কুন্তীৰ কৃষ্ণ-তুতি (১১৫-১৩০) শ্লোকসমূহৰ ব্যাখ্যা আৰু অৰ্থ এটা এটাকৈ তলত দিয়া হ’ল:
শ্লোক ১১৫
চলিবাক চান্ত কৃষ্ণ কুন্তী হেন জানি।
সলোতক মুখে দুঃখে বুলিলন্ত বাণী।।
অৰ্থ:
কৃষ্ণ যোৱাৰ ইচ্ছা কৰা দেখি কুন্তীয়ে তেওঁক দুখেৰে মুখেৰে এই বাণী ক’লে।
ব্যাখ্যা:
কুন্তীয়ে কৃষ্ণক যাবলৈ ওলোৱা দেখি দুখ পাই তেওঁক স্তুতি কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে। কুন্তীৰ মাতৃসুলভ প্ৰেম আৰু ভক্তি ইয়াত প্ৰকাশ পাইছে।
শ্লোক ১১৬
হে কৃষ্ণ কৃষ্ণ বাপ কৰো প্রণিপাত।
পৰম ঈশ্বৰ তুমি জানিলো সাক্ষাত।।
দৈৱকীনন্দন নন্দকুমাৰ গোৱিন্দ।
নমো নমো মুকুন্দ চৰণ অৰৱিন্দ।।
অৰ্থ:
হে কৃষ্ণ, হে প্ৰভু, মই তোমাক প্ৰণাম কৰোঁ। তুমিয়েই পৰম ঈশ্বৰ বুলি মই সাক্ষাত জানিলোঁ। হে দৈৱকীৰ পুত্ৰ, নন্দকুমাৰ, গোৱিন্দ, মুকুন্দৰ পদ্মৰ দৰে চৰণত মই পুনৰ পুনৰ নমস্কাৰ কৰোঁ।
ব্যাখ্যা:
কুন্তীয়ে কৃষ্ণক পৰম ঈশ্বৰ বুলি স্বীকাৰ কৰি তেওঁৰ বিভিন্ন নামেৰে স্তুতি কৰিছে। তেওঁ কৃষ্ণৰ চৰণত শৰণাগত হৈছে।
শ্লোক ১১৭
নমো নাভিপঙ্কজ পঙ্কজমালাধৰ।
নমো নেত্র পঙ্কজ পঙ্কজ পাৱ যাৰ।।
নমো ভকতৰ চিত্ত বিত্ত অধিষ্ঠাতা।
দুর্গতি তাড়ক মোৰ তুমি পিতা মাতা।।
অৰ্থ:
হে নাভিত পদ্মধাৰী, হে পদ্মৰ দৰে চকু আৰু পদ্মৰ দৰে চৰণযুক্ত, হে ভক্তৰ হৃদয়ৰ অধিষ্ঠাতা, মোৰ দুৰ্গতি দূৰ কৰা পিতা-মাতা, মই তোমাক নমস্কাৰ কৰোঁ।
ব্যাখ্যা:
কুন্তীয়ে কৃষ্ণক তেওঁৰ সকলো দুৰ্গতি দূৰ কৰা পিতা-মাতা বুলি অভিহিত কৰিছে। তেওঁ কৃষ্ণৰ মহিমা আৰু ভক্তৰ প্ৰতি কৰা কৃপাৰ কথা উল্লেখ কৰিছে।
শ্লোক ১১৮
বিষবহ্নি ৰাক্ষসৰ দুর্ঘোৰ বনবাস।
আজি অশ্বত্থামাৰ অস্ত্ৰত যাঞো নাশ।।
নানা বিপদত পুত্র সমে আছা ৰাখি।
চটকে শিশুক যেন ঢাকি থাকে পাখি।।
অৰ্থ:
বিষৰ জুই, ৰাক্ষস, দুৰ্ঘোৰ বনবাস আদি বিপদৰ পৰা তুমি আমাক ৰক্ষা কৰিলা। আজি অশ্বত্থামাৰ অস্ত্ৰৰ পৰাও তুমি আমাক ৰক্ষা কৰিলা। নানা বিপদত তুমি মোৰ পুত্ৰসকলক ৰক্ষা কৰিলা, যেনেকৈ চৰাইয়ে তাৰ পাখিৰে শিশুক ঢাকি ৰাখে।
ব্যাখ্যা:
কুন্তীয়ে কৃষ্ণক তেওঁৰ পুত্ৰসকলক বিভিন্ন বিপদৰ পৰা ৰক্ষা কৰা বুলি কৃতজ্ঞতা প্ৰকাশ কৰিছে। তেওঁ কৃষ্ণৰ কৃপাক চৰাইৰ মাতৃসুলভ যত্নৰ সৈতে তুলনা কৰিছে।
শ্লোক ১১৯
কেৱলে ৰাখিলা মাত্র সিটো দৈৱকীক।
জানিলো মোতেসে স্নেহ মাতৃতো অধিক।।
সেহি সেহি আপদ আহ্মাৰ অভিমত।
তোহ্মাক দেখিবে পাঞো যিটো আপদত।।
অৰ্থ:
তুমি কেৱল দৈৱকীকহে ৰক্ষা কৰিলা বুলি মই ভাবিছিলোঁ, কিন্তু এতিয়া জানিলোঁ যে মোৰ প্ৰতি তোমাৰ স্নেহ মাতৃৰ স্নেহতকৈও অধিক। সেইবোৰ বিপদ মোৰ বাবে ইচ্ছনীয়, কিয়নো সেইবোৰ বিপদত মই তোমাক দেখিবলৈ পাওঁ।
ব্যাখ্যা:
কুন্তীয়ে কৃষ্ণৰ প্ৰতি থকা তেওঁৰ গভীৰ ভক্তি আৰু প্ৰেম প্ৰকাশ কৰিছে। তেওঁ বিপদকো আশীৰ্বাদ বুলি গণ্য কৰিছে, কিয়নো বিপদত তেওঁ কৃষ্ণক পায়।
শ্লোক ১২০
শ্রী ভৈলে ভুলৈ মন কৰৈ নানা কাম।
সম্পদত নপাৰো লৈবাক তৱ নাম।।
জগতৰে আত্মা অন্তর্যামী মহাহৰি।
নিজৰূপে আছাহা সাক্ষাত অৱতৰি।।
অৰ্থ:
যখন মই সম্পদত থাকে, মোৰ মন নানা কামত ব্যস্ত হয় আৰু মই তোমাৰ নাম ল’ব নোৱাৰোঁ। হে জগতৰ আত্মা, অন্তৰ্যামী, মহাহৰি, তুমি নিজৰ ৰূপত সাক্ষাত অৱতাৰ হৈ আছা।
ব্যাখ্যা:
কুন্তীয়ে স্বীকাৰ কৰিছে যে সম্পদত মানুহৰ মন ঈশ্বৰৰ পৰা আঁতৰি যায়। তেওঁ কৃষ্ণক জগতৰ আত্মা আৰু অন্তৰ্যামী বুলি স্তুতি কৰিছে।
শ্লোক ১২১
কেহো বোলে বংশ বিস্তাৰিবা যাদৱৰ।
কেহো বোলে কীৰ্ত্তি বঢ়াইবাহা পাণ্ডৱৰ।।
কেহো বোলে ভূমিভাৰ হৰিবাক প্রতি।
কৱৈ নানা হেতু যাৰ যেন লৱৈ মতি।।
অৰ্থ:
কেহে কয় যে তুমি যাদৱ বংশৰ বিস্তাৰ কৰিবা, কেহে কয় যে তুমি পাণ্ডৱৰ কীৰ্তি বঢ়াবা, আৰু কেহে কয় যে তুমি পৃথিৱীৰ ভাৰ হ্ৰাস কৰিবা। তুমি বিভিন্ন কাৰণত বিভিন্ন ৰূপ ধাৰণ কৰা।
ব্যাখ্যা:
কুন্তীয়ে কৃষ্ণৰ বিভিন্ন কাৰ্য্য আৰু তেওঁৰ অৱতাৰৰ উদ্দেশ্যৰ বিষয়ে উল্লেখ কৰিছে। তেওঁ কৃষ্ণৰ বহুমুখী ভূমিকাৰ প্ৰশংসা কৰিছে।
শ্লোক ১২২
কাম্য কৰ্ম্ম কৰি মৰৈ যত মূঢ়মতি।
ভৈলাহা বেকত তাক নিস্তাৰিবে প্রতি।।
অনন্ত চৰিত্ৰ কথা কৰিবা প্রচাৰ।
শ্ৰৱণ কীৰ্ত্তন কৰি তড়োক সংসাৰ।।
অৰ্থ:
যি মূঢ়মতি লোকসকলে কাম্য কৰ্ম কৰি মৰে, তুমি তেওঁলোকক উদ্ধাৰ কৰিবলৈ প্ৰকাশিত হৈছা। তুমি তোমাৰ অনন্ত চৰিত্ৰৰ কথা প্ৰচাৰ কৰিবা, আৰু শ্ৰৱণ-কীৰ্তন কৰি সংসাৰৰ পৰা মুক্ত কৰিবা।
ব্যাখ্যা:
কুন্তীয়ে কৃষ্ণৰ অৱতাৰৰ উদ্দেশ্য আৰু তেওঁৰ চৰিত্ৰৰ প্ৰচাৰৰ কথা উল্লেখ কৰিছে। তেওঁ কৃষ্ণৰ নাম শ্ৰৱণ-কীৰ্তনৰ মহিমা বৰ্ণনা কৰিছে।
শ্লোক ১২৩
মহা জ্ঞানীগণে বোলৈ হেনসে যুগুতি।
জানো জগতকে দিবা ইবাৰ মুকুতি।।
ভৈলাহা বিদিত আসি আপুনি ঈশ্বৰে।।
তোহ্মাকেসে নজানি কুমতি নৰ মৰে।।
অৰ্থ:
মহাজ্ঞানীসকলে কয় যে তুমি জগতক এইবাৰ মুক্তি দিবা। তুমি ঈশ্বৰ হিচাপে প্ৰকাশিত হৈছা, কিন্তু যিসকলে তোমাক নাজানে, তেওঁলোক কুমতিৰ বাবে মৰে।
ব্যাখ্যা:
কুন্তীয়ে কৃষ্ণৰ অৱতাৰৰ উদ্দেশ্য আৰু তেওঁৰ জ্ঞানৰ কথা উল্লেখ কৰিছে। তেওঁ কৃষ্ণক নজনা লোকসকলৰ দুৰ্গতিৰ কথা কৈছে।
শ্লোক ১২৪
শুনৈ গাৱৈ স্মৰৈ যিটো তোহ্মাৰ কথাক।
আনে কৰে কীৰ্ত্তন প্রশংসে তাসম্বাক।।
অচিৰ কালতে পাৱৈ তোহ্মাৰ চৰণ।
আউৰ দুনাই নাহি তাৰ জনম মৰণ।।
অৰ্থ:
যিয়ে তোমাৰ কথা শুনে, গায় আৰু স্মৰণ কৰে, আনসকলে তেওঁলোকৰ কীৰ্ত্তন আৰু প্ৰশংসা কৰে। তেওঁ অচিৰ কালতে তোমাৰ চৰণ পায় আৰু তেওঁৰ আৰু জন্ম-মৃত্যু নাথাকে।
ব্যাখ্যা:
কুন্তীয়ে কৃষ্ণৰ নাম কীৰ্ত্তনৰ মহিমা বৰ্ণনা কৰিছে। তেওঁ কৃষ্ণৰ ভক্তসকলৰ মুক্তিৰ কথা উল্লেখ কৰিছে।
শ্লোক ১২৫
তুমি এৰিলাত আমি মৃতক পৰায়।
নগৈলে যাদৱ বংশ মৰৈ সমুদায়।।
একো বুলিবাক মই নপাৰো সম্প্রতি।
যেন লাগে কৰা দেৱ অগতিৰ গতি।।
অৰ্থ:
তুমি এৰি গ’লে মই মৃতকৰ দৰে হ’ম। তুমি নগ’লে যাদৱ বংশ সম্পূৰ্ণৰূপে নাশ হ’ব। মই এতিয়া একো ক’ব নোৱাৰোঁ, হে দেৱ, তুমি মোৰ অগতিৰ গতি কৰা।
ব্যাখ্যা:
কুন্তীয়ে কৃষ্ণৰ ওপৰত তেওঁৰ সম্পূৰ্ণ নিৰ্ভৰশীলতা প্ৰকাশ কৰিছে। তেওঁ কৃষ্ণক তেওঁৰ ৰক্ষক বুলি অনুভৱ কৰিছে।
শ্লোক ১২৬
তোহ্মাক দেখিবে নপাঞো ইসে মোৰ খেদ।
যাদৱ পাণ্ডৱ বংশ কৰা স্নেহ ছেদ।।
আন দেৱ ধৰ্ম্মত নযাওক মোৰ মতি।
তোহ্মাত কৰোহো মাত্ৰ নিৰন্তৰে ৰতি।।
অৰ্থ:
তোমাক নেদেখি মোৰ খেদ হৈছে। হে কৃষ্ণ, যাদৱ আৰু পাণ্ডৱ বংশৰ মাজত স্নেহৰ ছেদ নকৰিবা। মোৰ মন আন দেৱতা বা ধৰ্ম্মলৈ নাযাওক, মোৰ মন কেৱল তোমাতেই ৰতি কৰক।
ব্যাখ্যা:
কুন্তীয়ে কৃষ্ণৰ প্ৰতি তেওঁৰ একনিষ্ঠ ভক্তি প্ৰকাশ কৰিছে। তেওঁ কৃষ্ণক তেওঁৰ একমাত্ৰ আশ্ৰয় বুলি গণ্য কৰিছে।
শ্লোক ১২৭
যেন জাঁজি গঙ্গাক নিৰোধ কৰে যদি।
সাগৰত পৰয় তথাপি দেৱনদী।।
সেহিমতে বিঘ্নিকো নগণি মোৰ মন।
সদায়ে স্মৰোক মাত্র তোহ্মাৰ চৰণ।।
অৰ্থ:
যেনেকৈ জাঁজিয়ে গঙ্গাক বাধা দিলেও গঙ্গা সাগৰত পৰে, তেনেকৈ মোৰ মনেও বিঘ্নিক নগণি কেৱল তোমাৰ চৰণতেই স্মৰণ কৰক।
ব্যাখ্যা:
কুন্তীয়ে কৃষ্ণৰ চৰণত তেওঁৰ একাগ্ৰতা প্ৰকাশ কৰিছে। তেওঁ কৃষ্ণক তেওঁৰ একমাত্ৰ লক্ষ্য বুলি গণ্য কৰিছে।
শ্লোক ১২৮
এহিমতে কৰন্তে অনেক স্তুতি নতি।
মনে উপজিল আসি সপ্রেম ভকতি।।
শিহঁৰি শৰীৰ নীৰ বহে অৱিশ্রান্ত।
কৃষ্ণৰ আগত পৰি কুন্তী কান্দিলন্ত।।
অৰ্থ:
এনেদৰে অনেক স্তুতি-নতি কৰোতে কুন্তীৰ মনত প্ৰেমময় ভক্তিৰ উদয় হ’ল। তেওঁৰ শৰীৰ ৰোমাঞ্চিত হ’ল আৰু চকুৰ পানী অবিৰাম বৈ গ’ল। কৃষ্ণৰ আগত পৰি কুন্তীয়ে কান্দিবলৈ ধৰিলে।
ব্যাখ্যা:
কুন্তীৰ ভক্তি এনে গভীৰ আছিল যে তেওঁৰ শৰীৰ ৰোমাঞ্চিত হৈছিল আৰু তেওঁ কান্দিবলৈ ধৰিছিল। ইয়াৰ দ্বাৰা তেওঁৰ কৃষ্ণৰ প্ৰতি থকা প্ৰেম আৰু ভক্তি প্ৰকাশ পাইছে।
শ্লোক ১২৯
পৰম ভকতি দেখি জগতনিৱাস।
এহি হৌক বুলি হাসি কৰিলা আশ্বাস।।
নযাইবো দ্বাৰকা বুলি পালটিলা হৰি।
দুনাই গৃহ পশিলা কুন্তীক আগ কৰি।।
অৰ্থ:
কুন্তীৰ পৰম ভক্তি দেখি জগতৰ ঈশ্বৰ কৃষ্ণই হাঁহি মাৰি আশ্বাস দিলে আৰু ক’লে, “মই দ্বাৰকালৈ নাযাওঁ।” এই বুলি কৃষ্ণই কুন্তীক আগত লৈ ঘৰলৈ উভতি গ’ল।
ব্যাখ্যা:
কৃষ্ণই কুন্তীৰ ভক্তিত সন্তুষ্ট হৈ তেওঁক আশ্বাস দিলে আৰু তেওঁৰ প্ৰাৰ্থনা মনাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিলে। ইয়াৰ দ্বাৰা কৃষ্ণৰ ভক্তৰ প্ৰতি কৰা কৃপা প্ৰকাশ পাইছে।
শ্লোক ১৩০
দুনাই যাইবে চান্ত স্ত্রীসৱক প্রবোধি।
কাতৰ কৰিয়া ৰাজা ৰাখিলা নিৰোধি।।
সাত আঠ দুই অধ্যায়ৰ কথা গৈল।
ভীষ্ম মোক্ষ উৎসৱ কহিবে সূতে লৈল।।
অৰ্থ:
কৃষ্ণই পুনৰ যাবলৈ ইচ্ছা কৰি স্ত্ৰীসকলক সান্ত্বনা দিবলৈ চেষ্টা কৰিলে, কিন্তু ৰজাই কাতৰ হৈ তেওঁক ৰাখিলে। সাত আঠ অধ্যায়ৰ কথা শেষ হ’ল। ভীষ্মৰ মোক্ষ উৎসৱৰ কথা পিছত ক’বলৈ লোৱা হ’ল।
