মানৱ সম্পদ উন্নয়নৰ প্রতিবন্ধকতাসমূহ আৰু চৰকাৰৰ ভূমিকা

শ্ৰেণী	অষ্টম শ্ৰেণী (Class 8)
বিষয়	সমাজ বিজ্ঞান (Social Science)
পাঠৰ নাম	মানৱ সম্পদ উন্নয়ন
খণ্ড	অৰ্থনীতি (economics)
পাঠৰ নং	অধ্যায় 2 (Chapter 2)
পাঠ্যক্ৰম	ৰাজ্যিক শৈক্ষিক গৱেষণা আৰু প্ৰশিক্ষণ পৰিষদ (SCERT)

মানৱ সম্পদ উন্নয়নৰ প্রতিবন্ধকতাসমূহ আৰু চৰকাৰৰ ভূমিকা

১। চমু উত্তৰ লিখা

(ক) মানৱ সম্পদ উন্নয়নৰ বাধাসমূহ কি কি?
উত্তৰ:

1. অধিক জনসংখ্যা
2. পুঁজিৰ অভাৱ
3. নিৰক্ষৰতা
4. দৰিদ্ৰতা
5. অন্ধবিশ্বাস
6. কুসংস্কাৰ
7. বিষমতা

(খ) যিকোনো তিনিপ্ৰকাৰৰ বিষমতাৰ নাম উল্লেখ কৰা।
উত্তৰ:

1. লিংগ বিষমতা
2. জাতিগত বিষমতা
3. আৰ্থিক বিষমতা

(গ) বৰ্তমান অসমত কেইখন চিকিৎসা মহাবিদ্যালয় আছে?
উত্তৰ: বৰ্তমান অসমত ১৩ খন চিকিৎসা মহাবিদ্যালয় আছে (২০২৫ অনুযায়ী, তথ্যৰ আপডেটৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে)।

(ঘ) অসমৰ ৰাষ্ট্ৰীয় কাৰিকৰী শিক্ষা প্ৰতিষ্ঠানখন ক’ত অৱস্থিত?
উত্তৰ: অসমৰ ৰাষ্ট্ৰীয় কাৰিকৰী শিক্ষা প্ৰতিষ্ঠান (NIT) শিলচৰত অৱস্থিত।

(ঙ) সুস্থ শৰীৰৰ বাবে মানুহক কিহৰ প্ৰয়োজন হয়?
উত্তৰ: সুস্থ শৰীৰৰ বাবে মানুহক পুষ্টিকৰ খাদ্যৰ প্ৰয়োজন।

---

২। আলোচনা কৰা

(ক) মানৱ সম্পদ উন্নয়নৰ অসুবিধাসমূহ দূৰ কৰাৰ বাবে কেইটামান উল্লেখযোগ্য পৰামৰ্শ
উত্তৰ: মানৱ সম্পদ উন্নয়নৰ পথত বাধাৰ সৃষ্টি কৰা অসুবিধাসমূহ দূৰ কৰাৰ বাবে নিম্নলিখিত পৰামৰ্শ গুৰুত্বপূৰ্ণ:

1. সচেতনতা বৃদ্ধি: অভিভাৱক আৰু সমাজৰ মাজত শিক্ষাৰ গুৰুত্ব সম্পৰ্কে সচেতনতা বৃদ্ধিৰ বাবে প্ৰচাৰ আৰু কৰ্মশালাৰ আয়োজন কৰা। ই শিশুসকলক বিদ্যালয় ত্যাগৰ পৰা ৰক্ষা কৰিব।
2. দৰিদ্ৰতা হ্ৰাস: চৰকাৰী আঁচনিৰ সঠিক ৰূপায়ণ নিশ্চিত কৰা, যাতে সাহাৰ্য প্ৰকৃত হিতাধিকাৰীৰ হাতত পৰে। ইয়াৰ বাবে প্ৰশাসনৰ তৎপৰতা আৰু সামাজিক নিৰীক্ষণৰ প্ৰয়োজন।
3. অন্ধবিশ্বাস দূৰীকৰণ: ৰেডিও, টিভি, আৰু সামাজিক মাধ্যমৰ জৰিয়তে বিজ্ঞানসন্মত চিন্তাধাৰাৰ প্ৰচাৰ কৰা। উদাহৰণস্বৰূপ, জণ্ডিছ বা সাপৰ কামোৰৰ চিকিৎসাত বেজৰ পৰিৱৰ্তে চিকিৎসালয়ক অগ্ৰাধিকাৰ দিয়াৰ শিক্ষা দিয়া।
4. শিক্ষাৰ সুযোগ: গ্ৰাম্য আৰু দুৰ্গম অঞ্চলত সুলভ শিক্ষাৰ ব্যৱস্থা কৰা, যাতে নিৰক্ষৰতা হ্ৰাস পায়।
5. স্বাস্থ্যসেৱাৰ উন্নতি: সুলভ আৰু আধুনিক চিকিৎসা সেৱা প্ৰদান কৰি স্বাস্থ্যৰ মান উন্নত কৰা।
   এই পদক্ষেপসমূহে সমাজৰ মানসিকতা সলনি কৰি মানৱ সম্পদৰ বিকাশত সহায় কৰিব।

(খ) মানৱ সম্পদ উন্নয়নত চৰকাৰৰ ভূমিকা
উত্তৰ: চৰকাৰে মানৱ সম্পদ উন্নয়নত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে:

1. শিক্ষা: সৰ্ব শিক্ষা অভিযান আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা মিছনৰ জৰিয়তে ৬-১৪ বছৰৰ শিশুৰ বাবে বিনামূলীয়া শিক্ষাৰ ব্যৱস্থা কৰিছে। বৃত্তিমূলক শিক্ষাৰ প্ৰসাৰৰ জৰিয়তে কৰ্মক্ষমতা বৃদ্ধি কৰা হৈছে।
2. স্বাস্থ্য: ৰাষ্ট্ৰীয় গ্ৰামীণ স্বাস্থ্য মিছনৰ অধীনত চিকিৎসালয়, টিকাকৰণ আৰু ভ্ৰাম্যমাণ চিকিৎসা সেৱাৰ জৰিয়তে স্বাস্থ্যৰ উন্নতি কৰা হৈছে।
3. পৌৰ সুবিধা: কৰ্মসংস্থাপন আঁচনি (যেনে, MNREGA), স্বাৱলম্বনৰ বাবে ঋণ আৰু প্ৰশিক্ষণৰ ব্যৱস্থা কৰি আৰ্থিক স্বাধীনতাৰ পথ মুকলি কৰা হৈছে।
4. দুৰ্গম অঞ্চলত সেৱা: গ্ৰাম্য আৰু পাহাৰীয়া অঞ্চলত শিক্ষা আৰু স্বাস্থ্যৰ সুবিধা সম্প্ৰসাৰণ কৰা হৈছে।
   চৰকাৰৰ এই পদক্ষেপসমূহে নিৰক্ষৰতা, দৰিদ্ৰতা আৰু অসুস্থতা হ্ৰাস কৰি মানৱ সম্পদৰ বিকাশত সহায় কৰিছে।

(গ) দৰিদ্ৰতা আৰু মানৱ সম্পদ উন্নয়নৰ মাজত থকা সম্পৰ্ক
উত্তৰ: দৰিদ্ৰতা মানৱ সম্পদ উন্নয়নৰ প্ৰধান প্ৰতিবন্ধক। ই পুষ্টিকৰ খাদ্য, শিক্ষা আৰু স্বাস্থ্যৰ সুবিধাৰ পৰা মানুহক বঞ্চিত কৰে, যাৰ ফলত শাৰীৰিক আৰু মানসিক বিকাশ বাধাগ্ৰস্ত হয়। দৰিদ্ৰতাৰ কাৰণে শিশুসকলে শিক্ষাৰ পৰিৱৰ্তে শ্ৰমিক হিচাপে কাম কৰে, আৰু পৰিয়ালসমূহ চিকিৎসাৰ ব্যয় বহন কৰিব নোৱাৰে। ইয়াৰ ফলত আত্মবিশ্বাস কমি ভাগ্যৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীলতা বাঢ়ে, যিয়ে সম্পদলৈ উন্নীত হোৱাৰ পথত বাধা দিয়ে।

(ঘ) নিৰক্ষৰতাই কিদৰে মানৱ সম্পদৰ বিকাশত বাধাৰ সৃষ্টি কৰে?
উত্তৰ: নিৰক্ষৰতাই জ্ঞান, দক্ষতা আৰু কাৰিকৰী কুশলতাৰ বিকাশত বাধা দিয়ে। ভাৰতত প্ৰায় ২৬% লোক নিৰক্ষৰ, যাৰ ফলত তেওঁলোক শোষণৰ শিকাৰ হয় আৰু আৰ্থ-সামাজিক বিষমতা বাঢ়ে। নিৰক্ষৰতাৰ কাৰণে মানুহ আধুনিক সুযোগৰ সৈতে খাপ খুৱাব নোৱাৰে, যাৰ ফলত উৎপাদনশীলতা কমি মানৱ সম্পদৰ বিকাশ সীমিত হয়।

---

৩। খালী ঠাই পূৰ কৰা

(ক) মানৱ সম্পদ উন্নয়নৰ অন্যতম প্ৰয়োজন হৈছে শিক্ষা, স্বাস্থ্য আৰু পৌৰ সুবিধা।
(খ) নিৰক্ষৰ লোকসকল অতি সহজে বিভিন্ন ধৰণৰ শোষণৰ বলি হয়।
(গ) শিক্ষাৰ অধিকাৰ আমাৰ অন্যতম মৌলিক অধিকাৰ।
(ঘ) ২০০৯ চনৰপৰাই আমাৰ দেশত শিক্ষাৰ অধিকাৰ আইন প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছে।
(ঙ) চৰকাৰে গ্ৰহণ আৰু কাৰ্যকৰী কৰা সঠিক পৰিকল্পনাই মানৱ সম্পদ উন্নয়নৰ গতি খৰকটীয়া কৰে।
(চ) উপযুক্ত শৈক্ষিক পৰিৱেশ গঢ়ি তোলাটো এখন দেশৰ চৰকাৰৰ অন্যতম দায়িত্ব।

---

৪। অন্ধবিশ্বাসৰ ঘটনা আৰু ব্যৱস্থা

উত্তৰ:
অন্ধবিশ্বাসৰ ঘটনা (উদাহৰণ):

1. গাঁৱৰ এজন লোকে জণ্ডিছ হ’লে চিকিৎসালয়ৰ পৰিৱৰ্তে বেজৰ ওচৰলৈ গৈছিল, ফলত ৰোগ বাঢ়ি মৃত্যু হৈছিল।
2. এগৰাকী মহিলাই সন্তান জন্মৰ পিছত পঞ্চমীৰ দিনা গা ধোৱাৰ কুসংস্কাৰ পালন কৰি সংক্ৰমণত ভুগিছিল।
3. সাপে কামোৰাৰ পিছত এজন ব্যক্তিয়ে ঝাড়ফুকৰ ওপৰত ভৰসা কৰি সময় নষ্ট কৰিছিল।
4. গাঁৱৰ এটা পৰিয়ালে ৰোগৰ বাবে পশু বলি দিছিল, কিন্তু উপকাৰ হোৱা নাছিল।

ব্যৱস্থা:

1. সচেতনতা কাৰ্যসূচী: গাঁৱত বিজ্ঞানভিত্তিক শিক্ষাৰ প্ৰচাৰৰ বাবে কৰ্মশালা আৰু নাটকৰ আয়োজন।
2. মাধ্যমৰ ব্যৱহাৰ: ৰেডিও আৰু টিভিত বিজ্ঞাপনৰ জৰিয়তে অন্ধবিশ্বাসৰ ক্ষতি সম্পৰ্কে জনোৱা।
3. স্বাস্থ্য শিক্ষা: স্থানীয় স্বাস্থ্যকৰ্মীৰ জৰিয়তে চিকিৎসাৰ গুৰুত্ব বুজোৱা।
4. শিক্ষাৰ প্ৰসাৰ: শিশু আৰু প্ৰাপ্তবয়স্কৰ বাবে বিনামূলীয়া শিক্ষাৰ ব্যৱস্থা কৰা।
   এই পদক্ষেপসমূহে অন্ধবিশ্বাসৰ প্ৰভাৱ কমাই মানৱ সম্পদৰ উন্নতিত সহায় কৰিব।