AHSEC Class 12 Political Science Question Paper 2023 (with Answers)

by

AHSEC Class 12 Political Science Question Paper 2023 (with Answers)

Full Marks: 80
Time: 3 hours

PART-A (ক-অংশ) – Contemporary World Politics (সমসাময়িক বিশ্ব ৰাজনীতি)

  1. Answer any six from the following questions : (1×6=6)
    (নিম্নলিখিত প্রশ্নসমূহৰ যিকোনো ছটাৰ উত্তৰ লিখা 🙂

(a) In the Second World War, a member of the Axis Powers was the US / Soviet Union / Germany. (Choose the correct answer)
(দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধত অক্ষ শক্তিৰ এখন সদস্য ৰাষ্ট্ৰ আছিল আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ / চোভিয়েট ইউনিয়ন / জাৰ্মানী। (শুদ্ধ উত্তৰটো বাচি উলিওৱা))

  • উত্তৰঃ জাৰ্মানী।
  • English: Germany.

(b) How many independent states emerged from the disintegration of the Soviet Union?
(চোভিয়েট ইউনিয়ন খণ্ডিত হৈ কিমানখন স্বাধীন ৰাষ্ট্ৰৰ গঠন হৈছিল?)

  • উত্তৰঃ ১৫ খন।
  • English: 15.

(c) In which year 9/11 terrorist attack on the United States was carried out?
(আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ ওপৰত কোন বৰ্ষত ৯/১১ সন্ত্রাসবাদী আক্রমণ সংঘটিত হৈছিল?)

  • উত্তৰঃ ২০০১ চনত।
  • English: In 2001.

(d) In which year was Bangladesh born as an independent country?
(কোন বৰ্ষত বাংলাদেশ এখন স্বাধীন ৰাষ্ট্ৰ ৰূপে জন্ম হৈছিল?)

  • উত্তৰঃ ১৯৭১ চনত।
  • English: In 1971.

(e) In which country was the Earth Summit held in 1992?
(কোন ৰাষ্ট্ৰত ১৯৯২ বৰ্ষত বসুন্ধৰা সন্মিলন অনুষ্ঠিত হৈছিল?)

  • উত্তৰঃ ব্ৰাজিল (ৰিঅ’ ডি জেনেৰিঅ’ত)।
  • English: Brazil (in Rio de Janeiro).

(f) Write the full form of UNEP.
(UNEP-ৰ সম্পূৰ্ণ ৰূপটো লিখা।)

  • উত্তৰঃ United Nations Environment Programme (ৰাষ্ট্ৰসংঘ পৰিৱেশ কাৰ্যসূচী)।
  • English: United Nations Environment Programme.

(g) Who is the present Secretary General of U.N.O?
(ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ বৰ্তমান সচিৱ প্ৰধান কোন?)

  • উত্তৰঃ এণ্টনিঅ’ গুটেৰেছ (António Guterres)।
  • English: António Guterres.

(h) When did Cuban Missile crisis occur?
(কোন বৰ্ষত কিউৱান ক্ষেপনাস্ত্ৰ সঙ্কট সংঘটিত হৈছিল?)

  • উত্তৰঃ ১৯৬২ চনত।
  • English: In 1962.

(i) Berlin Wall was demolished in the year . (Fill in the blank)
(বাৰ্লিন দেৱাল চনত ভংগ হৈছিল। (খালী ঠাই পূৰণ কৰা))

  • উত্তৰঃ ১৯৮৯।
  • English: 1989.

(j) The collapse of which country is known as the collapse of the “Second World”?
(কোনখন ৰাষ্ট্ৰৰ পতনক “দ্বিতীয় বিশ্ব’ৰ পতন হিচাপে জনা যায়?)

  • উত্তৰঃ চোভিয়েট ইউনিয়ন।
  • English: The Soviet Union.
  1. Answer any six questions from the following: (2×6=12)
    (নিম্নলিখিত প্রশ্নসমূহৰ যিকোনো ছটাৰ উত্তৰ লিখা 🙂

(a) Mention two consequences of the end of the Cold War.
(শীতল যুদ্ধ অন্ত হোৱাৰ দুটা পৰিণাম উল্লেখ কৰা।)

  • উত্তৰঃ
  1. একমেৰু বিশ্বৰ উত্থান: চোভিয়েট ইউনিয়নৰ পতনৰ লগে লগে বিশ্বত আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ একমাত্ৰ মহাশক্তি হিচাপে পৰিগণিত হয়।
  2. নতুন ৰাষ্ট্ৰৰ আবিৰ্ভাৱ: চোভিয়েট ইউনিয়ন ভাঙি কেইবাখনো নতুন স্বাধীন ৰাষ্ট্ৰৰ সৃষ্টি হয়।
  • English:
  1. Rise of a Unipolar World: With the collapse of the Soviet Union, the United States emerged as the sole superpower in the world.
  2. Emergence of New States: The disintegration of the Soviet Union led to the creation of several new independent states.

(b) Which were the member countries of ASEAN when it was formed in 1967?
(১৯৬৭ চনত ASEAN গঠনৰ সময়ত সংগঠনটোৰ সদস্য ৰাষ্ট্ৰসমূহ কোন আছিল?)

  • উত্তৰঃ ১৯৬৭ চনত আছিয়ান গঠনৰ সময়ত সদস্য ৰাষ্ট্ৰসমূহ আছিল ইণ্ডোনেছিয়া, মালয়েছিয়া, ফিলিপাইনছ, ছিংগাপুৰ আৰু থাইলেণ্ড।
  • English: The member countries of ASEAN at the time of its formation in 1967 were Indonesia, Malaysia, the Philippines, Singapore, and Thailand.

(c) What is the difference between Deterrence and Defence?
(যুদ্ধ নিবাৰক আৰু প্ৰতিৰক্ষাৰ মাজৰ পাৰ্থক্যটো কি?)

  • উত্তৰঃ প্ৰতিৰক্ষা (Defence) মানে হ’ল আক্ৰমণৰ পৰা নিজকে বচোৱা বা প্ৰতিহত কৰা। আনহাতে, যুদ্ধ নিবাৰক (Deterrence) মানে হ’ল শত্ৰুক আক্ৰমণ কৰাৰ পৰা বিৰত ৰাখিবলৈ ভয় দেখুওৱা, যাতে তেওঁলোকে সম্ভাব্য ক্ষতিৰ আশংকাত আক্ৰমণ নকৰে।
  • English: Defence means protecting oneself from or repelling an attack. In contrast, Deterrence means discouraging an enemy from attacking by threatening retaliation, making them fear the potential consequences.

(d) Mention any two areas or regions of the world known as Global Commons.
(সামূহিক সম্পদ বুলি জনাজাত পৃথিৱীৰ যিকোনো দুটা অঞ্চলৰ নাম লিখা।)

  • উত্তৰঃ এণ্টাৰ্কটিকা আৰু মহাকাশ।
  • English: Antarctica and Outer Space.

(e) Mention two causes of Globalisation.
(বিশ্বায়নৰ দুটা কাৰণ উল্লেখ কৰা।)

  • উত্তৰঃ
  1. প্ৰযুক্তিৰ বিকাশ: যোগাযোগ আৰু পৰিবহণ প্ৰযুক্তিৰ দ্ৰুত বিকাশে বিশ্বক ওচৰ চপাই আনিছে।
  2. উদাৰ অৰ্থনৈতিক নীতি: বহু দেশে মুক্ত বজাৰ আৰু উদাৰ অৰ্থনৈতিক নীতি গ্ৰহণ কৰাৰ ফলত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্য আৰু বিনিয়োগ বৃদ্ধি পাইছে।
  • English:
  1. Technological Advancement: The rapid development of communication and transportation technology has brought the world closer.
  2. Liberal Economic Policies: The adoption of free-market and liberal economic policies by many countries has increased international trade and investment.

(f) Mention two economic consequences of Globalisation.
(বিশ্বায়নৰ দুটা অৰ্থনৈতিক পৰিণাম উল্লেখ কৰা।)

  • উত্তৰঃ
  1. আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্য বৃদ্ধি: বিশ্বায়নৰ ফলত বিভিন্ন দেশৰ মাজত সামগ্ৰী আৰু সেৱাৰ আদান-প্ৰদান বৃদ্ধি পাইছে।
  2. বহুৰাষ্ট্ৰীয় নিগমৰ সম্প্ৰসাৰণ: বহুৰাষ্ট্ৰীয় কোম্পানীবোৰে বিশ্বৰ বিভিন্ন দেশত নিজৰ ব্যৱসায় সম্প্ৰসাৰিত কৰিছে, যাৰ ফলত বিনিয়োগ আৰু কৰ্মসংস্থান বৃদ্ধি পাইছে।
  • English:
  1. Increase in International Trade: Globalisation has led to an increase in the exchange of goods and services between different countries.
  2. Expansion of Multinational Corporations: Multinational companies have expanded their business to various countries around the world, leading to increased investment and employment.

(g) Mention two conceptions of Security.
(নিৰাপত্তা সম্পৰ্কে থকা দুটা ধাৰণা উল্লেখ কৰা।)

  • উত্তৰঃ নিৰাপত্তাৰ দুটা ধাৰণা হ’ল – (১) পৰম্পৰাগত নিৰাপত্তা, য’ত মূলতঃ সামৰিক ভাবুকিক গুৰুত্ব দিয়া হয়, আৰু (২) অপৰম্পৰাগত নিৰাপত্তা, য’ত সন্ত্ৰাসবাদ, মহামাৰী, পৰিৱেশ সংকট আদি মানৱীয় অস্তিত্বৰ ভাবুকিক গুৰুত্ব দিয়া হয়।
  • English: The two conceptions of security are – (1) Traditional Security, which primarily focuses on military threats, and (2) Non-traditional Security, which focuses on threats to human existence such as terrorism, pandemics, environmental crises, etc.

(h) Mention two areas of conflict between India and China.
(ভাৰত আৰু চীন দেশৰ মাজৰ সংঘাতৰ দুটা ক্ষেত্ৰ উল্লেখ কৰা।)

  • উত্তৰঃ
  1. সীমান্ত বিবাদ: অৰুণাচল প্ৰদেশ আৰু আকছাই চীন অঞ্চলক লৈ দুয়োখন দেশৰ মাজত দীৰ্ঘদিনীয়া সীমা বিবাদ আছে।
  2. তিব্বত সমস্যা: ভাৰতে দালাই লামা আৰু তিব্বতীয় শৰণাৰ্থীসকলক আশ্ৰয় দিয়াক লৈ চীনে আপত্তি দৰ্শাই আহিছে।
  • English:
  1. Border Dispute: There is a long-standing border dispute between the two countries over Arunachal Pradesh and the Aksai Chin region.
  2. Tibet Issue: China objects to India giving asylum to the Dalai Lama and Tibetan refugees.

(i) Write down the names of the Permanent Member States of Security Council of U.N.O.
(ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ নিৰাপত্তা পৰিষদৰ স্থায়ী সদস্য ৰাষ্ট্ৰবোৰৰ নাম লিখা।)

  • উত্তৰঃ চীন, ফ্ৰান্স, ৰাছিয়া, যুক্তৰাজ্য (ব্ৰিটেইন) আৰু আমেリカ যুক্তৰাষ্ট্ৰ।
  • English: China, France, Russia, the United Kingdom, and the United States.

(j) Write two constraints on American hegemony.
(মাৰ্কিন আধিপত্যৰ ওপৰত থকা দুটা প্ৰতিবন্ধকতা লিখা।)

  • উত্তৰঃ
  1. আমেৰিকাৰ সাংগঠনিক গাঁথনি: আমেৰিকাৰ শাসন ব্যৱস্থাৰ ভিতৰতে ক্ষমতাৰ বিভাজন (যেনে – কাৰ্যপালিকা, বিধানমণ্ডল আৰু ন্যায়পালিকাৰ মাজত) থকাৰ বাবে চৰকাৰৰ সামৰিক ক্ষমতাৰ ওপৰত কিছুমান বাধা আছে।
  2. নাটো (NATO): নাটোত অন্তৰ্ভুক্ত আমেৰিকাৰ মিত্ৰ দেশসমূহেও আমেৰিকাৰ আধিপত্যক কিছু পৰিমাণে নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব পাৰে, কাৰণ এইবোৰ বজাৰ অৰ্থনীতিৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি গঢ়ি উঠা গণতান্ত্ৰিক ৰাষ্ট্ৰ।
  • English:
  1. Institutional Architecture of the US: The separation of powers within the American system of government (between the executive, legislative, and judicial branches) places some constraints on the government’s military power.
  2. NATO: The US’s allies in NATO can also moderate American hegemony to some extent, as they are democracies based on market economies.
  3. Answer any five from the following questions : (4×5=20)
    (নিম্নলিখিত প্রশ্নসমূহৰ যিকোনো পাঁচটাৰ উত্তৰ লিখা 🙂

(a) Discuss how the policy of non-alignment helped India during Cold War period.
(শীতল যুদ্ধৰ সময়চোৱাত গোষ্ঠী নিৰপেক্ষতাবাদে কেনেদৰে ভাৰতক সহায় কৰিছিল আলোচনা কৰা।)

  • উত্তৰঃ
    • ভূমিকা: শীতল যুদ্ধৰ সময়ত ভাৰতে গোষ্ঠী নিৰপেক্ষ নীতি গ্ৰহণ কৰি দুয়োটা মহাশক্তিৰ শিবিৰৰ (আমেৰিকা আৰু চোভিয়েট ইউনিয়ন) পৰা আঁতৰি আছিল। এই নীতিয়ে ভাৰতক বিভিন্ন ধৰণে সহায় কৰিছিল:
  1. স্বাধীন বৈদেশিক নীতি: ই ভাৰতক কোনো মহাশক্তিৰ হেঁচাত নপৰাকৈ নিজৰ স্বাৰ্থ অনুসৰি স্বাধীনভাৱে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সিদ্ধান্ত ল’বলৈ সক্ষম কৰিছিল।
  2. দুয়োটা শিবিৰৰ পৰা সহায়: ভাৰতে দুয়োটা শিবিৰৰ সৈতে ভাল সম্পৰ্ক ৰাখিছিল আৰু প্ৰয়োজন অনুসৰি দুয়োটাৰে পৰা অৰ্থনৈতিক আৰু সামৰিক সহায় লাভ কৰিব পাৰিছিল।
  3. আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় শান্তিৰ বাবে ভূমিকা: ভাৰতে দুয়োটা মহাশক্তিৰ মাজত সংঘাত কমোৱাত এক মধ্যস্থতাকাৰীৰ ভূমিকা পালন কৰিব পাৰিছিল।
  • English:
    • Introduction: During the Cold War, India adopted the policy of non-alignment, staying away from both superpower blocs (the US and the Soviet Union). This policy helped India in several ways:
  1. Independent Foreign Policy: It enabled India to take international decisions independently based on its own interests, without pressure from any superpower.
  2. Aid from Both Blocs: India maintained good relations with both blocs and could receive economic and military aid from both as needed.
  3. Role in International Peace: India could play a mediating role in reducing conflicts between the two superpowers.

(b) Briefly discuss the factors that forced Gorbachev to initiate reforms in the Soviet Union.
(কোনবোৰ কাৰকে গৰ্বাচেভক চোভিয়েট ইউনিয়নত সংস্কাৰ আৰম্ভ কৰিবলৈ বাধ্য কৰাইছিল চমুকৈ আলোচনা কৰা।)

  • উত্তৰঃ
    • কাৰকসমূহ: মিখাইল গৰ্বাচেভক চোভিয়েট ইউনিয়নত সংস্কাৰ আৰম্ভ কৰিবলৈ বাধ্য কৰোৱা কাৰকসমূহ হ’ল:
  1. অৰ্থনৈতিক স্থবিৰতা: চোভিয়েট অৰ্থনীতি স্থবিৰ হৈ পৰিছিল। উৎপাদনশীলতা কমি গৈছিল আৰু অত্যাৱশ্যকীয় সামগ্ৰীৰ নাটনি হৈছিল।
  2. প্ৰযুক্তিগতভাৱে পিছপৰা: পশ্চিমীয়া দেশসমূহৰ তুলনাত চোভিয়েট ইউনিয়ন তথ্য-প্ৰযুক্তি আৰু অন্যান্য ক্ষেত্ৰত বহু পিছ পৰি আছিল।
  3. ৰাজনৈতিক জবাবদিহিতাৰ অভাৱ: কমিউনিষ্ট পাৰ্টিৰ শাসন ব্যৱস্থাটো জনসাধাৰণৰ প্ৰতি জবাবদিহি নাছিল, যাৰ ফলত ব্যাপক দুৰ্নীতি আৰু ক্ষমতাৰ অপব্যৱহাৰ হৈছিল।
  4. আফগানিস্তানত সামৰিক হস্তক্ষেপ: আফগানিস্তানত চোভিয়েট সামৰিক হস্তক্ষেপে দেশখনৰ অৰ্থনীতিত বিৰূপ প্ৰভাৱ পেলাইছিল।
  • English:
    • Factors: The factors that forced Mikhail Gorbachev to initiate reforms in the Soviet Union were:
  1. Economic Stagnation: The Soviet economy had become stagnant. Productivity was low, and there were shortages of essential goods.
  2. Technological Lag: The Soviet Union was lagging far behind Western countries in information technology and other fields.
  3. Lack of Political Accountability: The Communist Party’s rule was not accountable to the people, leading to widespread corruption and abuse of power.
  4. Military Intervention in Afghanistan: The Soviet military intervention in Afghanistan had a negative impact on the country’s economy.

(c) Mention two economic and two military influence of the European Union.
(ইউৰোপীয় সংঘৰ দুটা অৰ্থনৈতিক আৰু দুটা সামৰিক প্ৰভাৱ উল্লেখ কৰা।)

  • উত্তৰঃ
    • অৰ্থনৈতিক প্ৰভাৱ:
  1. বৃহত্তম অৰ্থনীতি: ইউৰোপীয় সংঘ বিশ্বৰ অন্যতম বৃহত্তম অৰ্থনীতি, যাৰ আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ সৈতে তুলনা কৰিব পাৰি।
  2. ইউৰোৰ প্ৰভাৱ: ইয়াৰ মুদ্ৰা ‘ইউৰো’ৱে আমেৰিকান ডলাৰৰ আধিপত্যৰ প্ৰতি এক ভাবুকি সৃষ্টি কৰিব পাৰে।
    • সামৰিক প্ৰভাৱ:
  1. দ্বিতীয় বৃহত্তম সেনাবাহিনী: ইউৰোপীয় সংঘৰ সামূহিক সেনাবাহিনী বিশ্বৰ দ্বিতীয় বৃহত্তম।
  2. প্ৰতিৰক্ষা বাজেট: ইয়াৰ সামূহিক প্ৰতিৰক্ষা বাজেট আমেৰিকাৰ পিছতে দ্বিতীয় স্থানত আছে।
  • English:
    • Economic Influence:
  1. Largest Economy: The European Union is one of the world’s largest economies, comparable to that of the United States.
  2. Influence of the Euro: Its currency, the ‘Euro’, can pose a threat to the dominance of the US dollar.
    • Military Influence:
  1. Second Largest Army: The combined armed forces of the European Union are the second largest in the world.
  2. Defence Budget: Its combined defence budget is the second largest after the United States.

(d) Mention two areas of co-operation and two areas of disagreement between India and Bangladesh.
(ভাৰত আৰু বাংলাদেশৰ মাজত থকা দুটা সহযোগিতা আৰু দুটা মতভেদৰ বিষয়ে উল্লেখ কৰা।)

  • উত্তৰঃ
    • সহযোগিতাৰ ক্ষেত্ৰ:
  1. অৰ্থনৈতিক সম্পৰ্ক: দুয়োখন দেশৰ মাজত শক্তিশালী বাণিজ্যিক আৰু অৰ্থনৈতিক সম্পৰ্ক আছে।
  2. দুৰ্যোগ ব্যৱস্থাপনা: দুৰ্যোগ ব্যৱস্থাপনা আৰু পৰিৱেশৰ বিষয়ত দুয়োখন দেশে সহযোগিতা কৰে।
    • মতভেদৰ ক্ষেত্ৰ:
  1. নদীৰ পানী বণ্টন: গংগা আৰু ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীৰ পানী ভাগ-বতৰাক লৈ মতভেদ আছে।
  2. অবৈধ অনুপ্ৰৱেশ: বাংলাদেশৰ পৰা ভাৰতলৈ হোৱা অবৈধ অনুপ্ৰৱেশক লৈও সমস্যা আছে।
  • English:
    • Areas of Co-operation:
  1. Economic Relations: The two countries have strong trade and economic ties.
  2. Disaster Management: Both countries cooperate on issues of disaster management and the environment.
    • Areas of Disagreement:
  1. River Water Sharing: There are disagreements over the sharing of water from the Ganga and Brahmaputra rivers.
  2. Illegal Immigration: The issue of illegal immigration from Bangladesh to India is also a point of contention.

(e) Write a note on the idea of global security.
(গোলকীয় নিৰাপত্তাৰ ধাৰণাৰ ওপৰত এটা টোকা লিখা।)

  • উত্তৰঃ গোলকীয় নিৰাপত্তাৰ ধাৰণাটোৱে সেইবোৰ ভাবুকিক বুজায় যিবোৰ কোনো এখন দেশে অকলে সমাধান কৰিব নোৱাৰে আৰু যাৰ বাবে বিশ্বব্যাপী সহযোগিতাৰ প্ৰয়োজন। ই কেৱল সামৰিক ভাবুকিৰ মাজতে সীমাবদ্ধ নহয়। ইয়াৰ ভিতৰত গোলকীয় উষ্ণতা বৃদ্ধি, সন্ত্ৰাসবাদ, মহামাৰী (যেনে ক’ভিড-১৯), আৰু মানৱ অধিকাৰ উলংঘনৰ দৰে বিষয়ো অন্তৰ্ভুক্ত। এই ভাবুকিবোৰৰ প্ৰকৃতি এনেকুৱা যে ই কোনো সীমা নামানে আৰু সমগ্ৰ বিশ্বৰ বাবে সংকট সৃষ্টি কৰে।
  • English: The idea of global security refers to threats that cannot be solved by any single country alone and require global cooperation. It is not limited to just military threats. It includes issues like global warming, terrorism, pandemics (like COVID-19), and human rights violations. The nature of these threats is such that they cross borders and create a crisis for the entire world.

(f) Write a note on the anti-globalisation movement.
(বিশ্বায়ন বিৰোধী আন্দোলনৰ বিষয়ে এটা টোকা লিখা।)

  • উত্তৰঃ বিশ্বায়ন বিৰোধী আন্দোলন হৈছে এক সামাজিক আন্দোলন যি বিশ্বায়নৰ নেতিবাচক প্ৰভাৱৰ বিৰুদ্ধে মাত মাতে। এই আন্দোলনৰ সমালোচকসকলে যুক্তি দিয়ে যে বিশ্বায়নে কেৱল ধনী দেশ আৰু বহুজাতিক নিগমসমূহকহে সহায় কৰে, আনহাতে ই দুখীয়া দেশসমূহৰ অৰ্থনৈতিক শোষণ কৰে, পৰিৱেশৰ ক্ষতি কৰে আৰু সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য নষ্ট কৰে। ১৯৯৯ চনত ছিয়াটলত অনুষ্ঠিত বিশ্ব বাণিজ্য সংস্থাৰ (WTO) বৈঠকৰ বিৰুদ্ধে হোৱা প্ৰতিবাদ এই আন্দোলনৰ এক উল্লেখযোগ্য উদাহৰণ।
  • English: The anti-globalisation movement is a social movement that speaks out against the negative effects of globalisation. Critics in this movement argue that globalisation only helps rich countries and multinational corporations while economically exploiting poor countries, damaging the environment, and destroying cultural diversity. The protests against the World Trade Organization (WTO) meeting in Seattle in 1999 are a notable example of this movement.

(g) What are the grounds on which India supports the restructuring of U.N.O.? Discuss.
(কি যুক্তিৰ ভিত্তিত ভাৰতবৰ্ষই ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ পুনৰ্গঠন প্ৰক্ৰিয়াক সমৰ্থন কৰে আলোচনা কৰা।)

  • উত্তৰঃ ভাৰতে ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ পুনৰ্গঠন প্ৰক্ৰিয়াক কেইবাটাও যুক্তিৰ ভিত্তিত সমৰ্থন কৰে:
  1. সদস্য সংখ্যা বৃদ্ধি: ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সদস্য সংখ্যা ১৯৪৫ চনৰ ৫১ খনৰ পৰা এতিয়া বহুত বৃদ্ধি পাইছে। সেয়েহে, নিৰাপত্তা পৰিষদৰ দৰে অংগবোৰৰ সদস্য সংখ্যাও বৃদ্ধি কৰিব লাগে যাতে ই অধিক প্ৰতিনিধিত্বমূলক হয়।
  2. বৰ্তমানৰ বিশ্ব পৰিস্থিতি: ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ গাঁথনিটো দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ পিছৰ পৰিস্থিতিৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি গঢ় লৈ উঠিছিল। বৰ্তমানৰ বিশ্বৰ ৰাজনৈতিক আৰু অৰ্থনৈতিক বাস্তৱতা সলনি হৈছে, সেয়েহে ইয়াৰ পুনৰ্গঠন প্ৰয়োজন।
  3. ভাৰতৰ ভূমিকা: ভাৰতে যুক্তি দিয়ে যে ই বিশ্বৰ সৰ্ববৃহৎ গণতন্ত্ৰ, এক উদীয়মান অৰ্থনৈতিক শক্তি, আৰু ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ শান্তিৰক্ষা অভিযানত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অৱদানকাৰী। সেয়েহে, নিৰাপত্তা পৰিষদত ইয়াৰ স্থায়ী সদস্যপদ পোৱাৰ যোগ্যতা আছে।
  • English: India supports the restructuring of the U.N.O. on several grounds:
  1. Increased Membership: The membership of the U.N. has grown significantly from 51 in 1945. Therefore, the membership of bodies like the Security Council should also be increased to make it more representative.
  2. Current World Realities: The structure of the U.N. was based on the post-World War II situation. The current political and economic realities of the world have changed, so its restructuring is necessary.
  3. India’s Role: India argues that it is the world’s largest democracy, an emerging economic power, and a significant contributor to U.N. peacekeeping missions. Therefore, it deserves permanent membership in the Security Council.

(h) Discuss in brief the functions of the World Bank.
(বিশ্ব বেংকৰ কাৰ্য্যৱলীসমূহ চমুকৈ আলোচনা কৰা।)

  • উত্তৰঃ বিশ্ব বেংকৰ মূল কাৰ্য্যসমূহ হ’ল:
  1. ঋণ প্ৰদান: ই উন্নয়নশীল দেশসমূহক তেওঁলোকৰ অৰ্থনৈতিক বিকাশ আৰু দৰিদ্ৰতা নিৰ্মূলৰ বাবে কম সুতত ঋণ আৰু অনুদান প্ৰদান কৰে।
  2. কাৰিকৰী সহায়: ই সদস্য দেশসমূহক শিক্ষা, স্বাস্থ্য, আন্তঃগাঁথনি, আৰু পৰিৱেশ সুৰক্ষাৰ দৰে ক্ষেত্ৰত কাৰিকৰী সহায় আৰু পৰামৰ্শ আগবঢ়ায়।
  3. গৱেষণা আৰু বিশ্লেষণ: ই বিশ্ব অৰ্থনীতিৰ বিভিন্ন দিশত গৱেষণা চলায় আৰু তথ্য প্ৰকাশ কৰে।
  • English: The main functions of the World Bank are:
  1. Providing Loans: It provides low-interest loans and grants to developing countries for their economic development and poverty reduction.
  2. Technical Assistance: It offers technical assistance and advice to member countries in areas like education, health, infrastructure, and environmental protection.
  3. Research and Analysis: It conducts research and publishes data on various aspects of the global economy.
  4. Answer any two questions from the following : (6×2=12)
    (নিম্নলিখিত প্রশ্নসমূহৰ যিকোনো দুটাৰ উত্তৰ লিখা 🙂

(a) Discuss U.S. hegemony as the World Superpower.
(বিশ্ব মহাশক্তি হিচাপে আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ আধিপত্যৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা।)

  • উত্তৰঃ চোভিয়েট ইউনিয়নৰ পতনৰ পিছত আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ বিশ্বৰ একমাত্ৰ মহাশক্তি হিচাপে পৰিগণিত হয়, আৰু ইয়াৰ আধিপত্য বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত দেখা যায়:
  1. সামৰিক আধিপত্য: আমেৰিকাৰ সামৰিক শক্তি বিশ্বৰ ভিতৰতে সৰ্বাধিক। ইয়াৰ প্ৰতিৰক্ষা বাজেট বিশ্বৰ আন বহুতো দেশৰ সামূহিক বাজেটতকৈও বেছি। ই বিশ্বৰ যিকোনো ঠাইতে দ্ৰুতগতিত সামৰিক অভিযান চলাব পাৰে।
  2. অৰ্থনৈতিক আধিপত্য: আমেৰিকা বিশ্বৰ বৃহত্তম অৰ্থনীতি। ইয়াৰ মুদ্ৰা, ডলাৰ, আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ মূল মাধ্যম। বিশ্ব বেংক, আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মুদ্ৰা নিধি (IMF) আদি বিশ্বৰ প্ৰধান অৰ্থনৈতিক সংগঠনসমূহৰ ওপৰত ইয়াৰ যথেষ্ট প্ৰভাৱ আছে।
  3. সাংস্কৃতিক আধিপত্য (Soft Power): আমেৰিকান সংস্কৃতি, যেনে – জিন্স, ফাস্ট ফুড, হলিউডৰ চিনেমা আদিৰ প্ৰভাৱ বিশ্বজুৰি দেখা যায়। ইয়াক ‘Soft Power’ বুলি কোৱা হয়, য’ত কোনো দেশে সামৰিক শক্তিৰ অবিহনে নিজৰ সংস্কৃতি আৰু আদৰ্শৰ জৰিয়তে আনক প্ৰভাৱিত কৰে।
  • English: After the collapse of the Soviet Union, the United States emerged as the sole world superpower, and its hegemony is evident in various fields:
  1. Military Hegemony: The military power of the US is the greatest in the world. Its defence budget is larger than the combined budgets of many other countries. It can conduct rapid military operations anywhere in the world.
  2. Economic Hegemony: The US is the world’s largest economy. Its currency, the dollar, is the primary medium for international trade. It has significant influence over major global economic institutions like the World Bank and the International Monetary Fund (IMF).
  3. Cultural Hegemony (Soft Power): The influence of American culture, such as jeans, fast food, and Hollywood movies, is seen worldwide. This is called ‘Soft Power’, where a country influences others through its culture and ideals without using military force.

(b) Discuss how health epidemics are new threat to global security.
(স্বাস্থ্য মহামাৰীসমূহ কি ধৰণে বিশ্ব নিৰাপত্তাৰ প্ৰতি নতুন ভাবুকি আলোচনা কৰা।)

  • উত্তৰঃ স্বাস্থ্য মহামাৰীসমূহ, যেনে – ক’ভিড-১৯, এইডছ, বা ইব’লা, বিশ্ব নিৰাপত্তাৰ প্ৰতি এক নতুন আৰু গুৰুতৰ ভাবুকি হিচাপে পৰিগণিত হৈছে। এই ভাবুকিবোৰ পৰম্পৰাগত সামৰিক ভাবুকিতকৈ পৃথক।
  1. দ্ৰুত সংক্ৰমণ: বিশ্বায়নৰ ফলত মানুহৰ অহা-যোৱা বৃদ্ধি পোৱাৰ বাবে এই ৰোগবোৰ অতি সোনকালে বিশ্বজুৰি বিয়পি পৰে।
  2. অৰ্থনৈতিক প্ৰভাৱ: মহামাৰীয়ে বিশ্বৰ অৰ্থনীতিত গভীৰ প্ৰভাৱ পেলায়। লকডাউন, বাণিজ্যত বাধা, আৰু উৎপাদন হ্ৰাসৰ ফলত বিশ্বজুৰি অৰ্থনৈতিক মন্দাৱস্থাৰ সৃষ্টি হয়।
  3. সামাজিক আৰু ৰাজনৈতিক অস্থিৰতা: মহামাৰীয়ে স্বাস্থ্য ব্যৱস্থাৰ ওপৰত হেঁচা দিয়ে, সামাজিক অস্থিৰতা সৃষ্টি কৰে, আৰু চৰকাৰৰ ওপৰত জনসাধাৰণৰ বিশ্বাস কমাই দিয়ে।
  4. সহযোগিতাৰ প্ৰয়োজনীয়তা: কোনো এখন দেশে অকলে মহামাৰীৰ মোকাবিলা কৰিব নোৱাৰে। ইয়াৰ বাবে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সহযোগিতা, যেনে – ভেকচিন বিতৰণ, তথ্যৰ আদান-প্ৰদান, আৰু উমৈহতীয়া গৱেষণাৰ প্ৰয়োজন।
  • English: Health epidemics like COVID-19, AIDS, or Ebola are considered new and serious threats to global security. These threats are different from traditional military threats.
  1. Rapid Spread: Due to globalisation and increased human mobility, these diseases can spread rapidly across the world.
  2. Economic Impact: Epidemics have a profound impact on the global economy. Lockdowns, trade restrictions, and reduced production lead to a global economic recession.
  3. Social and Political Instability: Epidemics put pressure on healthcare systems, create social unrest, and erode public trust in governments.
  4. Need for Cooperation: No single country can tackle an epidemic alone. It requires international cooperation, such as vaccine distribution, information sharing, and joint research.

(c) Do you think that India should be given permanent membership in the UN Security Council? Justify your answer.
(ভাৰতক ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ নিৰাপত্তা পৰিষদৰ স্থায়ী সদস্যপদ প্ৰদান কৰিব লাগে বুলি ভাবানে? তোমাৰ উত্তৰৰ সপক্ষে যুক্তি দাঙি ধৰা।)

  • উত্তৰঃ হয়, মই ভাবো যে ভাৰতক ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ নিৰাপত্তা পৰিষদৰ স্থায়ী সদস্যপদ প্ৰদান কৰিব লাগে। ইয়াৰ সপক্ষে যুক্তিসমূহ হ’ল:
  1. জনসংখ্যা: ভাৰত বিশ্বৰ সৰ্ববৃহৎ গণতান্ত্ৰিক দেশ আৰু জনসংখ্যাৰ ফালৰ পৰা দ্বিতীয় বৃহত্তম।
  2. অৰ্থনৈতিক শক্তি: ভাৰত এক দ্ৰুতগতিত বিকশিত হোৱা অৰ্থনৈতিক শক্তি।
  3. শান্তিৰক্ষাত অৱদান: ভাৰতে ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ শান্তিৰক্ষা অভিযানত সদায় এক গুৰুত্বপূৰ্ণ আৰু সক্ৰিয় ভূমিকা পালন কৰি আহিছে।
  4. আঞ্চলিক প্ৰতিনিধিত্ব: নিৰাপত্তা পৰিষদক অধিক প্ৰতিনিধিত্বমূলক কৰিবলৈ এছিয়াৰ দৰে মহাদেশৰ পৰা ভাৰতৰ দৰে এখন দেশক অন্তৰ্ভুক্ত কৰাটো প্ৰয়োজন।
  5. বিশ্বজনীন সমস্যাত ভূমিকা: সন্ত্ৰাসবাদ, জলবায়ু পৰিৱৰ্তন আদি বিশ্বজনীন সমস্যাৰ সমাধানত ভাৰতে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিব পাৰে।
    এই কাৰণসমূহৰ বাবে, নিৰাপত্তা পৰিষদক অধিক কাৰ্যকৰী আৰু ন্যায়সংগত কৰিবলৈ ভাৰতক স্থায়ী সদস্যপদ দিয়া উচিত।
  • English: Yes, I think India should be given permanent membership in the UN Security Council. The arguments in favour are:
  1. Population: India is the world’s largest democracy and the second-most populous country.
  2. Economic Power: India is a rapidly growing economic power.
  3. Contribution to Peacekeeping: India has always played a significant and active role in UN peacekeeping missions.
  4. Regional Representation: To make the Security Council more representative, it is necessary to include a country like India from a continent like Asia.
  5. Role in Global Issues: India can play a crucial role in solving global issues like terrorism and climate change.
    For these reasons, to make the Security Council more effective and equitable, India should be granted permanent membership.

(d) Write a note on the principal organs of the United Nations.
(ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মূল অংশসমূহৰ ওপৰত এটা টোকা লিখা।)

  • উত্তৰঃ ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ ছটা মূল অংগ আছে:
  1. সাধাৰণ সভা (General Assembly): ই ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মূল আলোচনা সভা, য’ত সকলো সদস্য ৰাষ্ট্ৰৰ প্ৰতিনিধি থাকে। প্ৰতিখন ৰাষ্ট্ৰৰ এটাকৈ ভোট থাকে।
  2. নিৰাপত্তা পৰিষদ (Security Council): ইয়াৰ মূল দায়িত্ব হ’ল আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় শান্তি আৰু নিৰাপত্তা বজাই ৰখা। ইয়াত ৫ জন স্থায়ী আৰু ১০ জন অস্থায়ী সদস্য আছে।
  3. অৰ্থনৈতিক আৰু সামাজিক পৰিষদ (Economic and Social Council): ই সদস্য ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ অৰ্থনৈতিক, সামাজিক আৰু পৰিৱেশগত বিষয়ত সহযোগিতাৰ বাবে কাম কৰে।
  4. আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ন্যায়ালয় (International Court of Justice): ই ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ মাজত হোৱা আইনী বিবাদসমূহৰ মীমাংসা কৰে। ইয়াৰ মুখ্য কাৰ্যালয় নেদাৰলেণ্ডৰ হেগ চহৰত।
  5. সচিবালয় (Secretariat): ই ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ দৈনন্দিন কাম-কাজ পৰিচালনা কৰে। ইয়াৰ মুৰব্বী হ’ল সচিব প্ৰধান (Secretary-General)।
  6. ন্যায়ৰক্ষী পৰিষদ (Trusteeship Council): ইয়াক ন্যাসাধীন অঞ্চলসমূহৰ তত্ত্বাৱধানৰ বাবে গঠন কৰা হৈছিল, কিন্তু ১৯৯৪ চনৰ পৰা ই নিষ্ক্ৰিয় হৈ আছে।
  • English:
  1. General Assembly: It is the main deliberative body of the UN, where all member states are represented. Each country has one vote.
  2. Security Council: Its main responsibility is to maintain international peace and security. It has 5 permanent and 10 non-permanent members.
  3. Economic and Social Council: It works for cooperation among member states on economic, social, and environmental issues.
  4. International Court of Justice: It settles legal disputes between states. Its headquarters is in The Hague, Netherlands.
  5. Secretariat: It manages the day-to-day work of the UN. Its head is the Secretary-General.
  6. Trusteeship Council: It was established to supervise the administration of trust territories, but it has been inactive since 1994.

AHSEC Class 12 Political Science Question Paper 2023 (with Answers)

PART-B (Politics in India Since Independence) (স্বাধীনোত্তৰ ভাৰতৰ ৰাজনীতি)

  1. Answer any six questions from the following : (1×6=6)
    (নিম্নলিখিত প্রশ্নসমূহৰ যিকোনো ছটাৰ উত্তৰ লিখা 🙂

(a) In which state of India, for the first time in the world, a Communist Party government came to power through democratic election?
(ভাৰতৰ কোনখন ৰাজ্যত পৃথিৱীৰ ভিতৰতে প্ৰথমবাৰৰ বাবে কোনো এটা সাম্যবাদী দলে গণতান্ত্ৰিক নিৰ্বাচনৰ মাধ্যমৰে ক্ষমতা দখল কৰিছিল?)

  • উত্তৰঃ কেৰালা।
  • English: Kerala.

(b) _ was the chairman of the Drafting Committee of the Constituent Assembly. (Fill in the blank)
(সংবিধান সভাৰ খচৰা সমিতিৰ সভাপতি আছিল _। (খালী ঠাই পূৰণ কৰা))

  • উত্তৰঃ ড° বি. আৰ. আম্বেদকাৰ।
  • English: Dr. B. R. Ambedkar.

(c) Where was the first Summit of NAM held?
(NAM-এৰ প্ৰথম গোষ্ঠীনিৰপেক্ষ শিখৰ সন্মিলন ক’ত অনুষ্ঠিত হৈছিল?)

  • উত্তৰঃ ১৯৬১ চনত যুগোশ্লাভিয়াৰ বেলগ্ৰেডত।
  • English: In Belgrade, Yugoslavia, in 1961.

(d) China invaded India in 1960/1962/1964. (Choose the correct answer)
(চীন ভাৰত আক্ৰমণ কৰিছিল ১৯৬০/১৯৬২/১৯৬৪ চনত। (শুদ্ধ উত্তৰটো বাচি উলিওৱা))

  • উত্তৰঃ ১৯৬২।
  • English: 1962.

(e) Mention the name of a prominent leader of the Narmada Bachao Movement.
(নৰ্মদা বচাও আন্দোলনৰ এজন / এগৰাকী প্ৰখ্যাত নেতা / নেত্ৰীৰ নাম উল্লেখ কৰা।)

  • উত্তৰঃ মেধা পাটকৰ।
  • English: Medha Patkar.

(f) When was the State Reorganisation Act passed?
(ৰাজ্য পুনৰ্গঠন আইনখন কোন চনত গৃহীত হৈছিল?)

  • উত্তৰঃ ১৯৫৬ চনত।
  • English: In 1956.

(g) The Right to Information Act came into force in 2005. (Write True or False)
(তথ্য জনাৰ অধিকাৰ আইন ২০০৫ চনত বলবৎ হৈছিল। (সত্য নে অসত্য লিখা))

  • উত্তৰঃ সত্য।
  • English: True.

(h) In which year the Shah Commission of Inquiry was appointed?
(শ্বাহ তদন্ত আয়োগ কোন বৰ্ষত নিয়োগ কৰা হৈছিল?)

  • উত্তৰঃ ১৯৭৭ চনত।
  • English: In 1977.

(i) Who started “Total Revolution”?
(“সৰ্বাত্মক বিপ্লৱ” কোনে আৰম্ভ কৰিছিল?)

  • উত্তৰঃ জয়প্ৰকাশ নাৰায়ণ।
  • English: Jayaprakash Narayan.

(j) Who was the founder President of Bharatiya Jana Sangha?
(ভাৰতীয় জনসংঘৰ প্ৰতিষ্ঠাপক সভাপতি কোন আছিল?)

  • উত্তৰঃ শ্যামা প্ৰসাদ মুখাৰ্জী।
  • English: Syama Prasad Mukherjee.
  1. Answer any six questions from the following : (2×6=12)
    (নিম্নলিখিত প্রশ্নসমূহৰ যিকোনো ছটাৰ উত্তৰ লিখা 🙂

(a) Mention two challenges India faced immediately after independence.
(স্বাধীনতা লাভৰ থিক পিছতেই ভাৰতবৰ্ষ সন্মুখীন হোৱা দুটা প্ৰত্যাহ্বান উল্লেখ কৰা।)

  • উত্তৰঃ
  1. দেশ বিভাজন আৰু শৰণাৰ্থী সমস্যা: দেশ বিভাজনৰ ফলত হোৱা ব্যাপক হিংসা আৰু লাখ লাখ শৰণাৰ্থীৰ আগমন এক ডাঙৰ প্ৰত্যাহ্বান আছিল।
  2. দেশীয় ৰাজ্যৰ চামিলকৰণ: প্ৰায় ৫৬৫ খন দেশীয় ৰাজ্যক ভাৰতৰ লগত একত্ৰিত কৰাটো এক জটিল কাম আছিল।
  • English:
  1. Partition and Refugee Crisis: The widespread violence following the partition and the influx of millions of refugees was a major challenge.
  2. Integration of Princely States: Integrating about 565 princely states into India was a complex task.

(b) Mention two consequences of the Partition of India.
(ভাৰত বিভাজনৰ দুটা পৰিণাম উল্লেখ কৰা।)

  • উত্তৰঃ
  1. ব্যাপক হিংসা আৰু গণহত্যা: বিভাজনৰ ফলত দুয়োফালে সাম্প্ৰদায়িক সংঘৰ্ষত লাখ লাখ লোকৰ মৃত্যু হৈছিল।
  2. শৰণাৰ্থীৰ সোঁত: কোটি কোটি লোকে নিজৰ ঘৰ-বাৰী এৰি শৰণাৰ্থী হ’বলৈ বাধ্য হৈছিল, যিয়ে এক গভীৰ মানৱীয় সংকটৰ সৃষ্টি কৰিছিল।
  • English:
  1. Widespread Violence and Massacre: The partition led to communal riots on both sides, resulting in the deaths of millions of people.
  2. Influx of Refugees: Crores of people were forced to leave their homes and become refugees, creating a deep humanitarian crisis.

(c) Who was the official Congress candidate for the Presidential election in 1969? Who won the election?
(১৯৬৯ চনৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত কংগ্ৰেছৰ দলীয় প্ৰাৰ্থী কোন আছিল? নিৰ্বাচনটোত কোনে জয়লাভ কৰিছিল?)

  • উত্তৰঃ ১৯৬৯ চনৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত কংগ্ৰেছৰ দলীয় প্ৰাৰ্থী আছিল নীলম সঞ্জীৱ ৰেড্ডী। কিন্তু নিৰ্বাচনত জয়লাভ কৰিছিল নিৰ্দলীয় প্ৰাৰ্থী ভি. ভি. গিৰিয়ে, যাক ইন্দিৰা গান্ধীয়ে সমৰ্থন জনাইছিল।
  • English: The official Congress candidate for the 1969 Presidential election was Neelam Sanjiva Reddy. However, the independent candidate V. V. Giri, who was supported by Indira Gandhi, won the election.

(d) What do you mean by Defection?
(দলত্যাগ বুলিলে কি বুজা?)

  • উত্তৰঃ যেতিয়া কোনো এজন নিৰ্বাচিত প্ৰতিনিধিয়ে নিজৰ দল ত্যাগ কৰি আন কোনো দলত যোগদান কৰে, তেতিয়া তাক দলত্যাগ বোলা হয়। ভাৰতত দলত্যাগ ৰোধ কৰিবলৈ ১৯৮৫ চনত দলত্যাগ-বিৰোধী আইন প্ৰণয়ন কৰা হৈছিল।
  • English: When an elected representative leaves their own party to join another, it is called defection. To prevent defection in India, the anti-defection law was enacted in 1985.

(e) Mention two consequences of the Mizoram Accord signed in 1986.
(১৯৮৬ চনত স্বাক্ষৰিত হোৱা মিজোৰাম চুক্তিৰ দুটা পৰিণতি উল্লেখ কৰা।)

  • উত্তৰঃ
  1. শান্তি প্ৰতিষ্ঠা: এই চুক্তিৰ ফলত মিজোৰামত দুটা দশক ধৰি চলি থকা বিদ্ৰোহৰ অৱসান ঘটে আৰু শান্তি প্ৰতিষ্ঠা হয়।
  2. মিজোৰামক পূৰ্ণাংগ ৰাজ্যৰ মৰ্যাদা: মিজোৰামক এখন পূৰ্ণাংগ ৰাজ্যৰ মৰ্যাদা প্ৰদান কৰা হয়।
  • English:
  1. Establishment of Peace: This accord ended the two-decade-long insurgency in Mizoram and established peace.
  2. Full Statehood for Mizoram: Mizoram was granted the status of a full-fledged state.

(f) Mention two features of popular movements in India.
(ভাৰতৰ গণ আন্দোলনসমূহৰ দুটা বৈশিষ্ট্য উল্লেখ কৰা।)

  • উত্তৰঃ
  1. অ-ৰাজনৈতিক চৰিত্ৰ: বহুতো গণ আন্দোলন, যেনে চিপকো আন্দোলন, ৰাজনৈতিক দলৰ বাহিৰত সাধাৰণ নাগৰিকৰ দ্বাৰা পৰিচালিত হৈছিল।
  2. বিশেষ বিষয়ভিত্তিক: এই আন্দোলনবোৰ প্ৰায়ে কোনো এক বিশেষ সামাজিক বা পৰিৱেশগত বিষয়, যেনে – পৰিৱেশ সুৰক্ষা, মহিলাৰ অধিকাৰ, বা কৃষকৰ সমস্যাৰ ওপৰত কেন্দ্ৰীভূত হয়।
  • English:
  1. Non-political Character: Many popular movements, like the Chipko movement, were led by ordinary citizens outside of political parties.
  2. Issue-specific: These movements are often focused on a specific social or environmental issue, such as environmental protection, women’s rights, or farmers’ problems.

(g) Write two causes of origin of regionalism in India.
(ভাৰতবৰ্ষত আঞ্চলিকতাবাদৰ উৎপত্তিৰ দুটা কাৰণ লিখা।)

  • উত্তৰঃ
  1. অসম অৰ্থনৈতিক বিকাশ: দেশৰ বিভিন্ন অঞ্চলৰ মাজত থকা অৰ্থনৈতিক বৈষম্য আৰু অসম বিকাশে কিছুমান অঞ্চলৰ লোকৰ মাজত অসন্তুষ্টিৰ সৃষ্টি কৰে।
  2. সাংস্কৃতিক আৰু ভাষিক পৰিচয়: ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ ভিত্তিত নিজৰ পৃথক পৰিচয় ৰক্ষা কৰাৰ আকাংক্ষাইও আঞ্চলিকতাবাদৰ জন্ম দিয়ে।
  • English:
  1. Uneven Economic Development: Economic disparities and uneven development among different regions of the country create dissatisfaction among people in some areas.
  2. Cultural and Linguistic Identity: The desire to protect one’s distinct identity based on language and culture also gives rise to regionalism.

(h) Write any two features of coalition government in India.
(ভাৰতত সম্মিলিত চৰকাৰৰ যিকোনো দুটা বৈশিষ্ট্য লিখা।)

  • উত্তৰঃ
  1. অস্থিৰতা: মৰ্চা চৰকাৰবোৰ প্ৰায়ে অস্থিৰ হয়, কাৰণ অংশীদাৰী দলবোৰৰ মাজত মতভেদ হ’লে চৰকাৰৰ পতনৰ সম্ভাৱনা থাকে।
  2. সন্মিলিত কাৰ্যসূচী: মৰ্চা চৰকাৰে এক উমৈহতীয়া নূন্যতম কাৰ্যসূচীৰ (Common Minimum Programme) ওপৰত ভিত্তি কৰি শাসন চলায়, য’ত সকলো অংশীদাৰী দলৰ মতামতক সন্মান জনোৱা হয়।
  • English:
  1. Instability: Coalition governments are often unstable, as disagreements among partner parties can lead to the government’s collapse.
  2. Common Programme: A coalition government governs based on a Common Minimum Programme, which respects the views of all partner parties.

(i) Write two consequences of 1977 Lok Sabha election.
(১৯৭৭ চনৰ লোক সভা নিৰ্বাচনৰ দুটা ফলাফল লিখা।)

  • উত্তৰঃ
  1. কংগ্ৰেছৰ পৰাজয়: এই নিৰ্বাচনত কংগ্ৰেছ দল প্ৰথমবাৰৰ বাবে কেন্দ্ৰত পৰাজিত হয়।
  2. প্ৰথম অ-কংগ্ৰেছী চৰকাৰ: জনতা পাৰ্টিয়ে জয়লাভ কৰি কেন্দ্ৰত ভাৰতৰ প্ৰথমখন অ-কংগ্ৰেছী চৰকাৰ গঠন কৰে।
  • English:
  1. Defeat of Congress: The Congress party was defeated at the centre for the first time in this election.
  2. First Non-Congress Government: The Janata Party won and formed India’s first non-Congress government at the centre.

(j) Mention two consequences of National Emergency declared in 1975.
(১৯৭৫ চনত ঘোষণা কৰা জাতীয় জৰুৰীকালীন অৱস্থাৰ দুটা পৰিণতি উল্লেখ কৰা।)

  • উত্তৰঃ
  1. নাগৰিক অধিকাৰ খৰ্ব: জৰুৰীকালীন অৱস্থাৰ সময়ত নাগৰিকৰ মৌলিক অধিকাৰসমূহ স্থগিত ৰখা হৈছিল আৰু সংবাদ মাধ্যমৰ ওপৰত চেঞ্চৰশ্বিপ আৰোপ কৰা হৈছিল।
  2. বিৰোধীৰ দমন: হাজাৰ হাজাৰ বিৰোধী নেতা আৰু কৰ্মীক গ্ৰেপ্তাৰ কৰি কাৰাগাৰত নিক্ষেপ কৰা হৈছিল।
  • English:
  1. Suspension of Civil Rights: During the Emergency, fundamental rights of citizens were suspended, and censorship was imposed on the press.
  2. Suppression of Opposition: Thousands of opposition leaders and workers were arrested and imprisoned.
  3. Answer any five from the following questions : (4×5=20)
    (নিম্নলিখিত প্রশ্নসমূহৰ যিকোনো পাঁচটাৰ উত্তৰ লিখা 🙂

(a) Discuss briefly the causes of the dominance of Congress Party in the politics of India after independence.
(স্বাধীনতাৰ পিছত ভাৰতৰ ৰাজনীতিত কংগ্ৰেছ দলৰ আধিপত্যৰ কাৰণসমূহ চমুকৈ আলোচনা কৰা।)

  • উত্তৰঃ স্বাধীনতাৰ পিছত ভাৰতৰ ৰাজনীতিত কংগ্ৰেছ দলৰ আধিপত্যৰ মূল কাৰণসমূহ আছিল:
  1. স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ উত্তৰাধিকাৰী: কংগ্ৰেছ দলটোৱে স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ নেতৃত্ব দিছিল, যাৰ বাবে ই জনসাধাৰণৰ মাজত এক বিশাল সন্মান আৰু সমৰ্থন লাভ কৰিছিল।
  2. শক্তিশালী নেতৃত্ব: জৱাহৰলাল নেহৰুৰ দৰে carismatic আৰু জনপ্ৰিয় নেতাৰ নেতৃত্বই দলটোক অপ্ৰতিদ্বন্দ্বী কৰি তুলিছিল।
  3. দেশজোৰা সংগঠন: কংগ্ৰেছৰ সংগঠন গাঁৱে-ভূঞে বিয়পি আছিল, যি আন কোনো দলৰ নাছিল।
  4. দুৰ্বল বিৰোধী: সেই সময়ত কোনো শক্তিশালী, একত্ৰিত আৰু দেশজোৰা প্ৰভাৱ থকা বিৰোধী দল নাছিল।
  • English: The main causes for the dominance of the Congress Party in Indian politics after independence were:
  1. Inheritor of the Freedom Struggle: The Congress party led the freedom movement, for which it earned immense respect and support among the people.
  2. Strong Leadership: The leadership of charismatic and popular leaders like Jawaharlal Nehru made the party invincible.
  3. Nationwide Organisation: The Congress’s organisation was spread across villages and towns, which no other party had.
  4. Weak Opposition: At that time, there was no strong, united opposition party with a nationwide influence.

(b) What were the major objectives of Jawaharlal Nehru’s foreign policy? Discuss briefly.
(জৱাহৰলাল নেহেৰুৰ বৈদেশিক নীতিৰ মূল লক্ষ্যসমূহ কি আছিল? চমুকৈ আলোচনা কৰা।)

  • উত্তৰঃ জৱাহৰলাল নেহেৰুৰ বৈদেশিক নীতিৰ মূল লক্ষ্যসমূহ আছিল:
  1. ৰাষ্ট্ৰীয় সাৰ্বভৌমত্ব ৰক্ষা: কঠিন পৰিশ্ৰমেৰে অৰ্জন কৰা দেশৰ সাৰ্বভৌমত্বক সুৰক্ষিত কৰা।
  2. আঞ্চলিক অখণ্ডতা বজাই ৰখা: দেশৰ ভৌগোলিক সীমা সুৰক্ষিত কৰা।
  3. দ্ৰুত অৰ্থনৈতিক বিকাশ: দেশৰ অৰ্থনৈতিক উন্নয়ন ত্বৰান্বিত কৰা।
    এই লক্ষ্যসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ নেহৰুৱে গোষ্ঠী নিৰপেক্ষতা (non-alignment) আৰু শান্তিপূৰ্ণ সহ-অৱস্থানৰ নীতি গ্ৰহণ কৰিছিল, যাতে ভাৰতে দুয়োটা মহাশক্তিৰ শিবিৰৰ পৰা আঁতৰি থাকি নিজৰ স্বতন্ত্ৰতা বজাই ৰাখিব পাৰে আৰু বিশ্ব শান্তিত অৱদান যোগাব পাৰে।
  • English: The major objectives of Jawaharlal Nehru’s foreign policy were:
  1. Preserving National Sovereignty: To protect the hard-earned sovereignty of the country.
  2. Maintaining Territorial Integrity: To protect the geographical borders of the country.
  3. Rapid Economic Development: To accelerate the country’s economic development.
    To achieve these objectives, Nehru adopted the policies of non-alignment and peaceful co-existence, so that India could maintain its independence by staying away from both superpower blocs and contribute to world peace.

(c) Write a short note on the demands for autonomy in North-East India.
(ভাৰতৰ উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলত স্বায়ত্তশাসনৰ দাবীৰ ওপৰত এটা চমু টোকা লিখা।)

  • উত্তৰঃ ভাৰতৰ উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলত বিভিন্ন জনগোষ্ঠীয়ে নিজৰ পৃথক সাংস্কৃতিক আৰু ভাষিক পৰিচয় ৰক্ষা কৰিবলৈ স্বায়ত্তশাসনৰ দাবী উত্থাপন কৰি আহিছে। এই দাবীবোৰৰ তিনিটা মূল দিশ আছে:
  1. পৃথক ৰাজ্যৰ দাবী: কিছুমান সংগঠনে পৃথক ৰাজ্যৰ দাবী কৰিছে, যেনে – বড়োলেণ্ডৰ দাবী।
  2. স্বায়ত্তশাসিত পৰিষদ: ভাৰতীয় সংবিধানৰ ষষ্ঠ অনুসূচীৰ অধীনত বহুতো জনগোষ্ঠীক স্বায়ত্তশাসিত জিলা পৰিষদ (Autonomous District Council) প্ৰদান কৰা হৈছে, যিয়ে তেওঁলোকক নিজৰ অঞ্চলৰ কিছুমান বিষয়ত শাসন চলোৱাৰ অধিকাৰ দিয়ে।
  3. স্বাধীনতাৰ দাবী: কিছুমান উগ্ৰপন্থী সংগঠনে ভাৰতৰ পৰা সম্পূৰ্ণ স্বাধীনতা বিচাৰি সশস্ত্ৰ সংগ্ৰাম চলাই আহিছে, যদিও এই দাবী এতিয়া বহু পৰিমাণে হ্ৰাস পাইছে।
  • English: Various ethnic groups in North-East India have been demanding autonomy to protect their distinct cultural and linguistic identities. These demands have three main aspects:
  1. Demand for Separate States: Some organisations have demanded separate states, such as the demand for Bodoland.
  2. Autonomous Councils: Under the Sixth Schedule of the Indian Constitution, many ethnic groups have been granted Autonomous District Councils, which give them the right to govern on certain subjects in their region.
  3. Demand for Independence: Some extremist organisations have been waging armed struggles demanding complete independence from India, although this demand has now significantly diminished.

(d) Discuss the factors that helped BJP to emerge as a dominant political party.
(বিজেপিক এক শক্তিশালী দল হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা হোৱাত সহায় কৰা কাৰকসমূহ আলোচনা কৰা।)

  • উত্তৰঃ ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি (BJP) এক শক্তিশালী দল হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা হোৱাত সহায় কৰা কাৰকসমূহ হ’ল:
  1. হিন্দুত্বৰ ৰাজনীতি: বিজেপিয়ে হিন্দু জাতীয়তাবাদ বা ‘হিন্দুত্ব’ৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিছিল, যিয়ে বহু হিন্দু ভোটদাতাক আকৰ্ষণ কৰিছিল। ৰাম জন্মভূমি আন্দোলনে দলটোৰ উত্থানত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল।
  2. কংগ্ৰেছৰ দুৰ্বলতা: ১৯৮০-ৰ দশকৰ শেষৰ ফালৰ পৰা কংগ্ৰেছ দলৰ জনপ্ৰিয়তা হ্ৰাস পাবলৈ ধৰে, যিয়ে বিজেপিৰ বাবে এক ৰাজনৈতিক শূন্যতাৰ সৃষ্টি কৰে।
  3. মৰ্চাৰ ৰাজনীতি: বিজেপিয়ে বিভিন্ন আঞ্চলিক দলৰ সৈতে মিত্ৰতা কৰি ৰাষ্ট্ৰীয় গণতান্ত্ৰিক মৰ্চা (NDA) গঠন কৰে, যাৰ ফলত ইয়াৰ ভিত্তি সম্প্ৰসাৰিত হয়।
  4. শক্তিশালী নেতৃত্ব: অটল বিহাৰী বাজপেয়ী, লাল কৃষ্ণ আদৱানী আৰু বৰ্তমান নৰেন্দ্ৰ মোদীৰ দৰে নেতাসকলৰ নেতৃত্বই দলটোক শক্তিশালী কৰিছে।
  • English: The factors that helped the Bharatiya Janata Party (BJP) emerge as a dominant political party are:
  1. Politics of Hindutva: The BJP focused on Hindu nationalism or ‘Hindutva’, which attracted many Hindu voters. The Ram Janmabhoomi movement played a significant role in the party’s rise.
  2. Decline of Congress: From the late 1980s, the popularity of the Congress party started to decline, creating a political vacuum for the BJP.
  3. Coalition Politics: The BJP formed alliances with various regional parties to create the National Democratic Alliance (NDA), which expanded its base.
  4. Strong Leadership: The leadership of leaders like Atal Bihari Vajpayee, Lal Krishna Advani, and currently Narendra Modi has strengthened the party.

(e) Give suggestions to curb communalism in India.
(ভাৰতবৰ্ষত সাম্প্ৰদায়িকতাবাদ ৰোধৰ বাবে পৰামৰ্শ দিয়া।)

  • উত্তৰঃ ভাৰতবৰ্ষত সাম্প্ৰদায়িকতাবাদ ৰোধ কৰাৰ বাবে পৰামৰ্শসমূহ হ’ল:
  1. শিক্ষা: শিক্ষাব্যৱস্থাত ধৰ্মনিৰপেক্ষতা আৰু সহনশীলতাৰ মূল্যবোধ অন্তৰ্ভুক্ত কৰিব লাগে।
  2. আইনৰ কঠোৰ প্ৰয়োগ: সাম্প্ৰদায়িক হিংসা বিয়পোৱা ব্যক্তি বা সংগঠনৰ বিৰুদ্ধে কঠোৰ আইনী ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰিব লাগে।
  3. ৰাজনৈতিক সদিচ্ছা: ৰাজনৈতিক দলসমূহে ভোটৰ বাবে ধৰ্মীয় আবেগক ব্যৱহাৰ কৰাৰ পৰা বিৰত থাকিব লাগে।
  4. সজাগতা সৃষ্টি: সংবাদ মাধ্যম আৰু নাগৰিক সমাজে সাম্প্ৰদায়িক সম্প্ৰীতিৰ বাবে সজাগতা সৃষ্টি কৰাত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিব লাগে।
  • English: Suggestions to curb communalism in India are:
  1. Education: The values of secularism and tolerance should be included in the education system.
  2. Strict Enforcement of Law: Strict legal action should be taken against individuals or organisations that spread communal violence.
  3. Political Will: Political parties should refrain from using religious sentiments for votes.
  4. Creating Awareness: The media and civil society should play an important role in creating awareness for communal harmony.

(f) Write a note on India’s nuclear policy.
(ভাৰতৰ পাৰমাণৱিক নীতিৰ ওপৰত এটা টোকা লিখা।)

  • উত্তৰঃ ভাৰতৰ পাৰমাণৱিক নীতিৰ মূল বৈশিষ্ট্যসমূহ হ’ল:
  1. শান্তিপূৰ্ণ ব্যৱহাৰ: ভাৰতে সদায় পাৰমাণৱিক শক্তিক শান্তিপূৰ্ণ উদ্দেশ্য, যেনে – বিদ্যুৎ উৎপাদনৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দি আহিছে।
  2. প্ৰথমে ব্যৱহাৰ নকৰা (No First Use): ভাৰতে ঘোষণা কৰিছে যে ই কোনো দেশৰ বিৰুদ্ধে প্ৰথমে পাৰমাণৱিক অস্ত্ৰ ব্যৱহাৰ নকৰিব।
  3. বিশ্বাসযোগ্য ন্যূনতম প্ৰতিৰোধ (Credible Minimum Deterrence): ভাৰতৰ পাৰমাণৱিক অস্ত্ৰ আক্ৰমণৰ বাবে নহয়, বৰঞ্চ নিজৰ নিৰাপত্তাৰ বাবে এক বিশ্বাসযোগ্য ন্যূনতম প্ৰতিৰোধ হিচাপেহে ৰখা হৈছে।
  4. পাৰমাণৱিক নিৰস্ত্ৰীকৰণৰ সমৰ্থন: ভাৰতে বিশ্বজুৰি পাৰমাণৱিক নিৰস্ত্ৰীকৰণৰ সমৰ্থন কৰে, কিন্তু পাৰমাণৱিক অস্ত্ৰধাৰী দেশসমূহৰ বৈষম্যমূলক নীতিৰ (যেনে NPT) বিৰোধিতা কৰে।
  • English: The main features of India’s nuclear policy are:
  1. Peaceful Use: India has always emphasized the use of nuclear energy for peaceful purposes, such as power generation.
  2. No First Use: India has declared that it will not be the first to use nuclear weapons against any country.
  3. Credible Minimum Deterrence: India’s nuclear weapons are not for aggression but are maintained as a credible minimum deterrence for its own security.
  4. Support for Nuclear Disarmament: India supports global nuclear disarmament but opposes the discriminatory policies of nuclear-weapon states (like the NPT).

(g) Mention two positive and two negative consequences of the Green Revolution.
(সেউজ বিপ্লৱৰ দুটা যোগাত্মক আৰু দুটা ঋণাত্মক ফলাফলৰ বিষয়ে উল্লেখ কৰা।)

  • উত্তৰঃ
    • যোগাত্মক ফলাফল:
  1. খাদ্য শস্যৰ উৎপাদন বৃদ্ধি: সেউজ বিপ্লৱৰ ফলত, বিশেষকৈ ঘেঁহু আৰু ধানৰ উৎপাদন অভূতপূৰ্বভাৱে বৃদ্ধি পাইছিল, যাৰ ফলত ভাৰত খাদ্য শস্যত আত্মনিৰ্ভৰশীল হৈছিল।
  2. কৃষকৰ আয় বৃদ্ধি: পঞ্জাৱ, হাৰিয়ানা আৰু পশ্চিম উত্তৰ প্ৰদেশৰ দৰে অঞ্চলৰ ধনী কৃষকসকলৰ আয় যথেষ্ট বৃদ্ধি পাইছিল।
    • ঋণাত্মক ফলাফল:
  1. আঞ্চলিক বৈষম্য: সেউজ বিপ্লৱৰ লাভালাভ কেৱল কিছুমান বিশেষ অঞ্চলতহে সীমাবদ্ধ আছিল, যাৰ ফলত আঞ্চলিক বৈষম্য বৃদ্ধি পাইছিল।
  2. শ্ৰেণী বৈষম্য: ই কেৱল ধনী কৃষকসকলকহে সহায় কৰিছিল, আনহাতে দৰিদ্ৰ আৰু ক্ষুদ্ৰ কৃষকসকল ইয়াৰ লাভালাভৰ পৰা বঞ্চিত হৈছিল, যাৰ ফলত গ্ৰাম্য অঞ্চলত শ্ৰেণী বৈষম্য বৃদ্ধি পাইছিল।
  • English:
    • Positive Consequences:
  1. Increased Food Grain Production: The Green Revolution led to an unprecedented increase in the production of food grains, especially wheat and rice, making India self-sufficient in food.
  2. Increased Farmers’ Income: The income of wealthy farmers in regions like Punjab, Haryana, and Western Uttar Pradesh increased significantly.
    • Negative Consequences:
  1. Regional Disparity: The benefits of the Green Revolution were limited to only a few specific regions, which increased regional disparity.
  2. Class Disparity: It only helped wealthy farmers, while poor and small farmers were deprived of its benefits, leading to increased class disparity in rural areas.

(h) Write any four features of Indian party system.
(ভাৰতীয় দলীয় ব্যৱস্থাৰ যিকোনো চাৰিটা বৈশিষ্ট্য লিখা।)

  • উত্তৰঃ
  1. বহুদলীয় ব্যৱস্থা: ভাৰতত বহুতো ৰাষ্ট্ৰীয় আৰু আঞ্চলিক ৰাজনৈতিক দল আছে।
  2. এক দলৰ আধিপত্যৰ পৰা মৰ্চা চৰকাৰলৈ পৰিৱৰ্তন: স্বাধীনতাৰ পিছত দীৰ্ঘদিন ধৰি কংগ্ৰেছৰ আধিপত্য আছিল, কিন্তু ১৯৮৯ চনৰ পৰা মৰ্চা চৰকাৰৰ যুগ আৰম্ভ হয়।
  3. আঞ্চলিক দলৰ গুৰুত্ব বৃদ্ধি: মৰ্চাৰ ৰাজনীতিত আঞ্চলিক দলসমূহৰ গুৰুত্ব যথেষ্ট বৃদ্ধি পাইছে।
  4. আদৰ্শগত দুৰ্বলতা: বহুতো দলৰ কোনো স্পষ্ট আদৰ্শ নাই আৰু তেওঁলোকে কেৱল ক্ষমতা দখলৰ বাবে মিত্ৰতা কৰে।
  • English:
  1. Multi-party System: India has many national and regional political parties.
  2. Transition from One-Party Dominance to Coalition Government: After independence, Congress dominated for a long time, but the era of coalition governments began in 1989.
  3. Increased Importance of Regional Parties: The importance of regional parties has significantly increased in coalition politics.
  4. Ideological Weakness: Many parties lack a clear ideology and form alliances merely to gain power.
  5. Answer any two questions from the following : (6×2=12)
    (নিম্নলিখিত প্রশ্নসমূহৰ যিকোনো দুটাৰ উত্তৰ লিখা 🙂

(a) Discuss the changing relations of India with Pakistan.
(পাকিস্তানৰ সৈতে ভাৰতৰ পৰিৱৰ্তনশীল সম্পৰ্কৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা।)

  • উত্তৰঃ ভাৰত আৰু পাকিস্তানৰ সম্পৰ্ক সদায় উত্তেজনাপূৰ্ণ আৰু সংঘাতময় হৈ আহিছে।
    • যুদ্ধ আৰু সংঘাত: ১৯৪৭ চনত বিভাজনৰ পিছৰে পৰা কাশ্মীৰক লৈ দুয়োখন দেশৰ মাজত বিবাদ চলি আছে। এই বিষয়টোক লৈ দুয়োখন দেশে ১৯৪৭-৪৮, ১৯৬৫, আৰু ১৯৯৯ (কাৰ্গিল) চনত যুদ্ধত লিপ্ত হৈছে। ১৯৭১ চনত বাংলাদেশৰ মুক্তিযুদ্ধক লৈও এখন যুদ্ধ হৈছিল।
    • সন্ত্ৰাসবাদ: পাকিস্তানে ভাৰতত, বিশেষকৈ কাশ্মীৰত, সন্ত্ৰাসবাদক প্ৰৰোচনা দিয়াৰ অভিযোগ আছে, যিটো সম্পৰ্কৰ এক মূল বাধা।
    • শান্তিৰ প্ৰচেষ্টা: সময়ে সময়ে দুয়োখন দেশে আলোচনাৰ জৰিয়তে সমস্যা সমাধানৰ চেষ্টা চলাইছে, যেনে – চিমলা চুক্তি (১৯৭২) আৰু লাহোৰ ঘোষণা (১৯৯৯), কিন্তু এই প্ৰচেষ্টাবোৰ দীৰ্ঘস্থায়ী হোৱা নাই।
    • বৰ্তমানৰ স্থিতি: বৰ্তমান সময়ত, বিশেষকৈ ২০১৯ চনত পুলৱামা আক্ৰমণৰ পিছত, দুয়োখন দেশৰ মাজত কূটনৈতিক সম্পৰ্ক প্ৰায় ছিন্ন হৈ আছে।
  • English: The relationship between India and Pakistan has always been tense and conflict-ridden.
    • War and Conflict: Since the partition in 1947, there has been a dispute between the two countries over Kashmir. The two countries have fought wars over this issue in 1947-48, 1965, and 1999 (Kargil). There was also a war in 1971 over the Bangladesh Liberation War.
    • Terrorism: Pakistan is accused of sponsoring terrorism in India, especially in Kashmir, which is a major obstacle in the relationship.
    • Peace Efforts: From time to time, both countries have tried to resolve issues through dialogue, such as the Simla Agreement (1972) and the Lahore Declaration (1999), but these efforts have not been long-lasting.
    • Current Status: Currently, especially after the 2019 Pulwama attack, diplomatic relations between the two countries are almost severed.

(b) Briefly discuss about the controversies regarding emergency. Was the emergency necessary?
(জৰুৰীকালীন অৱস্থাৰ সৈতে জড়িত বিতৰ্কসমূহ চমুকৈ আলোচনা কৰা। জৰুৰীকালীন অৱস্থা ঘোষণা কৰাৰ প্ৰয়োজন আছিল নে?)

  • উত্তৰঃ
    • বিতৰ্ক: ১৯৭৫ চনত ইন্দিৰা গান্ধী চৰকাৰে ঘোষণা কৰা জৰুৰীকালীন অৱস্থাক লৈ বহুতো বিতৰ্ক আছে।
  1. গণতন্ত্ৰৰ সংকট: সমালোচকসকলে ইয়াক ভাৰতীয় গণতন্ত্ৰৰ এক ক’লা অধ্যায় বুলি অভিহিত কৰে, কাৰণ এই সময়ত নাগৰিকৰ অধিকাৰ খৰ্ব কৰা হৈছিল, বিৰোধী নেতাসকলক কাৰাবন্দী কৰা হৈছিল, আৰু সংবাদ মাধ্যমৰ ওপৰত চেঞ্চৰশ্বিপ আৰোপ কৰা হৈছিল।
  2. ক্ষমতাৰ অপব্যৱহাৰ: চৰকাৰে জৰুৰীকালীন অৱস্থাৰ ব্যৱস্থাটোক নিজৰ ৰাজনৈতিক বিৰোধীসকলক দমন কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰিছিল বুলি অভিযোগ আছে।
    • প্ৰয়োজনীয়তা: চৰকাৰে যুক্তি দিছিল যে জয়প্ৰকাশ নাৰায়ণৰ নেতৃত্বত হোৱা আন্দোলনে দেশত আভ্যন্তৰীণ বিশৃংখলতাৰ সৃষ্টি কৰিছিল আৰু দেশৰ একতা আৰু অখণ্ডতাৰ প্ৰতি ভাবুকি কঢ়িয়াই আনিছিল, সেয়েহে জৰুৰীকালীন অৱস্থা ঘোষণা কৰাটো প্ৰয়োজনীয় আছিল।
      কিন্তু, বহুতো লোকে বিশ্বাস কৰে যে এইটো কেৱল ইন্দিৰা গান্ধীয়ে নিজৰ ক্ষমতা ৰক্ষা কৰিবলৈ কৰা এক পদক্ষেপ আছিল আৰু ইয়াৰ কোনো প্ৰকৃত প্ৰয়োজনীয়তা নাছিল। শ্বাহ আয়োগে পিছত এই সিদ্ধান্তক অগণতান্ত্ৰিক বুলি অভিহিত কৰিছিল।
  • English:
    • Controversies: There are many controversies surrounding the Emergency declared by the Indira Gandhi government in 1975.
  1. Crisis of Democracy: Critics call it a dark chapter in Indian democracy because civil rights were suspended, opposition leaders were imprisoned, and press censorship was imposed during this period.
  2. Abuse of Power: It is alleged that the government used the provisions of the Emergency to suppress its political opponents.
    • Necessity: The government argued that the movement led by Jayaprakash Narayan had created internal disturbances and posed a threat to the country’s unity and integrity, so declaring an Emergency was necessary.
      However, many people believe that it was a step taken by Indira Gandhi merely to protect her own power and that there was no real necessity for it. The Shah Commission later termed this decision as undemocratic.

(c) Explain the reasons for the emergence of the Coalition Politics in the Indian Democratic System.
(ভাৰতীয় গণতান্ত্ৰিক ব্যৱস্থাত সংযুক্ত ৰাজনীতি উদ্ভৱৰ কাৰণসমূহ ব্যাখ্যা কৰা।)

  • উত্তৰঃ ভাৰতীয় গণতান্ত্ৰিক ব্যৱস্থাত সংযুক্ত ৰাজনীতি বা মৰ্চা চৰকাৰৰ উদ্ভৱৰ মূল কাৰণসমূহ হ’ল:
  1. কংগ্ৰেছ ব্যৱস্থাৰ পতন: ১৯৮০-ৰ দশকৰ শেষৰ ফালৰ পৰা কংগ্ৰেছ দলৰ একচ্ছত্ৰী আধিপত্যৰ অৱসান ঘটে। কোনো এটা দলেই লোকসভাত একক সংখ্যাগৰিষ্ঠতা লাভ কৰিব নোৱাৰা হয়, যাৰ ফলত মৰ্চা চৰকাৰ গঠন কৰাটো বাধ্যতামূলক হৈ পৰে।
  2. আঞ্চলিক দলৰ উত্থান: বিভিন্ন ৰাজ্যত শক্তিশালী আঞ্চলিক দলৰ উত্থান হয়। এই দলবোৰে কেন্দ্ৰীয় ৰাজনীতিত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে আৰু কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰ গঠনত অংশীদাৰ হয়।
  3. জনতা পাৰ্টিৰ পৰীক্ষা: ১৯৭৭ চনত জনতা পাৰ্টিৰ চৰকাৰ গঠনৰ জৰিয়তে ভাৰতত মৰ্চা ৰাজনীতিৰ প্ৰথম সফল পৰীক্ষা সম্পন্ন হৈছিল, যিয়ে ভৱিষ্যতৰ বাবে এক পথ প্ৰদৰ্শন কৰিছিল।
  4. দলীয় বিভাজন: ডাঙৰ ৰাষ্ট্ৰীয় দলবোৰৰ মাজত হোৱা বিভাজনেও নতুন দলৰ সৃষ্টি কৰে আৰু মৰ্চাৰ ৰাজনীতিক অনুপ্রাণিত কৰে।
  • English:
  1. Decline of the Congress System: From the late 1980s, the one-party dominance of the Congress party ended. No single party could secure a clear majority in the Lok Sabha, making the formation of coalition governments mandatory.
  2. Rise of Regional Parties: Strong regional parties emerged in various states. These parties began to play a crucial role in central politics and became partners in forming the central government.
  3. The Janata Party Experiment: The formation of the Janata Party government in 1977 was the first successful experiment of coalition politics in India, which showed a path for the future.
  4. Party Splits: Splits within major national parties also led to the creation of new parties and encouraged coalition politics.

(d) What do you mean by planned development? Discuss the role of Planning Commission in the development of India.
(পৰিকল্পিত বিকাশ মানে কি বুজা? ভাৰতবৰ্ষৰ বিকাশত পৰিকল্পনা আয়োগৰ ভূমিকা আলোচনা কৰা।)

  • উত্তৰঃ
    • পৰিকল্পিত বিকাশ: পৰিকল্পিত বিকাশ মানে হ’ল এখন দেশৰ সম্পদসমূহক এক নিৰ্দিষ্ট সময়সীমাৰ ভিতৰত পূৰ্বনিৰ্ধাৰিত লক্ষ্যত উপনীত হ’বলৈ এক সুচিন্তিত আঁচনি অনুসৰি ব্যৱহাৰ কৰা। ইয়াৰ উদ্দেশ্য হ’ল সম্পদৰ সঠিক ব্যৱহাৰ কৰি দ্ৰুত আৰু সন্তুলিত অৰ্থনৈতিক আৰু সামাজিক বিকাশ সাধন কৰা।
    • পৰিকল্পনা আয়োগৰ ভূমিকা:
  1. পঞ্চবার্ষিক পৰিকল্পনা: পৰিকল্পনা আয়োগে ১৯৫১ চনৰ পৰা দেশৰ বাবে পঞ্চবার্ষিক পৰিকল্পনা (Five-Year Plans) প্ৰস্তুত কৰিছিল। এই পৰিকল্পনাবোৰৰ জৰিয়তে কৃষি, উদ্যোগ, শিক্ষা, স্বাস্থ্য আদি বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত লক্ষ্য নিৰ্ধাৰণ কৰা হৈছিল।
  2. সম্পদৰ আৱণ্টন: আয়োগে কেন্দ্ৰ আৰু ৰাজ্যসমূহৰ মাজত সম্পদৰ আৱণ্টনৰ ক্ষেত্ৰত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল।
  3. নীতি নিৰ্ধাৰণ: ই দেশৰ অৰ্থনৈতিক আৰু সামাজিক বিকাশৰ বাবে নীতি নিৰ্ধাৰণত চৰকাৰক পৰামৰ্শ দিছিল।
  4. মূল্যায়ন: ই বিভিন্ন আঁচনিৰ অগ্ৰগতিৰ মূল্যায়ন কৰিছিল আৰু প্ৰয়োজন অনুসৰি পৰিৱৰ্তনৰ পৰামৰ্শ দিছিল।
    ২০১৫ চনত পৰিকল্পনা আয়োগৰ স্থানত ‘নীতি আয়োগ’ (NITI Aayog) গঠন কৰা হয়।
  • English:
    • Planned Development: Planned development means using a country’s resources according to a well-thought-out plan to achieve predetermined goals within a specific timeframe. Its objective is to achieve rapid and balanced economic and social development through the proper utilization of resources.
    • Role of the Planning Commission:
  1. Five-Year Plans: The Planning Commission prepared Five-Year Plans for the country starting from 1951. Through these plans, targets were set in various sectors like agriculture, industry, education, health, etc.
  2. Allocation of Resources: The Commission played a crucial role in the allocation of resources between the Centre and the states.
  3. Policy Formulation: It advised the government on policy formulation for the country’s economic and social development.
  4. Evaluation: It evaluated the progress of various schemes and recommended changes as needed.
    In 2015, the Planning Commission was replaced by the ‘NITI Aayog’.

Leave a Comment