীয় শিক্ষাৰ প্ৰসাৰ ইয়াৰ মূল অংগ আছিল। ইয়াৰ লক্ষ্য আছিল ব্ৰিটিছ অৰ্থনীতিত আঘাত কৰি তেওঁলোকক হেঁচা দিয়া।
47. (ছবিখন চাই) ৰংঘৰৰ যিকোনো দুটা স্থাপত্যগত বৈশিষ্ট্য চিনাক্ত কৰা। আহোম যুগত এই স্থাপত্যটো কিয় নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল? (২+১=৩)**
উত্তৰ:
ৰংঘৰৰ দুটা স্থাপত্যগত বৈশিষ্ট্য:
- দো-চালা আকৃতিৰ চাল: ৰংঘৰৰ চালখন ওলোটা নাৱৰ দৰে দো-চালা শৈলীৰে নিৰ্মিত, যিটো আহোম স্থাপত্যৰ এক নিজস্ব বৈশিষ্ট্য।
- আঠকোণীয়া গঠন: মূল গঠনটো আঠকোণীয়া, আৰু ইয়াৰ ওপৰত ঘূৰণীয়া গম্বুজৰ দৰে মুডুচ আছে। ইয়াৰ দেৱালত ফুল আৰু জীৱ-জন্তুৰ আকৃতি খোদিত কৰা আছে।
নিৰ্মাণৰ কাৰণ:
আহোম স্বৰ্গদেউ আৰু ৰাজপৰিয়ালৰ সদস্যসকলে ম’হ যুঁজ, শেন যুঁজ, আৰু অন্যান্য খেল-ধেমালি তথা সাংস্কৃতিক অনুষ্ঠান উপভোগ কৰিবলৈ এই পেভিলিয়নটো (pavilion) নিৰ্মাণ কৰিছিল। ই এক ৰাজকীয় ক্ৰীড়া পেভিলিয়ন আছিল।
(দৃষ্টিহীন পৰীক্ষাৰ্থীসকলৰ বাবে বিকল্প প্ৰশ্ন)
অসমৰ বিভিন্ন সম্প্ৰদায়ৰ মাজত সামাজিক ঐক্য সাধনত বিহু উৎসৱৰ প্ৰভাৱ বিশ্লেষণ কৰা। (৩)
উত্তৰ:
বিহুৱে অসমৰ বিভিন্ন জাতি-জনগোষ্ঠীৰ মাজত সামাজিক ঐক্য স্থাপনত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে।
- সমন্বয়ৰ উৎসৱ: বিহু কোনো বিশেষ ধৰ্ম বা সম্প্ৰদায়ৰ উৎসৱ নহয়। ই এক কৃষিভিত্তিক উৎসৱ, য’ত হিন্দু, মুছলমান, খ্ৰীষ্টান সকলোৱে একেলগে অংশগ্ৰহণ কৰে।
- সাংস্কৃতিক আদান-প্ৰদান: বিহুৰ সময়ত হুঁচৰি, বিহু নাচ আদিৰ জৰিয়তে মানুহ গাঁৱে-ভূঞে ইঘৰৰ পৰা সিঘৰলৈ যায়, যাৰ ফলত পাৰস্পৰিক সম্পৰ্ক আৰু ভাতৃত্ববোধ বৃদ্ধি পায়।
- সামূহিক অংশগ্ৰহণ: বিহুৰ লগত জড়িত বিভিন্ন কাম, যেনে পিঠা-পনা বনোৱা, খেল-ধেমালি আদিত সকলোৱে একেলগে অংশ লয়, যিয়ে সামাজিক বান্ধোন শক্তিশালী কৰে।
48. জালিয়ানৱালা বাগৰ হত্যাকাণ্ডত জেনেৰেল ডায়াৰৰ ভূমিকা আৰু তেখেতৰ কাৰ্যব্যৱস্থাৰ পৰৱৰ্তী প্ৰতিক্ৰিয়াসমূহ মূল্যায়ন কৰা। (২+২=৪)
উত্তৰ:
জেনেৰেল ডায়াৰৰ ভূমিকা:
১৯১৯ চনৰ ১৩ এপ্ৰিলত অমৃতসৰ জালিয়ানৱালা বাগত ৰাওলাট আইনৰ বিৰুদ্ধে শান্তিপূৰ্ণভাৱে প্ৰতিবাদ কৰিবলৈ সমবেত হোৱা নিৰস্ত্ৰ জনতাৰ ওপৰত ব্ৰিগেডিয়াৰ জেনেৰেল ৰেগিনাল্ড ডায়াৰৰ নিৰ্দেশত সৈন্যই নিৰ্বিচাৰে গুলীচালনা কৰিছিল। ডায়াৰৰ উদ্দেশ্য আছিল ভাৰতীয়সকলৰ মনত সন্ত্ৰাস সৃষ্টি কৰি “নৈতিক প্ৰভাৱ” পেলোৱা। তেওঁ কোনো সতৰ্কবাণী নিদিয়াকৈ এই বৰ্বৰ কাণ্ড সংঘটিত কৰিছিল।
পৰৱৰ্তী প্ৰতিক্ৰিয়া:
- তীব্ৰ ঘৃণা আৰু প্ৰতিবাদ: এই ঘটনাই সমগ্ৰ ভাৰতবৰ্ষত ব্ৰিটিছ শাসনৰ বিৰুদ্ধে তীব্ৰ ঘৃণা আৰু প্ৰতিবাদৰ জোৱাৰ তোলে।
- অসহযোগ আন্দোলনৰ জন্ম: এই হত্যাকাণ্ডৰ প্ৰতিবাদতে মহাত্মা গান্ধীয়ে ১৯২০ চনত অসহযোগ আন্দোলন আৰম্ভ কৰে।
- ৰবীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰৰ ‘নাইটহুড’ ত্যাগ: এই বৰ্বৰতাৰ প্ৰতিবাদত ৰবীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰে ব্ৰিটিছে দিয়া ‘নাইটহুড’ উপাধি ত্যাগ কৰে।
- হান্টাৰ কমিছন: ব্ৰিটিছ চৰকাৰে ঘটনাটোৰ তদন্তৰ বাবে হান্টাৰ কমিছন গঠন কৰে, যিয়ে ডায়াৰক দোষী সাব্যস্ত কৰে যদিও তেওঁক কোনো কঠোৰ শাস্তি দিয়া হোৱা নাছিল।
49. (তালিকাখন চাই) কামৰূপ আৰু দৰঙৰ তথ্যসমূহ তুলনা কৰা। কামৰূপ আৰু দৰঙৰ কৃষকসকলৰ ওপৰত পৰিৱৰ্তনটোৰ প্ৰভাৱ কি হৈছিল? (২+২=৪)
উত্তৰ:
(a) তথ্যৰ তুলনা:
তালিকাখনৰ মতে, ১৮৩২-৩৩ চনত কামৰূপৰ ৰাজহ সংগ্ৰহ আছিল ১,১০,১৮১ টকা আৰু দৰঙৰ আছিল ৪১,৫০৬ টকা। কিন্তু ১৮৫২-৫৩ চনলৈ কামৰূপৰ ৰাজহ ২,৯৫,৯৯৬ টকালৈ বৃদ্ধি পায় (প্ৰায় ২.৭ গুণ) আৰু দৰঙৰ ৰাজহ ১,৫৭,৭৯৫ টকালৈ বৃদ্ধি পায় (প্ৰায় ৩.৮ গুণ)। তুলনামূলকভাৱে দৰং জিলাত ৰাজহ বৃদ্ধিৰ হাৰ কামৰূপতকৈ বেছি আছিল।
(b) কৃষকৰ ওপৰত প্ৰভাৱ:
ৰাজহৰ এই দ্ৰুত বৃদ্ধিয়ে কামৰূপ আৰু দৰঙৰ কৃষকসকলৰ ওপৰত এক विनाशकारी প্ৰভাৱ পেলাইছিল।
- অৰ্থনৈতিক শোষণ: অত্যধিক কৰৰ বোজাৰ ফলত কৃষকসকল অৰ্থনৈতিকভাৱে জুৰুলা হৈ পৰিছিল। তেওঁলোকৰ আয়ৰ এক বৃহৎ অংশই কৰ হিচাপে দিবলগীয়া হৈছিল।
- কৃষক বিদ্ৰোহ: এই বৰ্ধিত ৰাজহৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিবাদ কৰিবলৈ কৃষকসকল ‘ৰাইজ মেল’ৰ জৰিয়তে সংগঠিত হৈছিল, যাৰ পৰিণতিত পথৰুঘাটৰ ৰণ (দৰং) আৰু ৰঙিয়া, লচিমাত (কামৰূপ) কৃষক বিদ্ৰোহৰ দৰে ঘটনা সংঘটিত হৈছিল।
50. (a) বিৱৰণটোত ‘শাসকসকল’ বুলি কাক কোৱা হৈছে? (১)
উত্তৰ: ‘শাসকসকল’ বুলি ব্ৰিটিছ চৰকাৰক বুজোৱা হৈছে।
(b) ‘জোনাকী’ কাকত কোনটো সংস্থাই প্ৰকাশ কৰিছিল? (১)
উত্তৰ: ‘অসমীয়া ভাষা উন্নতি সাধিনী সভা’ (অ.ভা.উ.সা.) নামৰ সংস্থাটোৱে ‘জোনাকী’ কাকত প্ৰকাশ কৰিছিল।
(c) যদি ৰাজনীতি জোনাকীৰ আওতাৰ বাহিৰত আছিল, তেন্তে ই কেনেকৈ জাতীয়তাবাদী চেতনাৰ বিকাশত অৰিহণা যোগাইছিল? অতি কমেও তিনিটা উদাহৰণ দিয়া। (৩)
উত্তৰ:
‘জোনাকী’য়ে প্ৰত্যক্ষ ৰাজনীতিৰ পৰা আঁতৰত থাকিও অসমীয়া জাতীয়তাবাদী চেতনা বিকাশত গভীৰভাৱে অৰিহণা যোগাইছিল।
- ভাষা-সাহিত্যৰ উন্নতি: ‘জোনাকী’য়ে অসমীয়া ভাষা আৰু সাহিত্যক এক নতুন আৰু আধুনিক ৰূপ দিছিল। ইয়াৰ জৰিয়তে অসমীয়া মানুহৰ মাজত ভাষিক একতা আৰু জাতীয় গৌৰৱৰ ভাব জাগ্ৰত হৈছিল।
- অসমৰ ইতিহাস আৰু ঐতিহ্যৰ চৰ্চা: ‘জোনাকী’ৰ লেখকসকলে অসমৰ গৌৰৱময় অতীত, বুৰঞ্জী আৰু ঐতিহ্যক লৈ লিখা-মেলা কৰিছিল, যিয়ে অসমীয়া মানুহক নিজৰ পৰিচয়ক লৈ সচেতন আৰু গৰ্বিত কৰি তুলিছিল।
- ৰোমাণ্টিকতাবাদৰ প্ৰৱৰ্তন: ‘জোনাকী’য়ে সাহিত্যত ৰোমাণ্টিকতাবাদৰ সূচনা কৰিছিল, য’ত ব্যক্তিৰ আবেগ, অনুভূতি আৰু জাতীয়তাবোধক গুৰুত্ব দিয়া হৈছিল। চন্দ্ৰকুমাৰ আগৰৱালা, লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা আদিৰ লেখাই জাতীয় প্ৰেমৰ ভাব জগাই তুলিছিল।
51. চিৰ প্ৰবাহমান সম্পদ আৰু স্থানিক সম্পদ কাক বোলে? প্ৰত্যেকৰে উদাহৰণ দিয়া। (২)
উত্তৰ:
- চিৰ প্ৰবাহমান সম্পদ (Ubiquitous Resource): যিবোৰ সম্পদ পৃথিৱীৰ সকলো ঠাইতে সহজলভ্য, সেইবোৰক চিৰ প্ৰবাহমান সম্পদ বোলে।
- উদাহৰণ: সূৰ্যৰ পোহৰ, বতাহ, পানী আদি।
- স্থানিক সম্পদ (Localised Resource): যিবোৰ সম্পদ কেৱল কিছুমান নিৰ্দিষ্ট ঠাইতহে পোৱা যায়, সেইবোৰক স্থানিক সম্পদ বোলে।
- উদাহৰণ: কয়লা, পেট্ৰ’লিয়াম, লো, সোণ আদি খনিজ পদাৰ্থ।
52. যান-বাহনৰ লেহেমীয়া গতিৰ ফলত গুৱাহাটীয়ে সম্মুখীন হৈ অহা তিনিটা পাৰিৱেশিক সমস্যা উল্লেখ কৰা। (৩)
উত্তৰ:
গুৱাহাটীত যান-বাহনৰ লেহেমীয়া গতিৰ ফলত হোৱা তিনিটা পাৰিৱেশিক সমস্যা হ’ল:
- বায়ু প্ৰদূষণ: গাড়ী-মটৰবোৰ যান-জঁটত বহু সময় ধৰি ৰৈ থাকিবলগীয়া হোৱাৰ ফলত ইঞ্জিন চলি থাকে আৰু অধিক পৰিমাণৰ কাৰ্বন মনোক্সাইড, নাইট্ৰ’জেন অক্সাইড আদি বিষাক্ত গেছ নিৰ্গত হয়, যিয়ে বায়ু প্ৰদূষণৰ মাত্ৰা বঢ়াই তোলে।
- শব্দ প্ৰদূষণ: যান-জঁটৰ ফলত গাড়ীৰ হৰ্ণৰ ব্যৱহাৰ বাঢ়ি যায় আৰু ইঞ্জিনৰ শব্দই এক অসহ্যকৰ পৰিৱেশৰ সৃষ্টি কৰে, যাৰ ফলত শব্দ প্ৰদূষণ বৃদ্ধি পায়।
- তাপমাত্ৰা বৃদ্ধি: বহু সংখ্যক গাড়ী একেলগে বহু সময় ধৰি চলি থকাৰ ফলত ইঞ্জিনৰ পৰা নিৰ্গত হোৱা তাপে স্থানীয়ভাৱে সেই অঞ্চলটোৰ তাপমাত্ৰা বৃদ্ধি কৰে, যাক ‘Urban Heat Island’ প্ৰভাৱৰ এক অংশ বুলিও ক’ব পাৰি।
53. অসমত জল পৰিবহণৰ উন্নয়নৰ সম্ভাৱনা আছেনে? তোমাৰ মন্তব্যৰ সমৰ্থনত চাৰিটা যুক্তি দিয়া। (৪)
উত্তৰ:
হয়, অসমত জল পৰিবহণৰ উন্নয়নৰ প্ৰচুৰ সম্ভাৱনা আছে।
যুক্তি:
- নদী-কেন্দ্ৰিক ভূগোল: ব্ৰহ্মপুত্ৰ আৰু বৰাকৰ দৰে বিশাল আৰু navigable (নাও চলাৰ যোগ্য) নদী অসমৰ মাজেৰে বৈ গৈছে। এই নদ-নদীসমূহক ব্যৱহাৰ কৰি এক শক্তিশালী জল পৰিবহণ নেটৱৰ্ক গঢ়ি তুলিব পাৰি।
- কম খৰচী: স্থল পৰিবহণৰ (ৰাস্তা, ৰেল) তুলনাত জল পৰিবহণত নিৰ্মাণ আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণৰ খৰচ যথেষ্ট কম। বিশেষকৈ গধুৰ সামগ্ৰী, যেনে— কয়লা, সাৰ, খাদ্য-শস্য আদি পৰিবহণৰ বাবে ই এক লাভজনক বিকল্প।
- পৰিৱেশ-অনুকূল: জল পৰিবহণত কাৰ্বন নিৰ্গমনৰ হাৰ স্থল পৰিবহণতকৈ কম, সেয়েহে ই এক পৰিৱেশ-অনুকূল ব্যৱস্থা।
- আঞ্চলিক সংযোগ: জল পৰিবহণে অসমক কেৱল ভাৰতৰ অন্য ৰাজ্য (যেনে— পশ্চিমবংগ)ৰ লগতে নহয়, চুবুৰীয়া দেশ (যেনে— বাংলাদেশ)ৰ সৈতেও সংযোগ স্থাপন কৰাত সহায় কৰিব, যাৰ ফলত বাণিজ্য আৰু অৰ্থনীতিৰ বিকাশ হ’ব। ভাৰত চৰকাৰৰ ‘National Waterway-2’ (ব্ৰহ্মপুত্ৰ) এই দিশত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পদক্ষেপ।
54. (তালিকাখন চাই) প্ৰশান্ত মহাসাগৰ আৰু আটলান্টিক মহাসাগৰৰ তুলনা কৰা। (৫)
উত্তৰ:
| ক্ৰ.নং. | বৈশিষ্ট্যবোৰ | প্ৰশান্ত মহাসাগৰ | আটলান্টিক মহাসাগৰ |
| (i) | অৱস্থিতি | এছিয়া, অষ্ট্ৰেলিয়া, উত্তৰ আৰু দক্ষিণ আমেৰিকাৰ মাজত অৱস্থিত। | ইউৰোপ, আফ্ৰিকা, উত্তৰ আৰু দক্ষিণ আমেৰিকাৰ মাজত অৱস্থিত। |
| (ii) | মাটি-কালি | পৃথিৱীৰ বৃহত্তম মহাসাগৰ, প্ৰায় ১৬৫.২ নিযুত বৰ্গ কিলোমিটাৰ। | দ্বিতীয় বৃহত্তম মহাসাগৰ, প্ৰায় ১০৬.৪ নিযুত বৰ্গ কিলোমিটাৰ। |
| (iii) | গড় গভীৰতা | আটাইতকৈ গভীৰ, গড় গভীৰতা প্ৰায় ৪,২৮০ মিটাৰ। | তুলনামূলকভাৱে কম গভীৰ, গড় গভীৰতা প্ৰায় ৩,৬৪৬ মিটাৰ। |
| (iv) | উল্লেখযোগ্য দ্বীপসমূহ | জাপান, ফিলিপাইনছ, নিউজিলেণ্ড, হাৱাই দ্বীপপুঞ্জ। | গ্ৰীণলেণ্ড, আইচলেণ্ড, ব্ৰিটেইন। |
| (v) | উল্লেখযোগ্য সাগৰসমূহ | জাপান সাগৰ, দক্ষিণ চীন সাগৰ, বেৰিং সাগৰ। | ভূমধ্য সাগৰ, কেৰিবিয়ান সাগৰ, উত্তৰ সাগৰ। |
55. অসমৰ এখন নক্সা মানচিত্ৰ আঁকি তাত তলত দিয়াবোৰৰ যিকোনো দুটা নামসহ বহুওৱা। (২+২=৪)
(a) ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ উত্তৰপাৰ আৰু দক্ষিণপাৰ সংযোগী এখন দলং
(b) দেওহাঁহ দেখা পোৱা অসমৰ এখন ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান
(c) অসমৰ এটা তেল শোধনাগাৰ
উত্তৰ:
(এই উত্তৰটোৰ বাবে এখন অসমৰ মানচিত্ৰ আঁকিব লাগিব।)
মানচিত্ৰত বহুৱাব পৰা স্থান:
- (a) দলং: শৰাইঘাট দলং (গুৱাহাটী), কলীয়াভোমোৰা সেতু (তেজপুৰ), বগীবিল দলং (ডিব্ৰুগড়) – ইয়াৰে যিকোনো এখন দলঙৰ অৱস্থান দেখুৱাব পাৰি।
- (b) ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান: ডিব্ৰু-ছৈখোৱা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান বা দিহিং পাটকাই ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান (কাৰণ এই দুখনত দেওহাঁহ পোৱা যায়)।
- (c) তেল শোধনাগাৰ: ডিগবৈ শোধনাগাৰ, নুনমাটি (গুৱাহাটী) শোধনাগাৰ, বঙাইগাঁও শোধনাগাৰ, নুমলীগড় শোধনাগাৰ – ইয়াৰে যিকোনো এটাৰ অৱস্থান দেখুৱাব পাৰি।
(দৃষ্টিহীন পৰীক্ষাৰ্থীসকলৰ বাবে বিকল্প প্ৰশ্ন)
অসমৰ পৰ্যটন উদ্যোগৰ সমস্যাবোৰ চমুকৈ বৰ্ণনা কৰা। (৪)
উত্তৰ:
অসমৰ পৰ্যটন উদ্যোগৰ প্ৰধান সমস্যাবোৰ হ’ল:
- দুর্বল আন্তঃগাঁথনি: বহুতো পৰ্যটন স্থললৈ যোৱাৰ বাবে উন্নত পথ, দলং আৰু যোগাযোগ ব্যৱস্থাৰ অভাৱ। লগতে থকা-খোৱাৰ বাবে উন্নত হোটেল বা হোম-ষ্টে’ৰ সংখ্যাও সীমিত।
- নিৰাপত্তাজনিত উদ্বেগ: পূৰ্বতে থকা উগ্ৰপন্থীৰ সমস্যা আৰু মাজে-সময়ে হোৱা গোষ্ঠীগত সংঘৰ্ষৰ খবৰে পৰ্যটকৰ মনত এক নিৰাপত্তাহীনতাৰ ভাব সৃষ্টি কৰে।
- প্ৰচাৰ আৰু বিপণনৰ অভাৱ: অসমৰ বহুতো সম্ভাৱনাময় পৰ্যটন स्थलৰ বিষয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ত সঠিকভাৱে প্ৰচাৰ চলোৱা হোৱা নাই।
- বানপানীৰ সমস্যা: বাৰিষা কালত হোৱা ধ্বংসাত্মক বানপানীয়ে কাজিৰঙা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানকে ধৰি বহু পৰ্যটন স্থল বুৰাই পেলায়, যাৰ ফলত পৰ্যটন ব্যাহত হয়।
56. ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ নিৰাপত্তা পৰিষদৰ স্থায়ী সদস্যসকল অস্থায়ী সদস্যসকলৰ পৰা কেনেদৰে পৃথক? (২)
উত্তৰ:
নিৰাপত্তা পৰিষদৰ স্থায়ী আৰু অস্থায়ী সদস্যসকলৰ মাজত মূল পাৰ্থক্য হ’ল:
- ভেটো ক্ষমতা (Veto Power): ৫খন স্থায়ী সদস্য ৰাষ্ট্ৰ (আমেৰিকা, ৰাছিয়া, চীন, ফ্ৰান্স, ব্ৰিটেইন)ৰ ‘ভেটো’ ক্ষমতা আছে। ইয়াৰ অৰ্থ হ’ল, তেওঁলোকে যিকোনো গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰস্তাৱ নাকচ কৰিব পাৰে। কিন্তু ১০খন অস্থায়ী সদস্যৰ এই ক্ষমতা নাথাকে।
- সদস্যপদৰ ম্যাদ: স্থায়ী সদস্যসকল পৰিষদৰ স্থায়ী অংশ, তেওঁলোকৰ সদস্যপদ কেতিয়াও শেষ নহয়। আনহাতে, অস্থায়ী সদস্যসকলক দুবছৰৰ বাবে নিৰ্বাচিত কৰা হয় আৰু তেওঁলোকে একেৰাহে পুনৰ নিৰ্বাচিত হ’ব নোৱাৰে।
57. (বিৱৰণটো পঢ়ি) ভাৰতৰ দৰে এখন দেশত চৰকাৰে তেনে ধৰণৰ ব্যৱস্থা ল’ব পাৰেনে? তোমাৰ মতামত দাঙি ধৰা। (৩)
(বিৱৰণ: এখন চিকিৎসালয়ত কেৱল হিন্দুসকলক বিনামূলীয়া চিকিৎসা দিয়া হয়, অন্য ধৰ্মৰ লোকে খৰচ বহন কৰিব লাগে।)
উত্তৰ:
নাই, ভাৰতৰ দৰে এখন দেশত চৰকাৰে এনে ধৰণৰ ব্যৱস্থা ল’ব নোৱাৰে।
কাৰণ:
- ধৰ্মনিৰপেক্ষতা: ভাৰত এখন ধৰ্মনিৰপেক্ষ ৰাষ্ট্ৰ। সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনাত এই কথা স্পষ্টকৈ উল্লেখ আছে। চৰকাৰে কোনো ধৰ্মক বিশেষাধিকাৰ দিব নোৱাৰে বা কোনো ধৰ্মৰ প্ৰতি বৈষম্যমূলক আচৰণ কৰিব নোৱাৰে।
- সমতাৰ অধিকাৰ: ভাৰতীয় সংবিধানৰ অনুচ্ছেদ ১৪ আৰু ১৫ অনুসৰি, আইনৰ চকুত সকলো নাগৰিক সমান আৰু চৰকাৰে ধৰ্ম, জাতি, লিংগ, বৰ্ণ বা জন্মস্থানৰ আধাৰত কোনো নাগৰিকৰ প্ৰতি বৈষম্য কৰিব নোৱাৰে।
- মানৱ অধিকাৰৰ উলংঘন: স্বাস্থ্য সেৱা এক মৌলিক মানৱ অধিকাৰ। ধৰ্মৰ আধাৰত চিকিৎসা সেৱা প্ৰদানত বৈষম্য কৰাটো মানৱ অধিকাৰৰ স্পষ্ট উলংঘন।
58. (পৰিস্থিতিটো পঢ়ি) ষ্ট’ৰখনৰ গৰাকীয়ে কিয় চেকখন গ্ৰহণ কৰিব বিচৰা নাই বুলি তুমি ভাবা? সিদিনাখন তোমাৰ বস্তুকেইপদ কিনিবলৈ যিকোনো এটা বিকল্প উপায়ৰ পৰামৰ্শ দিয়া। (১+১=২)
উত্তৰ:
চেক গ্ৰহণ নকৰাৰ সম্ভাব্য কাৰণ:
দোকানীজনে চেকখন গ্ৰহণ কৰিব নোখোজাৰ কাৰণ হ’ব পাৰে যে চেকখন ‘বাউন্স’ (bounce) হোৱাৰ আশংকা থাকে, অৰ্থাৎ গ্ৰাহকৰ বেংক একাউণ্টত পৰ্যাপ্ত ধন নথকাৰ সম্ভাৱনা। ইয়াৰ ফলত দোকানীজনে ধন নাপাবও পাৰে আৰু আইনী জটিলতাত সোমাই পৰিব পাৰে।
বিকল্প উপায়:
যিহেতু মোৰ লগত নগদ ধন নাই, মই ডিজিটেল পৰিশোধ পদ্ধতি ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰোঁ। যেনে:
- UPI (Unified Payments Interface): Google Pay, PhonePe, Paytm আদি এপৰ জৰিয়তে QR ক’ড স্কেন কৰি বা দোকানীৰ ফোন নম্বৰ ব্যৱহাৰ কৰি মই বিলৰ ধন পৰিশোধ কৰিব পাৰিম।
- ডেবিট/ক্ৰেডিট কাৰ্ড: যদি দোকানীৰ ওচৰত কাৰ্ড চুইপ কৰা মেচিন (POS machine) আছে, তেন্তে মই কাৰ্ডৰ জৰিয়তেও ধন আদায় দিব পাৰোঁ।
59. (তালিকাখন চাই) ভাৰত, পাকিস্তান, এংগ’লা আদি দেশৰ তুলনাত জাপান, অষ্ট্ৰেলিয়া, নৰৱে আদি দেশত প্ৰত্যাশিত আয়ুসৰ পৰিমাণ কিয় বেছি বুলি তুমি ভাবা? (২)
উত্তৰ:
জাপান, অষ্ট্ৰেলিয়া, নৰৱে আদি উন্নত দেশত প্ৰত্যাশিত আয়ুস বেছি হোৱাৰ মূল কাৰণবোৰ হ’ল:
- উন্নত স্বাস্থ্য সেৱা: এই দেশবোৰত নাগৰিকসকলৰ বাবে উন্নত, সুলভ আৰু আধুনিক চিকিৎসা ব্যৱস্থা আছে। ৰোগ প্ৰতিৰোধ আৰু চিকিৎসাৰ সুবিধা উন্নত হোৱাৰ বাবে মানুহৰ জীৱনকাল দীঘলীয়া হয়।
- উচ্চ জীৱন-ধাৰণৰ মান: এই দেশবোৰত নাগৰিকসকলৰ আয় বেছি, তেওঁলোকে পুষ্টিকৰ খাদ্য গ্ৰহণ কৰে, পৰিষ্কাৰ খোৱা পানী পায়, আৰু এক স্বাস্থ্যকৰ পৰিৱেশত বাস কৰে। ইয়াৰ বিপৰীতে ভাৰত, পাকিস্তানৰ দৰে দেশত দৰিদ্ৰতা, অপুষ্টি আৰু অস্বাস্থ্যকৰ পৰিৱেশ এতিয়াও এক ডাঙৰ সমস্যা।
- শিক্ষা আৰু সজাগতা: উন্নত দেশবোৰত শিক্ষাৰ হাৰ বেছি হোৱাৰ বাবে মানুহ স্বাস্থ্যৰ প্ৰতি অধিক সচেতন। তেওঁলোকে নিয়মীয়া স্বাস্থ্য পৰীক্ষা কৰে আৰু স্বাস্থ্যকৰ জীৱনশৈলী পালন কৰে।
