দৃশ্যান্তৰ কবিতা Class 10
অধ্যায়টোৰ সাৰাংশ
হৰেকৃষ্ণ ডেকাৰ “দৃশ্যান্তৰ” কবিতাটোত আধুনিক নগৰীয়া জীৱনৰ পৰিৱৰ্তন আৰু তাৰ ফলত সৃষ্টি হোৱা মানুহৰ নিঃসংগতা, হেৰাই যোৱা সম্পৰ্ক আৰু যান্ত্ৰিকতাৰ এক সুন্দৰ ছবি অংকন কৰা হৈছে। কবিতাটো দুটা ভিন্ন ‘দৃশ্য’ৰ মাজেৰে আগবাঢ়িছে।
প্ৰথম দৃশ্য: পঁচিশ বছৰ আগৰ। কবিয়ে এজন কুকুৰীকণা (ৰাতি নেদেখা) মানুহক লগ পাইছিল, যিয়ে গধূলি সময়ত কেঁচা আলি-কেঁকুৰিত নিজৰ পঁজাঘৰটো বিচাৰি হাবাথুৰি খাইছিল। সেই সময়ত পৰিৱেশটো আছিল গ্ৰাম্য— আকাশলৈ মূৰ তুলি থকা কেইজোপামান তামোল গছ আৰু আগলি বাঁহৰ নম্ৰ নমস্কাৰ। মানুহজনৰ সহায় কৰিবলৈ কোনো নাছিল। কবিয়ে যেতিয়া তেওঁক হাতত ধৰি আগুৱাই দিছিল, তেওঁ নিজৰ সৰু পঁজাটোত ‘বৰ শান্তিত’ থকা বুলি কৈছিল। এই দৃশ্যই গ্ৰাম্য জীৱনৰ সৰলতা, আন্তৰিকতা আৰু অভাৱৰ মাজতো থকা শান্তিৰ এক ছবি দাঙি ধৰে।
দ্বিতীয় দৃশ্য: পঁচিশ বছৰ পিছৰ, অৰ্থাৎ বৰ্তমানৰ। কবিয়ে সেই একে ঠাইতে আন এজন বৃদ্ধ, কুঁজা ব্যক্তিক লগ পালে, যাৰ মুখত পঁচিশ বছৰ আগৰ মানুহজনৰ আছিল। কিন্তু এইবাৰ পৰিৱেশ সম্পূৰ্ণ বেলেগ। কেঁচা আলিৰ ঠাইত সাতমহলীয়া অট্টালিকা আৰু চৌপাশে কংক্ৰিটৰ হাবি। মানুহজনে কবিক সন্দেহৰ চকুৰে চাই তেওঁক তাত কিয় আহিছে বুলি প্ৰশ্ন কৰে আৰু কয় যে এই কুবেৰৰ মহলত শান্তি পোৱা নাযায়, আনকি মৰিলে দাহ কৰিবলৈও মানুহ পোৱা নাযায়। ইয়াত মানুহবোৰ ‘যখৰ পোৱালি’ৰ দৰে আত্মকেন্দ্ৰিক। এইবুলি কৈ মানুহজন কংক্ৰিটৰ অট্টালিকাৰ মাজত হেৰাই যায়, আৰু কবিয়ে এক গভীৰ অশান্তিৰে তাৰ পৰা উভতি আহে।
কবিতাটোৰ ‘দৃশ্যান্তৰ’ নামটোৱে সময়ৰ লগে লগে সমাজ জীৱনৰ এই পৰিৱৰ্তনক সাৰ্থকভাৱে প্ৰকাশ কৰিছে— গ্ৰাম্য সৰলতাৰ পৰা নগৰীয়া যান্ত্ৰিকতা আৰু নিঃসংগতালৈ হোৱা যাত্ৰা।
পাঠ্যপুথিৰ প্ৰশ্নাৱলী (Chapter End Excises)
ভাব-বিষয়ক
১। চমু উত্তৰ দিয়া:
(ক) কবিয়ে কিমান বছৰৰ আগতে মানুহজনক লগ পাইছিল?
উত্তৰ: কবিয়ে পঁচিশ বছৰৰ আগতে মানুহজনক লগ পাইছিল।
(খ) মানুহজনে কিয় নিজৰ ঘৰ বিচাৰি পোৱা নাছিল?
উত্তৰ: মানুহজন কুকুৰীকণা আছিল, অৰ্থাৎ তেওঁ গধূলি বা ৰাতি ভালদৰে দেখা নাপায়। সেয়ে, জোনাক ৰাতিও তেওঁ নিজৰ ঘৰ বিচাৰি পোৱা নাছিল।
(গ) মানুহজনে নিজৰ ঘৰৰ পদূলি ক’ত বিচাৰিছিল?
উত্তৰ: মানুহজনে নিজৰ ঘৰৰ পদূলি এটা কেঁচা আলি-কেঁকুৰিৰ নঙলামুখত বিচাৰিছিল।
(ঘ) মানুহজনৰ ঘৰৰ দাঁতিত কিহে নমস্কাৰৰ ভংগীত আছিল?
উত্তৰ: মানুহজনৰ ঘৰৰ দাঁতিত আগলি বাঁহে নমস্কাৰৰ ভংগীত আছিল।
(ঙ) কবিয়ে কোন সময়ত মানুহজনক লগ পাইছিল?
উত্তৰ: কবিয়ে গধূলি সময়ত মানুহজনক লগ পাইছিল।
২। সাতমহলীয়া ঘৰৰ বাহিৰত ৰৈ থকা মানুহজনে কবিৰ স‘তে কি কি কথা পাতিছিল তোমাৰ নিজৰ কথাৰে লিখা।
উত্তৰ: সাতমহলীয়া ঘৰৰ বাহিৰত ৰৈ থকা মানুহজনে কবিক সন্দেহৰ চকুৰে চাইছিল আৰু তেওঁক তাত কিয় আহিছে বুলি প্ৰশ্ন কৰিছিল। তেওঁ কবিক সুধিছিল যে তেওঁ ভাৰাঘৰ বিচাৰি আহিছে নেকি। তাৰ পিছত তেওঁ নিজেই কৈছিল যে এই কুবেৰৰ মহলত (নগৰীয়া অট্টালিকাত) শান্তি পোৱা নাযায়। ইয়াত মানুহ ইমানেই আত্মকেন্দ্ৰিক যে মৰিলে দাহ কৰিবলৈও এজন মানুহ পোৱা নাযায়। তেওঁ ইয়াত থকা মানুহবোৰক ‘যখৰ পোৱালি’ৰ লগত তুলনা কৰিছিল, যিসকলে কেৱল নিজৰ স্বাৰ্থৰ কথাহে চিন্তা কৰে।
৩। ‘দৃশ্যান্তৰ’ কবিতাটোৰ মূলভাৱ লিখা।
উত্তৰ: ‘দৃশ্যান্তৰ’ কবিতাটোৰ মূলভাৱ হ’ল সময়ৰ সোঁতত গ্ৰাম্য জীৱনৰ সৰলতা আৰু নগৰীয়া জীৱনৰ যান্ত্ৰিকতাৰ মাজৰ পাৰ্থক্য দাঙি ধৰা। পঁচিশ বছৰ আগৰ গ্ৰাম্য পৰিৱেশত অভাৱ-অনাটনৰ মাজতো মানুহৰ মাজত শান্তি আৰু আন্তৰিকতা আছিল। কিন্তু বৰ্তমানৰ নগৰীয়া কংক্ৰিটৰ পৰিৱেশত মানুহ আৰ্থিকভাৱে স্বচ্ছল হ’লেও তেওঁলোক নিঃসংগ, আত্মকেন্দ্ৰিক আৰু অশান্তিত ভুগিছে। কবিয়ে এই দুটা দৃশ্যৰ মাজেৰে আধুনিক জীৱনৰ শূন্যতা আৰু মানৱীয় সম্পৰ্কৰ অৱক্ষয়ৰ এক গভীৰ ছবি দাঙি ধৰিছে।
৪। “বৰ শান্তিত আছোঁ এই পঁজাটিত।” — কোনে, কিয় এইদৰে কৈছিল? কথাষাৰৰ অন্তর্নিহিত ভাৱ মোকলাই লিখা।
উত্তৰ: এই কথাষাৰ পঁচিশ বছৰ আগতে কবিয়ে লগ পোৱা কুকুৰীকণা মানুহজনে কৈছিল।
কবিয়ে যেতিয়া তেওঁক নিজৰ পঁজাঘৰটো বিচাৰি দিয়াত সহায় কৰিছিল, তেতিয়া মানুহজনে কৃতজ্ঞতাৰে এইদৰে কৈছিল। কথাষাৰৰ অন্তর্নিহিত ভাৱ হ’ল— বাহ্যিক অভাৱ-অনাটন বা এটা সৰু পঁজাঘৰত বাস কৰিলেও তেওঁ মানসিকভাৱে শান্তিত আছিল। তেওঁৰ জীৱনত কোনো জটিলতা নাছিল আৰু তেওঁ নিজৰ সৰু পৃথিৱীখনতে সুখী আছিল। ইয়াৰ বিপৰীতে, নগৰীয়া জীৱনৰ মানুহ অট্টালিকাত থাকিও অশান্তিত ভোগে। গতিকে, প্ৰকৃত শান্তি যে ভৌতিক সম্পদত নহয়, বৰং মানসিক অৱস্থাতহে নিৰ্ভৰ কৰে, সেই গভীৰ সত্যটোকে কথাষাৰে প্ৰকাশ কৰিছে।
৫। ‘হেৰা অচিনাকি মানুহজন, তোমাক কি লাগেহে ইয়াত?’ — কোনে কিয় কবিক এনেদৰে সুধিছে বুজাই লিখা।
উত্তৰ: এই কথাষাৰ পঁচিশ বছৰ পিছত কবিয়ে লগ পোৱা সাতমহলীয়া ঘৰৰ বাহিৰত ৰৈ থকা বৃদ্ধ মানুহজনে কৈছিল।
নগৰীয়া পৰিৱেশত মানুহ ইজনে সিজনৰ প্ৰতি সন্দেহপৰায়ণ আৰু অচিনাকি। ইয়াত কোনোৱে কাৰো খবৰ নাৰাখে। সেয়ে, যেতিয়া কবিয়ে সেই ঠাইত উপস্থিত হৈছিল, তেতিয়া বৃদ্ধ মানুহজনে তেওঁক এজন অচিনাকি ব্যক্তি হিচাপে দেখিছিল আৰু তেওঁৰ উপস্থিতিৰ কাৰণ জানিবলৈ সন্দেহ আৰু অবিশ্বাসৰ সুৰত এইদৰে প্ৰশ্ন কৰিছিল। ইয়াৰ দ্বাৰা নগৰীয়া জীৱনৰ বিচ্ছিন্নতা আৰু মানুহৰ মাজত থকা অনাস্থাৰ ভাৱ প্ৰকাশ পাইছে।
৬। ‘দৃশ্যান্তৰ’ কবিতাটোত কবিয়ে কিদৰে পৰিৱৰ্তিত সামাজিক জীৱনৰ ছবি আঁকিছে তোমাৰ ভাষাৰে বুজাই লিখা।
উত্তৰ: ‘দৃশ্যান্তৰ’ কবিতাটোত কবিয়ে দুটা ভিন্ন সময়ৰ দুটা দৃশ্যৰ মাজেৰে পৰিৱৰ্তিত সামাজিক জীৱনৰ এক স্পষ্ট ছবি আঁকিছে। পঁচিশ বছৰ আগৰ দৃশ্যটোত গ্ৰাম্য সমাজৰ সৰলতা, আন্তৰিকতা আৰু অভাৱৰ মাজতো থকা শান্তিৰ ছবি ফুটি উঠিছে। সেই সময়ত মানুহৰ মাজত সহায়-সহানুভূতিৰ ভাৱ আছিল। কিন্তু পঁচিশ বছৰ পিছৰ দৃশ্যটোত নগৰায়নে সমাজখনক কেনেদৰে সলনি কৰি পেলালে, তাৰ ছবি দেখা যায়। কংক্ৰিটৰ অট্টালিকা, ব্যস্ততা আৰু যান্ত্ৰিকতাই মানুহক ইজনে সিজনৰ পৰা আঁতৰাই নিছে। মানুহ আত্মকেন্দ্ৰিক আৰু নিঃসংগ হৈ পৰিছে। সম্পৰ্কবোৰত বিশ্বাস আৰু আন্তৰিকতাৰ অভাৱ ঘটিছে। এইদৰে, কবিয়ে গ্ৰাম্য সৰলতাৰ পৰা নগৰীয়া জটিলতা আৰু শূন্যতালৈ হোৱা সামাজিক পৰিৱৰ্তনৰ ছবিখন সফলতাৰে অংকন কৰিছে।
৭। ‘দৃশ্যান্তৰ’ কবিতাটোৰ কবিগৰাকীৰ চমু পৰিচয় দিয়া।
উত্তৰ: ‘দৃশ্যান্তৰ’ কবিতাটোৰ কবি হ’ল হৰেকৃষ্ণ ডেকা। তেওঁৰ জন্ম ১৯৪৩ চনত। তেওঁ একেধাৰে এজন কবি, গল্পকাৰ, সমালোচক আৰু প্ৰাক্তন আৰক্ষী সঞ্চালক। তেওঁৰ কবিতাত আধুনিক জীৱনৰ জটিলতা, নিঃসংগতা আৰু অস্তিত্বৰ সংকটৰ গভীৰ প্ৰকাশ দেখা যায়। তেওঁৰ উল্লেখযোগ্য কাব্যগ্ৰন্থ হ’ল ‘ৰাতিৰ শোভাযাত্ৰা’, ‘আন এজন’ আদি। তেওঁ সাহিত্য অকাডেমী বঁটা আৰু অসম উপত্যকা সাহিত্য বঁটাৰ দৰে সন্মানীয় বঁটাৰে সন্মানিত হৈছে।
৮। ব্যাখ্যা কৰা:
(ক) ‘মৰিলে দাহ কৰিবলৈও এজন মানুহ নাই।’
উত্তৰ: উক্ত কথাফাঁকি হৰেকৃষ্ণ ডেকাৰ ‘দৃশ্যান্তৰ’ কবিতাৰ পৰা তুলি অনা হৈছে। ইয়াৰ বক্তা হ’ল পঁচিশ বছৰ পিছত কবিয়ে লগ পোৱা বৃদ্ধজন।
এই কথাফাঁকিৰ জৰিয়তে আধুনিক নগৰীয়া জীৱনৰ চৰম নিঃসংগতা আৰু মানৱীয় সম্পৰ্কৰ অৱক্ষয়ৰ কথা প্ৰকাশ কৰা হৈছে। নগৰীয়া জীৱনত মানুহ ইমানেই আত্মকেন্দ্ৰিক আৰু ব্যস্ত যে কাষৰ মানুহজনৰ খবৰ ৰাখিবলৈ কাৰো সময় নাই। আনকি কাৰোবাৰ মৃত্যু হ’লেও তেওঁৰ শেষকৃত্য সম্পন্ন কৰিবলৈ এজন মানুহ ওলাই নাহে। ইয়াৰ দ্বাৰা কবিয়ে নগৰীয়া সমাজৰ ভয়ংকৰ সামাজিক বিচ্ছিন্নতাৰ ছবিখন দাঙি ধৰিছে।
(খ) ‘যখৰ পোৱালিহঁতে কাক কোনে চায়।’
উত্তৰ: উক্ত কথাফাঁকি হৰেকৃষ্ণ ডেকাৰ ‘দৃশ্যান্তৰ’ কবিতাৰ পৰা তুলি অনা হৈছে। ইয়াৰ বক্তা হ’ল পঁচিশ বছৰ পিছত কবিয়ে লগ পোৱা বৃদ্ধজন।
‘যখ’ হ’ল পুতি থোৱা ধন-সোণ ৰখি থকা এক কাল্পনিক কৃপণ প্ৰাণী। ইয়াত নগৰীয়া মানুহক ‘যখৰ পোৱালি’ৰ লগত তুলনা কৰা হৈছে কাৰণ তেওঁলোকো যখৰ দৰেই আত্মকেন্দ্ৰিক, স্বাৰ্থপৰ আৰু কৃপণ। তেওঁলোকে কেৱল নিজৰ ধন-সম্পত্তি আৰু স্বাৰ্থৰ কথাহে চিন্তা কৰে, আন কাৰো কথা ভাবিবলৈ তেওঁলোকৰ সময় বা ইচ্ছা নাই। সেয়ে, কোনে কাক চাব, অৰ্থাৎ কোনোৱে কাৰো খবৰ নাৰাখে।
(গ) ‘এই কংক্রীটৰ হাবিখনত তেওঁক বিচাৰি নাপালোঁ আৰু।’
উত্তৰ: উক্ত কথাফাঁকি হৰেকৃষ্ণ ডেকাৰ ‘দৃশ্যান্তৰ’ কবিতাৰ পৰা তুলি অনা হৈছে। ইয়াৰ বক্তা কবি নিজেই।
কবিয়ে যেতিয়া পঁচিশ বছৰ পিছত সেই ঠাইখনলৈ গৈছিল, তেতিয়া তেওঁ দেখিলে যে গোটেই ঠাইখন ওখ ওখ অট্টালিকাৰে ভৰি পৰিছে, যি এখন ‘কংক্ৰিটৰ হাবি’ৰ দৰে লাগিছে। তেওঁক নগৰীয়া জীৱনৰ বিষয়ে কৈ থকা বৃদ্ধ মানুহজন কথাখিনি কৈ সেই হাবিৰ মাজত সোমাই হেৰাই গ’ল। কবিয়ে তেওঁক আৰু বিচাৰি নাপালে। ইয়াৰ দ্বাৰা কবিয়ে বুজাইছে যে নগৰীয়া জীৱনৰ এই বিশালতা আৰু যান্ত্ৰিকতাৰ মাজত মানুহ হেৰাই যায়, তেওঁলোকৰ পৰিচয় বিলুপ্ত হয় আৰু তেওঁলোকক বিচাৰি পোৱা কঠিন হৈ পৰে।
ভাষা-বিষয়ক
১। বিপৰীত শব্দ লিখা:
- কেঁচা: পকা
- গধূলি: পুৱা
- পোহৰ: আন্ধাৰ
- শান্তি: অশান্তি
- ৰূপ: কুৰূপ
২। এটাকৈ সমাৰ্থক শব্দ লিখা:
- জোন: চন্দ্ৰ, শশী
- ঘৰ: গৃহ, আলয়
- চৰা: উচ্চ, ওখ
- দাহ: পোৰা, দাহন
- উভতি: ঘূৰি
৩। নঞৰ্থক শব্দ গঠন কৰা:
- শান্তি: অশান্তি
- চিনাকি: অচিনাকি
- সহায়: অসহায়
৪। ‘নমস্কাৰ’ শব্দটো সন্ধি ভাঙিলে এনে হ’ব— নমঃ + কাৰ। এইদৰে আন চাৰিটা শব্দ লিখি সন্ধি ভাঙা।
উত্তৰ:
- পুৰস্কাৰ: পুৰঃ + কাৰ
- তিৰস্কাৰ: তিৰঃ + কাৰ
- ভাস্কৰ: ভাঃ + কৰ
- বৃহস্পতি: বৃহৎ + পতি
HSLC পৰীক্ষাৰ পূৰ্ববৰ্ষৰ প্ৰশ্নোত্তৰ (২০১৫-২০২৫)
চমু প্ৰশ্ন:
- ‘দৃশ্যান্তৰ’ কবিতাটোৰ কবি কোন? (HSLC 2018)
উত্তৰ: ‘দৃশ্যান্তৰ’ কবিতাটোৰ কবি হৰেকৃষ্ণ ডেকা। - কবিয়ে কিমান বছৰৰ আগৰ কথা কৈছে? (HSLC 2019)
উত্তৰ: কবিয়ে পঁচিশ বছৰৰ আগৰ কথা কৈছে। - কবিয়ে লগ পোৱা প্ৰথমজন মানুহৰ কি শাৰীৰিক অসুবিধা আছিল? (HSLC 2020)
উত্তৰ: কবিয়ে লগ পোৱা প্ৰথমজন মানুহ কুকুৰীকণা আছিল। - ‘যখৰ পোৱালি’ বুলি কাক কোৱা হৈছে? (HSLC 2022)
উত্তৰ: নগৰীয়া আত্মকেন্দ্ৰিক আৰু স্বাৰ্থপৰ মানুহবোৰক ‘যখৰ পোৱালি’ বুলি কোৱা হৈছে।
দীঘল প্ৰশ্ন:
- ‘দৃশ্যান্তৰ’ কবিতাটোৰ মূলভাৱ লিখা। (HSLC 2019, 2022)
উত্তৰ: (ওপৰৰ ৩ নং প্ৰশ্নৰ উত্তৰ চাওক।) - “বৰ শান্তিত আছোঁ এই পঁজাটিত।” — কথাষাৰৰ তাৎপৰ্য বিশ্লেষণ কৰা। (HSLC 2020)
উত্তৰ: (ওপৰৰ ৪ নং প্ৰশ্নৰ উত্তৰ চাওক।) - কবিতাটোত প্ৰকাশ পোৱা নগৰীয়া জীৱনৰ ছবিখন তোমাৰ ভাষাৰে দাঙি ধৰা। (HSLC 2021)
উত্তৰ: কবিতাটোত নগৰীয়া জীৱনৰ এক নিঃসংগ, যান্ত্ৰিক আৰু আত্মকেন্দ্ৰিক ছবি দাঙি ধৰা হৈছে। ইয়াত ওখ ওখ অট্টালিকা আছে, কিন্তু মানুহৰ মাজত সম্পৰ্ক নাই। মানুহ ইজনে সিজনৰ প্ৰতি সন্দেহপৰায়ণ। ইয়াত শান্তি নাই, আছে কেৱল ব্যস্ততা আৰু কৃত্ৰিমতা। মানুহ ‘যখৰ পোৱালি’ৰ দৰে কেৱল নিজৰ স্বাৰ্থত নিমগ্ন। আনকি কাৰোবাৰ বিপদ-আপদ বা মৃত্যুত সহায় কৰিবলৈও কোনো আগবাঢ়ি নাহে। এইদৰে, কবিয়ে নগৰীয়া জীৱনৰ শূন্যতা আৰু মানৱীয় মূল্যবোধৰ অৱক্ষয়ৰ এক কৰুণ ছবি আঁকিছে।
অতিৰিক্ত ১০টা সম্ভাৱ্য গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰশ্নোত্তৰ
- ‘দৃশ্যান্তৰ’ শব্দটোৱে কি বুজাইছে?
উত্তৰ: ‘দৃশ্যান্তৰ’ শব্দটোৱে ‘দৃশ্যৰ পৰিৱৰ্তন’ বা ‘এটা দৃশ্যৰ পৰা আন এটা দৃশ্যলৈ হোৱা পৰিৱৰ্তন’ক বুজাইছে। - কবিতাটোত উল্লেখ থকা ‘কুবেৰ’ কোন?
উত্তৰ: ‘কুবেৰ’ হ’ল হিন্দু পুৰাণ অনুসৰি ধন-সম্পত্তিৰ দেৱতা। - প্ৰথম দৃশ্যটোত পৰিৱেশ কেনেকুৱা আছিল?
উত্তৰ: প্ৰথম দৃশ্যটোত পৰিৱেশ গ্ৰাম্য আৰু সৰল আছিল— কেঁচা আলি-কেঁকুৰি, পঁজাঘৰ, তামোল গছ আৰু বাঁহনি আছিল। - দ্বিতীয় দৃশ্যত কবিয়ে কিয় অশান্তি অনুভৱ কৰিছিল?
উত্তৰ: দ্বিতীয় দৃশ্যত নগৰীয়া জীৱনৰ যান্ত্ৰিকতা, মানুহৰ আত্মকেন্দ্ৰিকতা, নিঃসংগতা আৰু মানৱীয় সম্পৰ্কৰ অভাৱ দেখি কবিৰ মনত গভীৰ অশান্তিয়ে দেখা দিছিল। - ‘কাকিনী তামোল’ মানে কি?
উত্তৰ: ‘কাকিনী তামোল’ মানে হ’ল বৰ ওখ জাতৰ তামোল গছ। - কবিতাটোত ‘মহানগৰ চেতনা’ কেনেদৰে প্ৰকাশ পাইছে?
উত্তৰ: কবিতাটোত মহানগৰৰ যান্ত্ৰিকতা, মানুহৰ নিঃসংগতা, আত্মকেন্দ্ৰিকতা, সম্পৰ্কহীনতা আৰু পৰিচয়ৰ সংকটৰ দৰে দিশবোৰ ফুটাই তুলি ‘মহানগৰ চেতনা’ প্ৰকাশ কৰা হৈছে। - কবিতাটোৰ দুটা দৃশ্যৰ মাজত মূল পাৰ্থক্য কি?
উত্তৰ: দুটা দৃশ্যৰ মাজত মূল পাৰ্থক্য হ’ল— প্ৰথমটোত গ্ৰাম্য জীৱনৰ সৰলতা আৰু শান্তিৰ বিপৰীতে দ্বিতীয়টোত নগৰীয়া জীৱনৰ জটিলতা আৰু অশান্তি প্ৰকাশ পাইছে। - ‘নমিত নমস্কাৰ’ কথাষাৰে কি বুজাইছে?
উত্তৰ: ‘নমিত নমস্কাৰ’ কথাষাৰে আগলি বাঁহে তললৈ হালি নমস্কাৰ জনোৱাৰ দৰে ভংগীমাক বুজাইছে, যি প্ৰকৃতিৰ এক বিনম্ৰ ৰূপক প্ৰকাশ কৰিছে। - কবিতাটোৰ শেষত কবিৰ মনৰ অৱস্থা কেনেকুৱা আছিল?
উত্তৰ: কবিতাটোৰ শেষত নগৰীয়া জীৱনৰ শূন্যতা আৰু যান্ত্ৰিকতা দেখি কবিৰ মন গভীৰ অশান্তিৰে ভৰি পৰিছিল। - কবিতাটোত সময়ৰ প্ৰভাৱ কেনেদৰে দেখুওৱা হৈছে?
উত্তৰ: কবিতাটোত পঁচিশ বছৰৰ ব্যৱধানত একেখন ঠাইৰ পৰিৱেশ আৰু মানুহৰ মানসিকতাৰ যি ব্যাপক পৰিৱৰ্তন ঘটিছে, তাৰ মাজেৰে সময়ৰ প্ৰভাৱক শক্তিশালীভাৱে দেখুওৱা হৈছে।