সামাজিক বিকাশ হৈছে শিশু বিকাশৰ এটা জটিল ক্ষেত্ৰ যিয়ে যোগাযোগ, সহযোগিতা, সহানুভূতি, আৰু সামাজিক সচেতনতাকে ধৰি সামাজিক দক্ষতাৰ বৃদ্ধি আৰু বিকাশক বুজায়। সামাজিক বিকাশ হৈছে শিশুকালৰ পৰা আৰম্ভ হোৱা আৰু গোটেই শৈশৱ আৰু কৈশোৰ কালত চলি থকা ক্ৰমান্বয়ে আৰু অবিৰত প্ৰক্ৰিয়া। প্ৰতিটো শিশুৰ নিৰ্দিষ্ট প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণ কৰা ফলপ্ৰসূ পাঠদান কৌশল আৰু শিক্ষণ পৰিৱেশ ডিজাইন কৰিবলৈ শিক্ষাবিদসকলৰ বাবে সামাজিক বিকাশৰ বিভিন্ন পৰ্যায়সমূহ বুজাটো অতি প্ৰয়োজনীয়।
সামাজিক বিকাশৰ তত্ত্ব
সামাজিক বিকাশৰ কেইবাটাও তত্ত্ব আছে, য’ত আছে:
এৰিক্সনৰ মনোসামাজিক বিকাশ তত্ত্ব: এই তত্ত্বই প্ৰস্তাৱ কৰে যে শিশুৱে মনোসামাজিক বিকাশৰ আঠটা পৰ্যায়ৰ মাজেৰে আগবাঢ়ি যায়, প্ৰতিটো পৰ্যায়ৰ বৈশিষ্ট্য হৈছে অনন্য সামাজিক আৰু আৱেগিক প্ৰত্যাহ্বান।
বিশ্বাস বনাম অনাস্থা (জন্মৰ পৰা ১৮ মাহলৈকে): এই পৰ্যায়ত শিশুৱে যত্ন লোৱা লোকৰ সৈতে কৰা আদান-প্ৰদানৰ মানদণ্ডৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি বিশ্বাস বা অনাস্থাৰ অনুভূতি গঢ়ি তোলে।
স্বায়ত্তশাসন বনাম লাজ আৰু সন্দেহ (১৮ মাহৰ পৰা ৩ বছৰ): এই পৰ্যায়ত শিশুৱে স্বাধীনতা আৰু আত্মনিয়ন্ত্ৰণৰ অনুভূতি গঢ়ি তোলে বা নিজৰ সামৰ্থ্যক লৈ লাজ আৰু সন্দেহ অনুভৱ কৰে।
উদ্যোগ বনাম অপৰাধবোধ (৩ৰ পৰা ৬ বছৰ): এই পৰ্যায়ত শিশুৱে উদ্যোগ আৰু উদ্দেশ্যৰ ভাৱ গঢ়ি তোলে বা নিজৰ ইচ্ছা আৰু প্ৰচেষ্টাৰ প্ৰতি দোষী অনুভৱ কৰে।
উদ্যোগ বনাম হীনমন্যতা (৬ৰ পৰা ১২ বছৰ): এই পৰ্যায়ত শিশুৱে দক্ষতা আৰু আয়ত্তৰ অনুভূতি গঢ়ি তোলে বা নিজকে হীন আৰু অযোগ্য অনুভৱ কৰে।
পৰিচয় বনাম ভূমিকা বিভ্ৰান্তি (১২ৰ পৰা ১৮ বছৰ): এই পৰ্যায়ত কিশোৰ-কিশোৰীসকলে পৰিচয়ৰ অনুভূতি গঢ়ি তোলে বা নিজৰ ভূমিকা আৰু মূল্যবোধৰ বিষয়ে বিভ্ৰান্তিৰ সন্মুখীন হয়।
বান্দুৰাৰ সামাজিক শিক্ষণ তত্ত্বঃ এই তত্ত্বই সামাজিক বিকাশত পৰ্যবেক্ষণমূলক শিক্ষণ আৰু আৰ্হিৰ ভূমিকাক গুৰুত্ব আৰোপ কৰে।
পৰ্যবেক্ষণমূলক শিক্ষণ: ইয়াৰ দ্বাৰা আনৰ আচৰণ, মনোভাৱ আৰু মূল্যবোধ পৰ্যবেক্ষণ আৰু অনুকৰণ কৰি শিক্ষণ প্ৰক্ৰিয়াক বুজোৱা হয়।
মডেলিং: ইয়াৰ অৰ্থ হ’ল আনে অনুকৰণ কৰিব পৰা আৰু শিকিব পৰা আচৰণ আৰু মনোভাৱ প্ৰদৰ্শনৰ প্ৰক্ৰিয়া।
বাউলবিৰ মোহ তত্ত্ব: এই তত্ত্বই সামাজিক আৰু আৱেগিক বিকাশত মোহৰ সম্পৰ্কৰ গুৰুত্বৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে।
নিৰাপদ মোহ: শিশুৱে নিজৰ প্ৰাথমিক যত্ন লোৱা লোকৰ ওপৰত নিৰাপত্তাৰ অনুভূতি আৰু বিশ্বাস গঢ়ি তোলে, যিয়ে সুস্থ সামাজিক আৰু আৱেগিক বিকাশৰ প্ৰসাৰ ঘটায়।
অসুৰক্ষিত মোহ: শিশুৱে নিজৰ প্ৰাথমিক যত্ন লোৱা ব্যক্তিৰ প্ৰতি নিৰাপত্তাহীনতা আৰু অনাস্থাৰ অনুভূতি গঢ়ি তোলে, যাৰ ফলত সামাজিক আৰু আৱেগিক অসুবিধাৰ সৃষ্টি হ’ব পাৰে।
শিশুৰ সামাজিক বিকাশত সহায় কৰিব পৰা শিক্ষাবিজ্ঞানৰ পদ্ধতিসমূহৰ
শিশুৰ সামাজিক বিকাশত সহায় কৰিব পৰা শিক্ষাবিজ্ঞানৰ পদ্ধতিসমূহৰ ভিতৰত আছে:
- যোগাযোগ, সহানুভূতি, আৰু সামাজিক সচেতনতাক প্ৰসাৰিত কৰিবলৈ সামাজিক পাৰস্পৰিক ক্ৰিয়া-কলাপ আৰু সহযোগিতামূলক খেলৰ সুযোগ প্ৰদান কৰা।
- সামাজিক আৰু আৱেগিক দক্ষতাসমূহ স্পষ্টভাৱে শিকোৱা, যেনে আত্মনিয়ন্ত্ৰণ, সংঘাত সমাধান, আৰু সহানুভূতি।
- ইতিবাচক সামাজিক আচৰণ আৰু মনোভাৱ, যেনে দয়া, সন্মান, দায়িত্বশীলতাক উৎসাহিত কৰা।
- বৈচিত্ৰ্যক মূল্য দিয়া আৰু নিজৰ বুলি ভবাৰ ভাৱনাক প্ৰসাৰিত কৰা এক সহায়ক আৰু অন্তৰ্ভুক্ত শিক্ষণ পৰিৱেশ প্ৰদান কৰা।
সামৰণিত ক’বলৈ গ’লে সামাজিক বিকাশ হৈছে শিশু বিকাশৰ এক জটিল ক্ষেত্ৰ যিয়ে সুস্থ সামাজিক আৰু আৱেগিক কাৰ্য্যকলাপ আৰু সম্পৰ্ক আৰু জীৱনত সফলতাৰ ভেটি স্থাপন কৰে। সামাজিক বিকাশৰ বিভিন্ন পৰ্যায়সমূহ বুজি পাই আৰু সামাজিক পাৰস্পৰিক ক্ৰিয়া-কলাপ, যোগাযোগ, সহানুভূতি, আৰু সামাজিক সচেতনতাক সমৰ্থন কৰা শিক্ষাবিজ্ঞানৰ পদ্ধতি প্ৰয়োগ কৰি শিক্ষাবিদসকলে শিশুৰ সামাজিক বিকাশ আৰু শিক্ষণক প্ৰসাৰিত কৰিব পাৰে।
Also Read: জ্ঞানমূলক বিকাশৰ তত্ত্ব – Assamese – CDP