এই পাঠত শব্দ সম্পৰ্কীয় প্ৰশ্নোত্তৰসমূহ সহজ আৰু স্পষ্টভাৱে উপস্থাপন কৰা হৈছে। ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলে এই প্ৰশ্নোত্তৰসমূহ অধ্যয়ন কৰি শব্দ সম্পৰ্কীয় ধাৰণাসমূহ সুন্দৰকৈ বুজি পাব পাৰে।
শব্দ Class 8
পাঠ: ১৩
অষ্টম শ্ৰেণী
প্ৰশ্নোত্তৰ
১. শুদ্ধ উত্তৰ বাছি উলিওৱা।
শব্দ সঞ্চালিত হ’ব পৰা মাধ্যম হৈছে—
(ক) একমাত্র গেছ।
(খ) গোট পদার্থ মাত্র।
(গ) একমাত্র জুলীয়া পদার্থ।
(ঘ) গোট, জুলীয়া আৰু গেছীয় পদার্থ।
উত্তৰ: (ঘ) গোট, জুলীয়া আৰু গেছীয় পদার্থ।
২. তলত উল্লেখিত কাৰ মাত কম কম্পনাংকৰ হ’ব?
(ক) কেঁচুৱা ছোৱালী
(খ) কেঁচুৱা ল’ৰা
(গ) পুৰুষ
(ঘ) মহিলা
উত্তৰ: (গ) পুৰুষ
৩. তলৰ উক্তিসমূহত ‘শুদ্ধ’ আৰু ভুল উক্তিসমূহত ‘অশুদ্ধ’ লিখা।
(ক) বায়ুশূন্য স্থানত শব্দ সঞ্চালিত হ’ব নোৱাৰে।
উত্তৰ: শুদ্ধ
(খ) এটা কম্পমান বস্তুৰ প্রতি ছেকেণ্ডত হোৱা দোলনৰ সংখ্যাকেই ইয়াৰ পর্যায়কাল বোলে।
উত্তৰ: অশুদ্ধ
(গ) কম্পনৰ বিস্তাৰ বেছি হ’লে, শব্দ দুর্বল হয়।
উত্তৰ: শুদ্ধ
(ঘ) মানুহৰ বাবে শ্রাব্য সীমা 20 Hz ৰ পৰা 20,000 Hz।
উত্তৰ: শুদ্ধ
(ঙ) কম্পনৰ কম্পনাংক কম হলে তীক্ষ্ণতা বেছি হয়।
উত্তৰ: অশুদ্ধ
(চ) অবাঞ্ছিত বা অস্বস্তিকৰ শব্দকেই সংগীত বুলি কোৱা হয়।
উত্তৰ: অশুদ্ধ
(ছ) শব্দ প্ৰদূষণে আংশিক শ্ৰৱণ বিসংগতি সৃষ্টি কৰিব পাৰে।
উত্তৰ: শুদ্ধ
৪. উপযুক্ত শব্দৰ সহায়ত খালী ঠাই পূৰ কৰা।
(ক) এটা দোলন সম্পূর্ণ কৰিবলৈ প্রয়ােজন হোৱা সময়ক বস্তুৰ পর্যায়কাল বোলে।
(খ) কম্পনৰ বিস্তাৰ দ্বাৰা তীব্রতা নির্ণয় হয়।
(গ) কম্পাংকৰ একক হৈছে Hz (হার্টজ)।
(ঘ) অবাঞ্ছিত শব্দক কোলাহল বোলে।
(ঙ) কম্পনৰ কম্পনাংক দ্বাৰা শব্দৰ তীক্ষ্ণতা নিৰূপণ হয়।
৫. এটা দোলকে ৪ ছেকেণ্ডত ৪০ টা দোলন সম্পূর্ণ কৰে। ইয়াৰ পর্যায়কাল আৰু কম্পনাংক নির্ণয় কৰা।
উত্তৰ:
দিয়া আছে,
কম্পনৰ সংখ্যা (n) = ৪০
মুঠ সময় (t) = ৪ ছেকেণ্ড
পর্যায়কাল (T) = মুঠ সময় / কম্পনৰ সংখ্যা
= ৪ ছেকেণ্ড / ৪০
= ০.১ ছেকেণ্ড
কম্পনাংক (f) = ১ / পর্যায়কাল
= ১ / ০.১
= ১০ Hz
৬. মহে প্রতি ছেকেণ্ডত গড়ে ৫০০ বাৰকৈ পাখি কঁপাই শব্দৰ সৃষ্টি কৰে। এই কম্পনৰ পর্যায়কাল কিমান?
উত্তৰ:
প্রতি ছেকেণ্ডত কম্পনৰ সংখ্যা = ৫০০
কম্পনাংক (f) = ৫০০ Hz
পর্যায়কাল (T) = ১ / কম্পনাংক
= ১ / ৫০০
= ০.০০২ ছেকেণ্ড
৭. তলৰ বাদ্যযন্ত্রসমূহৰ কম্পন হৈ শব্দ উৎপন্ন কৰা অংশসমূহ চিনাক্ত কৰা।
(ক) ঢোল
উত্তৰ: টানি ৰখা চামৰা
(খ) চেতাৰ
উত্তৰ: টানি ৰখা তাঁৰ
(গ) বাঁহী
উত্তৰ: বায়ুস্তম্ভ
৮. কোলাহল আৰু সংগীতৰ মাজৰ পার্থক্য কি? সংগীত কেতিয়াবা কোলাহল হ’ব পাৰেনে?
উত্তৰ:
- কোলাহল: অসামঞ্জস্য, অবাঞ্ছিত, অস্বস্তিকৰ শব্দ।
- সংগীত: সুৰযুক্ত, শৃংখলাবদ্ধ, আনন্দদায়ক শব্দ।
সংগীতৰ শব্দৰ কম্পনাংক অতি বেছি হ’লে বা অতি তীক্ষ্ণ হ’লে ই কোলাহলত পৰিণত হ’ব পাৰে।
৯. তোমাৰ চাৰিওফালে হোৱা শব্দ প্ৰদূষণৰ উৎসসমূহৰ তালিকা এখন প্রস্তুত কৰা।
উত্তৰ:
১. উচ্চ স্বৰে বজোৱা টিভি, ৰেডিঅ’, টেপ আদি।
২. গাড়ী-মটৰৰ শব্দ আৰু ইয়াৰ হৰ্ণ।
৩. পাকঘৰত বাচন-বৰ্তনৰ শব্দ।
৪. ফেন, এয়াৰ কুলাৰ আদিৰ শব্দ।
৫. স্কুলৰ শ্ৰেণীকোঠা আৰম্ভণি নকৰা বা খেলাৰ সময়ত হোৱা চিঞৰ-বাখৰ।
৬. ঘৰ নিৰ্মাণৰ সময়ত হোৱা শব্দ।
৭. বিয়া-সবাহ আদিত ফুটোৱা হিলৈ, বোমা আদি।
১০. মানুহৰ বাবে শব্দ প্ৰদূষণ কিয় অপকাৰী? ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰ:
শব্দ প্ৰদূষণে মানুহৰ স্বাস্থ্যৰ ওপৰত নেতিবাচক প্ৰভাৱ পেলায়। ইয়াৰ ফলত—
- মূৰৰ বিষ হয়।
- টোপনি খটি হয়।
- ৰক্তচাপ বৃদ্ধি হয়।
- উৎকণ্ঠা বাঢ়ে।
- বেছি তীক্ষ্ণ শব্দ একেৰাহে শুনিলে শ্ৰৱণ ক্ষমতা হ্ৰাস পায়।
১১. তোমাৰ মা-দেউতাকক ঘৰ কিনিবলৈ পৰামৰ্শ দিয়া।
উত্তৰ:
পথৰ পৰা তিনিটা উপপথৰ আঁতৰত থকা ঘৰটো কিনিবলৈ পৰামৰ্শ দিবা। কাৰণ পথৰ দাঁতিৰ ঘৰত গাড়ী-মটৰৰ শব্দ আৰু মানুহৰ চিঞৰ-বাখৰৰ কোলাহল বেছি হ’ব। আনহাতে উপপথৰ দাঁতিত থকা ঘৰটোত কোলাহল কম হ’ব আৰু সুস্থ পৰিবেশ পোৱা যাব।
১২. স্বৰযন্ত্ৰৰ চিত্ৰ আঁকা আৰু ইয়াৰ কাৰ্যসমূহ বর্ণনা কৰা।
উত্তৰ:
স্বৰযন্ত্ৰ মানুহৰ ডিঙিত অৱস্থিত। ইয়াৰ মাজেৰে বায়ু পাৰ হ’লে স্বৰতন্ত্ৰী কঁপি শব্দৰ সৃষ্টি কৰে। স্বৰতন্ত্ৰীৰ কম্পনাংকৰ ওপৰত শব্দৰ তীক্ষ্ণতা নিৰ্ভৰ কৰে।
১৩. বিজুলী আৰু ঢেকেনিৰ শব্দ কিয় বেলেগ সময়ত শুনা যায়?
উত্তৰ:
পোহৰৰ বেগ শব্দৰ বেগতকৈ বেছি। গতিকে বিজুলীৰ পোহৰ আগতে দেখা যায়, আৰু ঢেকেনিৰ শব্দ পিছত শুনা যায়।
মনে ৰাখিবা:
- শব্দৰ সঞ্চালনৰ বাবে মাধ্যমৰ প্ৰয়োজন।
- শব্দৰ তীব্ৰতা বিস্তাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।
- শব্দ প্ৰদূষণৰ পৰা সাৱধান হ’ব লাগে।
সফলতাৰ শুভেচ্ছা!